မဟာေတာ္ဝင္ ဘုရင္မ်ိဳးႏြယ္ေတာ္မ်ား

ဗုဒၶဘာသာအတြက္ အသက္ႏွင့္ခႏၶာကိုယ္ကို အပ္ႏံွျပိး ဗုဒၶဝါဒျပန္ ့ပြါးေရးအတြက္ ဘဝကိုျမွပ္ႏံွေဆာင္ရြက္ခဲ့သူ ဓမၼအာဇာနည္ဆရာေတာ္ အသွ်င္စျႏၵမဏီပင္ျဖစ္ေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာသမိုင္းထဲတြင္ မွတ္ေက်ာက္တင္ခံရေလာက္ေအာင္ထိ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ေပသည္။ အိႏၵီယႏိုင္ငံ၌ ေပ်ာက္ကြယ္လုနိးပါးျဖစ္ေနေသာ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို ့၏ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေဗာဓိမဏိၭဳင္ၾကိးကို အခက္အခဲမ်ိဳးစံုၾကားထဲမွ အသက္ကိုပဓါနမထား ၾကိဳးပမ္းထိမ္းသိမ္းေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ေပသည္။ ၾကိးက်ယ္ထက္ျမက္ေသာ ဇြဲလံုလ၊ တည္ျငိမ္နက္ရွုိင္းေသာ သတၱိဗ်တၱိ၊ မ်ိဳးရိုးဗီဇ၏ေသြးတို ့ေၾကာင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၊ ဥတာပရာေဒ့ရွ္ျပည္နယ္ ကုသိနာရံုဆရာေတာ္ၾကိး စျႏၵမုဏိဟု ကမၻာသိထင္ရွားေက်ာၾကားခဲ့ေပသည္။

ဆရာေတာ္ဘုရားအတြက္ထုတ္ေဝသည့္ စာအုပ္စာေစာင္တို ့တြင္ကား ဆရာေတာ္၏ေမြးရပ္ဇာတိမွ်သာပါရိွၾကေလသည္။ ဆရာေတာ္၏မ်ိဳးရိုးဗီဇကို မေဖာ္ျပၾကသည္မွာ အဓကအေၾကာင္းအရာတခု ထင္ရွားစြာေပ်ာက္ကြယ္ေနရသည္ဟု ထင္မိပါသည္။ ထို ့အတြက္ေၾကာင့္ ဆရာေတာ္အသွ်င္ျမတ္၏ မ်ိဳးရိုးအႏြယ္ေတာ္ ဗီဇေသြးအစဥ္အလာကို စုေဆာင္းရွာေဖြတင္ျပေရးသားရျခင္းျဖစ္သည္။

ရခိုင္ဘုရင္ မဟာသမၼတရာဇာမင္း၏ မ်ိဳးရိုးရာဇဝင္စာအုပ္ေရးသားႏိုင္ဖို ့ရန္ ဆယ္စုႏွစ္တစုေက်ာ္အခ်ိန္အထိ ကြင္းဆင္းေလ့လာဆည္းပူးခဲ့ပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ၄င္းႏွင့္ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္ေသာ မ်ိဳးႏြယ္ေတာ္အစဥ္အဆက္ေတာ္ကို ရွာၾကံစုေဆာင္းေဖာ္ျပလိုက္ရေပသည္။

ဆရာေတာ္အသွ်င္ျမတ္ေလာင္းလ်ာကို ျမန္မာနိဳင္ငံ၊ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ေျမာက္ဥိးျမိဳ ့နယ္အတြင္း ရမ္းေခ်ာင္းကမ္းနေဘး ေပါက္ပင္ကြင္းဟုအမည္တြင္ေသာေက်းရြာတြင္ ေမြးဖြားသန္ ့စင္ခဲ့ပါသည္။ ခမည္းေတာ္ ဥိးဥိးဂ်ေအာင္ (ခ) ဥိးဥိးေက်ာ္ေအာင္၊ မယ္ေတာ္ ေဒၚဝင္းေယ* တို ့မွ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၇၅-ခု၊ ေမလ (၂၅)ရက္ေန ့၊ သကၠရာဇ္ ၁၂၃၇-ခု၊ ကဆုန္လဆုပ္(၁)ရက္၊ အဂၤါေန ့တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့ပါသည္။ အၾကိးဆံုးျဖစ္ေသာသားဥိးျဖစ္၍ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့၏ ဓေလ့ထံုးတမ္းအရ သာပန္းဥိးဟု နာမည္တြင္ထင္ရွားခဲ့ပါသည္။ သာပန္းေအာင္ဟု ညီတေယာက္ရိွျပိး မႏွင္းညိဳဟု ညီမတေယာက္ရိွသည္။ စုစုေပါင္း ေမြးခ်င္းသံုးေယာက္သာရိွခဲ့သည္။

