”ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္”

၁၉၇၉-ခု (၂၉)ႏွစ္ေျမာက္ ျပည္ေထာင္စုေန ့ အခမ္းအနားတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေဒသပါတီေကာ္မီတီ နယ္ေျမ ျမိဳ ့ေဟာင္းျမိဳ ့နယ္မွ တင္ဆက္ကျပမည့္ ”ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္” သရုပ္ေဖာ္ယိမ္းအက စာတမ္း

နိဒါန္း

၁။  ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ က်င္းပေသာ ျပည္ေထာင္စုေန ့၌ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီသည္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ ခံယူခ်က္ႏွင့္ သေဘာထားကို ေက်ညာခဲ့ပါသည္။ ယင္းခံယူခ်က္တြင္ တိုင္းရင္းသားတို ့ စုေပါင္း၍ ျပည္ေထာင္စုအက်ဳိးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ တာဝန္ႏွင့္ မိမိတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဴးမ်ားအတြက္လည္း ေဆာင္ရြက္ရမည့္ တာဝန္မ်ားရိွေၾကာင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။

၂။  ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေနထိုင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးအသီးသီးတို ့၏ ဘာသာစကား၊ စာေပႏွင့္ အႏုပညာ၊ ယဥ္ေက်းမႈတို ့ကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ျပဳခဲ့ပါသည္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ရင္းႏီွး၍ တဦး၏ အေၾကာင္းကို တဦးက နားလည္သေဘာေပါက္ေစရန္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုစည္းလံုးမႈအတြက္ ျပည္ေထာင္စုေန ့က်ေရာက္တိုင္း တိုင္းရင္းသားတို ့၏ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ ကပြဲမ်ားကို တင္ဆက္ကျပခဲ့ပါသည္။

၃။  ထိုကဲ့သို ့ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း က်င္းပခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္စုေန ့အခမ္းအနားတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈကပြဲမ်ားကို ၁၉၆၆-ခုႏွစ္ကစျပီး ၁၉၇၅-ခုႏွစ္တိုင္ေအာင္ တႏွစ္တမ်ိဳးစီ တင္ဆက္ကျပခဲ့ၾကပါသည္။ ယခုႏွစ္က်င္းပမည့္ (၂၉)ႏွစ္ေျမာက္ ျပည္ေထာင္စုေန ့အခမ္းအနားတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ရိွ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားကိုယ္စား ရခိုင္ျပည္နယ္ေဒသပါတီေကာ္မီတီ၏ လမ္းညႊန္မႈကို ခံယူကာ ျမိဳ ့ေဟာင္းျမိဳ ့နယ္ပါတီယူနစ္မွ တာဝန္ယူလ်က္ ရခိုင္ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈကပြဲကိုတင္ဆက္ရျခင္းျဖစ္သည္။ ရခိုင္ရိုးရာကပြဲမ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရာသီအလိုက္က်င္းပျပဳလုပ္ေသာ ၁၂-ရာသီပြဲမ်ားကို အေျခခံထားပါသည္။ ယခုႏွစ္တင္ဆက္ကျပမည့္ ကပြဲမွာလည္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားတို ့၏ ရိုးရာမပ်က္ ယေန ့ထက္တိုင္က်င့္ပေလ့ရိွေသာ ရာသီပြဲမ်ားအနက္ ဝါကၽြတ္လတြင္ျပဳလုပ္သည့္ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ယိမ္းအကျဖစ္ပါသည္။ ကနည္းကဟန္မ်ားကို ျမိဳ ့ေဟာင္းျမိဳ ့ရိွ ေရွးေဟာင္းပုထိုးေတာ္မ်ား၏ နံရံကပ္ ရုပ္လံုးရုပ္ၾကြမ်ားမွယူျပီး ရခိုင္ရိုးရာကကြက္မ်ားကို အေျခခံကာ ေခတ္ႏွင့္အညီ တီထြင္ဖန္တီးထားပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ရခိုင္ရိုးရာ အကသဘင္ကို ရႈစားျခင္းျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုဖြား တိုင္းရင္းသားအေပါင္းတို ့ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာ ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ ့ေစရန္ျဖစ္ပါသည္။

ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ပူေဇာ္ပြဲ စတင္ျခင္း

၄။    ျမတ္စြာဘုရားကိုယ္ေတာ္တိုင္ ရခိုင္ျပည္သို ့ၾကြေရာက္ေတာ္မူသည္မွစျပီး ဗုဒၶသာသနာ ရခိုင္ျပည္၌ ထြန္းကားခဲ့ေၾကာင္း ရခိုင္ေရွးေဟာင္းသမိုင္းမ်ား၌ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ စႏၵသူရိယမင္းမွ သူရိယေကတုမင္းတိုင္ေအာင္ ဓညဝတီေခတ္တေလွ်ာက္လံုး၌ မဟာျမတ္မုနိဘုရားတြင္ ပူေဇာ္ပြဲအမ်ိဳးမ်ိဳးျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုပူေဇာ္ပြဲမ်ားအနက္ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ႏွင့္ ဆီမီးေထာင္ပူေဇာ္ပြဲမ်ားမွာ တခမ္းတနားပါဝင္ေၾကာင္း “သဗၺဒါနပကာရန”က်မ္းတြင္ေရးစပ္ေဖာ္ျပထားသည္မွာ - “ရယ္ျပံဳးေမတၱာ၊ နတ္ကညာတို ့၊ ဆင္းဝါလွပ၊ အိမယ္လ်တို ့၊ သံျမေခ်ာင္းေခ်ာင္း၊ မိန္းမေစာင္းလည္း၊ သံေခ်ာင္းေအးေအး၊ တ်ာတ်ာေတးဟု၊ အေရးျခင္းတ၊ တီးမႈတ္ၾက၏။ သံျမထူးလည္၊ မိန္းမစည္လည္း ရိုက္မည္ျဖဳန္းျဖဳန္း၊ ျပိဳးျပိဳးျပံဳးလ်က္၊ သံျပိဳင္ခတ္လ်က္၊ ျခဳန္းျခဳန္းဝုိင္ဝိုင္၊ မိုးနတ္အိုင္သို ့၊ သံျပိဳင္ညီညြတ္၊ မိန္းမျမတ္တို ့၊ တီးမႈတ္ျပဳျငား၊ ပတ္ဝိုင္းမ်ားလည္း၊ ျမည္ျငားမခၽြတ္၊ တြတ္တြတ္တံုတံု၊ ပံုပုန္ ့ပံုဟု၊ ခ်ိန္တံုမင္းလွ၊ ဝွန္ေပါက္ျပ၏။ ရာဇေဒဝီ၊ မေဟသီက၊ မင္းဆီထင္ေပၚ၊ အပ်ိဳေတာ္ႏွင့္၊ ေရြေဖာ္ေမာင္းမ၊ မိႆခသား၊ ရူပဆန္းၾကယ္၊ ရႈစဖြယ္ျဖင့္၊ သက္ရြယ္လြန္ျပီး၊ မိန္းမၾကီးတို ့၊ ထြန္းညီွေျပာင္ေျပာင္၊ ဆီမီးေထာင္ႏွင့္၊ ပန္းေထာင္အမွန္၊ ထီးတံခြန္က မက်န္ေပါက္ေပါက္၊ ရႊီေရာင္ေတာက္သား၊ ေမြးေျမာက္ေကာက္လိႈင္၊ ရႊီပန္းခိုင္ကို၊ ရိုင္ရိုင္ညီညာ၊ လက္စြဲပါ၏” ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္၊ ဆီမီးေထာင္ပူေဇာ္ပြဲမွာ ဓညဝတီေခတ္ကပင္ စတင္ခဲ့ေၾကာင္း သိမွတ္ရပါသည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္ ပူေဇာ္ပြဲကို ျပဳလုပ္ျခင္း

၅။    ေဝသာလီေခတ္ကို တည္ေထာင္ေသာ ျဒြင္စႏၵရားမင္းၾကီးသည္ မဟာျမတ္မုနိဘုရားတြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာပူေဇာ္ပြဲႏွင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ထိုမင္း ထုလုပ္စိုက္ထူထားခဲ့ေသာ မဟာျမတ္မုနိဘုရားရိွ နတ္ရုပ္မ်ားအနက္ ဒုတိယအဆင့္ အေရွ့ေျမာက္ဖက္ရိွ နတ္ရုပ္၏ေျခရင္းတြင္ သကၠဋဘာသာျဖင့္ စာတမ္းေရးထိုးခဲ့ပါသည္။ ထိုစာ၏ ဆိုလိုရင္းအဓိပၸာယ္မွာ မဟာသူရိယတိုင္းကို အစိုးရေတာ္မူေသာ မဟာတိုင္းစႏၵရားမင္းသည္ အလံုးစံုေသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈႏွင့္ ပူေဇာ္ပြဲမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့၏ဟုျဖစ္ပါသည္။ ေလးျမိဳ ့ေခတ္ႏွင့္ ေျမာက္ဦးေခတ္တို ့တြင္လည္း ဤပူေဇာ္ပြဲကို ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း ေရွးေဟာင္း ရခိုင္မွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရိွခဲ့ရပါသည္။

