ရခိုင္ျပည္္က ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ စင္ကာပူဘုန္းၾကီး လက္ဝယ္ေရာက္ရွိ

စင္ကာပူႏိုင္ငံ ဗုဒ္ဓအံေတာ္သိမ္ေက်ာင္း ၀က္ဆိုက္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ http://www.btrts.org.sg/Index_About_Us_Sacred_Relics.htmlရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္အရ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က အမ်ားသူငါက ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အံေတာ္ဓာတ္ တစ္ဆူလို႕ အစဥ္အလာ လက္ခံထားၾကတဲ့ အံေတာ္ဓာတ္ တစ္ဆူဟာ ယခု စင္ကာပူႏိုင္ငံက ဘုန္းၾကီး ရွီဖာေၾကာင္ (Shi Fazhau) ရဲ႕ လက္ထဲကို ေရာက္ရွိလို႕ ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ ဘုန္းၾကီး ရွီရဲ႕ ၀က္ဆိုက္အရေတာ့ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က ဘုန္းေတာ္ၾကီး ဦးစကၠပါလ(ဗန္ဓုလဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းထိုင္)က သူ႕ကို လက္ေဆာင္ေပးလိုက္တာပါတဲ့။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက သမိုင္း၀င္ အေမြအႏွစ္တစ္ခု ကို ယခုလို လက္၀ယ္ထားတာဟာ ဘုန္းေတာ္ၾကီး ရွီအတြက္ ၀ိနည္းသိကၡာနဲ႕ ညီတဲ့ လုပ္ရပ္တစ္ခု ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းအက္ဥပေဒအရ အခုလို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သက္တမ္းၾကာျမင့္ျပီျဖစ္တဲ့ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို ျမန္မာျပည္ကေန ျပည္ပႏိုင္ငံတစ္ခုသို႕ တရားမ၀င္ ယူေဆာင္သြားျခင္းဟာ ဥပေဒနဲ႕ ျငိစြန္းေနလို႕ပါပဲ။ဘုန္းၾကီး ရွီဖာေၾကာင္က လက္ေဆာင္ရရွိတယ္လို႕ သူ႕၀က္ဆိုက္မွာေတာ့ ဆိုထားေလရဲ႕။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းတစ္ခုဟာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ပိုင္ ပစၥည္းမဟုတ္ဘဲ ျပည္သူလုထု အားလံုးပိုင္ဆိုင္တဲ့ သမိုင္းအေမြ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ဘုန္းၾကီး ရွီ သိဖို႕ ေကာင္းပါတယ္။ ဗုဒၵဘာသာ၀င္ေတြ အထြတ္အျမတ္ထားရာ အံေတာ္ဓာတ္ဟာ ေစာေစာက ေျပာခဲ့တဲ့ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က ဘုန္းၾကီး တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္း ပိုင္ဆိုင္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၵဘာသာ၀င္ ျမန္မာျပည္သူ အားလံုးနဲ႕ သက္ဆိုင္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးက ဘုန္းၾကီးအေနနဲ႕ မိမိတို႕ရဲ႕ အေမြအႏွစ္ကို ျပည္ပဘုန္းၾကီးတစ္ပါးကို လက္ေဆာင္ မေပးႏိုင္သလို ဘုန္းၾကီး ရွီအေနနဲ႕လဲ လက္၀ယ္ပိုင္ဆိုင္ဖို႕ မသင့္ေလ်ာ္ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းအက္ဥပေဒအရ အခုလို ျမန္မာျပည္ကခိုးထုတ္သြားတာဟာ အျပစ္ရွိတဲ့ လုပ္ရပ္တစ္ခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။စစ္ေတြနဲ႕ ေျမာက္ဦးက ရရွိခဲ့တဲ့ သတင္းမ်ားအရကေတာ့ ေစာေစာက ေျပာခဲ့တဲ့ အံေတာ္ဓာတ္ကို ေျမာက္ဦးဘုန္းၾကီးဆီကေန စင္ကာပူဘုန္းၾကီး ရွီဖာေၾကာင္ ၀ယ္ယူသြားျခင္းသာ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ရခိုင္ မင္းေနျပည္ေတာ္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕မွာ အမ်ားက အံေတာ္လုိ႕ လက္ခံထားၾကတဲ့ အံေတာ္ဓာတ္ ႏွစ္ဆူရွိပါတယ္။ တစ္ခုက ၁၆ ရာစု ဘုရင္မင္းဗာၾကီး တည္ထားခဲ့တဲ့ အံေတာ္သိမ္မွာ ကိန္း၀ပ္တဲ့ အံေတာ္ျဖစ္ျပီး၊ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ပုဂံေတာင္က အံေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။ အံေတာ္ႏွစ္ခုစလံုးဟာ ေစာေစာက ေျပာခဲ့တဲ့ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းထိုင္ရာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းမွာ ကိန္း၀ပ္ခဲ့ပါတယ္။အဲဒီ အံေတာ္ႏွစ္ဆူစလံုးကို ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တုန္းက ရွီဖာေၾကာင္က ၀ယ္ယူခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံေတာင္က အံေတာ္ကို ယူေဆာင္သြားစဥ္က ဘယ္သူမွ မရိပ္မိလို္က္ၾကေပမဲ့၊ ဒုတိအၾကိမ္ ဘုန္းၾကီးရွီရဲ႕ တပည့္မ်ား အံေတာ္သိမ္က အံေတာ္ကို သယ္ယူရာမွာေတာ့ စစ္ေတြေလဆိပ္မွာ စစ္ေထာက္လွမ္းေရးက ဖမ္းမိလိုက္ပါတယ္။ဒါေပမဲ့ ရွီဖာေၾကာင္ဟာ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးခင္ညြန္႕နဲ႕ အနီးကပ္ရင္းႏွီးတာေၾကာင့္ ဘာအေရးယူျခင္းမွ မခံခဲ့ရပါဘူး။ ေျမာက္ဦးက ဘုန္းၾကီးလဲ အဲဒီႏွစ္အကုန္မွာ ပ်ံလြန္ခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းၾကီးပ်ံေတာ့ သူ႕ရဲ႕ေသတၱာထဲမွာ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေငြေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္တဲ့။ ရွီဖာေၾကာင္ ၀ယ္ယူသြားခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြ ျဖစ္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အံေတာ္ဓာတ္လို႕ေျပာေနၾကတဲ့ အဲဒီ အံသြား စင္ကာပူကိုေရာက္ရွိသြားျပီး၊ ၀က္ဆိုက္မွာ ေၾကညာလိုက္စဥ္မွာ ေတာ့ သြားဖက္ဆိုင္ရာ တကၠသိုလ္ပါေမာကၡေတြၾကားမွာ ေလ့လာသံုးသပ္စရာ တစ္ခု ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ Dr Pamela Craig, (University of Melbourne/ School of Dental Science, Australia) နဲ႕ Professor David Whittaker (Cardiff University, Britain) တို႕ကေတာ့ အခု အံသြားဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အံသြား မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီ သံုးသပ္ခ်က္က ၂၀၀၇ ခု ဇူလိုင္ ၁၅ ရက္ေန႕ထုတ္ The Nation သတင္းစာမွာ ပါရွိခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ကန္ဒ တကၠသို္လ္က ရခိုင္ သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းကလဲ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အံေတာ္အစစ္ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ သံသယရွိေၾကာင္း wao-mail group မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။အခုတင္ျပေနတာက ဗုဒြၵရဲ႕စစ္မွန္တဲ့ အံေတာ္ ဟုတ္တယ္၊ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာကို ေျပာေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီပစၥည္းဟာ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ပစၥည္း ျဖစ္ပါတယ္ ဆိုတာကို တင္ျပေနတာပါ။အခု စင္ကာပူကို ေရာက္ေနတဲ့ အံေတာ္ဓာတ္မူလကိန္း၀ပ္ခဲ့ရာ ပုဂံေတာင္ေစတီဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္ (၁၄၃၀-၁၇၈၄ ေအဒီ) အတြင္း တည္ထားခဲ့တာျဖစ္လို႕ ဒီအံေတာ္ဓာတ္ရဲ႕ ကိုးကြယ္မႈ သက္တမ္းဟာ အနည္းဆံုး ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ရာ ေက်ာ္လြန္ခဲ့ျပီျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွးေဟာင္း ပစၥည္းအက္ဥပေဒအရ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ သက္တမ္း ရွိတဲ့ မည္သည့္ပစၥည္းကို မဆို ေရွးေဟာင္းပစၥည္းလို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုစင္ကာပူ ၀က္ဆိုက္က တရား၀င္ေၾကညာေနတဲ႕ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က အံေတာ္ဟာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္း ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ဘယ္သူမွ ျငင္းလို႕ မရပါဘူး။ဒီေတာ့ခါ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သမိုင္း၀င္ အေမြအႏွစ္ျဖစ္တဲ့ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းတစ္ခုကို စင္ကာပူဘုန္းၾကီး ရွီဖာေၾကာင္ တရားမ၀င္ယူေဆာင္သြားတဲ့ လုပ္ရပ္တစ္ခုဟာ ဥပေဒနဲ႕ မျငိစြန္းေနဘူးလားဗ်ာ။ ။ ကိုင္း…. စင္ကာပူက ေရႊျမန္မာေတြဘာလုပ္ၾကမွာလဲ။ သြားျပီးေတာ့ပဲ ဖူးၾကမလား၊ ဥပေဒေၾကာင္းအရပဲ ကန္႕ကြက္ၾကမလား။ ။

မူရင္းကိုေဖၚျပလိုက္ပါေရ။
The Origin of Buddha Tooth Relic Temple

In 1980, Ven. Cakkapala, abbot of the renowned Bandula monastery in Mrauk-U, Myanmar, resolved together with five male devotees to go up the Bagan Hill at Mrauk-U to restore a collapsed stupa and a large statue of the Buddha. In the process of clearing up the debris, they discovered a Tooth of the Buddha within a stupa of pure gold, and also found various other relics of the Buddha. The discovery was not made known publicly. In mid-January 2001, members of the Preparatory Committee for the Bandula Monastery were preparing to build a Buddhist hall and a two-storey Exhibition Hall for Ancient Buddhist Cultural Relics. Faced with great difficulties in fund-raising, they appealed to Ven. Shi Fazhao for financial assistance. Moved by the Committee’s spirit of commitment to Buddhism, Ven. Shi Fazhao gladly agreed to their request. In mid-August 2001, the Preparatory Committee escorted Ven. Shi Fazhao and his devotees to pay reverence to the Buddha Tooth Relic (discovered more than 200 years) at the Bandula Monastery, and to meet the abbot Ven. Cakkapala. The two eminent monks felt close to each other right from the start, such that they shared extensively with each other their experiences in furthering the Dharma. In early 2002, Ven. Cakkapala came to Singapore, Malaysia and Thailand for a visit on Ven. Shi Fazhao’s invitation. As he visited both the Golden Pagoda Buddhist Temple and Metta Welfare Association (founded by Ven. Shi Fazhao), he came to the profound understanding that the compassion of this friend of his extended beyond just helping to restore stupas in Myanmar – indeed, it was sown widely all over Singapore and the region.
	On August 4, 2002, Ven. Cakkapala decided to hand over the Buddha Tooth Relic (which he had reverently enshrined for 22 years) to Ven. Shi Fazhao to be safeguarded. He exhorted the new guardian that, should the opportunity arise, he is to build a monastery for the relic, so that Buddhists from everywhere may gather in Singapore to pay reverence to it. These people, it was hoped, may in this way connect with the Buddha and hence increase in blessings and wisdom. Ven. Cakkapala passed away peacefully on December 11, 2002.
	Having been so urged by Ven. Cakkapala, Ven. Shi Fazhao found himself being tested. To get things started, he resolved to be secluded in a one-year Dharma Lotus Blossom Retreat. Thanks to blessings from the Triple Gems, Ven. Shi Fazhao conceived during the retreat not only the name “Buddha Relic Tooth Temple (Singapore)”, but also an architectural style based on the Buddhist mandala and integrated with the art culture of Buddhism in the Tang dynasty. Naturally, the classical ethos of the building has to be matched with a site with a long history. Loaded with significance for early Chinese immigrants, and also being the locus of the roots of Chinese culture here, Chinatown became one of the places under consideration for the building of the new Temple.