ငယ္စဥ္အခ်ိန္ကပင္ ေဗဒင္တတ္ပုဏၰားတို ့က ဤလူငယ္သည္ ဘာသာတရား၌ေသာ္၄င္း၊ မင္းမဟာဧကရာဇ္အျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း ကမၻာသိထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု ေဟာၾကားခဲ့ၾကေလသည္။ ဘမ်ိဳးဘိုးတူဆိုသကဲ့သို ့ မ်ိဳးႏြယ္ေတာ္အစဥ္သည္ကား အလြန္ပင္အေရးၾကိးေပသည္။ ၾကက္မွာအရိုး၊ လူမွာအမ်ိဳးဆိုသကဲ့သို ့ မ်ိဳးရိုးသမိုင္းကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့က အလြန္ေစာင့္ေရွာက္ၾကေပသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ဆရာေတာ္စျႏၵမဏိ၏မ်ိဳးရိုးသည္လည္း ခိုင္ခိုင္မာမာပင္ရပ္တည္နိဳင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ဆရာေတာ္စျႏၵမဏိမ်ိဳးရိုးသည္ ရခိုင္ဘုရင္၏ မဟာေတာ္ဝင္မ်ိဳးႏြယ္ေတာ္ၾကိးတခုပင္ျဖစ္ေပသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၄-ခု၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၈၄-ခုႏွစ္ထိ ရခုိင္ျပည္ေျမာက္ဥိးေရႊနန္းေတာ္၏ အသွ်င္သခင္ မဟာသမတရာဇာမင္း၏ “တီေတာ္” ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္ အမွတ္စဥ္(၁)မ်ိဳးရိုးပင္ျဖစ္ေပသည္။

၁၁၄၆-ခု၊ ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္(၇)ရက္ စေနေန ့တြင္ ရခိုင္ျပည္သည္ ဗမာဘုရင္ ဘိုးေတာ္မင္း၏လက္ေအာက္သို ့ က်ေရာက္ခဲ့ရေလသည္။ ယင္းအခ်ိန္ ရခိုင္မင္းသည္ မိမိအလြန္တရာခ်စ္ျမတ္ႏိုးေတာ္မူေသာ ျမသႏၱာမိဖုရားႏွင့္အတူ မိဖုရားမွေမြးဖြါးသည့္ သမိးေတာ္ၾကိး ေမာက္ေတာ္ၾကိး၊ ဒုတိယသမိးေတာ္ ေမာက္ေတာ္လတ္၊ ေမာက္ရဲေဘာ္၊ သားေတာ္ငယ္ ေမာက္ရဲေက်ာ္(ခ)ဝက္ေတာင္း* တို ့ကိုေခၚယူျပိး တိုက္ေလွအစင္း(၄၀)ႏွင့္အတူ ညီေတာ္အိမ္ေရွ့မင္းခ်စ္လွေရႊ၊ အေနာက္ဝင္းမွဴးၾကိးႏွင့္ ပါႏိုင္သမွ် မိဖုရား မွဴးမတ္တို ့ကိုတင္ေဆာင္ယူကာ ကၽြန္းသာယာ* သို ့ တိမ္းေရွာင္ခဲ့ေလသည္။ မဟာသမတရာဇာခိုလံွဴရာ ကၽြန္းသာယာကို သစၥာေဖါက္ရခိုင္သားတခ်ိဳ ့၏ လမ္းျပေခၚယူလာမွဴေၾကာင့္ အင္းဝတပ္မွ တပ္မွဴးကာမျမိဳ ့စားသည္ တပ္အင္အားအထူအထပ္ျဖင့္ ၁၁၄၆-ခု၊ ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္(၁၅)ရက္ေန ့တြင္ဝန္းရံတိုက္ခိုက္ရာ မဟာသမတရာဇာမင္းႏွင့္ ျမသႏၱာမိဖုရား မိသားစုအားလံုးကိုဖမ္းျပိး အင္းဝျမိဳ ့သို ့ေခၚေဆာင္ခဲ့ေလသသည္။

မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ကို သိမ္းျမန္းယူေဆာင္ႏိုင္ဖို ့ရန္ အခက္အခဲမ်ားစြာျဖစ္ရကား ရွင္ေက်ာ္မုနိ၊ ပလွမုနိ၊ ပန္းဝါစားမုနိ၊ မဟာက်န္မုနိတို ့ကိုပါ ပင့္ေဆာင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ၄င္းဆင္းတုေတာ္မ်ားထဲတြင္ မဟာမုနိဟုအမည္တြင္ရေသာ ဆင္းထုေတာ္သည္ ၾကိးမားလွသည္ျဖစ္၍ ရခိုင္ရိုးမကို ျဖတ္ေက်ာ္နိဳင္ဖို ့ရန္ အခက္အခဲမ်ားစြာျဖစ္ရေလသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ၄င္းကိုယ္ေတာ္ၾကိးအား ၁။ ဥိးေခါင္းေတာ္ပိုင္း၊ ၂။ ကိုယ္ေတာ္ပိုင္း၊ ၃။ တင္ပဆံုေအာက္ဘက္ပိုင္းဟု အစိတ္အပိုင္းသံုးခုျဖတ္ေတာက္ကာ ေတာင္ကုတ္ေတာင္ၾကားလမ္းအတိုင္း ခက္ခဲပင္ပန္းစြာ ပင့္ေဆာင္သြားခဲ့ၾကေလသည္။

အင္းဝေရာက္ မဟာမုနိဘုရား၊ ရခိုင္ျပည္သူအမ်ား ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ကို အေစအပါးရြာတည္ထားခဲ့သည္။ ရခိုင္ဘုရင္မဟာသမတရာဇာနင္းကို ညီေတာ္ပခန္းစားအိမ္တြင္ အေစာင့္အေရွာက္ထူထပ္မ်ားျပားစြာျဖင့္ ထားရိွေလသည္။ ရုပ္ရည္ရူပါျပည့္စံုလွေသာ ျမသႏၱာမိဖုရားကို ဗမာဘုရင္ဘိုးေတာ္မင္းသည္ သိမ္းျမန္းေလသည္။ ယင္းသို ့ျပဳလုပ္နိဳင္ေစရန္ အမတ္ၾကိးေလးဥိးအား တဥိးကို ေငြစင္တေထာင္က်စီ ဘုရင္ထံမွ လာဘ္ထိုးေပးရသည္ဆို၏။ ဤသို ့ျဖင့္ မိဖုရားျမသႏၱာ၊ မဟာသမတရာဇာမင္း၏ သားေတာ္၊ သမိးေတာ္တို ့သည္ ရွင္ကြဲ,ကြဲခဲ့ၾကရေလသည္။ အင္းဝဘိုးေတာ္မင္း၏ ရာဇသံေတာ္ကို ျမဲျမံစြာနာခံခဲ့ရေတာ့သည္။

ရခိုင္ဘုရင္ မဟာသမတရာဇာမင္းႏွင့္မိဖုရားျမသႏၱာတို ့၏သားေတာ္ေမာက္ရဲေတာ္သည္ ရမၼာဝတီသံသမၾကိး၏ သမိးေထြးအိုဇာျဖဴႏွင့္ စုလ်ားရစ္ပတ္ လက္ထပ္ခဲ့ေလသည္။ သားေတာ္ၾကိး စံေရႊဥိး၊ သားေတာ္ငယ္ စံေက်ာ္ေအာင္၊ သမိးေတာ္ ျမႏွင္းခိုင္ဟု မဟာသမတရာဇာမင္း၏ေသြး ေျမးေတာ္(၃)ဥိးကို ပထမအႏြယ္ေတာ္ (၁) (၂) (၃) ဟု နာမည္ေပးမွတ္တမ္းတင္ထားလိုက္ရေပသည္။ ဤေဖၚျပပါ အႏြယ္ေတာ္ (၁) ႏွင့္ (၂) ကိုမူအား ရွာၾကံစုေဆာင္းေနဆဲျဖစ္ပါ၍ ပထမအႏြယ္ေတာ္၊ (၂) စံေက်ာ္ေအာင္၊ ဇနိး ေရႊခိုင္ဥိး တို ့မွ ေပါက္ဖြါးလာသည့္ သားေတာ္၊ သမိးေတာ္(၄)ဥိးေကို မဟာသမတမင္း၏ ျမစ္ေတာ္မ်ားအျဖစ္ ဒုတိယ အႏြယ္ေတာ္ဟု မွတ္တမ္းျပဳစုေပးပါသည္။ ယင္းတို ့ကား ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၁) သားေတာ္ၾကိး ဥိးေက်ာ္ေအာင္ (အသွ်င္စျႏၵမဏိ၏ ခမည္းေတာ္)၊ ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၂)မွာ သမိးေတာ္ ခိုင္စိန္ျဖဴ ျဖစ္ကာ ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္ (၃) မွာ သားေတာ္ ထြန္းစံေအာင္ (အသွ်င္စႏၵိမာဆရာေတာ္)ျဖစ္ျပိး ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၄)မွာ သားေတာ္ငယ္ ရႊီညိဳေအာင္ပင္ျဖစ္သည္။ သားေတာ္သံုးဥိး၊ သမိးေတာ္ တဥိးထြန္းကားခဲ့ပါသည္။