၆။     အထူးသျဖင့္ ေျမာက္ဦးေခတ္၌ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ဆီမီးေထာင္ပူေဇာ္ပြဲကို ဝါကၽြတ္လ၌ က်င္းပခဲ့ေၾကာင္း စိုင္တင္ျမိဳ ့စား စာဆိုေတာ္ဥကၠာပ်ံက ဝါကၽြတ္လဖြဲ ့၌ ေဖာ္ျပထားသည္မွာ- “သူေတာ္မိန္ ့မွတ္၊ လဝါကၽြတ္သည္၊ ဆန္းလတ္ခါ၊ လူ ့ရြာပြဲသဘင္၊ ဆီမီးတန္ေဆာင္၊ ပန္းေထာင္ထီးၾကီး ျပင္၍၊ သင္ပုတ္တင္၊ တံမ်က္ခတ္၊ အဌဂၤ ီႏွင့္ ပဥၥသီကို၊ အညီေစာင့္သံုးကပ္လို ့၊ ဒါဝတ္စြန္ ့ၾကဲလွဴ၊ မင္းပြဲသဘင္၊ ျမိဳ ့ျပင္ တခ်ိဳ ့လူရို ့၊ ေသစာယူ ေသာက္ျပြန္းျပြန္း၊ ေကာင္းမွႈလက္ေဆာင္၊ ထမင္းေထာင္ကို ဝန္း၍၊ အံ့ဘြယ္မႈ ေတးသံခ်ိဴ၊ လက္ခုတ္ေျဖာက္ေျဖာက္ျခင္းေကာက္၊ သံျပိဳင္ဆို၍” ဟု ဆိုထားပါသည္။ ေရွးေခတ္ေရး၊ ရခိုင္သဘာဝ ေတးကဗ်ာမ်ားမွာလည္း- “အသူ ့ထမင္းေထာင္ေထာင္၊ တရြာလံုးမွာ ပပန္းေျပာင္၊ ထမင္းေထာင္ပန္းေထာင္ေပၚစ၊ အသွ်င္ျပည္မွာ ဝါကၽြတ္လ….ေလ” ဟူ၍၄င္း၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ထမင္းေထာင္ ပန္းေထာင္ တင္ရန္သြားၾကဟန္ကို “သက်မဥၥဴ၊ ဆုထူးယူေလ၊ ေကာင္းမႈျပဳေမ၊ ဆင္းဗုေဒၶကို၊ အညီေမရို ့၊ ဖူးကပ္ေမေလ၊ ပန္းခံယူငင္၊ ေခါင္းထက္တင္၊ ဇီသွ်င္ခိုးေက၊ ဝတ္ျပဳေရေလ” ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ဆီမီးေထာင္ ပူေဇာ္ပြဲမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္ က်င္းပခဲ့ေသာ ဘုရားပူေဇာ္ပြဲမ်ားတြင္ တခန္းတနား ပါဝင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ ယေန ့ထက္တိုင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့သည္ ရိုးရာဓေလ့ယဥ္ေက်းမႈအျဖစ္ ဤပူေဇာ္ပြဲကို ဆက္လက္က်င္းပလ်က္ ရိွၾကပါသည္။

ၾကာပန္းစံုႏွင့္ ေဗာဓိရြက္၊ ေညာင္ရြက္တို ့ကို ဆြတ္ခူးရန္သြားျခင္း

၇။    ။ ေရွးအခါက ဤပူေဇာ္ပြဲအခန္းအနားကို သီတင္းကၽြတ္လတြင္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ၌ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္အျပင္ အျခား ဗုဒၶ၏ ေန ့ထူးေန ့ျမတ္ျဖစ္ေသာ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ႏွင့္ ကဆုန္လျပည့္ေန ့မ်ား၌ က်င္းပျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ပူေဇာ္ပြဲကို မျပဳလုပ္မီ တရက္အၾကိဳက လျပည့္ေန ့ျပဳလုပ္မည္ဆိုလွ်င္ အဖိတ္ေန ့က မိမိတို ့ေက်းရြာရပ္ကြက္အလိုက္ အမ်ိဳးသမီးၾကီးတို ့သည္ ထမင္းေထာင္လုပ္ရန္အတြက္ တအိမ္တက္ဆင္း ေပၚဦးေပၚစ ေကာက္သစ္ဆန္မ်ားကို ေကာက္ခံၾကပါသည္။ ရာသီအလိုက္ေပၚေသာ သစ္သီးဝလံမ်ားကိုလည္း အလွဴခံၾကပါသည္။ ဝါကၽြတ္လတြင္ပြင့္ေသာ ၾကာျဖဴ၊ ၾကာနီ၊ ၾကာညိဳ၊ ၾကာေခါင္းေလာင္းပန္းတို ့မွာ အျခားေသာ ပန္းမ်ားထက္ ျမင့္ျမတ္သည္ဟု အယူရိွသျဖင့္ ၾကာပန္းမ်ိဳးစံုကို ရႏိုင္သေရြ ့ ခူးဆြတ္ရပါသည္။ ထမင္းေထာင္ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ သစ္ရြက္မ်ားထဲတြင္ အျမင့္ျမတ္ဆံုးဟု အယူရိွေသာ ေဗာဓိရြက္ႏွင့္ ေညာင္ရြက္မ်ားကို ဆြတ္ခူးၾကပါသည္။

ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း

၈။    ။ ညဦးပိုင္းတြင္ ဆြမ္းခ်က္ရန္ သတ္မွတ္ထားေသာေနရာသို ့ ေယာက်္ားမ်ားက အလွဴခံရရိွေသာဆန္မ်ားကို ေျပာင္းေရြ ့ေပးပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ဆန္မ်ားကို သန္ ့စင္ေပးၾကပါသည္။ ထိုသို ့ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ တူရိယာဝိုင္းကလည္း ေတးသံစံုမ်ားျဖင့္ ေျဖေဖ်ာ္လ်က္ ရိွေနပါသည္။ ထမင္းခ်က္ျပီးေသာအခါ ဗန္းခံ(ဗ်တ္)မ်ားတြင္ သြန္းေလာင္း၊ စံုပံုထားပါသည္။

