အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ လည္း အႏွစ္ငါးဆယ္ေက်ာ္ေလျပီ။ အသက္ကလည္း ခုႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္လာေတာ့ မွတ္မိသမွ် ဦးေႏွာက္ထဲေပၚလာ သမွ်ကို ေရးသားလိုက္ရတာပဲ။
အလြန္တရာ ေအးခ်မ္းသာယာလွတဲ့ နယ္စပ္ျမိဳ႕ကေလး ေမာင္ေတာ။ အေရွ႕ဘက္ကစျပီး ရိွတၱရြာ၊ အလယ္ရြာ၊ ဒက္ရြာနဲ႕ အေနာက္ဘက္အဆံုး ေအာက္ရြာလို႔ေခၚတဲ့ ရြာၾကီးေလးရြာ ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ ျမိဳ႕ကေလး။ ဗုဒၶဘာသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသာေနထိုင္ျပီး အိမ္ေျခတစ္ေထာင္ေက်ာ္။ လူဦးေရ ေလးေထာင္ေက်ာ္ရိွတယ္။ ျမိဳ႕အျပင္မွာေတာ့ လူမ်ိဳးျခား ကုလားရြာေတြက ဝိုင္းထားတယ္။ ျမိဳ႕ရဲ႕ အေနာက္ဘက္မွာ နတ္ျမစ္ရိွတယ္။ ေလးမိုင္က်ယ္ပါတယ္။ ျမစ္တစ္ဘက္ (ယခု ဘဂၤလားေဒ့ရွ္) မွာေတာ့ ကယုေခ်ာင္း(ေခၚ) (Teknaf) ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာ ရြာၾကီး တစ္ရြာရိွပါတယ္။
ေမာင္ေတာျမိဳ႕၊ ျမန္မာစာနဲ႕ လက္မႈပညာသင္ အထက္တန္းေက်ာင္းက ခုႏွစ္တန္း ေက်ာင္းသားေလး ေက်ာ္ေဇာေဝ တစ္ေယက္ ေက်ာင္းပိတ္ပစ္လိုက္လို႔ အထူးအံ့အားသင့္ေနတယ္။ အိမ္နီးပါးခ်င္း ဆရာမ ေဒၚဖြားဦးကို ေမးၾကည့္တယ္။ အဂၤလိပ္အစိုးရ ရန္ကုန္က ထြက္ေျပးသြားျပီ၊ ဂ်ပန္စစ္တပ္ဝင္လာျပီလို႔ ေျပာတယ္။ ညေနရံုးက ျပန္လာတဲ့ ဖခင္ၾကီး ကိုေမးေတာ့၊ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစိုးရ မရိွေတာ့ဘူး၊ တိုင္းျပည္ပ်က္ျပီ။ ငါရို႕လည္း ဘယ္ေျပးရမလဲ မသိဘူးလို႔ ေျပာတယ္။ အသက္ ၁၃ ႏွစ္သာရိွေသးတဲ့ ေက်ာ္ေဇာေဝတစ္ေယာက္ ေၾကာက္ၾကီးသံဖက္ က်ေနေလေတာ့တယ္။ အဂၤလိပ္ စစ္တပ္ပ်က္လို႔ ထြက္ေျပးလာတဲ့ ရာဇပုတ္ ကုလားစစ္သားေတြ ေစ်းနားမွာေရာက္ေနတယ္ ၾကားလို႔ ေျပးသြားၾကည့္တယ္။ ရာဇပုတ္စစ္သားဆိုတာ ကာကီေခါင္းေပါင္းၾကီး ေပါင္းျပီး ကာကီ ယူနီေဖာင္းနဲ႕ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္ လြယ္လို႔ျမင္ရတယ္။ ေမာင္ေတာမွာ မၾကာခဏ ျမင္ရတဲ့ ကရင္စစ္ပုလိပ္ေတြက ဦးထုပ္ေဆာင္းတယ္။ ရာဇာပုတ္ေတြက ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းတယ္။ ဒါပဲကြာတာပါ။ ယင္းအခ်ိန္ကစျပီး ေက်ာ္ေဇာေဝ စိတ္ထဲမွာ စစ္သား လုပ္ခ်င္စိတ္ ေပါက္ေနေတာ့တယ္။