ရခိုင္တို ့အားဖိႏိွပ္ခဲ့သည့္ ဗမာျမိဳ ့ဝန္မ်ား

ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဥိးျမိဳ ့၌ ဗမာပေဒသရာဇ္တို ့၏ ရခိုင္ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ ဖိနိွပ္ကၽြန္ျပဳရန္တာ၀န္ေပးအပ္ျခင္းခံရေသာ ဗမာလူမ်ိဳး ျမိဳ ့ဝန္ (၉)ေယာက္တို ့၏ အမည္စာရင္း။
(၁)အႏၵပက်န္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၄၆-၁၁၅၀)အထိ(၄)နွစ္
(၂)အေနာက္ဘက္တိုက္၀န္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၀-၁၁၅၂)အထိ(၂)နွစ္
(၃)ပုသိမ္၀န္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၂-၁၁၅၃)အထိ(၁)နွစ္
(၄)တိုင္းတား၀န္အာဏာေက်ာ္ထင္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၃-၁၁၅၅)အထိ(၂)နွစ္
(၅)ေမာင္ေက်ာ္လွ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၅-၁၁၅၇)အထိ(၂)နွစ္
(၆)စိန္ဘူး၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅ရ-၁၁၈၁)အထိ(၁၈)နွစ္
(ရ)ေနာ္ရထာ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁ရ၅-၁၁၈၁)အထိ(၆)နွစ္
(၈)ေမာင္ၾကာရုိး၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၁-၁၁၈၄)အထိ(၃)နွစ္
(၉)တရုပ္၀န္စံေပ်ာ္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၄-၁၁၈၆)အထိ(၂)နွစ္တို့ျဖစ္ၾကသည္။
ရခို္င္ျပည္ေျမာက္ဥျမို့ေတာ္၌ျမို့ေတာ္၀န္အျဖစ္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကေသာအထက္ေဖၚျပ
ပါဗမာျမို့၀န္တို့သည္ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့အားရက္စက္ဖိနွိပ္စြာအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကရုံသာမကအစုလိုက္အ
ျပံုလိုက္လူသတ္မွဳ့မ်ားစြာတို့ကိုကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကေသာမေကာင္းဆိုး၀ါးမိစၦာမ်ား။
လူသတ္ေကာင္မ်ားသာျဖစ္ၾကေပသည္။

ရခိုင္ျပည္ ရမ္းျဗဲျမိဳ ့၌ဗမာပေဒသရာဇ္တ္တို့၏ ရခိုင္ႏိုင္ငံသားမ်ား
အေပၚဖိႏိွပ္ကၽြန္ျပဳရန္ တာဝန္ေပးအပ္ျခင္းခံရေသာ ဗမာလူမ်ိဳး ျမိဳ ့ဝန္(၂၁)ေယာက္တို ့၏အမည္စာရင္း။
(၁)နရသမိုင္းေက်ာ္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၄ရ-၁၁၄ရ)အထိ(၁)နွစ္
(၂)ရဲတိုက္၀န္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၄၈-၁၁၄၉)အထိ(၂)နွစ္
(၃)လကၤ်ာေရြွေတာင္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၀-၁၁၅၂)အထိ(၃)နွစ္
(၄)မဘဲစား၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၃-၁၁၅၅)အထိ(၃)နွစ္
(၅)တိုင္းတား၀န္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၆-၁၁၅ရ)အထိ(၂)နွစ္
(၆)လယ္ကိုင္းစား၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၅၈-၁၁၅၉)အထိ(၂)နွစ္
(ရ)သမန္းရဲဖ်ား၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၆၀-၁၁၆၀)အထိ(၁)နွစ္
(၈)လယ္ကိုင္စား၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၆၁-၁၁၆၃)အထိ(၃)နွစ္
(၉)ရဲမက္တံခြန္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၆၄-၁၁၆၄)အထိ(၁)နွစ္
(၁၀)ေက်ာ္ထင္ရာဇာ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၆၅-၁၁၆ရ)အထိ(၃)နွစ္
(၁၁)သာ၀တၳိစား၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၆၈-၁၁ရ၀)အထိ(၃)နွစ္
(၁၂)ေရြွေတာ္သီလ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁ရ၁-၁၁ရ၂)အထိ(၂)နွစ္
(၁၃)လကၤ်ာစည္သူ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁ရ၃-၁၁ရ၆)အထိ(၄)နွစ္
(၁၄)ေနမ်ိဳးသူရ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁ရရ-၁၁၈၀)အထိ(၄)နွစ္
(၁၅)မဟာေနာ္ရထာ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၁-၁၁၈၁)အထိ(၁)နွစ္
(၁၆)ေမာင္ေရြွအိုး၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၂-၁၁၈၂)အထိ(၁)နွစ္
(၁ရ)ေရြွဓါးမွဴး၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၃-၁၁၈၃)အထိ(၁)နွစ္
(၁၈)ရဲမက္ေက်ာ္ထင္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၄-၁၁၈၄)အထိ(၁)နွစ္
(၁၉)ဒါ၀တ္ကယ္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၅-၁၁၈၅)အထိ(၁)နွစ္
(၂၀)ေမာင္သာၾကြယ္၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈၆-၁၁၈၆)အထိ(၁)နွစ္
(၂၁)ေမာင္စံရာ၊ရခိုင္သကၠရာဇ္(၁၁၈ရ-၁၁၈ရ)အထိ(၁)နွစ္တို့ျဖစ္ၾကသည္။
ရခိုင္ျပည္ရမ္းျဗဲျမို့၌ျမို့ေတာ္၀န္အျဖစ္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကေသာအထက္ေဖၚျပပါ
ဗမာျမို့၀န္တို့သည္ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့အားရက္စက္ဖိနွိပ္စြာအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကရုံသာမကအစုလိုက္
လူသတ္မွဳ့မ်ားစြာတို့ကိုကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကေသာမေကာင္းဆိုး၀ါးမိစၦာမ်ားလူသတ္
ေကာင္မ်ားသာျဖစ္ၾကေပသည္။ ။
ရခိုင့္အားမာန္(စာေစာင္-၁)

ရခို္င္စာေပ မွတ္တမ္း

ရခိုင္ရာဇဝင္မ်ား
၁.ဗ်ာသတ္ရာဇဝင္ (ပီ=အမ်ိဳးသားျပတိုက္၊လန္ဒန္)
၂.ဝိမလရာဇဝင္ (ပီ)
၃.ငမည္းရာဇဝင္ (ပီ= အမ်ိဳးသားစာၾကည္႔တိုက္၊ ရန္ကုန္)
၄.ဓညဝတီအေရးေတာ္ပံု (ပီ=အမ်ိဳးသားစာၾကည္႔တိုက္၊ရန္ကုန္)
၅.မင္းရာဇာႀကီးစာတမ္း (ပီ=အမ်ိဳးသားစာၾကည႔္တိုက္၊ရန္ကုန္)
၆.ဒိုးေဝရာဇဝင္ (ပီ)
၇.ငလက္ရံုးရာဇဝင္ (ပီ)
၈.မဟိ ံသကရာဇဝင္
၉.မဟာဝိဟိကရာဇဝင္
၁၀.က်ားစြပ္ရာဇဝင္
၁၁.ေၾကာင္သံုးဆယ္ရာဇဝင္
၁၂.ေက်ာက္ရိုးရာဇဝင္
၁၃.ရာဇဝင္ေဟာင္းရာဇဝင္ေတာ္ႀကီး
၁၄.ၾကခတ္ရာဇဝင္
၁၅.ေမာင္ပံုရာဇဝင္
၁၆.ဘိုးလူရာဇဝင္
၁၇.ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္ (ပံုႏွိပ္=အသွ်င္စႏၵမာလာလကၤာရ)
၁၈.ရာဇကၠမသေခၤပက်မ္္း (ပံုႏွပ္=အသွ်င္စႏၵမာလာလကၤာရ)
၁၉.ဓညဝတီရာဇဝင္သစ္ (႔ပံုႏွိပ္=ဦးပ႑ိ)
၂၀.ဓညဝတီရာဇဝင္သစ္ (ပံုႏွိပ္=ဦးဉာဏ)
၂၁.ရခိုင္မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီး (ဦးသာထြန္းေအာင္)
၂၂.ရခိုင္ရာဇဝင္ (ဦးေအာင္သာဦး)
၂၃.ရခိုင္ရာဇဝင္ (ရခိုင္-ျမန္မာပ႑ိ ဦးဦးသာထြန္း)
၂၄.ရခိုင္ရာဇဝင္ႀကီးထြက္က်ဥ္း (ေမာင္သွ်င္ေက်ာ္ဇံ)
၂၅.ရခိုင္ရာဇဝင္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ (သန္းထြန္း)
၂၆.ရွီးထံုးရာဇဝင္လကၤာ
၂၇.ရခိုင္ရာဇဝင္လကၤာ
၂၈.ရခိုင္ရာဇဝင္လကၤာ (ဦးစံတင္)
(ရခိုင္ရာဇဝင္ေပါင္း (၄၈) ေစာင္ဟိသည္ဟူ၏)


အေရးေတာ္ပံုမ်ား
၁။ဓညဝတီအေရးေတာ္ပံု (ဒြါရာဝတီဆရာေတာ္)
၂။မင္းရာဇာႀကီးအေရးေတာ္ပံု



ေလွ်ာက္ထံုးမ်ား
၁။မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုး
၂။ကဝိေက်ာ္အမတ္ေလွ်ာက္ထံုး


ဓမၼသတ္မ်ား
၁။ရႊီမွ်ဥ္းဓမၼတ္
၂။မနုဓမၼသတ္
၃။ဓမၼဝိလာသဓမၼသတ္
၄။နပင္လယ္ဓမၼသတ္
၅။ယုဓမၼသတ္
၆။ဓမၼသတၱသေခၤပ


ေမာ္ကြန္းမ်ား
၁။ေထာက္တည္ေမာ္ကြန္း
၂။နရာဓိပတိေမာ္ကြန္း
၃။ေမဓပညာေမာ္ကြန္း
၄။သွ်င္နာဂိႏၵေမာ္ကြန္း
၅။သွ်စ္ေသာင္းဘုရားတည္ေမာ္ကြန္း


ႀကိဳးတန္းလကၤာမ်ား
၁။ဗုဒၶဝင္ႀကိဳးတန္းလကၤာ
၂။ဝိဓူရႀကိိဳးတန္းလကၤာ


ပ်ိဳ႕မ်ား
၁။ေလာကသာရပ်ိဳ႕ (အသွ်င္အဂၢသာရ၊ေလးၿမိဳ႕)
၂။ရာဇသာရပ်ိဳ႕ (အသွ်င္အဂၢသာရ၊ေလးၿမိဳ႕)
၃။ဓမၼသာရပ်ိဳ႕
၄။နကၡတ္ပ်ိဳ႕
၅။သက္ေရာက္ပ်ိဳ႕


ဧခ်င္းမ်ား
၁။ေမွာက္ေတာ္ဧခ်င္း (အဒူမင္းညို၊ေျမာက္ဦး)
၂။စႏၵဝိဇယစစ္ေအာင္ဧခ်င္း


ရတုမ်ား
၁။သုဝဏၰေဒဝီလွ်ိဳးလိုက္ရတု (သုဝဏၰေဒဝ၊ေဝသာလီီ)
၂။ကဝိက႑ပါသနက်မ္းမွရတုမ်ား (သုဝဏၰေဒဝီ၊ေဝသာလီ)
၃။ေတာင္ညိုဗီြခ်ာရတု (ေစာယဥ္မိ၊ေျမာက္ဦး)
၄။ေမာင္ရို႕ဌါနီရတု (နရနု၊ေျမာက္ဦး)
၅။ကာလဝကခ်ီရတု (မဟာပညာေက်ာ၊ေျမာက္ဦး)
၆။ဥကၠာပ်ံဖြဲ႕ရတုမ်ား (ဥကၠာပ်ံ၊ေျမာက္ဦး)
၇။ေတာင္တြင္ျမင္႔မိုရ္ခ်ီရတု (နန္းတြင္းမိညို၊ေျမာင္ဦး)
၈။နဝပဘာခ်ီရတု (နရပတိ၊ေျမာက္ဦး)
၉။လြမ္းဟုန္ျခင္းေကာင္းခ်ီရတု (လက်ၤာျမန္ဂူတာ၊ေျမာက္ဦး)
၁၀။သွ်စ္ေသာင္းေလးေထာင္ခ်ီရတု (နရအဘယရာဇာ၏စာဆို၊ေျမာက္ဦး)
၁၁။ရခိုင္႔ေအာင္လံေတာ္ (သီရီမလႅာမိပန္းရံ၊ေျမာက္ဦး)
၁၂။မင္းသားအမွန္ခ်ီရတု (မင္းသားႀကီးရႊီဘန္း၊အဂၤလိပ္)
၁၃။ေတာက္သားေနာင္လာခ်ီရတု (ေဒးဝန္ေအာင္ေက်ာ္ရႊီ၊အဂၤလိပ္)
၁၄။ဥဒါန္းမေက်ခ်ီရတု (ၿမိဳ႕သူႀကီးေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊အဂၤလိပ္)
၁၅။ေမာင္ဖြဲ႕မယ္ဖြဲ႕ရတု
၁၆။ေက်းေစရတု
၁၇။မိုးဖြဲ႕ရတု
၁၈။၁၂ လ ရာသီရတု
၁၉။ရတုအေဟာင္းအသစ္မ်ား


လကၤာမ်ား
၁။ဗ်ည္း (၃၃) လံုးလွီေလွာ္သံဟန္စြာ႔ေလလကၤာ
၂။ဇာတ္ႀကီးဆယ္ဘြဲ႕လကၤာ
၃။ေနမိလကၤာ
၄။မဟာပညာေက်ာ္ဆယ္႔ႏွစ္လရာသီလကၤာ
၅။ဥကၠာပ်ံဆယ္႔ႏွစ္လရာသီဖြဲ႕လကၤာ
၆။မေဟာ္သဓာလကၤာ
၇။ေဝႆႏၱရာလကၤာ
၈။ဘူရိဒတ္လကၤာ
၉။မဟာဗုဒၶဝင္လကၤာ
၁၀။ကာဠဳဒါ-မင္းနႏၵ-ဇနပဒကလ်ာနီလကၤာ
၁၁။အရိႏၵမာလကၤာ
၁၂။ဥေတနလကၤာ
၁၃။မာေတနလကၤာ
၁၄။သုဝဏၰဂုမၻာနန္႔ အရိႏၵမာလကၤာ
၁၅။ေပါရိသာဒလကၤာ
၁၆။ေကာ္ကာနုလကၤာ
၁၇။ေသနဂၤဗ်ဴဟာလကၤာ
၁၈။ရခိုင္ရာဇဝင္လကၤာ
၁၉။ရာဇပံုလကၤာ
၂၀။မဟာမုနိရာဇဝင္လကၤာ
၂၁။ၿမိဳ႕တည္လကၤာ
၂၂။ရွီးထံုးရခိုင္ရာဇဝင္လကၤာ
၂၃။ပါရာလကၤာ
၂၄။က်ီးကဏန္းဒူးကဏန္းေက်ာက္စာလကၤာ