ထိုထမင္းကို အသင့္ျပဳလုပ္ျပီးေသာ ေဗာဓိေညာင္ရြက္ကေတာ့မ်ားတြင္ထည့္ကာ ကေတာ့ပံု ထမင္းထုခၽြန္(ထမင္းေထာင္)မ်ားကို ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ထိုကေတာ့ပံုထမင္းမ်ားကို ေဆးေရာင္စံုဆိုးျပီး ဗန္းခံ(ဗ်တ္)မ်ားတြင္ေထာင္၍ အေရအတြက္ တစ္ေထာင္ျပည့္ေအာင္ ထည့္ထားရပါသည္။ ၾကာပန္းမ်ိဳးစံုတို ့ကိုလည္း သန္ ့စင္စြာေဆးေၾကာျပီး အေရအတြက္တစ္ေထာင္ကို ဗန္းခံမ်ား၌ အသင့္ထည့္ထားၾကပါသည္။

ဘုရားသို ့ ပူေဇာ္ရန္ သြားျခင္း

၉။     ။ လျပည့္ညအာရုဏ္တက္ အခ်ိန္တြင္ ပူေဇာ္ပြဲကို က်င္းပေလ့ရိွပါသည္။ ဘုရားသို ့ပူေဇာ္ရန္သြားရာတြင္ ေရွ့ဆံုးမွေၾကးစည္ကို လူငယ္(၂)ေယာက္ထမ္း၍ တီးသြားရပါသည္။ ၄င္းေနာက္မွ ပန္းက်ား(ပန္းတ်ား)ေခၚ စည္ရွည္ကိုတီး၍ စည္တီးသား(၂)ေယာက္ လိုက္ရပါသည္။ ၄င္း၏ေနာက္မွ အဝတ္ျဖဴဝတ္၍ ဥပုဒ္သီလယူျပီးေသာလူၾကီးမ်ားလိုက္ရပါသည္။ ေရႊ၊ ေငြ၊ ေၾကး တခုခုျဖင့္ ၾကာေမာက္၊ ၾကာလံပံုျပဳလုပ္ထားေသာ ပူေဇာ္ကလပ္၌ ေပါက္ေပါက္ပန္းတို ့ကိုထည့္၍ ရပ္ရြာတြင္ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွသည့္ မိန္းမပ်ိဳတဦးေခါင္းေပၚတြင္တင္၍ လိုက္ရပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့သည္ ဘုရားကို ပူေဇာ္ရာ၌ ေပါက္ေပါက္ပန္းကိုသံုး၍ ဆရာသမားကို ပူေဇာ္ေသာအခါ ဆန္ပန္းကိုသံုးေလ့ရိွပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ခန္းနားေသာ ဘုရားပူေဇာ္ပြဲမ်ား၌ ေပါက္ေပါက္ပန္းသည္ မပါလွ်င္မျပီးေသာ ပန္းတမ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ထမင္း၊ ပန္း၊ ဆီမီးမ်ား အသင့္ထည့္ထားေသာ ဗန္းခံမ်ားကို ဦးေခါင္းတြင္တင္၍ထမ္းကာ မိန္းမၾကီးငယ္တို ့ ပူေဇာ္ကလပ္ေနာက္မွ အစဥ္အတိုင္း လိုက္ပါရပါသည္။ တီးဝိုင္းအဖြဲ ့မွာ ေနာက္ဆံုးမွလိုက္ရပါသည္။ အကအခုန္မ်ားမွာလည္း ရခိုင္ရိုးရာအကမ်ားျဖစ္ေသာ လူရုပ္ၾကီးအက၊ ကိႏၷရာဖိုမအက၊ တိုးအက၊ လင္ေကာင္ပိုးအက စသည္ျဖင့္ ရပ္ရြာအလိုက္ ကခုန္၍ လိုက္ပါၾကသည္။ ပူေဇာ္ပြဲျပဳလုပ္ရန္ သတ္မွတ္ထားေသာ ဘုရားသို ့ေရာက္ေသာအခါ ပါလာေသာထမင္းေစတီငယ္မ်ားကို သင္ပုတ္ပလႅင္၌ တင္ရပါသည္။ ပန္းမ်ားကိုလည္း ဘုရားတြင္ တင္ပါသည္။ ဆီမီးမ်ားကိုလည္း ဘုရားေရွ့ခံုတြင္ ထြန္းညိွၾကပါသည္။ ထမင္းေစတီငယ္ တစ္ေထာင္၊ ပန္းတစ္ေထာင္၊ ဆီမီး တစ္ေထာင္ ကပ္လွဴပူေဇာ္ပြဲဟု ေခၚပါသည္။ သင္ပုတ္ပလႅင္တြင္တင္၍ ပူေဇာ္ရေသာေၾကာင့္ သင္ပုတ္ဆြမ္း ဟူ၍လည္း ေခၚပါသည္။ တျဖည္းျဖည္း ေရြ ့ေလ်ာကာ ယခုကာလတြင္ သင္ပုတ္ဆြမ္းကို သင္ဗုန္းဆြမ္းဟု ေခၚေဝၚသံုးစြဲလ်က္ ရိွၾကပါသည္။