သတင္းေတြကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးၾကားေနရတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔ ေမာင္ေတာအနီးက ရခိုင္ရြာကလူေတြ ေမာင္ေတာကို ေျပးလာၾကတယ္။ ေမာင္ေတာက ၁၂ မိုင္ေဝးတဲ့ အိမ္ေျခ တစ္ရာေက်ာ္၊ လူဦးေရ သံုးရာေက်ာ္ရိွတဲ့ အလယ္သံေက်ာ္ရြာၾကီး ပ်က္စီးသြားျပီ။ အလယ္သံေက်ာ္ရြာမွာ တာဝန္က်ေနတဲ့ ရဲအုပ္ႏွစ္ေယာက္၊ ရဲသား ၁၈ ေယာက္၊ အင္အား၂၀ ရိွတဲ့ ရဲကင္းကို လူမ်ိဳးျခား ကုလားေတြက ထမင္းေကြ်းျပီး သတ္ပစ္လိုက္တယ္။ ရြာသားအနည္းငယ္သာ လြတ္လာတယ္။ ေမာင္ေတာျမိဳ႕ထဲကို လူမ်ိဳးျခားကုလားေတြ လံုးဝမလာေတာ့ဘူး၊ ျမိဳ႕အျပင္ကိုလည္း ရခိုင္ေတြ မသြားရဲေတာ့ဘူး။ ေမာင္ေတာ-ဘူးသီးေတာင္ ကားလမ္းလည္း အဆက္ျပတ္သြြားျပီ။
ရီႊ-ရီႊ-ရႊီ ဝီစီမႈတ္သံဆက္တိုက္ ၾကားေနရတယ္။ ေမာင္ေတာတစ္ျမိဳ႕လံုး ေယာက်္ားၾကီး၊ ငယ္မွန္သမွ် ရရာလက္နက္ကိုင္ျပီး ေရာက္လာၾကတယ္။ ေမာင္ေတာေခ်ာင္းထဲမွာ ဆိုက္ထားတဲ့ ဝါးေဖာင္ ဝါးအားလံုး၊ ဝါးခြ်န္ျဖစ္သြားတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝမွာလည္း သူအရပ္ထက္ ရွည္တဲ့ ဝါးခြ်န္ကို ကိုင္ျပီး ဝီစီမႈတ္ရာကို ေရာက္လာတယ္။ အေဝးကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ လူမ်ိဳးျခား ကုလားေတြ ေမာင္းတီးျပီး လူစုေနၾကတယ္။ ရခိုင္ပုလိပ္၊ ကရင္စစ္ပုလိပ္ေတြကလည္း ရခိုင္ဘက္မွ ပါလာၾကတယ္။ အေရးၾကံဳက အားကိုးရတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ဆရာေတာ္ၾကီးေတြ ေရွ႕ ကေနျပီး ေစာင့္ေရွာက္ေပးၾကတယ္။ ဆရာေတာ္ၾကီး တစ္ပါး မန္းမႈတ္ေပးတဲ့ ထံုးမန္းကို ထိပ္မွာ(က) ရင္ညြန္႔မွာ(သ) ခ်က္မွာ(ဝ)ဝိုင္းျပီး ဆရာေတာ္ၾကီးေနာက္က ရပ္ေနၾကတယ္။ ထံုးမန္းကြင္းထားသူကို က်ည္ဆံမထိ၊ မေပါက္ႏိုင္လို႔ ေျပာတယ္။ ထံုးမန္းကြင္းထားလို႔ ေက်ာ္ေဇာေဝတစ္ေယာက္ ေၾကာက္ရမွန္း မသိေတာ့ဘူး။ ေမာင္ေတာ ျမိဳ႕ပိုင္ၾကီး မစၥတာ မင့္သ္၊ လူမ်ိဳးျခား ကုလားေတြဘက္ သြားလိုက္၊ ေတာင္းပန္လိုက္၊ ရခုိင္ေတြဘက္ လာလိုက္ ေတာင္းပန္လိုက္၊ အဂၤလိပ္ ကျပားျမိဳ႕ပိုင္ၾကီးေတာင္းပန္လို႔ လူမ်ိဳးျခား ကုလားေတြ မလာတာနဲ႕ တိုက္ပဲြ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ညမိုးခ်ဳပ္မွ အိမ္ေရာက္သြားတယ္။ ဗိုက္ဆာဆာနဲ႕ မိခင္ၾကီးခ်က္ထားတဲ့ ညေနစာ ပုဇြန္ျပားေျခာက္ဟင္းနဲ႕ စားလို႔ေကာင္းလိုက္တာ၊ ခုထိသတိရေန တုန္းပဲ။