ကာခ်င္းမ်ား
၁။လႈိင္းစရာကာခ်င္း


လြမ္းခ်င္းမ်ား
၁။ရာသီဘြဲ႕လြမ္းခ်င္း


လူးတားမ်ား
၁။ေမွာက္ေတာ္လူးတား
၂။ရဲေဖာ္လူးတား



အန္ခ်င္းမ်ား
၁။ကႀကိဳးအန္ (ေခၚ) ဗ်ည္း (၃၃)လွီေလွာ္သံအန္ခ်င္း
၂။အေလာင္းေတာ္ေတာထြက္အန္ခ်င္း
၃။ဆရာထြန္း၏ဗ်ည္း(၃၃)လံုးအန္ခ်င္း

သာစြေလလကၤာမ်ား
၁။ဝိသႀကံဳသိုက္ေက်ာက္ရိုးသာစြေလလကၤာ (ပီ)
၂။ရခိုင္ရာဇဝင္သာစြေလလကၤာ (ပီ)
၃။သာစြေလလကၤာသစ္မ်ား


ဘြဲ႕မ်ား
၁။စျႏၵားဘြဲ႕
၂။ပိုးဝါဘြဲ႕
၃။မင္းေစာမြန္ဘြဲ႕
၄။ထာမရာဘြဲ႕


အဲးမ်ား
၁။ဥကၠာအဲး


အေထာက္စာတမ္းမ်ား
၁။ကြ်ဲမင္းအေထာက္စာတမ္း
၂။မိန္းမယုတ္၊မိန္းမပုပ္အေထာက္စာတမ္း


သိုက္နိဒါန္းစာမ်ား
၁။ဘုရားဗ်ာဒိတ္သိုက္စာ
၂။နတ္သား(၉၉)သိုက္စာ
၃။နတ္သမီး(၉၉)သိုက္စာ
၄။ဝိသႀကံဳသိုက္ေက်ာက္ရိုး
၅။ပင္လယ္နိဒါန္းသိုက္ေက်ာက္ရိုး
၆။ဂဝံပတိသိုက္စာ
၇။ဘားဗူသိုက္စာ
၈။ဗားမဲ႔သိုက္စာ
၉။သိၾကားသိုက္စာ
၁၀။ဖားျပဳတ္သိုက္စာ


ငစည္ျခင္းမ်ား
၁။ငစည္ျခင္းမ်ား


ဇမ္းျခင္းမ်ား
၁။ေတာဓေလ႔ဇမ္းျခင္းမ်ား


တိုက္သာျခင္း
၁။ေယာက်ၤား၊မိန္းမတိုက္သာျခင္း (တန္းခိုးဆရာထြန္း)


အေရြ႕တုမ်ား
၁။သိန္ကန္မိန္တြင္ခ်ီ (သုဝဏၰေဒဝီ၊ ေဝသာလီ)
၂။ဥကၠာပ်ံ၏ဆယ္ႏွစ္လရာသီ (ဥကၠာပ်ံ၊ေျမာက္ဦး)
၃။မင္းသားႀကီး၏အေရြ႕တုမ်ား (မင္းသားႀကီးရႊီဘန္း၊အဂၤလိပ္)
၄။ေဒးဝန္ႀကီး၏အေရြ႕တုမ်ား (ေဒးဝန္ႀကီးေအာင္ေက်ာ္ရႊီ၊အဂၤလိပ္)
၅။ၿမိဳ႕သူႀကီး၏အေရြ႕တုမ်ား (ၿမိဳ႕သူႀကီးေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊အဂၤလိပ္)
၆။ဥေတနအေရြ႕တု
၇။ကုသအေရြ႕တု
၈။အေရြ႕တုအေဟာင္းမ်ား


အခါစာ၊ၾသဘာစာမ်ား
၁။ေခတ္သစ္ၾသဘားစာမ်ား
၂။ေခတ္သစ္အခါစာမ်ား


က်မ္း ဝတၳဳမ်ား
၁။ကဝိက႑က်မ္း (ပီ၊ေစာျပည္႔ညို၊ေျမာက္ဦး)
၂။ကဝိက႑ပါသဏက်မ္း (ပီ၊သုဝဏၰေဒဝီ၊ေဝသာလီ)
၃။ကဝိဗႏၶက်မ္း (ပီ၊သွ်င္သီလဝံသ၊ေျမာက္ဦး)
၄။ၾကမၼာဒိုက္မင္းႀကီးဝတၳဳ (ပီ)
၅။ရာဇသံဓိပတိက်မ္း (ပီ)
၆။တေတာပေဒသက်မ္း (ပီ)
၇။အပါဒါန္က်မ္း (ပီ)
၈။အဓီမာသ္က်မ္း (ပီ)
၉။နကၡတ္ေဗဒင္က်မ္း (ပီ)
၁၀။သခ်ၤာက်မ္း (ပီ)
၁၁။ဆီးက်မ္း (ပီ)
၁၂။မင္းႀကီးေစာမြန္မီး၊ဟူးရားရို႕အေျဖက်မ္း (ပီ)
၁၃။ဝင္သံုးဆယ္က်မ္း (ပီ)
၁၄။ေဂါတမပုရာဏ္က်မ္း
၁၅။ကာလီဒါသ၏သုတေဗာဓဆန္းက်မ္း (ပီ)
၁၆။ကာမႏၱကီစစ္က်မ္း (ပီ)
၁၇။ဇာတာေတာ္က်မ္း
၁၈။ရာဇပံဳက်မ္း
၁၉။စစ္က်မ္းမ်ား


ဘိသိက္စာမ်ား
၁။ကဝိေက်ာ္အမတ္ႀကီး၏ေလ်ာက္ထံုးဘိသိက္စာ (ပီ၊ေလာင္းၾကတ္)
၂။ေျမာက္ဦးေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းဘိသိက္စာမ်ား


ေမတၱာစာမ်ား
၁။ကင္းဆရာ၏ေမတၱာစာမ်ား (ပီ)
၂။အသွ်င္လကၤာရေထရ္၏ေမတၱာစာမ်ား (ပီ)
၃။ဆရာထြန္း၏ေမတၱာစာမ်ား
၄။ရွီးေဟာင္းေမတၱာစာမ်ား


ေဟာစာမ်ား
၁။မေဟာသဓာေဟာစာ (ပီ)
၂။ေတမိေဟာစာ (ပီ)
၃။စကားပေဒသာနန္႔ဗုဒၶဝင္ေဟာစာ (ပီ)
၄။ကထိန္နုတ္ထြက္ခန္းေဟာစာ
၅။မိေတၱယ်အနာဂတာဝင္ေဟာစာ (ပီ)
၆။ဘုန္းႀကီးငိုျခင္းရွည္ေဟာစာ
၇။ေတးထပ္ကြန္႔အမ်ိဳးမိ်ဳး
၈။အံသိုက္သံခ်ပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး
၉။ပတိဏၰစာတမ္းမ်ိဳးမ်ိဳး
ျပဇတ္မ်ား
၁။ရႊီမဥၨဴနတ္ေမ ကိႏၷရာျပဇာတ္
၂။ဘယကုမၼာပင္႔ကူျပဇာတ္


ဟာသျပဇာတ္မ်ား
၁။ငစည္ဟာသျပဇာတ္


ဒံုးခ်င္းမ်ား
၁။ဦးျမဝါဒံုးခ်င္း
၂။မာရယုဒံုးခ်င္း
၃။ကာလေပၚဒံုးခ်င္းမ်ား



သံေပါက္မ်ား
၁။ကဝိက႑ပါသဏက်မ္းမွသံေပါက္မ်ား
၂။ဥတုေဘာဇနသံေပါက္ (အသွ်င္စႏၵမာလာ)
၃။ဆရာထြန္း၏သံေပါက္မ်ား
၄။သိုက္နိဒါန္းလာေက်ာက္ရိုးသံေပါက္
၅။ပ်ိဳ႕ဟုေခၚေသာသံေပါက္မ်ား


သံဂ်ပ္မ်ား
၁။ၿပိဳင္ေလာင္းသံဂ်ပ္
၂။သႀကၤန္သံဂ်ပ္
၃။ရထားပြဲသံဂ်ပ္
၄။ဟန္သိုဏ္းသံဂ်ပ္
၅။သမက္တက္သံဂ်ပ္
၆။ဆရာထြန္း၏သံဂ်ပ္မ်ား


သဘာဝေတးကဗ်ာမ်ား
၁။ဆန္ဖြပ္
၂။ေမာင္းနင္း
၃။ဟင္းခူး
၄။ငါးရွာ
၅။ႏြားေက်ာင္း
၆။ကြ်ဲေက်ာင္း
၇။ေဖာင္စီး
၈။တလင္းလယ္
၉။ဘုရားလား
၁၀။ဗိုင္းငင္
၁၁။ဝါငင္
၁၂။ရက္ကန္းရက္
၁၃။သားေခ်ာ႔
၁၄။နကၡတ္တာရာ စသည္ရို႕နန္႔ပတ္သက္ေသာ သဘာဝေတးကဗ်ာမ်ား


သာခ်င္းမ်ား
၁။ပဒုမၼဝတီသာခ်င္း
၂။ယိုင္းသာခ်င္း
၃။တိုက္သာခ်င္း
၄။ပိုဒ္စံုသာခ်င္း
၅။ေအာင္ဗလေခၚတိုက္သာခ်င္း
၆။ေမ်ာက္နန္႔လူသားမယားလုသာခ်င္း
၇။သူရိယ ကဥၨနေဒဝီ ငွက္ခ်ီသာခ်င္း
၈။အေလာင္းေတာ္မဟာေဝႆန္ဇာတ္ေတာ္သခ်င္း
၉။မေဟာသဓာသာခ်င္း
၁၀။ရုတၱီလမုသီသာခ်င္း
၁၁။လူဝံေမာင္ႏွမသာခ်င္း
၁၂။ႀကိဳးၾကာသာခ်င္း
၁၃။အေလာင္းေတာ္ဆဒၵန္ဆင္မင္းသာခ်င္း
၁၄။စႏၵကိႏၵရီသာခ်င္း
၁၅။စႏၵကုမၼာသာခ်င္း
၁၆။အေလာင္းေတာ္နာရဒသာခ်င္း
၁၇။ပဒကုသလသာခ်င္း
၁၈။ေဒြးမယ္ေနာ္သာခ်င္း
၁၉။ဓမၼဝိဇယနန္႔သုဝဏၰသာခ်င္း
၂၀။ဗုဒၶဝင္သာခ်င္း
၂၁။ဘူရိဒတ္သာခ်င္း
၂၂။ဥဒိႏၷသာခ်င္း
၂၃။မင္းကုသသာခ်င္း
၂၄။ပဋါစာရီနန္႔ေမာင္ဒါသသာခ်င္း
၂၅။အေလာင္းေတာ္ေဖာင္ေမွ်ာနာရဒသာခ်င္း
၂၆။သွ်င္မြန္လွသာခ်င္း
၂၇။ဝံသာနုလြမ္းမေျပသာခ်င္း
၂၈။ေကာ္ကာနုသာခ်င္း
၂၉။ပန္းရႊီၿမိဳင္ နန္းေကခိုင္သာခ်င္း
၃၀။ရာမေလာင္းလွ်ာ မယ္သီတာသာခ်င္း
၃၁။မိုးပန္းေဝ သာခ်င္း
၃၂။သာခ်င္းတိုမ်ား သာခ်င္းသစ္မ်ား

ဥၾသရီေသာက္ ထိးနန္းေပ်ာက္

ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္စစ္ကို (၄၅)ရက္ၾကာ ခုခံတိုက္ခိုက္ၿပီးေနာက္ ၁၇၈၄-ခုႏွစ္ ဒီဇဘၤာလ ၃၁-ရက္နိန္႕မွာ ရခိုင္ျပည္ႀကီးနန္႕တကြ ရုပ္ရွင္ေတာ္ မဟာျမတ္မုနိ အသိမ္းခံလိုက္ရသည္၊ ျမန္မာမ်ားသည္ ရခိုင္ ရီြနန္းေတာ္၊ ပိဋကတ္တိုက္ေတာ္။ ဘုန္ႀကီးေက်ာင္းအႀကီး (၃၀) အငယ္ (၃၀ဝ၀)ေက်ာ္ကို မီးလွ်ဳိ႕ဖ်က္ဆီးခသည္၊ ရခိုင္တျပည္လံုး ဖူးဖူးေရာင္ေသာ လူသီေကာင္မ်ားျဖင့္ ျပန္႕ႀကဲလ်က္ဟိသည္၊ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀ဝ၀)ေက်ာ္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္းနန္႕ နီထိုင္လာခေသာ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္႔ တိုင္းသားျပည္သူမ်ားမွာ ကူမည့္သူမဟိ ဖီးလြတ္ရာကို ထြက္ၿပီးကတ္ရသည္၊ ျမန္မာမ်ားသည္ ပုခက္တြင္းသား အေခ်သူငယ္ရို႕ကိုပါမခ်န္ သတ္ျဖတ္သည္၊ ရခိုင္မွတ္တမ္းမ်ားတြင္