၁၀။      ။ ေရွးအခါက ဘုရားပုထိုးမ်ားတြင္ သင္ပုတ္ဆြမ္းတင္ရန္ သင္ပုတ္ပလႅင္မ်ားရိွၾကပါသည္။ ၄င္းတို ့မွာ အခ်ိဳ ့ပ်က္စီးသြားျပီျဖစ္ေသာ္လည္း ျမိဳ ့ေဟာင္းျမိဳ ့ရိွ သွ်စ္ေသာင္းဘုရား၊ ဝသဲဘုရားႏွင့္ မင္းခေမာင္းဘုရားမ်ားတြင္ ယေန ့တိုင္ေတြ ့ျမင္ရပါေသးသည္။ ဆီမီးခြက္တေထာင္ ပူေဇာ္ရန္အတြက္ ျပဳလုပ္ထားခဲ့ေသာ ေက်ာက္ခြက္ငယ္မ်ားကို ယေန ့တိုင္ သွ်စ္ေသာင္းဘုရား၏ နံရံပတ္လည္၌ ေတြ ့ရပါေသးသည္။

ေန ့လည္ပိုင္းတြင္ မာလာျပန္ နာယူျခင္း

၁၁။       ။ လျပည့္ေန ့ ေန ့လည္ပိုင္းတြင္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းႏွင့္ ဇရပ္စသည္တို ့တြင္ မိမိတို ့ရပ္ရြာအလိုက္ ၾကာပန္းတေထာင္၊ ေအာင္မဲညိဳပန္းတေထာင္၊ လိစၥဝီပန္းတေထာင္စသည္ျဖင့္ ပူေဇာ္၍ ေဝႆႏၱရာ မာလာျပန္ကို ဖတ္ၾကားနာယူၾကပါသည္။ ဤသို ့ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ပူေဇာ္ပြဲကို သီတင္းကၽြတ္လတြင္ သီတင္းကၽြတ္လတြင္ ေကာက္ဦးေကာက္သစ္မ်ားေပၚခ်ိန္၊ ၾကာမ်ိဳးစံု ဖူးပြင့္ခ်ိန္ျဖစ္၍ ျပဳလုပ္က်င္းပျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုေကာက္ဦး ေကာက္သစ္ထမင္းႏွင့္ ၾကာပန္းမ်ားကို အထြဋ္အျမတ္အေနႏွင့္ ျမတ္စြာဘုရားထံ ပူေဇာ္ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို ့ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန ့တြင္ ေကာက္သစ္ထမင္းႏွင့္ ၾကာပန္းမ်ားကို ပူေဇာ္၍ မာလာျပန္(မာလာေလးျပန္)ကို နာယူျခင္းျဖင့္ ပြင့္လတံ့ေသာ မိေတၱယ်ဘုရားရွင္ကို ဖူးေမွ်ာ္ရမည္ဟု ယံုၾကည္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ယေန ့ထက္တိုင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့သည္ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန ့တြင္ အစဥ္အလာ ကိုးကြယ္ၾကေသာ ဗုဒၶဘာသာကို ကိုင္းညြတ္ျခင္းျဖင့္၎၊ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈကို ထိမ္းသိမ္းျခင္းျဖင့္၎၊ ထိုပူေဇာ္ပြဲကို ျပဳလုပ္ေလ့ ရိွၾကပါသည္။

နိဂံုး

၁၂။      ။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ပူေဇာ္ပြဲသည္ ေရွးရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားလက္ထက္မွ ယေန ့တိုင္ေအာင္ ေစာင့္ထိမ္းလ်က္ရိွေသာ ရခိုင္ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံအရ အစဥ္အလာ က်င္းပေသာ ပြဲလမ္းသဘင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤကဲ့သို ့ေသာ ရိုးရာဓေလ့ ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ား တိမ္ေကာပေပ်ာက္ျခင္း မရိွေစရန္ ရည္ရြယ္၍၎၊ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ စည္းလံုးညီညာမႈ ရိွခဲ့ပံုႏွင့္ ဘာသာတရားကို ျမတ္ႏိုးပံုတို ့ကို ေဖာ္ညႊန္း၍လည္းေကာင္း၊ ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္ သမၼတျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရိွ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ား ေသြးစည္းညီညြတ္မႈႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏီွးမႈ၊ တဦး၏ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းကို အျခား ညီအကိုတိုင္းရင္းသားမ်ားက သိရိွနားလည္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍လည္းေကာင္း၊ ဤထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ပူေဇာ္ပြဲအကကို တင္ဆက္လိုက္ရပါသည္။ သီခ်င္းႏွင့္ အဓိပၸာယ္တို ့ကို ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ သီခ်င္းႏွင့္ အဓိပၸာယ္

၁။    ။ ပဏာမသာခ်င္း

အပိုဒ္ (၁) စာကိုယ္။    ။ ဓညဝတီ၊ ဌာနီၾကျငမ္း၊ ျပည္ရကၡိဳင္ေလ၊ စိုင္လာထြန္းလို ့၊ ဗုဒၶသာသနာ၊ ေရာင္ဝါထိန္လင္း၊ အေရာင္ရိွန္၊ သူရိန္မင္းသို ့၊ ျပည္ဓညာေလ၊ ထြန္းပေရ၊ သာယာဧေလ၊ သာစြေလ။