ဒုတိယ အႏြယ္ေတာ္ (မဟာသမတရာဇာမင္း၏ ေျမးေတာ္) (၃)ထြန္းစံေအာင္* သည္ အသွ်င္စႏၵီမာအျဖစ္ အသက္ထက္ဆံုး ရဟန္းဘဝျဖင့္ ဘဝနတ္ထံပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ မဟာသမတရာဇာမင္းမွစ၍ အႏြယ္ေတာ္ကို မ်ိဳးႏြယ္စဥ္ဆက္ေအာက္တြင္ မွတ္တမ္းအျဖစ္ေဖာ္ျပလိုက္ေပသည္။

				မဟာသမတရာဇာမင္း
				+
				မိဖုရားျမသႏၱာ
ေမာက္ေတာ္ၾကိး			ေမာက္ေတာ္လတ္			ေမာက္ရဲေဘာ္			ေမာက္ရဲေက်ာ္
(သမိးေတာ္ၾကိး)			(သမိးေတာ္လတ္)			(သားေတာ္)			(ဝက္ေတာင္း)
									သားေတာ္ေထြး
						ဇနိး-အိုဇာျဖဴ
						(သံသမၾကိး၏သမိးေထြး)
ပထမအႏြယ္ေတာ္(၁)				ပထမအႏြယ္ေတာ္(၂)					ပထမအႏြယ္ေတာ္(၃)
စံေရႊဦး				စံေက်ာ္ေအာင္					ျမႏွင္းခိုင္
(ေျမးေတာ္ၾကိး)				(ေျမးေတာ္)					(ေျမးမေတာ္)
				ဇနိး ေရႊခိုင္ဥိး
ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၁)			ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၂)			ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၃)			ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္(၄)
ဥိးေက်ာ္ေအာင္			စိန္ခိုင္ျဖဴ			ထြန္းစံေအာင္			ေရႊညိဳ ့ေအာင္
(ျမစ္ေတာ္ၾကိး)			(ျမစ္မေတာ္)			(အသွ်င္စႏၵိမာ)			(ျမစ္ေတာ္)
						(ျမစ္ေတာ္)
ဇနိး ေဒၚဝင္းေယ
သာပန္းဥိး				သာပန္းေအာင္				မႏွင္းညိဳ
(အသွ်င္စျႏၵမဏိ)				(တီေတာ္)				(တီမေတာ္)
(တီေတာ္ၾကိး)
				ဇနိး ျမညိဳစိန္				ခင္ပြန္း ၾကာထြန္း
ငျပဴးေတာင္		ျဖဴလွေအာင္			ေအာင္ေက်ာ္ခိုင္
+			+		(အသွ်င္ကိတၳိမာ
ဇနိးဘုလွစိန္		ဇနိး ဥိးစိန္သာ
							စိန္ခ်မ္းျဖဴ		စံခိုင္ညိဳ
မက်န္ေယ									+
(စံုစမ္းဆဲ)		ျဖဴလွဥိး			ျဖဴလွထြန္း
					(အရြယ္မေရာက္မီဆံုး)				ခင္ပြန္း ေအာင္ဇံျဖဴ
	ဇနိး ဆန္းဆန္းျမင့္
							ခင္ပြနးလွထြန္းျဖဴ
စိန္လွဥိး		လွစိန္ေအာင္			ေမာင္ဘစိန္				မေစာခိုင္
+			+			+			+
ခင္ပြန္း		ဇနိး သံခ်ိးေယ			ဇနိး ၾကာဇံလွ				ခင္ပြန္း ဥိးသိန္းလွ
စံလွေအာင္
လွစိန္ယဥ္		လွတင္ေအး			မမေယ				ဥိးေအာင္ေက်ာ္
မဲလွယဥ္		ေမာင္လွတင္			ေမသန္းေခ်				လွေခ်ာစိန္
		တင္ေမာင္သန္း			ေမာင္တင္ေရႊ				လွစိန္ဝင္း
		ေအးေစာႏိုင္			ခင္ခင္သန္း
					ခင္စန္းႏိုင္
					သိန္းသိန္းေဇာ္