“အေခ်သငယ္အစိတ္ေကရို႕။ ၿပဳံရယ္ရြင္ဘိ။ မိမသိကို။ မြီးမိထံမွ ယူၿပီးမွလ်င္။ က်လာမလြြဲဲ။ ႏွစ္စိပ္ကြြဲဲဲလို႕ ရဲရဲသြီးစက္ အထြက္၏။ တခ်က္ၿမီႏွစ္လွန္ကိုစိုက္ကာ ခံလိုက္ တံုလွ်င္ ရင္ကဝင္၏ဟု တြိရပါသည္၊ အသတ္ခံရေသာ ရခိုင္သားရို႕ကို “တင္းဝါးပန္းခိုင္ တၿမဳိင္ၿမဳိင္္ရခိုိုင္လူူအေလာင္္းး” ဟု မွတ္တမ္းတင္ထားခသည္၊

ဂဏန္းသခ်ၤာအလို (၇)သန္းေက်ာ္သည္၊ ျမန္မာတိ သတ္ျဖတ္ခသည္ကို အစြဲျပဳလို႕ေဂါင္းပံုျပင္ (ေျမာက္ဦး)။ လူသတ္ဂ်ိဳင္(ေျမာက္ဦး)။ ရီတက္ရီက်ေသာအခါ ေသာင္ျပင္တြင္ အစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ ခ်ိဳင္ေႏွာင္ပနာ သတ္ခေသာေႀကာင့္ရီအက်တြင္ ျဖဴနီေသာ အေလာင္းေကာင္တိကို ျမင္ရေသာေႀကာင့္ ျပင္ျဖဴေမာ္ (ေျမာက္ဦး)။ အေခ်သူငယ္ရို႕ကို အရွင္လတ္လတ္ ေပါင္ကိုဖဲ့ပနာ သတ္ခေသာေႀကာင့္ ေပါင္ဖဲ့ရြာ(မာန္ေအာင္) လက္ကိုျဖတ္ပနာ ေတာင္ႏွယ္ပံုထားေသာေႀကာင့္ လက္ပံုေတာင္(မာန္ေအာင္)။ ရီကန္တြင္ လူအျပည့္သတ္ပနာ ပံုထားေသာေႀကာင့္ သီေဘးကန္(ေပါက္ေတာ)။ လက္ပံျပားလူသတ္ကန္(ေပါက္ေတာ)။ သြီးေခ်ာင္း(ေတာင္ကုတ္)။ လူအသားတိကိုခြတ္ျဖတ္ပနာ ပံုထားေသာေႀကာင့္ အသားပံုရြာ (ပု႑ာာြ်န္း) စသည္စသည္ျဖင့္ နာမတြင္သည္၊

ႏွစ္ေပါင္း(၄၀)လံုးလံုး ရခိုင္အမ်ိဳးတံုးလားေအာင္ သတ္ျဖတ္ခသည္၊ မာန္ေအာင္ၿမဳိ႕တၿမိဳ႕တည္းတြင္ အသတ္ခံရသည္ကိုမွတ္တမ္းတင္ထားသည္မွာ
“လူငယ္တေသာင္္း၊ လူႀကီီးးေပါင္္းမူူ
သွ်စ္ေသာင္္းအစြန္္း၊ တသိန္္းမွွန္္း၏
မယြန္္းထိိုုခါ၊ သီကုုန္ပါ၏
သိမ္္းကာယူက၊ ျပည္အင္္းဝသိို႕
ပါရလီျငား၊ လူူေယာက်ၤၤားႏွင့့္
မျပားမွန္းထ၊ လူမိန္းမကို
ရြီႀကလီေသာ္၊ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္၏
ႀကားေသာ္ျမင္ခါ၊ ေႀကာက္ဖြယ္သာတည္္းး” ဟုျဖစ္သည္၊
၁၈၂၆-ခုႏွစ္ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ က်ေရာက္ရေသာအခါ ျမန္မာလက္ေအာက္ ႏွစ္(၄၀) ငရဲစခန္းသည္ တခန္းရပ္ခသည္၊က်ဴးေက်ာ္သူ ျမန္မာရို႕ကို ႏွင္ထုတ္ကာ အဂၤလိပ္ရို႕ တဖန္အုပ္ခ်ဳပ္သည္၊ သို႕ေသာ္ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ျပည္မွာ လူမက်န္ခ၊ ရခိုင္ႏိုင္ငံတခုလံုးသည္ သုသာန္တစျပင္ပမာ ေတာႀကီးမ်က္မဲျဖစ္နီလီေတာ့သည္၊

အဂၤလိပ္ အကာအကြယ္ေႀကာင့္ သီကံမေရာက္ သက္မေပ်ာက္ပဲ ရခိုင္တခ်ိဳ႕ ဘဂၤလားနယ္တြင္ က်န္ရစ္သည္၊ ထိုသူမ်ားထဲမွ(၅)ေသာင္းခန္႕ကို ျပန္ေခၚယူကာ ရခိုင္ျပည္တြင္ ျပန္လည္နီရာခ်ထားသည္၊ သခင္ေျပာင္းေသာ ကၽႊန္ဘဝသည္ပင္ ရခိုင္ရို႕အဖို႕ ကံထူးကံျမတ္ျဖစ္သည္၊ ျမန္မာမ်ား. လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးမႈျဖင့္ မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ လြတ္ေျမာက္ခရသည္ မဟုတ္ပါလား၊

ကၽႊန္ဘဝတျဖစ္လွဲကို ရခိုင္ရို႕က “ေခတ္္ေကာင္္းခါကယင္”ဟု တင္စားေခၚေဝၚႀကသည္၊ မွန္ပါသည္၊ ျမန္မာလက္ေအာက္ ႏွစ္(၄၀)လံုးလံုး ဒုကၡေရာက္နီေသာ ရခိုင္သားရိို႕သည္ ရီနစ္သား တံုးဆြဲမိသကဲ့သို႕ အသက္သွ်ဳေျဖာင့္ခရသည္၊ ကိုယ့္အိုးကိုယ့္အိမ္ျပန္နီခြင့္ရခသည္၊ တနည္းဆိုရလ်င္ ၿဗိတိသွ်ရို႕၏ အကာအကြယ္ကို ရခိုင္ရို႕ရသည္၊ ရခိုင့္စာပီ ျပန္လည္ နလန္ထူလာႏိုင္သည္၊ လြတ္လပ္စြာ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ခြင့္ ဟိသျဖင့္ အေတာ္အသင့္ ခ်မ္းသာလာႀကသည္၊ ေခတ္ပညာကိုလည္း သင္ၾကားခြင့္ရလာသည္၊ ဘြဲ႕ထူးဂုဏ္္ထူးတိကို ဆြတ္ခူးႏိုင္ခသည္၊ အဂၤလိပ္ေခတ္တြင္ ရာထူးႀကီးတိကို ရခိုင္သားတိထမ္းေဆာင္ႏိုင္ခသည္ဟု အိုင္စီအက္စ္ ဦးေက်ာ္မင္းက မွတ္တမ္းရြီးဖူးခသည္။