စကားေျပ။    ။ ဓညဝတီဟု နာမည္အားျဖင့္ ေခၚတြင္ေသာ ရကၡိဳင္ျပည္ၾကီးသည္ အစဥ္အလာအားျဖင့္ ထြန္းေျပာင္ခဲ့ရာ ဗုဒၶသာသနာမွာလည္း ေနမင္း၏ အရိွန္အဝါအလား ယခုထက္တိုင္ ထြန္းေတာက္လ်က္ ရိွေပသည္။

အပိုဒ္ (၂) စာကိုယ္။     ။ ထြန္းပသာသနာ၊ ျပည္ရကၡာေလ၊ အေရာင္ဖ်ဖ်၊ အႆဝဏီ၊ က်ီးနန္ ့မီွလ်မ္း၊ ထက္ဝန္းဝဠာ၊ ဆန္းလတ္ခါေက၊ လဝါလည္းကၽြတ္၊ ျပည္ရကၡိဳင္မွာ၊ စိုင္လာထိန္းလတ္၊ ေန ့ထူးျမတ္တြင္၊ ပူေဇာ္သမႈ၊ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ျပဳေက၊ သာယာဧေလ၊ သာစြေလ။

စကားေျပ။       ။ ယင္းသို ့ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းပရာ ရခိုင္ျပည္၌ အႆဝဏီ နကၡက္ႏွင့္ က်ီးတာရာတို ့သည္ စန္းႏွင့္ ယွဥ္တြဲလ်က္ ထြန္းေပၚၾကသည့္ ထူးျမတ္ေသာ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန ့တြင္ ဆီမီးတေထာင္၊ ပန္းတေထာင္ ျပဳလုပ္၍ သင္ဗုန္းဆြမ္းကို လွဴဒါန္းပူေဇာ္ၾကသည္မွာ ရခိုင္သူ ရခိုင္သားမ်ား၏ အစဥ္အလာအားျဖင့္ အျမတ္တႏိုး ထိမ္းသိမ္းလာခဲ့ေသာ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈတခုပင္ျဖစ္ပါသည္။

အပိုဒ္ (၃) စာကိုယ္။    ။ ပူေဇာ္လတ္ခါ၊ ေပါင္းသဟာေလ၊ ဆင္ကာေပ်ာ္ႏႊဲ၊ ထမင္းေထာင္ ပန္းေထာင္ပြဲနန္ ့၊ ေစာင္းညင္းပတ္သာ၊ တီးမႈတ္ကာေလ၊ စည္၊ ခရာ၊ ဗံု၊ ေမာင္း၊ ေကာင္းမႈသီလံ၊ ျမတ္ဓံတရား၊ ပြါးကာမ်ားေရ၊ ေကာင္းမႈလက္ေဆာင္၊ ထမင္းေထာင္ကို၊ ျမတ္သွ်င္ထံပါး၊ ဆြမ္းတင္လားေရ၊ သာယာဧေလ၊ သာစြေလ။

စကားေျပ။       ။ ယင္းသို ့ပူေဇာ္ရန္အတြက္ ရခိုင္သူ ရခိုင္သားမ်ားမွာ အေပါင္းအသင္း ေရာင္းရင္းမ်ားႏွင့္အတူ သင္းပုတ္ဆြမ္း (သင္ဗုန္း) ဆြမ္းေခၚ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ပူေဇာ္ပြဲမ်ား၌ ေစာင္း၊ ညင္း၊ ပတ္သာ၊ စည္၊ ခရာ၊ ဗံု၊ ေမာင္း စသည့္ ရခိုင္တူရိယာမ်ားကို တိးမႈတ္ျပိး တေပ်ာ္တပါး လွည့္လည္စီတန္း၍ ကုသိုလ္တရားပြားမ်ားရန္အလို ့ငွာ၊ ျမတ္စြာဘုရားထံသို ့ ဆြမ္းကပ္လွဴဒါန္းရန္ အလို ့ငွာ သြားေရာက္ၾကပါသည္။ ဤသို ့ျပဳလုပ္ရေသာ ဒါနအဟုန္ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုတဝွန္းလံုးေအးခ်မ္းသာယာေစရန္ ဆုမြန္ေကာင္း ေတာင္းလိုက္ရပါသည္။

၂။   ကကြက္ သရုပ္ေဖာ္ ေတးသီခ်င္း

အပိုဒ္ (၁) စာကိုယ္။     ။ အေမ်ေလ ေရာက္မေလ၊ မြန္းေစာင္နီျခီ ေရာက္လတ္ေတ၊ ေဗာဓိေညာင္ရြက္ ဆြတ္ကတ္ေမ၊ (ေဟ….ေဟ….ေဟ..) အေမ်ေလ၊ ေရာက္မေလ၊ ၾကာပဒုမၼာ ခူးကတ္ေမ။

စကားေျပ။  ။ ခင္မင္ေသာ သူငယ္ခ်င္း ေယာက္မတို ့၊ မြန္းလြဲခ်ိန္ေရာက္လုပါျပီ၊ ေနျခည္လည္း ေစာင္းခဲ့ပါျပီ၊ သင္ပုတ္ဆြမ္း ျပဳလုပ္ရန္ ေဗာဓိေညာင္ရြက္ သြားခူးၾကပါစို ့။ ေဟ့ သူငယ္ခ်င္း ေယာက္မတို ့၊ ဘုရားပန္းတင္ရန္ ပဒုမၼာ ၾကာပန္းမ်ားလည္း သြားခူးၾကပါစို ့။