*ျဖဴလွဥိးသည္ မ်ိဳးျခားဆန္းဆန္းျမင့္ဆိုသူႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်သည္ျဖစ္၍ ၄င္းတို ့မိသားစုအား အႏြယ္
ေတာ္စာရင္းတြင္ မထည့္ေတာ့ပါ။
			ဒုတိယ အႏြယ္ေတာ္ (၂)
			စိန္ခိုင္ျဖဴ
			(ျမစ္မေတာ္)
				+
			ခင္ပြန္း လွထြန္းဥိး
ႏွင္းဥိး		နစိတ္ေက			ႏွင္းပန္း			ျမထြန္းေအာင္
			+					ေဒဝီဇံ ျမထြန္းေအာင္
		ဇနိး အိမ္စိုးျဖဴ
				ႏွင္းဘာ				ႏွင္းဘာျဖဴ
ဒုတိယအႏြယ္ေတာ္၌ ျမစ္မေတာ္ စိန္ခိုင္ျဖဴ ၊ ခင္ပြန္းလွထြန္းဥိးတို ့မွ ေဖၚျပပါ သားသမိး (၆)ေယာက္ကို
ဖြါးျမင္ခဲ့ပါသည္။ ယင္းသားသမိး(၆)ေယာက္တြင္ ႏွင္းဥိးမွာ အၾကိးဆံုးျဖစ္ျပိး နစိတ္ေက၏ ဇနိးတဥိးတည္း
ကိုသာ ရွာၾကံရရိွပါသည္။ က်န္ေသာ ေဒၚႏွင္းပန္း၏ခင္ပြန္းအမည္၊ ဥိးျမထြန္းေအာင္၏ ဇနိးအမည္၊
ႏွင္းဘာ၏ ခင္ပြန္းအမည္၊ ႏွင္းဘာျဖဴ၏ခင္ပြန္းအမည္တို ့ကိုကား စံုစမ္းရွာေဖြမရိွႏိုင္ခဲ့၍ မေဖၚျပႏိုင္ေတာ့ပါ။
သူတို ့၏ ေဆြစဥ္ဆက္သည္ ေဝးကြာေသာ ခရိးေဒသ ဆက္သြယ္ေရး မလြယ္ကူေသာေနရာမ်ား ျဖစ္ေနပါ
၍ ဆက္လက္ၾကိဳးစားရပါသည္။ ဤဒုတိယအႏြယ္ေတာ္ ျမစ္မေတာ္စိန္ခိုင္၏ အစဥ္အႏြယ္မ်ားကို (က) မွ
(င)ထိ အစဥ္နံပတ္တို ့ျဖင့္ ေဖၚျပသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။
							သူျမတ္(မဟာေအာင္ေျမ)
*ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့တြင္ ေဒၚအစား "မိ"ကို အသံုးျပဳခဲ့သည္။ မိဝင္းေယဆိုသည္မွာ ေဒၚဝင္းေယ ဟုေခၚဆိုျခင္း
ျဖစ္သည္။
*အဝလြန္ေသာ လူငယ္ျဖစ္၍ ခ်စ္စနိဳးျဖင့္ ဝက္ေတာင္းဟုေခၚဆိုသည့္ နာမည္ျဖစ္ေလသည္။
* ကၽြန္းသာယာမွာ ယခု ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ေျမပံုျမိဳ ့ေတာင္ဖက္ပိုင္း ပင္လယ္ကမ္းေျခအနိး၌ တည္ရိွသည္။
* အသွ်င္ စႏၵိမာသည္ အသွ်င္စျႏၵမဏိ၏ ဥိးေလးျဖစ္သည္
က်မ္းကိုး - ငမည္ရာဇဝင္ ေခၚ ပ်ာသတ္ရာဇဝင္ (ပီမူ)။

- အသွ်င္စျႏၵမဏိ၏ ေထရုပတၱိမ်ား။

- အစဥ္စာမ်ား

- သက္ဆိုင္သည့္မိသားစုမ်ားအား ကိုယ္တိုင္ကြင္းဆင္း ေမးျမန္းထားသည့္ မွတ္တမ္းမ်ား

မွတ္ခ်က္

ရခိုင္မဂၢဇင္း(ဓညဝတီေခတ္အထူးထုတ္)အတြက္ေပးပို ့ထားေသာစာမူျဖစ္ေသာ္လည္း အထူးထုတ္မထုတ္ျဖစ္ေသး၍ အမွတ္(၃၂)တြင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။