ရခိုင္ကၽႊန္သက္ (၁၀၁)ႏွစ္ တင္းတင္းျပည္ေသာနိန္႕ ၁၈၈၆-ခု။ ဇန္နဝါရီလ ၁-ရက္နိန္႕မွာ ဗမာတျပည္လံုး အဂၤလိပ္လက္အတြင္းသို႕က်ေရာက္ရသည္၊ ၀ဋ္ႀကြီးျပန္လည္သည္၊ ရခိုင့္အမ်ိဳးသား ဆရာေတာ္အသွ်င္ဥတမသည္ ျမန္မာျပည္၏ လြတ္လပ္ေရးမ်ိဳးစိကို ဦးစြာပထမ အစခ်သည္၊ ဝံသာႏုစိတ္ဓါတ္ကို ႏိုးဆြပီးသည္၊ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေထာင္က်အ ဖမ္းခံခရသည္၊ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ရခိုင္ေဂါင္းေဆာင္တိသည္ ျမန္မာရို႕နန္႕တန္းတူႀကိဳးပမ္းခသည္၊ အေခ်ာင္မခို ေဂ်ာင္မခိုခပါ၊မင္းသားႀကီးရြီဘန္းသည္ အဂၤလိပ္ကို စတင္ေတာ္လွန္ဖို႕ႀကိဳးပန္းသည္ကို ျမန္မာမွတ္တမ္းမွာမဟိ။ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ကို ရခိုင္က အယင္ေတာ္လွန္သည္၊ ၁၉၄၅-ခု။ မတ္လ ၂၇-ရက္နိန္႕ ျမန္မာက ဂ်ပန္ကို ေတာ္လွန္ေသာအခါ ရခိုင္ျပည္တြင္ ဂ်ပန္မဟိပါယာ၊ ရခိုင္ရို႕သည္ ကိုယ္အားကိုယ္ကိုး ေတာ္လွန္ျခင္းျဖစ္သည္၊ ဗမာတပ္မေတာ္မွ ရိုင္ဖယ္တလက္ အကူအညီမယူပါ၊ ဂ်ပန္အဆုတ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ရခိုင္ျပည္သို႕ ေရာက္လာသည္၊ ဆရာေတာ္အသွ်င္ဦးစိန္ႏၱာ က်င္းပေသာ ၾကာအင္းေတာင္ ညီလာခံကို တက္ျဖစ္သည္၊ အလံနီပါတီမွ ဦးေအာင္သန္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို လူသတ္မႈျဖင့္ တရားစြဲသည္(အေသးစိတ္ကိုဘံုေပါက္သာေက်ာ္၏ ေတာ္လွန္ေရးခရီး၀ယ္ စာအုပ္တြင္ဖတ္ပါ၊) စစ္ေတြၾကက္ကိုင္းတန္တြင္“ရခိုုင္တက်ပ္၊ ဗမာတက်ပ္၊ သွ်မ္္းတက်ပ္” တရားကိုေဟာသည၊္ စည္းရံုးလို႕မရသျဖင ့္ “ၿမြီပြီးနန္္႕ ရခိုင္ကိုတြိေက ရခိုင္ကိုအယင္သတ္ရမည္”ဟုျမန္မာျပည္တြင္ ဝါဒျဖန္႕သည၊္
သခင္စိုး၊ သခင္သန္းထြန္း၊ ကြန္ျမဴနစ္အဖြဲ႕တိကလည္း ဆရာေတာ္ အသွ်င္ပညာသီဟကို ဗမာျပည္ လြတ္လပ္ရီးရေက ရခိုင္ကိုလည္း လြတ္လပ္ရီးပီးဖို႕မႏာၱေလးမဟာမုနိကိုလည္း ျပန္ပီးဖို႕လို႕လိမ္သည္၊ ရိုးသားေသာ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္ရို႕က ျမန္မာမ်က္လွည့္ကို ယံုၾကည္သည္၊လြတ္လပ္ရီးရလာသည္၊ သို႕ေသာ္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ရီးျဖစ္သည္၊ ရခိုင္နန္႕မဆိုင္ပါ၊ သွ်မ္းနန္႕မဆိုင္ပါ၊ မြန္နန္႕မဆိုင္ပါ၊ ကရင္နန္႕မဆိုင္ပါ၊ တိုင္းရင္းသားတိကို ကလိမ္ကက်စ္လုပ္ပနာရခေသာ လြတ္လပ္ရီးျဖစ္သည္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အာင္ဆန္းေျပာေသာ ရခိုင္တက်ပ္။ မြန္တက်ပ္။သွ်မ္းတက်ပ္။ ဗမာတက်ပ္မူသည္ တိုင္းရင္းသားတက်ပ္ ဗမာအားလံုးျဖစ္လာသည္၊တိုင္းရင္းသားတိ တက်ပ္။ တက်ပ္စီ ရေသာအခါ ျမန္မာ (၇)က်ပ္ အိပ္ဝင္သပိတ္ဝင္ ပင့္သကူ အေခ်ာင္ရသည္၊ (ယခု DVB အသံလြင့္ဌါနတြင္ ျမန္မာအသံက တရက္ကို (၄၅)မိနစ္ ရေသာအခါ တိုင္းရင္းသားတမ်ိဳးစီက တပတ္လံုးမွ (၁၅)မိနစ္ရသည့္ ဥပမာနန္႕ အလားတူသည္။တနည္းေျပာရလွ်င္ ရခိုင္ရို႕သည္ ျမန္မာတိေအာက္ ေနာက္တႀကိမ္ ကၽႊန္ဇာတ္အသြင္း ခံလိုက္ရသည္၊ျမန္မာရို႕သည္ သမိုင္းစိုဥ္တေလွ်ာက္ ရခိုင္လူမ်ိဳးအေပၚမည္သည့္အခါမွ ေကာင္းက်ိဳးမပီးခပါ၊
ဗိုလ္ရန္ေအာင္ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဗမာ့တပ္မေတာ္သည္ ေမာင္ဝိုင္းတပ္အၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၁၁၆)ႏွစ္ အၾကာတြင္ ရခိုင္ျပည္တြင္ ပထမဆံုး ၿခီခ်လာသည္၊ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္တြင္ ကုလားရန္ကိုေၾကာက္လို႕ ထြက္ၿပီးလာေသာ ရခိုင္(၄၀ဝ)ေက်ာ္ကို ဗိုလ္ရန္ေအာင္သည္ အကူအညီမပီးဘဲ သေဘၤာကိုျမဳတ္ပနာ လုပ္ႀကံလိုက္သည္၊ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ရီးရၿပီး လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာျပည္တြင္ ပါလီမာန္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုက်င့္သံုးသည္ဟုဆိုသည္၊ ပါလီမာန္တြင္ ရခိုင္သားရုိ႕ လြပ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္။ တင္ျပခြင့္ကားရသည္၊ သို႕ေသာ္ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကား မရ။ ၁၉၅၂-ခုႏွစ္တြင္ ေတာပန္ဇင္း၊ အခစား (ေက်ာက္ေတာ္)။ မက်ဥ္းကုန္း (မာန္ေအာင္နယ္)စေသာ ရြာတိကို ရြာလံုးကြ်တ္ သတ္ျဖတ္ၿပီး ဦးႏုက ရခိုင္သားရို႕ကို ဒီမိုကေရစီနန္႕ မိတ္ဆက္ပီးသည္၊ ဦးႏု၏ ဒီမိုကေရစီသည္ ရခိုင္သားရို႕အဖို႕ ခါးသီးလွသည္၊ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ နန္းရာကုန္းထက္မွာ ရခိုင္မ်ိဳးခ်စ္ ထြန္းလွေအာင္ကို ျမန္မာစစ္တပ္က က်ားထိုးသတ္ပစ္သည္၊ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ဂ်ပန္ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာဆိုးေသာ ျမန္မာလက္ေအာက္သို႕တဖန္ က်ေရာက္ရသည္။
၁၉၅၈-ခုႏွစ္တြင္ ဖဆပလ ႏွစ္ျခမ္းကြဲသည္၊ ျပည္နယ္ျပသနာေပၚလာသည္၊ ဦးႏုေခါင္းေဆာင္ေသာ တည္ၿမဲ ဖဆပလက သူ႕ပါတီကို မဲပီးေက ရခိုင္ျပည္နယ္ ပီးမည္ဟု လိမ္သည္၊ သန္႕သွ်င္းဖဆပလ ဘေဆြက
“ျပည္နယ္ မေပးႏိိုုင္ဘူူးး ခင္ဗ်ားတိိုု႕ကိိုု က်န္တဲဲ့့ဟာကိုိုဘဲ ေပးႏိိုင္မယ္” ဟု ေျပာင္တိုက္စိန္ေခၚသည္၊ရခိုင္သားရို႕သည္ ျပည္နယ္အဆင့္ကိုပင္ ျမန္မာရို႕ပါးက လက္ျဖန္႕ေတာင္းခံရေသာ သူေတာင္းစားဘဝ က်ေရာက္ခရသည္၊ျပည္နယ္လိုခ်င္ေသာ ရခိုင္သားရို ႕သည္ မ်က္စိမွိတ္ပနာ၊ ရတည မဲအပါအဝင္ အမတ္နီရာ (၉)ခုစလံုးကို ဦးႏုအား ပံုေအာလိုက္သည္၊၁၉၆၀-ျပည့္ ေဖေဖၚဝါရီလ ရြီးေကာက္ပြဲတြင္ ဦးႏုပါတီအႏိုင္ရသည္၊ သို႕ေသာ္ ရခိုင္သားရို႕ ျပည္နယ္မရ၊ ဒုတိယံပိ အလိမ္ခံရသည္၊ ရခိုင္သားရို႕မွာ အရွက္လည္းရ ဝမ္းလည္းႀကီးရသည္၊ “ဦီးးႏုကတိ တည္ပါစီ။ ရခိုင္ျပည္နယ္အယင္ပီး” ဟုသာ ငယ္သံပါေအာင္ေအာ္စြာ လိုင္ေျခာင္းကြဲသည္၊ ဝင္သီးနာသည္၊ရခိုင္က ျပည္နယ္ေတာင္း။ သွ်မ္းက ဖယ္ဒရယ္မူတင္လာေသာအခါ ဦးႏုသည္ ဟန္မေဆာင္ႏိုင္ျဖစ္ကာ ေေနဝင္းကို အာဏာလြဲအပ္လိုက္ရသည္၊ ျမန္မာရို႕ ပင္ကို ဘီလူးရုပ္ကို ျပရေတာ့သည္၊ ေအာင္ဆန္း “တက်ပ္ကို ေနဝင္းက လုယူလားသည၊္ ထိုခါ ျမန္မာက (၁၄)က်ပ္ရပနာ တိုင္းရင္းသားရို႕မွာ ဝလံုးကြင္းသည္၊၁၉၆၇-ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၃-ရက္ ဥပုလ္နိန္႕ စစ္ေတြၿမဳိ႕တြင္ ရခိုင္သား (၃၀ဝ)ရာေက်ာက္ကို ေနဝင္း စစ္တပ္က ပစ္သတ္လိုက္သည္။ “ဘားဗူဟိယင့္ ဆန္ဟိယင့္္၊ ဒိိုးးက်ီဟိယင့္ ရီဟိယင့့္္” ဘဝင္ျမင့္ေသာ ရခိုင္သား၊ ေနဝင္းလက္ေအာက္ ထမင္းငတ္လို႕ သူေတာင္းစားျဖစ္ရသည္၊
ျမဆန္စက္ရွိမွာ ရခိုင္သားတိ ခြီးသီ ဝက္သီ သီကတ္ရသည္၊ “မသီပီပါသိမ့္ အသက္ဟိသိမ့္ေရ” ဆိုေကလည္း မလြတ္ အရွင္လတ္လတ္ၿမီျမဳတ္ခံရသည္၊ မဆလ လက္ေအာက္ ရခိုင္တမ်ိဳးသားလံုး စာရိတ္တပ်က္စီးၿပီးေက ရခိုင္ လူညြန္႕တံုးသည္၊ညီအစ္ကိုပါဟု ျမန္မာရို ႕ လိမ္လို႕မရ၊ ရခိုင္နန္႕ ျမန္မာသည္ တသီးတျခားစီျဖစ္သည္၊ ရခိုင္လူမ်ိဳးသည္ သမိုင္းစိုင္ဆက္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္း ရာဇဝင္နန္႕လာေသာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္သည္၊ ျမန္မာရို႕သည္ မြန္ကတဆင့္ ဗုဒ္ဓဘာသာျဖစ္သည္၊ ျမန္မာရို ႕ အရည္းၾကီးရဟန္း ကိုးကြယ္ခ်ိန္ ရခိုင္ျပည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းတေထာင္ေက်ာ္ ဗုဒၶဘာသာ အျမစ္တြယ္ၿပီးျဖစ္သည္၊ဧရာဝတီျမစ္သည္ ကပၸလီပင္လယ္ထဲသို႕ စီးဝင္သည္၊ ကုလားတန္ျမစ္သည္ ဘဂၤလားပင္လယ္ထဲသို႕ စီးဆင္းသည္၊ ရခိုင္နန္႕ ျမန္မာသည္ ၿမီလည္းမတူ၊ ရီလည္းမတူ။ လူလည္းျခားသည္၊ ၈၈-အေရးအခင္းျဖစ္လို႕ ဗမာတျပည္လံုး က်က်က္ရိုက္ေသာအခါမွာ ရခိုင္ျပည္ကိုလည္း ကူးစက္လာသည္၊ ၿပီးေယွာင္ခရေသာ ရခိုင္သားမ်ားမွာ ေဘာက္သာလိုက္၊ ေထာင္က်သားလည္းမကန္၊ သတ္ခံရသူလည္းမနည္း၊ ၁၉၉၀-ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ရခိုင္ပါတီ ALDက အမတ္(၁၁)နိန္ရာရသည္၊ အဖိုးဦးသာထြန္း ေထာင္ထဲမွာ အသတ္ခံရသည္၊ မ်ားမၾကာ။ ရခိုင္ပါတီ အၿဖဳိခံရသည္၊ ရခိုင္ေဂါင္းေဆာင္တိကိုဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်သည္။ NLD ပါတီက မဲဆြယ္တရား ေဟာႏိုင္ခ်ိန္တြင္ ရခိုင္သားရို႕မွာ ေယာင္လို႕ပင္ ဟလို႕မရ၊ ေျပာမိဆိုမိေကပင္ မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္။ အျမင္က်ဥ္းသူတိအျဖစ္ တံဆိပ္ အရိုက္ခံရသည္၊ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးငယ္ ဝါဒေအာက္မွာ ရခိုင္သားရို႕ဘဝ စုန္းစုနိပ္ ျမဳတ္ရပါေတာ့သည္၊၁၉၇၄-ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုကို ေနဝင္း (၉၉)ရာႏႈန္း ေထာက္ခံမဲရသည္ဟုလိမ္ပနာ အတည္ျပဳခသည္၊ အခုလည္း လိမ္လည္ပနာ အတည္ျပဳထားသည္၊ ေအာင္ဆန္း က”ၿမီြပီြးနန္႕ ရခိုင္ကိုတြိေက ရခိုင္ကိုအယင္သတ္ရမည္ဟု”ေျပာဖူးသည္။ ရခိုင္စည္းရံုးေရးခရီး အၿပီးတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ”က်မေတာ့ ရခိုင္ေတြကို ခ်စ္မိသြားၿပီ” ဟုဆိုသည္။ အသူ႕ကို ယံုရဖို႕လဲ။
၂၀၁၁-ခုႏွစ္ ဒီဇဘၤာလ (၃၁)ရက္နိန္႕တြင္ ရခိုင္ကၽႊန္သက္အႏွစ္(၂၂၇) ႏွစ္ တင္းတင္းျပည့္သည္၊ ရခိုင္ပညာတတ္တိ စိုင္းစားပါ၊ ပညာမတတ္သူတိလည္း စိုင္းစားပါ၊ ရခိုင္အရိုး ေတာင္ပံုယာပံုျဖစ္လားဗ်ာယ္၊ယခုတဖန္ ရခိုင္ကံၾကမၼာသည္ အကၽႊန္ရို႕၏ ေဂါင္းထက္သို႕ က်ေရာက္လာဗ်ာယ္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ပညာတတ္တိ။ ပညာဟိတိ။ ပညာမဲ့တိ အားလံုး သတိထားကတ္ပါ၊ ျမန္မာရို႕ေဖၚစပ္ေတ ဝမ္းႏႈတ္ဆီး အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေသာက္ဖူးခပါဗ်ာယ္၊ ရခိုင္ရို႕ တခုတည္းေသာ အႏၱိမပန္းတိုင္သည္ကား ပဇာျဖစ္ပါသနည္း၊ ရခိုင္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ရခိုင္လက္တြင္းေရာက္ဟိေရးျဖစ္သည္၊သမိုင္းေၾကာင္းကိုေျပာေက ပေဒသရာဇ္အခ်င္းခ်င္း စစ္ခင္းခကတ္သည္ဟုသာ စကားလွဆိုသည္၊ သို႕ေသာ္ ျမန္မာရို႕သည္ ပေဒသရာဇ္မ်ား သိမ္းယူခေသာ နယ္ၿမီတိကို အပိုင္ရလိုသည္၊ ကဘာမက်ီမသာၿမီဟု ေႀကြးေၾကာ္ပနာ ဘုရင့္ေနာင္။ က်န္စစ္သား။ အေလာင္းဘုရား စသည္ျဖင့္ အေျခာက္တိုက္ ရန္ေစာင္းနီတတ္သည္၊ ပညာပီးရဖို႕ အခ်ိန္ကိုေရာက္လာပါဗ်ာယ္၊ ကနိန္႕ အခ်ိန္ ရခိုင္သားရို႕သည္ မည္သို႕မွ် မတံု႕ျပန္သိမ့္ေကလည္း မုန္တိုင္းသည္ ႀကိမ္းဝါးဖို႕အတြက္ အားယူတာစူလွ်က္ဟိသည္။

သီရိသုဓမၼၼရာဇာ၏နန္းတက္ပဲြအခမ္းအနား

ဤေဆာင္းပါးသည္ေပၚတူဂီဘုန္းၾကီးေဆဘက္စတီယံမန္နရိတ္(SEBASTIEN

MANRIQUE)ေရးသားေသာ"THE CORONATION OF KING THIRITHUD

DAMMA"ေဆာင္းပါးကိုျပန္ဆိုခ်က္ျဖစ္သည္။မန္နရိတ္သည္(၁၃၆၀)ျပည့္နွစ္တြင္အိႏၵိယ

မွတဆင့္ရခိုင္ျပည္သို့ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပီးေျမာက္ဥေရြွျမို့ေတာ္တြင္(၅)နွစ္တိုင္တိုင္ေနထိုင္

သြားခဲ့သည္။ထိုအခ်ိန္တြင္ရခိုင္ျပည္၌သီရိသုဓမၼရာဇာစိုးစံေနခိုက္(၁၆၂၂-၁၆၃၈)အခ်ိန္

ျဖစ္ေလရာမန္နရိတ္သည္ရခိုင္ဘုရင္၏လက္ေအာက္ခံဘုရင္ငယ္(၁၂)ပါးနွင့္သီရိသုဓမၼ

ရာဇာဘုရင္တို့၏နန္းတက္ပဲြအခမ္းအနားကို(၁၆၃၄-၃၅)မ်က္၀ါးထင္ထင္ျမင္ေတြ ့ခဲ့ရသ

ျဖင့္ေနွာင္းလူတို့အတြက္မွတ္တမ္းတစ္ေစာင္ေရးသားခဲ့သည္။

ထိုမွတ္တမ္းအရသီရိသုဓမၼရာဇာသည္ေျမာက္ဥေရြွနန္းကိုစိုးစံအုပ္ခ်ဳပ္ျပီးေနာက္(၁၂)နွစ္

ခန့္အၾကာတြင္နန္းတက္ပဲြျပုလုပ္ခဲ့ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ထိုသို့ျပုလုပ္ျခင္းမွာနန္းတက္ပဲြက်င့္