အပိုဒ္ (၂) စာကိုယ္။     ။ ပန္း ခံယူင္၊ ေခါင္းထက္တင္၊ ဆြမ္းခံယူင္၊ သင္ပုတ္တင္၊ ဇီသွ်င္ခိုးေက ဝတ္ျပဳေရေလ၊ ဝတ္ျပဳေရ။

စကားေျပ။    ။ ေဗာဓိေညာင္ရြက္တို ့ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ေရာင္စံု သင္ပုတ္ဆြမ္း အခၽြန္အဖူးကေလးမ်ားကို ဗန္းထဲတြင္ စီရရီထည့္ကာ ဘုရားသို ့သြားၾကပါစို ့။ ပဒုမၼာၾကာပန္းမ်ားကို ဗန္းခံမ်ားတြင္ထည့္၍ ယူေဆာင္ကာ ဘုရားသွ်င္အား ပူေဇာ္ၾကပါမည္။ ယင္းေနာက္ ရိွခိုးဝတ္ျပဳၾကပါမည္။

အပိုဒ္ (၃) စာကိုယ္။     ။ အေမ်ေလ၊ ေရာက္မေလ၊ သီတင္းဝါလကၽြတ္လတ္ေတ၊ ဆီမီးတန္ေဆာင္၊ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ျပင္ျပဳ ရြာေတာ္လံုးမွာ၊ သေသာရုေလ။

စကားေျပ။        ။ ခင္မင္ေသာ သူငယ္ခ်င္းေယာက္မတို ့၊ သီတင္းကၽြတ္လ ေရာက္ေပျပီ။ အစဥ္အလာအရ ယဥ္ေက်းမႈတရပ္ျဖစ္ေသာ တန္ေဆာင္ဆီမီးမ်ား ထြန္းညိွျခင္းႏွင့္ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္မ်ားကို လုပ္ကိုင္ၾကပါစို ့။ ယင္းကဲ့သို ့ လုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္မွာ အိုးစည္ဗံုေမာင္းသံမ်ား ျခိမ့္ျခိမ့္သဲလ်က္ တရြာလံုး အံုးအံုးကၽြတ္ကၽြတ္ ေပ်ာ္စရာေကာင္းလွပါသည္။

အပိုဒ္ (၄) စာကိုယ္။      ။ (အိ…..အို….အို….) x  x  x (အေဝ)၃ ေယာက္ဖ ရြာထိပ္ပိုင္းက အို ေယာက္ဖ  (အေမ်)၃ ေရာက္မ ရြာလည္ပိုင္းက အိုေရာက္မ၊ (ေယာက္ဖဟာလူ ဆန္ကိုယူ၊ အေမ်ေရာက္မ ဆန္ရြိးခ၊ ရြိးျပီးေရဆန္၊ စုကတ္ျပန္၊ ခ်က္ျပန္ ျပဳတ္ျပန္ ဘုရားဆြမ္းတင္ဖို ့ အမွန္)၂

စကားေျပ။     ။ အို ရြာဦးပိုင္းက ေရာင္းရင္းေယာက္ဖတို ့၊ အို ရြာလည္ပိုင္းက သူငယ္ခ်င္းေယာက္မတို ့၊ ေရာင္းရင္းေယာက္ဖတို ့က ဆန္ယူခဲ့ၾကပါ၊ အစ္မေယာက္မတို ့က ဆန္ေရြးၾကပါ၊ ဆြမ္းခ်က္မည့္ဆန္ျဖစ္၍ သန္ ့စင္ေအာင္ ေရြးၾကပါ။ ေရြးျပီးသည့္ ဆန္ျဖဴျဖဴေဖြးေဖြးသန္ ့သန္ ့ကို ဆြမ္းေတာ္တင္ရန္အလို ့ငွာ ခ်က္ျပဳတ္ၾကပါစို ့။

အပိုဒ္ (၅) စာကိုယ္။     ။ အသူ ့ထမင္း ေထာင္ေထာင္၊ ရြာေတာ္လံုးမွာ ပပန္းေျပာင္၊ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ ေပၚစ အသွ်င္ျပည္မွာ ဝါကၽြတ္လ။

စကားေျပ။       ။ ဆြမ္းခ်က္ျပီးေသာအခါ ထမင္းေထာင္မ်ားကို လွပေသသပ္ေအာင္ အျပိဳင္အဆိုင္ ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ရြာသူ၊ ရြာသားမ်ားသည္ သစ္သစ္လြင္လြင္ ဝတ္ဆင္လ်က္ ထမင္းေထာင္ ပန္းေထာင္မ်ားကိုလည္း အေရာင္မ်ိဳးစံု ခ်ယ္သထားပါသည္။ ယင္းအခ်ိန္၌ တရြာလံုး တေျပာင္ေျပာင္ တဝင္းဝင္းျဖင့္ အလြန္လွပေတာ့သည္။ ယင္းအခ်ိန္သည္ ရခိုင္ျပည္၏ သီတင္းကၽြတ္ကာလပင္ျဖစ္ပါသည္။

အပိုဒ္ (၆) စာကိုယ္။    ။ (ဒိုးဒိုလက္ေကာက္၊ မညင္းေျပာက္)၂ အေျပာက္သံုးဆယ္၊ ဈီးကဝယ္၊ ဈီးကဝယ္ဆင္လတ္ေတ၊ အပ်ိဳအအို ရြာလံုးကၽြတ္ေလ၊ ရြာလံုးကၽြတ္ေဆာင္ ထမင္းေထာင္၊ ရြာေတာ္လံုးမွာ ဝင္းဝင္းေျပာင္။

စကားေျပ။   ။ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရန္ လာၾကေသာ ရြာသူ အပ်ိဳ၊ အအိုမ်ားသည္ ေဈးကဝယ္လာေသာ ေရႊလက္ေကာက္မ်ား ဝတ္ဆင္ထားၾကပါသည္။ ယင္းလက္ေကာက္မ်ားတြင္ မံုညင္းေျပာက္မ်ား ခ်ယ္သထားသျဖင့္ အေျပာက္အမြမ္းမ်ားျဖင့္ တလက္လက္ ေတာက္ပေနပါသည္။ တရြာလံုး ဝင္းဝင္းေျပာင္ေျပင္ ေနၾကပါသည္။

အပိုဒ္ (၇) စာကိုယ္။    ။ ေပါင္းစုညီညာ၊ ျပည္ရြာအဝွမ္း၊ ေပ်ာ္ပြဲဆင္ႏႊဲကာ၊ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္ျပဳဗ်လ္၊ ေစာင္းညင္းပတ္သာ၊ စည္ခရာ၊ ဗံုေမာင္၊ ေကာင္းမႈျဖာျဖာ၊ မဂၤလာစံုစြာ ကုသိုလ္ဒါန ျပဳကတ္ေတ။

စကားေျပ။     ။ သင္ပုတ္ဆြမ္းတင္ပြဲကို တရြာလံုး ညီညီညာညာ စုေပါင္းဆင္ႏႊဲၾကသည္မွာ တေပ်ာ္တပါးၾကီးပင္ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထမင္းေထာင္ ပန္းေထာင္ ဗ်တ္မ်ားကို ထမ္းသူထမ္း၊ ရြတ္သူရြတ္၊ စည္ခရာ ဗံုေမာင္း စသည့္ တူရိယာမ်ားကို တီးသူတီး မႈတ္သူမႈတ္ျဖင့္ အကအခုန္မ်ားႏွင့္ ျမတ္စြာဘုရားထံသို ့ သြားေရာက္ကုသိုလ္ဒါန ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။

အပိုဒ္ (၈) စာကိုယ္။     ။ အေမ်ေလ ေရာက္မေလ၊ ျပည္ေထာင္စုသြီးခ်င္း၊ သမီးရို ့ေလ၊ (အေဝ)၂ ေယာက္ဖေလ၊ ျပည္ေထာင္စုသြီးခ်င္း သားရို ့ေလ၊ လာလာေလ၊ လာလတ္ (လာေလ)၃ လာလတ္ (ျပည္ရြာ)၃ လွပ တိုင္းရင္းသူရို ့ တတ္အားသမွ်၊ (ညီညာ)၃ ႏိုးၾကား တိုင္းရင္းသားရို ့ စုေပါင္းအား၊ ရိုးရာရခိုင္ ယဥ္ေက်းမႈေလ၊ ဖိုးဖီးစိုင္လာ ထိမ္းသိမ္းခေရ၊ ထမင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္၊ ရြတ္ေဆာင္ဒါန၊ ျပည္ရြာ အဝွမ္းကို အကၽြန္ရို ့ ငွပါေရ။

စကားေျပ။      ။ အို ခ်စ္လွစြာေသာ ျပည္ေထာင္စုဖြား တိုင္းရင္းသူ၊ တိုင္းရင္းသား အေပါင္းတို ့၊ အစ္မၾကီးတို ့၊ သူငယ္ခ်င္း ေယာက္မတို ့ႏွင့္ ေရာင္းရင္း ေယာက္ဖတို ့၊ အကၽြန္တို ့ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လစ္သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာ့အလယ္တြင္ တင့္တယ္လွပေရးအတြက္ စြမ္းအားရိွသမွ် ညီညီညာညာ ၾကိဳးစားၾကပါစို ့။ ဖိုးေဘးစဥ္လာ ေရွးအခါကပင္ ထိမ္းသိမ္းလာခဲ့သည့္ ရခိုင္ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈတရပ္ျဖစ္ေသာ ထမင္းေထာင္ ပန္းေထာင္ပူေဇာ္ပြဲ ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ရအပ္ေသာ ကုသိုလ္ဒါနအဖို ့ကို ျပည္ေထာင္စု တဝွမ္းလံုးသို ့ ေဝငွခဲ့ပါသည္။ ျပည္ေထာင္စုသား အားလံုးသာယာေအးခ်မ္းၾကပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းလိုက္ပါသည္။

အေဝ = အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ မိမိထက္ငယ္ေသာ အရြယ္၊ အရြယ္တူအခ်င္းခ်င္း ေခၚေဝၚျခင္း