ပျပီးကာလမၾကာမွီကံေတာ္ကုန္မည့္အေၾကာင္းျမင္သည္ဟူ၍ပု႑ားျဖူပု႑ားညုိတို့ကအ

ေဟာရွိေသာေၾကာင့္ဟုအဆိုရွိခဲ့သည္။

မန္နရိတ္သည္ယင္းမွတ္တမ္းကိုနန္းတက္ပဲြက်င့္ပျပီး(၁၅)နွစ္ခန့္အၾကာတြင္မွေရးသားခဲ့

ေၾကာင္းသိရွိရသည္။သူ၏မွတ္တမ္းတြင္ဘုရားဆင္းတုနွင့္နတ္ရုပ္၊ဘုန္းၾကီးနွင့္ပု႑ားတို့ကို

မကဲြျပားဘဲလဲြမွားေရးထားသည္ကိုလည္းေတြ ့ရွိရသည္။

မည္သို့ပင္ျဖစ္ေစမန္နရိတ္၏မွတ္တမ္းသည္လြန္ခဲ့ေသာနွစ္ေပါင္း(၃၆၀)ခန့္ကစိုးစံခဲ့ေသာ

ရခိုင္ဘုရင္မ်ား၏နန္းတက္ပဲြအခမ္းအနားကိုတတ္နုိင္သမ်ွအေသးစိတ္ေဖၚျပထားေသာ

ေၾကာင္းရခိုင္နုိင္ငံ၏အတိတ္သမိုင္းကိုေလ့လာလိုက္စားသူ၊သုေတသနျပုေနသူမ်ားအတြက္

တန္ဖိုးမျဖတ္နုိင္ေသာမွတ္တမ္းတစ္ေစာင္ျဖစ္သည္ဟုယုံၾကည္သည္။

(၁)တိုင္းျပည္သို ့ေၾကျငာျခင္း။

ဘုရင္မင္းျမတ္၏ရာဇဘိေသကမဂၤလာသဘင္ဆင္ယင္က်င့္ပမည့္အေၾကာင္းကိုလြန္ခဲ့ေသာ

(၆)လခန့္ကပင္ျပည္သူအမ်ားသို့အသိေပးေၾကျငာထားျပီးျဖစ္ရာဘိသိုက္ပဲြေတာ္မတိုင္မွီည

ခ်မ္းအခ်ိန္တြင္ကားေရြွနန္းေတာ္ရင္ျပင္၌ၾကီးမားေသာအေျမာက္လက္နက္မ်ားကိုအခ်က္

ေပါင္းမ်ားစြာပစ္ေဖါက္လ်ွက္ျပည္သူအမ်ားၾကားသိေစရန္တရား၀င္ေၾကျငာလိုက္ေလသည္။

ထို့ေနာက္နန္းေတာ္ေဆာင္ျပႆာဒ္အသီးသီးတို့၌ဆီမီးတနးေဆာင္မ်ားထြန္းညိွ၍အထူးထူး

အျပားျပားေသာတူရိယာတို့ျဖင့္တီးမွဳတ္ေျဖေဖ်ာ္ၾကေလသည္။

ပဲြေတာ္ေန့အာရုံမတက္မွီအခ်ိန္တြင္ေရြွနန္းေတာ္အတြင္းရွိေဆာင္နန္းဘုံျမင့္အသီးသီးတို့၌

အေရာင္မ်ိဳးစုံေသာအလံတို့ျဖင့္တံခြန္ကုကၠားမ်ားတလူလူစိုက္ထူထားသည္ကိုျမင္ေတြရ၏။

ထို့ေနာက္တြင္ကားလြန္ခဲ့ေသာညဥ့္ကကဲ့သို့ပင္တူရိယာမ်ိဳးစုံတီးမွဳတ္သံမ်ားေပၚထြက္လာ

၏။တူရိယာသံမ်ားမွာပ႒မတြင္နွလုံးစိတ္၀မ္းေအးခ်မ္းေစေသာျငိမ့္ေျငာင္းသာယာသည့္အ

သံမ်ားစြာကိုတီးမွဳတ္ၾကျပီးလ်ွင္ေနာက္ပိုင္းတြင္မူစိတ္ဓါတ္အားမာန္တက္ၾကြေစေသာေသ

နဂၤပ်ဴဟာတူရိယာမ်ားကိုတီးမွဳတ္ၾကေလသည္။တခ်ိန္တည္းလိုပင္နားကဲြလုမတတ္ေသာ

အေျမာက္ေသနပ္သံမ်ားေပၚထြက္လာျပန္၏။ေနာက္မ်ားမၾကာမွီအာရုဏ္က်င္း၍မိုးစင္စင္

လင္းေသာအခါတြင္ျပည္သူအေပါင္းတို့သည္၀တ္ေကာင္းစားလွမ်ားကို၀တ္ဆင္ၾကလွွ်က္ျမို့

ေတာ္လမ္းမမ်ားသို့အလွိ်ဳလ်ဳိအသကအသကထြက္လာၾကရာျမင္ကြင္းတစ္ခုလုံးမွာေပ်ာ္ရြွင္

စရာအတိျဖစ္ေနေလေတာ့၏။

မွဴးမ်ိဳးမတ္ႏြယ္မ်ားနွင့္ရာထူး႒ာနႏၱရရွိထားသူမ်ားကေရြွနန္းေတာ္၌စုရုံးေရာက္ရွိေနၾက

ေလသည္။တူရိယာဂီတသံမ်ားဆူညံစြာတီးမွဳတ္ေနသည့္အၾကားမွဆင္ၾကီးတစ္ေကာင္

ေရာက္ရွိလာ၏။ထိုဆင္ၾကီးအားကၾကိုးတန္းဆာစုံလင္စြာဆင္ယင္ထားျပီးလွ်င္အစြယ္နွစ္

ေခ်ာင္းတြင္လည္းအဖိုးတန္ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားစီျခယ္ထားေသာအစြယ္ေခြးမ်ားျဖင့္လွ

ပစြာကြပ္ထားေလ၏။ဆင္၏ေက်ာကုန္းေပၚတြင္မူေငြသားျဖင့္ျပုလုပ္ထားေသာဆင္ေပါင္းက

ကိုတင္၍ထားေလသည္။ဆင္ေပါင္းက၏မ်က္နွာစာေလးဘက္တို့တြင္အကာအရံဟူ၍ေရြွ

ေငြတို့ျဖင့္ျပုလုပ္ထားေသာအစိမ္းေရာင္ကန့္လန့္ကာမ်ားထားရွိ၏။အထဲတြင္မူေက်ာက္မ်က္

ရတနာမ်ဳိးစုံစီျခယ္ထားေသာေရြွလင္ပန္းတစ္ခုရွိျပီးလွွ်င္ရာဇဘိေသကမဂၤလာပဲြေတာ္ေၾက

ျငာခ်က္ပါ၀င္ေသာဘုရင္မင္းျမတ္၏စာခ်ြန္ေတာ္ကိုလင္ပန္းေပၚတြင္တင္၍ထားေလသည္။

ဆင္ေပါင္းက၏ေရွ့တြင္စစ္ကဲတစ္ဦးထိုင္လွ်က္လိုက္ပါလာ၏။ထိုပုျဂၢိုလ္သည္ေရြွျပားမ်ားကပ္

ထားေသာအျဖူေရာင္၀တ္ရုံကို၀တ္ဆင္ထား၏။၎၏ေရွ့တြင္မူဆင္ထိန္းသည္မိမိ၏ထိုင္ေန

က်ေနရာ၌ထိုင္လ်ွက္ရွိေလသည္။ဆင္ထိန္းသည္အနီေရာင္ပိုး၀တ္စုံကို၀တ္ထားျပီးလွ်င္သူ

၏လက္ထဲတြင္ခ်ြန္းကိုကိုင္ထား၏။စစ္ကဲစီးလာေသာဆင္၏ေနာက္တြင္စစ္ဆင္(၃၂)ေကာင္

လိုက္ပါလာၾက၏။ထိုဆင္မ်ားအားလည္းေရြွေငြရတနာမ်ားျဖင့္ကၾကိုးတန္းဆာဆင္ယင္ထား

ၾက၏။၎တို့၏ေက်ာ့ကုန္းေပၚတြင္မူသစ္သားျဖင့္ျပုလုပ္၍ေငြျပားကပ္ထားေသာဆင္ေပါင္း

ကမ်ားကိုတပ္ဆင္ထားေလသည္။ထိုဆင္မ်ား၏လည္ပင္းတြင္ေငြေခါင္းေလာင္းမ်ားဆဲြထား

ျပီးအစြယ္မ်ားတြင္မူေငြစြယ္ေခြးမ်ားစြပ္ထားေလသည္။

စစ္ဆင္မ်ား၏ေက်ာ့ကုန္းေပၚမွဆင္ေပါင္းကအသီးသီးတို့တြင္ေရာင္စုံပိုးသားအလံ(၄)ခုက်စီ

စိုက္ထူထားရာေလထဲတြင္အလံမ်ားတျဖတ္ျဖတ္လွဳပ္ခတ္ေနေသာေၾကာင္း၎တို့၏ပူအိုက္

ေသာခႏၵာကိုယ္ၾကီးမ်ားအားယပ္ခတ္ေပးေနသကဲ့သို့ရွိေနေလသည္။

အဆိုပါဆင္တန္းၾကီးမ်ားအေရွ့မွဆင္တစ္ေကာင္ေပၚတြင္မူစည္တီးသမားစီး၍လိုက္ပါလာ

ေလ၏။ဆင္ကိုပိုးသားဒြါဒရာမ်ားျဖင့္ဆင္ယင္ထားျပီးလွ်င္စည္တီးသမားကမူအစိမ္းေရာင္

၀တ္စုံကို၀တ္ဆင္ထား၏။စည္တီးသမားသည္စည္ၾကီးကိုအဆက္မျပတ္တီးခတ္လွ်က္ရွိ၏။

ယင္းတို့အားလုံး၏ပတ္ပတ္လည္တြင္ကားျမန္မာမ်ား၊မဂိုမ်ားနွင့္ဥႆာပဲခူးသားမ်ားျဖင့္ဖဲြ

စည္းထားေသာျမင္းသည္ေတာ္(၆၀၀)တို့ကလိုက္ပါ၍လာၾက၏။ျမင္းသည္ေတာ္တို့သည္အ

ေရာင္မ်ိဳးစုံပိုးသား၀တ္စုံတို့ကို၀တ္ဆင္ထားၾကျပီးလွ်င္၎တို့၏ျမင္းမ်ားကိုလည္းအလား

တူပင္ဆင္ယင္ထားၾက၏။ထိုအခ်ိန္တြင္ပင္တူရိယာဂီတသံမ်ိဳးစုံတို့ကိုစည္း၀ါးညီညီျဖင့္တီး

မွဳတ္ၾကရာနားေထာင္၍မျငိမ္းနုိင္ေအာင္ပင္ရွိေလေတာ့သည္။ယင္းဆင္တန္းျမင္းတန္းၾကီး

တို့ေနာက္မွမ်ားျပားလွေသာလူအုပ္ၾကီးသည္တသီတတန္းၾကီးလိုက္ပါလာၾကသျဖင့္လမ္း

မ်ားကိုျဖတ္ကူး၍မရနုိင္ေအာင္ပင္ရွိေနေတာ့၏။

ယင္းသို့လွ်င္ဆင္တပ္၊ျမင္းတပ္နွင့္လူအုပ္လူတန္းၾကီးသည္ဦးတည္ရာသို့ခ်ီတက္သြားၾကျပီး

ေနာက္မ႑ပ္ကႏၷားမ်ားထိုးထားေသာေနရာသို့ေရာက္လာခဲ့ေလသည္။မ႑ပ္မ်ားကိုလွပ

စြာမြမ္းမံျပင္ဆင္ထားၾကသည့္အျပင္အဖိုးတန္ေကာေဇာၾကီးမ်ားကိုလည္းခင္း၍ထားၾက၏။

ဤေနရာသို့ေရာက္လာေသာအခါဆူညံေနေသာလူအုပ္ၾကီးသည္ရုပ္ျခည္းျငိမ္သတ္သြား

ၾကျပီးဂီတသံမ်ားလည္းပိတ္သြားေလေတာ့သည္။ထို့ေနာက္"ဘိသိက္ပဲြေတာ္ေၾကျငာစာ

တမ္း"ကိုျပည္သူအမ်ားၾကားသိေအာင္ဖတ္ၾကားေလေတာ့သည္။

ထို့ေနာက္ဂဂၤါျမစ္မွျမစ္ေရကိုခတ္ယူရန္အလွဳိ့ငွါေလွျမန္ေတာ္(၂)စင္းကိုေစလြွတ္လိုက္ေလ

သည္။ဤခရီးမွာရခိုင္ျပည္မွ(၁၂)ရက္၊(၁၅)ရက္ခရီးျဖစ္၏။၎တို့ကဂဂၤါျမစ္ကိုျမင့္ျမတ္

ေသာျမစ္ဟူ၍ယုံၾကည္ၾကသည့္အတိုင္းရခိုင္ဘုရင္မွားကလည္းဂဂၤါျမစ္ေရျဖင့္ေရွးဦးစြာေရ

ခ်ိဳးသန့္စင္ျပီးမွသာလွ်င္ဧကရာဇ္မင္းျမတ္၏သရဖူကိုခံယူထိုက္သည္ဟုယုံၾကည္ၾက၏။

(၂)မင္းညီမင္းသားမ်ားအားဘိသိက္သြန္းပဲြ။

ေျမာက္ဥေရြွျမို့ေတာ္နွင့္တကြရခိုင္ျပည္တ၀ွမ္းလုံးတြင္ဘိသိက္ပဲြေတာ္ကိုေၾကျငာခဲ့ၾကျပီး

ေနာက္(၆)လေျမာက္ေသာအခါနုိင္ငံတ၀ွမ္းရွိမင္းညီမင္းသား၊မင္းမ်ိဳးမတ္ႏြယ္မ်ားနွင့္ရာ

ထူးရာခံ၊ကလန္သံဗ်င္း၊အားလုံးတို့သည္ေရြွနန္းေတာ္သို့စုရုံးေရာက္ရွိလာၾကေလသည္။

ဤနုိင္ငံမွဘုရင္မ်ားသည္မိမိကိုယ္တိုင္ဧကရာဇ္သရဖူကိုမခံယူမီမင္းညီမင္းသားမူးမ်ိဳးမတ္

ႏြယ္(၁၂)ပါးတို့အားေရွးဥိးစြာဘိသိက္သြန္းေပးရုိးအစဥ္အလာရွိ၏။ဘိသိက္သြန္းပဲြမ်ားကို

(၂)ရက္တိုင္တိုင္က်င့္ပျပုလုပ္ၾကေလသည္။

ဘိသိက္ခံမည့္မင္းညီမင္းသားမ်ားသည္ထိုရက္မ်ားအတြင္းျမို့ေတာ္တခြင္သို့ကုန္းေၾကာင္း

တစ္ၾကိမ္၊ေရေၾကာင္းတစ္ၾကိမ္၊(၂)ၾကိမ္တိုင္တိုင္ခရီးထြက္ေလ့ရွိၾကရ၏။နုိင္ငံေတာ္၏ရာ

ထူးဂုဏ္သိရ္အၾကီးျမင့္ဆုံးမင္းညီမင္းသားအမ်ားစုေရာက္ရွိလာၾကေသာအခါဘုရင္မင္း

ျမတ္သည္ဘိသိက္မဂၤလာစတင္က်င္းပရန္အခ်ိန္အခါကိုဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ေတာ္မူေလ

သည္။သို့ျဖင့္တညဥ့္တာကုန္ဆုံး၍ေန့သစ္ဆန္းလာေသာအခါအာရုဏ္တက္အခ်ိန္တြင္

ေခါင္းေလာင္းၾကီးကိုအၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာတီးခတ္လွ်က္ေျမာက္ေသနပ္မ်ားလည္းပစ္ေဖါက္

ၾက၏။ထိုကာလသည္(၁)နာရီခန့္မွ်ၾကေလသည္။

ယင္းကာလလြန္ေျမာက္ျပီးေသာအခါအခ်က္ျပအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ျဖင့္ေခါင္းေလာင္းထိုး

သံတခ်က္ထြက္ေပၚလာျပန္၏။ထိုအခ်ိန္တြင္ရခိုင့္နန္းေတာ္၌ရာထူး႒ာနႏၱရရွိၾကေသာမင္း

ညီမင္းသားမ်ားမူးမ်ိဳးမတ္ႏြယ္နွင့္စစ္သူၾကီး၊စစ္ဗိုလ္စသူတို့သည္ေရြွနန္းေတာ္ၾကီး၏ခန္းမ

ေဆာင္အတြင္း၌တစုတေ၀းတည္းစုရုံးၾကေလ၏။ေရြွနန္းေတာ္ခန္းမေဆာင္ၾကီးမွာက်ယ္

၀န္းသည္နွင့္အမွ်ၾကမ္းခင္းမွမ်က္နွာၾကက္မက်န္အဖိုးတန္ေက်ာက္မ်က္ရတနာပိုးဖဲကတၱီ

ဘာတို့ျဖင့္အဆန္းတၾကယ္အလွခ်ယ္ထားသျဖင့္ရွုမ၀ေအာင္ပင္ၾကက္သေရရွိလွေပသည္။

ခန္းမေဆာင္ၾကီး၏အလည္တည့္တည့္တြင္ခန္းဲမင့္တံခါးေပါက္ၾကီးတခုရွိ၍ယင္းတံခါးေပါက္

အေပၚမွအျဖူေရာင္ကတၱီဘာသားကိုမ႑ပ္သဖြယ္မိုးလွ်က္ထားေလသည္။ကတၱီဘာသား

ေပၚတြင္လည္းအျပာေရာင္နီလာပြင့္ၾကီးမ်ားစီျခယ္ထားေသာေရြွၾကယ္ျပားမ်ားကိုကြပ္ထား

ေလ၏။ကတၱီဘာအမိုး၏ေဘးဘက္ေလးတန္အစြန္အဖ်ားမ်ားတြင္လည္းေရြွပန္းဖြားမ်ားျပု

လုပ္ထားရွိျပီးလွ်င္ျဖူေဖြးလွပေသာပုလဲလုံးကေလးမ်ားကိုအစီအရီသီကုံး၍ထား၏။

ဤအျပင္အဆင္သည္တံခါးေပါက္ေပၚမွတဲြေလာင္းခ်ထားေသာအလားတူအဖိုးတန္ကတၱီ

ဘာသားနွင့္အလြန္ပင္လိုက္ဖက္လွေပ၏။

တံခါးေပါက္အတြင္းဘက္တြင္ကားအလြန္နုညံ့လွပေသာေရြွဇာလြွာကိုကန့္လန့္ကာသဖြယ္

ကာထားေလသည္။ခန္းမေဆာင္ထဲမွစင္ျမင့္ေပၚတါင္မူေရွြၾကိုးမ်ားျဖင့္ၾကက္ထားေသာစည္

ၾကီးတစ္လုံးကိုတင္၍ထားေလ၏။ဤသို့ေသာပဲြေတာ္မ်ိဳးေတာ္စည္တီးသမားသည္သူ၏တာ

၀န္ကို၀တၱရားမပ်က္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရသည္မွာလည္းအစဥ္အလာတစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။

သတ္မွတ္ထားေသာအ်ိန္သို့ေရာက္၍စည္တီးသမားသည္စည္ၾကီးကိုေနာက္ဆုံးတခ်က္တီး

ခတ္လိုက္ခ်ိန္တြင္ပဆစ္ဒူးတုတ္ထိုင္ေနၾကေသာပရိသတ္အားလု့းတို့သည္ရွိခိုးဦးတင္အရုိ

အေသျပုၾကျပီးေနာက္မတ္တပ္ရပ္၍ေနရာယူၾကေလသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ေရြွနွင့္ပုလဲမ်ားျဖင့္စီျခယ္ရက္လုပ္ထားေသာျမစိမ္းေရာင္

၀တ္ရုံေတာ္ကို၀တ္ဆင္ကာခန္းမေဆာင္အတြင္းသို့ၾကြျမန္းေတာ္မူလာေလသည္။ဘုရင္မင္း

ျမတ္၏လည္ပင္းတြင္အဖိုးတန္ပုလဲကုံးမ်ားကိုတစ္ရစ္ျပီးတစ္ရစ္ဆင့္ကာဆင့္ကာ၀တ္ထား

ျပီးလွ်င္လကၤ်ာဘက္တြင္မူေရြွယပ္ကိုကိုင္ေဆာင္ထား၏။ေရြွယက္တြင္အစိမ္းေရာင္ျမမ်ား

ကိုကြပ္ၾကားကြပ္ၾကားစီခ်ယ္ထားသျဖင့္ဘုရင္မင္းျမတ္၏၀တ္ရုံေတာ္အေရာင္နွင့္အလြန္တ

ရာပင္လိုက္ဖက္တင့္တယ္လွေပသည္။

ထို့ေနာက္ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ေငြေလွကားထစ္(၆)ဆင့္ရွိေသာပလႅင္ေပၚမွေငြသလြန္ေပၚ၌

ထိုင္ေတာ္မူေလသည္။သလြန္တဖက္တခ်က္တြင္သားေမြွးယပ္ကိုကိုင္ေဆာင္ထားၾကေသာ

အေပ်ာ္ေတာ္ကေလးတို့နွစ္ဦးရပ္လွ်က္ဘုရင္မင္းျမတ္အားညင္သာစြာျဖင့္ယပ္ခတ္ေပး၍ေန

ၾကေလသည္။ရာဇပလႅင္ပတ္လည္တြင္အ၀ါေရာင္၀တ္ရုံတို့ကို၀တ္ထားျပီးေဒါက္ခ်ာေဆာင္း

ထားေသာပု႑ား(၃၀)ရပ္လွ်က္ရွိၾကေလသည္။ပလႅင္ေပၚတြင္ဘုရင္မင္းျမတ္ထိုင္ေတာ္မူျပီး

ေသာအခါဆိုင္း၀ိုင္း(၃)၀ိုင္းမွတူရိယာမ်ိဳးစုံးျဖင့္တီးမွဳတ္ေျဖေဖ်ာ္ၾကေလသည္။တူရိယာမ်ား

နွင့္တဲြဘက္လ်ွက္ေတးသီခ်င္းမ်ိဳးစုံတို့ကိုလည္းသာယာနာေပ်ာ္ဘြယ္သီဆိုၾကေလ၏။သို့ရာ

တြင္ရခိုင္ဘာသာ၊ျမန္မာဘာသာျဖင့္၊မြန္ဘာသာတို့ျဖင့္အလွည့္အလွယ္က်စီသီဆိုၾကေသာ

ေၾကာင္းဤမွ်အဆင့္အတန္းျမင့္မားေသာေ၀ါဟာရမ်ားကိုအက်ြန္ုပ္သည္လုံး၀နားမလည္

နုိင္ေအာင္ျဖစ္ရေလ၏။

ေတးဂီတတို့ျဖင့္တနာရီခန့္မွ်ေျဖေဖ်ာ္ၾကျပီးေသာအခါေခ်ာေမာလွပေသာအပ်ိဳေတာ္က

ေလး(၂၄)ေယာက္၀င္ေရာက္လာေလသည္။သူတို့သည္အစိမ္းေရာင္နွင့္အျဖူေရာင္၀တ္ရုံ

တို့ကို၀တ္ဆင္၍ေခါင္းေပၚတြင္စီးပုံမ်ားေဆာင္း၍ထားၾကေလသည္။သူတို့၏လက္ထဲတြင္

မူတူရိယာအမ်ိဳးမ်ိဳးတို့ကိုကိုင္ေဆာင္ထားၾကျပီးလွ်င္တခါတရံနွစ္စုခဲြ၍ေသာ္လည္းေကာင္း

တခါတရံတစ္စုတေပါင္းတည္းေသာ္လည္းေကာင္းတီးရင္းမွဳတ္ရင္းဆန္းျပားက်ြမ္းက်င္စြာ

သီဆိုကခုန္ေနၾကသည္မွာအလြန္တရာၾကက္သေရရွိလွ၏။

ကေခ်သည္အပ်ိဳေတာ္ကေလးမ်ားျပန္ထြက္သြားျပီးေသာအခါဂီတသံမ်ားသည္မျမင္ရ

ေသာေနရာမ်ားမွေပၚထြက္၍လာျပန္ေလသည္။ဂီတသံမ်ားနွင့္အတူအျဖူေရာင္၀တ္ဆင္

ထားေသာအပ်ိဳေတာ္ကေလး(၁၂)ေယာက္၀င္ေရာက္လာျပန္ေလ၏။သူတို့၏လည္ပင္းတြင္

ေရြွၾကိုးမ်ားနွင့္ပုလဲၾကိုးမ်ားကိုထပ္ကာထပ္ကာဆဲြထားၾကျပီးလွ်င္ေခါင္းေပၚတြင္လည္းေရြွ

ပန္းကုန္းေငြပန္းကုန္းမ်ားျဖင့္အေရာင္မ်ိဳးစုံပိုးသားပန္းပြင့္မ်ားကိုပန္ဆင္၍ထားၾကေလ၏။

အပ်ိဳကေလးအသီးသီးတို့၏လက္ထဲတြငလည္းေရြွသရဖူတစ္ခုစီကိုကိုင္ေဆာင္၍ထားၾက

ထို့ေနာက္အနီေရာင္ကတၱီဘာ၀တ္ရုံပြၾကီးမ်ားကို၀တ္ဆင္ထားၾကျပီးလ်ွင္လက္ထတြင္ေငြ
ဲ

ေတာင္ေ၀ွးကိုယ္စီကိုင္ထားၾကေသာအဘိုးအို(၁၂)ေယာက္၀င္ေရာက္၍လာၾကေလသည္။

အဆိုပါအပ်ိဳေတာ္ကေလး(၁၂)ေယာက္တို့သည္ဘုရင္မင္းျမတ္အားရွိခိုးဦးတင္တစ္ၾကိမ္စီ

ျပုၾကျပီးလွ်င္ပလႅင္အနီးသို့ကပ္သြားၾကျပီးေနာက္၎တို့၏လက္ထဲမွသရဖူမ်ားကိုဘုရင္မင္း

ျမတ္၏ေျခေတာ္ရင္း၌အသိးသီးခ်ထားလိုက္ၾကေလသည္။ထို့ေနာက္ဘုရင္မင္းျမတ္၏ေျခ

အစုံကိုဥိးတိုက္ရွိခိုးၾကျပီးေနာက္ခန္းမေဆာင္အတါင္းထဲမွျပန္လည္ထြက္ခါြ၍သြားၾကေလ

သည္။ေနာက္ထပ္အပ်ိဳေတာ္ကေလး(၁၂)ေယာက္တို့သည္ယခင္ကအတိုင္းပင္၀တ္စား

ဆင္ယင္၍၀င္ေရာက္လာျပန္၏။သို့ရာတြင္သူတို့၏လက္ထဲ၌ကိုင္ေဆာင္၍လာၾကေသာအ

ရာမ်ားမွာယခင္အပ်ိဳေတာ္ကေလးမ်ားကဲ့သို့သရဖူမ်ားမဟုတ္မူဘဲေရြွျဖင့္ျပုလုပ္ထားေသာ

ရာဇလွံတံမ်ားသာျဖစ္၏။သူတို့သည္ထိုရာဇလွံတံမ်ားကိုယခင္အတိုင္းပင္ဘုရင္မင္းျမတ္၏

ေျခေတာ္ရင္း၌ခ်ထားလိုက္ၾကေလသည္။

ထို့ေနာက္ခ်က္ခ်င္းပင္ဘိသိက္ခံမည့္မင္းသား၀င္ေရာက္၍လာေလသည္။သူ၏အမည္မွာ

မွာထြန္တုံးစားျဖစ္၏။သူကားအလြန္ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာ့ေသာမင္းပ်ိဳမင္းလြင္တစ္ဦးပင္ျဖစ္

၏။ေငြခ်ည္ထိုးအနီေရာင္ကတၱီဘာ၀တ္ရုံကို၀တ္ထား၏။ေခါင္းေပၚတြင္မူရုိးရုိးေခါင္းေပါင္း

ကိုသာေပါင္းထား၏။ဤမင္းသားကေလး၏ေရွ့တြင္ငယ္က်ြန္ေတာ္(၄၀)ေယာက္တို့ကအ

လွ်င္၀င္ေရာက္လာၾကေလ၏။ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာေသာလူငယ္မ်ားပင္ျဖစ္ၾက၏။အျပာနွင့္အ

ျဖူ၀တ္စုံမ်ားကို၀တ္ဆင္၍ေခါင္းေပၚတြင္လည္းအျပာနွင့္အျဖူရုိးရုိးအုပ္ေပါင္းမ်ားကိုသာပင္

ေပါင္းထားၾကေလသည္။

ဤမင္းသားကေလး၏ေရွ့တြင္ငယ္က်ြန္ေတာ္(၄၀)တို့ကအလွ်င္၀င္ေရာက္လာၾကေလ၏။

ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာေသာလူငယ္မ်ားျဖစ္ၾကေပသည္။အျပာနွင့္အျဖူ၀တ္စုံတို့ကို၀တ္ဆင္ထား

ၾက၍ေခါင္းေပၚတြင္လည္းအျပာနွင့္အျဖူရုိးရုိးအုပ္ေပါင္းမ်ားကိုေပါင္းထားၾကေလသည္။

မင္းသားငယ္လည္းဘုရင္မင္းျမတ္ျမင္နုိင္ေလာက္သည့္ေနရာသို့ေရာက္လာေသာအခါ

ရုိေသလွစြာျဖင့္၀ပ္တြားရွိခိုးလိုက္ေလ၏။ထို့ေနာက္သူသည္မတ္တပ္ရပ္လိုက္ျပီးေနာက္ေရွ့

သို့အနည္းငယ္ေလွ်ာက္သြားလွ်က္ထပ္မံ၀တ္တြားရွိခိုးလိုက္ေလသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ပလႅႅင္ပတ္လည္တြင္ရပ္လွ်က္ရွိေသာပု႑ားမ်ားအနက္မွပု႑ား(၄)ေယာက္

တို့သည္မင္းသားငယ္အား၀တ္တြားေနရာမွထူေပးျပီးလွ်င္တေယာက္တဘက္စီတဲြလ်ွက္

ပလႅင္ေလွကားရင္းအထိေခၚသြားၾကေလ၏။မင္းသားငယ္သည္ဤေနရာတြင္လည္းဘုရင္

မင္းျမတ္းအားဦးတိုက္လွ်က္အၾကိမ္ၾကိမ္ရွိခိုးေလသည္။ထို့ေနာက္ပု႑ားမ်ားသည္မိမိတို့၏

ေနရာအသီးသီးသို့ျပန္လာၾကေလသည္။ထို့ေနာက္စည္တီးသံေပၚထြက္လာျပီးတခန္းလုံး

ျငိမ္သက္သြားေလ၏။ဤတြင္အ၀ါေရာင္ကတၱီဘာ၀တ္ရုံျဖင့္ပု႑ား(၄)ေယာက္၀င္ေရာက္

လာၾကေလသည္။အလယ္မွပု႑ား၏လက္ထဲတြင္ေရြွျဖင့္ထုလုပ္ထားေသာနတ္ရုပ္တခုကို

ကိုင္ထားေလသည္။ထိုရုပ္တုမွာ၁၂လက္မခန့္ျမင့္၍ေခါင္းေပၚတြင္ပန္းကုံးတကုံးကိုပန္ဆင္

၍ထားေလသည္။

ႅင္အနီးသို့ပု႑ား(၃)ေယာက္ေရာက္လာေသာအခါဘုရင္မင္းျမတ္သည္သလြန္ေပၚမွ

ဆင္း၍ေဘးတြင္ရပ္ေနလိုက္၏။ထိုအခါရုပ္တုကိုင္ထားေသာပု႑ားသည္ဘုရင္မင္းျမတ္၏

ေနရာတြင္၀င္ေရာက္ထိုင္လိုက္ေလသည္။ထို့ေနာက္တြင္အျခားပု႑ား(၂)ေယာက္တို့သည္

မင္းသားငယ္၀တ္တြားရွိခိုးေနသည့္ေနရာသို့ေလွ်ာက္လာျပီးေနာက္မင္းသားငယ္အားထူမ

ေပးလွ်က္ပလႅင္ထိပ္သို့ေခၚေဆာင္သြားေလသည္။ပလႅင္ေပၚသို့ေရာက္သြားေသာအခါမင္း

သားငယ္သည္ခုနွစ္ၾကိမ္တိတိဦးညြတ္ရွိခိုးျပီးေနာက္ပု႑ားလက္ထဲမွရုပ္တုကိုယူျပီးလွ်င္

မိမိ၏ေခါင္းေပၚသို့တင္လိုက္ေလသည္။

ထို့ေနာက္သူသည္ပလႅႅင္ေရွ့တြင္ဒူးတုပ္လွ်က္ပု႑ားၾကီးတိုင္ေပးသည့္အတိုင္းတစုံတရာကို

အသံက်ယ္စြာျဖင့္လိုက္၍ရြက္ဆိုေလသည္။ဤသည္ကားမင္းသားငယ္သည္မိမိ၏အရွင္သ

ခင္ဘုရင္မင္းျမတ္အေပၚတြင္သစၥာေစာင့္သိပါမည္ဟူ၍နတ္ရုပ္တုကိုသက္ေသျပုလွ်က္

သစၥာအဓိဌာန္က်ိန္ဆိုျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ယင္းသို့သစၥာျပုျပီးေသာအခါမင္းသားငယ္သည္

ထပ္မံ၍ဦးညြတ္ရိွခိုးျပန္၏။ထို့ေနာက္ပု႑ားၾကီးသည္မင္းသားငယ္ထံမွနတ္ရုပ္ကိုျပန္ယူ

ျပီးေနာက္ေဖၚပု႑ား(၂)ေယာက္နွင့္အတူပလႅင္ေပၚမွျပန္၍ဆင္းလာခဲ့၏။

ဤတြင္ဘုရင္မင္းျမတ္သည္မူလေနရာတြင္ျပန္ထိုင္ေတာ္မူေလသည္။ထို့ေနာက္ပု႑ားတ

ေယာက္သည္ဘုရင္မင္းျမတ္၏လက္်ာဘက္တြင္ရပ္ျပီးလွ်င္ဘုရင္မင္းျမတ္အားတ၀က္၊ေရြွ

နန္းေတာ္ပရိသတ္မ်ားအားတ၀က္မ်က္နွာမူလွ်က္ေအာက္ပါအမိန့္ေတာ္ျပန္တမ္းကိုအသံ

က်ယ္ေလာင္စြာျဖင့္ဖတ္ၾကားေၾကျငာေလသည္။

"ဆင္ျဖူေတာ္သခင္လည္းျဖစ္ေတာ္မူေသာ၊ပဲခူးနွင့္ျမန္မာျပည္တို့ကိုလည္းဆက္ခံပိုင္ဆိုင္

ခြင့္ရွိေတာ္မူေသာ၊ဘဂၤလား(၁၂)ျပည္ေထာင္မင္းအေပါင္းတို့၏ဦးညြတ္ရာအရွင္သခင္

လည္းျဖစ္ေတာ္မူေသာ၊ေရေျမ့သနင္းဧကရာဇ္မင္းလည္းျဖစ္ေတာ္မူေသာ၊ရခိုင့္ျပည့္ရွင္

ဆလင္ရွား(သီရိသုဓမၼရာဇာ)အမည္တြင္ေသာဘ၀ရွင္မင္းျမတ္ဘုရား"

"က်ြနု္ပ္တို့၏ဦးထိပ္သခင္ဘုရင္ဧကရာဇ္မင္းျမတ္ျဖစ္ေတာ္မူေသာ၊အရွင္မင္းျမတ္သည္၊ဤ

ကမၻာေျမျပင္ရွိမင္းအေပါင္းတို့ထက္ဘုန္းတန္ခိုးအာဏာစက္ထက္ျမတ္ထြန္းေတာက္နုိင္ပါ

"ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရင္အျဖစ္ျဖင့္အရွင္မင္းျမတ္၏ေရြွဖ၀ါးေတာ္ေအာက္၌ဦးညြတ္ျပီးလွ်င္အ

ရွင္ဘုရား၏သစၥာေတာ္ကိုခံယူနုိင္စိမ့္ေသာငွါဤေန့ဤရက္၌အက်ြနု္ပ္သည္ဤေရြွသရဖူမ

ကိုဋ္ေတာ္ကိုထြန္တုံးစား၏ဦးေခါင္းေပၚတြင္ေဆာင္းေပးျခင္းျဖစ္ပါသည္အရွင္ဘုရား။"

ဤျပန္တမ္းကိုဖတ္ၾကားျပီးလွ်င္ျပီးခ်င္းပု႑ား(၂)ေယာက္သည္ေရွ့သို့ထြက္လာျပီးလွ်င္သ

ရဖူတခုနွင့္ရာဇလွံတံတခုတို့ကိုယူလွ်က္ဘုရင္မင္းျမတ္၏ေျခေတာ္ရင္း၌ခ်ထားလိုက္ၾက

ေလသည္။ထို့ေနာက္၎တို့သည္ဘိသိက္ခံဘုရင္သစ္ရွိရာသို့ေလွ်ာက္လာၾကျပီးလွ်င္၎

အား၀တ္တြားရွိခိုးေနရာမွထေစ၍ဘုရင္မင္းျမတ္ေရွ့ေတာ္ေမွာက္သို့ေခၚ၍ေဆာင္သြားၾက

ေလသည္။ျပီးလ်ွင္ပု႑ားမ်ားက၎အားဒူးေထာက္ထိုင္ေစ၏။

ပု႑ားတေယာက္ကသရဖူကိုေကာက္ယူကာဘုရင္မင္းျမတ္၏လက္ထဲသို့ကမ္းေပးလိုက္

ေလ၏။ဘုရင္မင္းျမတ္သည္သရဖူကိုဘိသိက္ခံဘုရင္၏ဦးေခါင္းေပၚတြင္ေဆာင္းေပးလိုက္

ေလသည္။ထို့ေနာက္အျခားပု႑ားတေယာက္ကရာဇလွံတံကိုေကာက္ယူလွ်က္ဘုရင္မင္း

ျမတ္အားဆက္သလိုက္ရာဘုရင္မင္းျမတ္သည္အဆိုပါရာဇလွံတံကိုလည္းဘိသိက္ခံဘုရင္

အားေပးအပ္ေတာ္မူေလသည္။

ဘုရင္သစ္သည္သရဖူကိုဦးေခါင္းေပၚတြင္ေဆာင္းလွ်က္ရာဇလွံတံကိုလက္၀ဲလက္တြင္

ကိုင္ျပီးလွ်င္ဘုရင္မင္းျမတ္၏ေျခအစုံကိုငါးၾကိမ္တိတိဦးတိုက္ရွိခိုးေလေတာ့သည္။ဤအျပု

အမူကားမိမိအားဘိသိက္သြန္း၍ဘုရင္ျဖစ္ေအာင္ေက်းဇူးျပုခဲ့ေသာပုျဂၢိုလ္အားမိမိ၏အရွင္

သခင္အျဖစ္အသိအမွတ္ျပုေၾကာင္းသက္ေသျပလိုက္ေသာအျပုအမူပင္ျဖစ္ေပသည္။

ဤေနာက္ဆုံးအခန္းအနားျပီးဆုံးသြားေသာအခါတြင္စည္တီးသံသုံးခ်က္ေပၚထြက္လာျပီး

ေနာက္ပရိသတ္အားလုံးကဘုရင္မင္းျမတ္အားရွိခိုးဦးတိုက္လိုက္ၾကေလသည္။ထိုအခ်ိန္

တြင္ကန့္လန့္ကာမ်ားက်လာျပီးဘုရင္မင္းျမတ္လည္းခန္းမေဆာင္မွျပန္လည္ထြက္ခြါသြား
ေလေတာ့သည္။