ေနာက္တစ္ေန႔ ေစာေစာ သတင္းထြက္လာတယ္။ စက္ရွင္မင္းၾကီး ဦးေအာင္သာေက်ာ္ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္ တစ္ေယာက္နဲ႔ နီေပါစစ္သား ၅၀ ေက်ာ္ေရာက္ေနတယ္။ ဘူးသီးေတာင္ကို သြားမယ္။ ဘုရားၾကီးကြင္းျပင္မွာ စုၾကပါ။ ေက်ာ္ေဇေဝတို႔ မိသားစု၊ ဖခင္ၾကီး၊ မိခင္ၾကီး၊ မမၾကီးနဲ႕ ညီငယ္ ေပါင္း ၅ ဦး၊ မိမိတို႔ကိုယ္စီ ႏိုင္သမွ်ပစၥည္းေတြ ထမ္းျပီး ဘုရားၾကီးကြင္းျပင္ကို ေရာက္လာပါတယ္။ အား မ်ားလိုက္တဲ့ လူအုပ္ၾကီး၊ ဘယ္အခ်ိန္ကပင္ ေရာက္ေနလဲမသိဘူး။ ဘုရားၾကီးကြင္းျပင္တစ္ခုလံုး ျပည့္ၾကပ္ေနတယ္။ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္လို႔ တဲြေခၚလာသူ။ တဲြေခၚမည့္သူ မရိွလို႔ ငိုေနသူ၊ ေနမေကာင္းျဖစ္ေနသူ၊ ၾကြက္ၾကြက္ဆူညံေနတယ္။ တေယာက္ကို တေယာက္ မကူညီႏိုင္။ တိုင္းျပည္ပ်က္တယ္ ဆိုတာဒါေပါ့။ ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းလိုက္တာ။
စက္ရွင္မင္းၾကီး ဦးေအာင္သာေက်ာ္ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္နဲ႕ နီေပါစစ္သားေတြ ေရာက္လာတယ္။ ေမာင္ေတာ ျမိဳ႕ခံ လူၾကီးေတြလည္း ပါတယ္။ စက္ရွင္ မင္းၾကီး ဦးေအာင္သာေက်ာ္ဆိုတာ အဂၤလိပ္လို ေဘာင္းဘီ အတိုဝတ္ထားတယ္။ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္ထက္ အရပ္ရွည္တယ္။ နီေပါစစ္သားဆိုတာ ျမင္ေနက် ကရင္စစ္ပုလိပ္လုိပါဘဲ။ ေႏြရာသီ ကဆုန္လ တမနက္လုံုး သာသာယာယာ ရိွေနတယ္။ ျဗဳန္းဆို ရာသီဥတုေျပာင္းလဲသြားၿပီး၊ ေကာင္းကင္တစ္ခုလံုး မိႈင္းေ၀ၿပီး မိုးတစ္ဖြဲဖြဲက်လာတယ္။ ဒီလူအုပ္ၾကီးနဲ႕ (၁၆) မိုင္ေ၀းတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ကို ဘယ္လိုသြားမလဲ၊ အားလံုးဒုကၡေရာက္ကုန္မယ္။ ဘူးသီးေတာင္ကို မသြားေတာ့ဘူး။ ကိုယ့္အိမ္ျပန္ၾကမယ္။ လူၾကီးေတြဆံုးျဖတ္လိုက္ၿပီ။ ေက်ာ္ေဇေ၀တို႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ မိုးဖြဲဖြဲမက်ေတာ့ဘူး။ ရာသီဥတုသာယာသြားၿပီ၊ မိခင္ၾကီးနဲ႕ မမၾကီးတို႕ခ်က္ေပးတ့ နံနက္စာထမင္းစားေနတုန္း၊ ကယုေခ်ာင္း ကိုသြားမယ္။ သေဘၤာဆိပ္ကို ဆင္းလာၾကပါဆိုတာနဲ႕ ကမန္းကတန္း သေဘၤာဆိပ္ကို ဆင္းၾကတယ္။ ဘူးသီးေတာင္ကို သြားခါ သယ္သြားတဲ့ ပစၥည္းေတြေတာင္မပါလာဘူး။ တစ္ရက္၊ ႏွစ္ရက္ေနရင္ ျပန္လာမယ္လို႕ထင္ေနတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေ၀တို႕ ဆင္းလာေတာ့ လူျပည့္ၾကပ္ေနၿပီ။ သေဘၤာဆိပ္ကို မကပ္ႏိုင္ဘူး။ ဗိုလ္တဲေရွ႕ကြင္းျပင္မွာပဲ ေစာင့္ေနတယ္။ ဒီလိုေစာင့္ေနတုန္း ဖခင္ၾကီးကို ရံုးကေခၚလာတယ္။ ဖခင္ၾကီးက ေငြတိုက္ရံုး ၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ပဲ။ ေနာက္မွသိရတာက ေမာင္ေတာေငြတိုက္က ေငြ (၃၆) သိန္းကို သေဘၤာေပၚ ေျပာင္းရာမွာ ေစာင့္ၾကည့္လိုက္ဖို႕ေခၚသြားတယ္။ ဖခင္ၾကီး ညေန(၅)နာရီေလာက္မွ ျပန္ေရာက္လာတာ္။
ေမာင္ေတာက ကယုေခ်ာင္းကို အာရ္ကန္ႏွစ္ဆင့္ကူးတို႕ သေဘၤာတစ္စင္း၊ ကယုေခ်ာင္း၊ ျမစ္နားရြာေတြက ရခိုင္ အမ်ိဳးသားေလာင္းေလွၾကီးေတြနဲ႕ တစ္ေန႕လံုး ပို႕ေပးၾကတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေ၀တို႕ သေဘၤာေပၚကိုတက္ရခ်ိန္ ည (၁၂) နာရီ ေက်ာ္ေနၿပီ။ သေဘၤာေပၚတက္ရာမွာ နီေပါ စစ္သားေတြ ေစာင့္ေပးတယ္။ သိပ္စည္းကမ္းရိွတယ္။ လုမတက္ရဘူး၊ အာရ္ကန္သေဘၤာမွ တစ္ခါ နတ္ျမစ္လယ္မွ ရပ္ထားတဲ့ စစ္တေကာင္း သေဘၤာၾကီးေပၚ တက္ရတယ္။ စစ္တေကာင္း သေဘၤာၾကီးနဲ႕ ကယုေခ်ာင္းကို ပို႔ေပးတယ္။ ကယုေခ်ာင္းေရာက္ေတာ့ နံနက္ ၄ နာရီ ထိုးေနျပီ၊ ေဆြမ်ိဳးအိမ္ တစ္အိမ္မွာ ေခတၱေနလိုက္ၾကတယ္။ ေမာင္ေတာတစ္ျမိဳ႕လံုးကို ေနာက္ေန႔တစ္မနက္နဲ႕ အျပီးေျပာင္းလိုက္တယ္။ ယင္းအခ်ိန္က ကယုေခ်ာင္းမွာ ေသာ္ဒလီ ဦးေက်ာ္ျမဦးတို႔ အာဏာအရိွဆံုးေပါ့။ ေက်ာ္ေဇာေဝတို႔က ကယုေခ်ာင္းေရာက္လို႔ ႏွစ္ရက္ အၾကာမွာ စက္ရွင္မင္းၾကီး ဦးေအာင္သာေက်ာ္ရဲ႕ သားမယားနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးေတြက ကယုေခ်ာင္းကို ေရာက္လာၾကတယ္။ ေမာင္ေတာသား လူငယ္တခ်ိဳ႕လည္း ပါလာတယ္။ ဦးေအာင္သာေက်ာ္ကိုယ္တိုင္ ဘူးသီးေတာင္ကို အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္၊ နီေပါ စစ္သားေတြနဲ႕ သြားျပီး ေခၚယူလာတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕ကေတာ့ မပ်က္ေသးဘူး၊ ေမာင္ေတာတစ္ျမိဳ႕နယ္လံုးက ရခိုင္လူမ်ိဳး ေျခာက္ေထာင္ေလာက္္ ကယုေခ်ာင္းမွာ ျဖန္႔ျပီးေနၾကတယ္။ လူျပြတ္သိပ္ေနတယ္။ မၾကာဘူး၊ မုိးက်လာျပီ၊ ေရမကူ၊ မိုးမကူ၊ ဝမ္းေရာဂါျဖစ္လို႔ ေသလိုက္တာ ေသာက္ေသာက္လဲပဲ။ တစ္ခ်ိဳ႕အိမ္မွာ တစ္အိမ္လံုး တစ္ေယာက္ျပီး တစ္ေယာက္ ေသလို႔၊ အေလာင္းျမွဳပ္မဲ့သူေတာင္ မရိွဘူး။ ေသာ္ဒလီ ဦးေက်ာ္ျမဦးတို႔ကပဲ အစစကူညီ ေပးတယ္။ မိုးအကုန္ တန္ေဆာင္မုန္းလမွာ ကယုေခ်ာင္းကို ဦးေအာင္သာေက်ာ္ တစ္ေခါက္ေရာက္လာျပန္တယ္။ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္ လက္ဖ္တင္နင္ေတလာလည္း ကပၸတိန္ဗိုလ္ၾကီး ေတလာအျဖစ္ ရာထူးတိုးျပီး ပါလာတယ္။ ေမာင္ေတာသားေတြက ကယုေခ်ာင္းမွာ အတိဒုကၡ ေရာက္ေနၾကျပီ။
အဂၤလိပ္အစိုးရမင္းက စစ္နဲ႕ေဝးရာ အေနာက္ဘဂၤလား တစ္ေနရာမွာ ရြာခ်ေပးထားတယ္။ ေကြ်းေမြးေစာင့္ေရွာက္ထားမယ္၊ လိုက္လာၾကပါလို႔ေခၚတယ္။ တခ်ိဳ႕က လိုက္မယ္၊ တခ်ိဳ႕က မလိုက္ဘူး၊ တစ္ေဘာင္တစ္ခုေပၚလာတယ္၊ အေနာက္သြား ကြ်န္ရွာ၊ အေရွ႕သြား ဓါးစာ၊ မလိုက္ခ်င္သူေတြက ကြ်န္ခံဖို႔ေတာ့ မလိုက္ဘူး။ အေရွ႕ရခိုင္ျပည္ေဒသကိုပဲ သြားမယ္။ ဓါးစာခံလည္း ခံရေပါ့တဲ့။ စားစရာမရိွ၊ ေနစရာမရိွ၊ ေနစရာမရိွ၊ ဆင္းရဲသားလူ ႏွစ္ရာေလာက္ ပထမသုတ္မွာ ပါသြားတယ္။ တစ္ျဖတ္၊ တစ္ျဖတ္ ပါသြားတာ၊ ကယုေခ်ာင္းမွာ လူထက္ဝက္ေလာက္ ကုန္သြားျပီ၊ ေက်ာ္ေဇာေဝတို႔ ဖခင္ၾကီးလည္း လူၾကီးေတြနဲ႕တိုင္ပင္ျပီး စစ္နဲ႕ေဝးရာကို လိုက္သြားေတာ့မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝတို႔ မိသားစုနဲ႕အတူ လူတစ္ရာေက်ာ္ ကယုေခ်ာင္းရဲစခန္းေရွ႕ ကြင္းျပင္မွာ စုၾကတယ္။ လူအို၊ လူနာ၊ ကေလးေတြကို လူႏွစ္ေယာက္ထမ္းတဲ့ ဝါးထမ္းစင္နဲ႕ထမ္း ယူသြားတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝနဲ႕ ညီငယ္တို႔လည္း ကေလးေလးလို ေဘာင္းဘီတိုေလး ဝတ္ျပီး ထမ္းစင္ထဲ ဝင္ေနလိုက္တယ္။ ရခိုင္လူမ်ိဳး အထမ္းသားႏွစ္ေယာက္က ထမ္းတယ္။ ဖခင္ၾကီးတို႔ကေတာ့ ေျခလ်င္ေလွ်ာက္ရတယ္။ ကယုေခ်ာင္းက နံနက္ ၇ နာရီ စထြက္တယ္။ နီေပါစစ္သားဆယ္ေယာက္ အေစာင့္လုိက္ပါလာတယ္။ လမ္းထက္ဝက္ေလာက္မွာ ေက်ာ္ေဇာေဝ ထမ္းစင္ထဲမွ ထြက္လိုက္တယ္။ အေစာင့္ပါလာတဲ့ နီေပါ စစ္သားကို လက္ဟန္ေျခဟန္ နဲ႕ျပတယ္။ နီေပါ စစ္သားနားလည္တယ္။ ေသနတ္ထမ္းခ်င္တယ္လို႔ သိလို႔ သူလြယ္ထားတဲ့ ရိုင္ဖယ္ ေသနတ္ၾကီးကို ေပးတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝ တစ္ေယာက္ ရိုင္ဖယ္က သူ႔အရပ္ေလာက္ရိွတာကို ထမ္းျပီး နီေပါစစ္သားနဲ႕အတူ ဘဂၤလာ ပင္လယ္သဲေသာင္ျပင္မွာ လမ္းေလွ်ာက္ေနတာကို ဖခင္ၾကီးတို႔ၾကည့္ျပီး ရယ္လိုက္ၾကတာ တေသာေသာပဲ။ နံနက္စာ ဘယ္မွားစားတယ္ ဆိုတာ မမွတ္မိေတာ့ပါ ဘူး။ ညေန ၅ နာရီေလာက္မွာ စခန္းတစ္ခုကို ေရာက္တယ္။ မာထဘင္းဂါ စခန္းထင္တယ္။ ယင္းစခန္းမွာ ညစာစားျပီး အိပ္ရတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔ နံနက္ ေစာေစာကပင္ ဒီပင္လယ္သဲေသာင္ျပင္ လမ္းအတိုင္းပဲသြားၾကရတယ္။ ညေန ၅နာရီ ေလာက္မွာ နဝါခါလီ(ေခၚ) ရဲစူးစခန္းကို ေရာက္တယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔ ညေန ၄ နာရီေလာက္မွာ (Cox Bazzar) (ေခၚ) ဖေလာင္းခ်ိတ္ျမိဳ႕ကို ေရာက္တယ္။ ဖေလာင္းခ်ိတ္ျမစ္ကမ္းနား ယာယီတဲ စခန္းမွာ ၇ ရက္ေနခဲ့တယ္။ ယင္းအခ်ိန္က ဖေလာင္းခ်ိတ္ျမိဳ႕မွာ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕ စည္ကားေနတယ္။ ဖခင္ၾကီးနဲ႕ ဖေလာင္းခ်ိတ္ျမိဳ႕ထဲကို သြားတယ္။ အဝတ္ထည့္ဖို႔ အရွည္သံုးေပရိွတဲ့ သံေသတၱာတစ္လံုးကို ေငြေလးက်ပ္နဲ႕ဝယ္ယူခဲ့တယ္။ အခုတိုင္ မမၾကီးတို႔အိမ္မွာ ရိွေသးတယ္။
စစ္တေကာင္း သေဘၤာၾကီးနဲ႕ ဖေလာင္းခ်ိတ္ျမိဳ႕က နံနက္ပိုင္းထြက္လာတယ္။ စစ္တေကာင္းျမိဳ႕ကို ညေန ၅ နာရီေလာက္ေရာက္တယ္။ စစ္တေကာင္းသေဘၤာဆိပ္မွာ သေဘၤာဆိုက္ေနတုန္း ေလယာဥ္ပ်ံတစ္စင္း ပ်ံဝဲလာတယ္။ သေဘၤာေပၚက စက္ေသနတ္နဲ႕ လိုက္ခ်ိန္ေနတာကို အသဲတယားယားနဲ႕ ၾကည့္ေနရတယ္။ ေနာက္မွသိရတာက စစ္တေကာင္းျမိဳ႕ေစာင့္ေလယာဥ္နဲ႕ သေဘၤာအေစာင့္တို႔ ေလ့က်င့္ေနတာပဲ။ စစ္တေကာင္း သေဘၤာဆိပ္မွာ ရခိုင္အမ်ိဳးသား ဝန္ေထာက္ ဦးထြန္းညိဳ ၾကိဳေနတယ္။ သိပ္ျပီး သေဘာေကာင္းတယ္။ အသံက်ယ္က်ယ္ၾကီးနဲ႕ ရယ္ေနတယ္။ အားကိုးရပါတယ္။ စစ္တေကာင္းမွာ ညစာေကြ်းျပီး အိမ္ေထာင္စု လူဦးေရ အလိုက္ ေငြေပးတယ္။ ဖခင္ၾကီးမွာလည္း မိသားစု ၅ ဦး အတြက္ ေငြရခဲ့တယ္။ စစ္တေကာင္းက ည ၇ နာရီ မီးရထားထြက္မယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝတစ္ေယာက္ စစ္တေကာင္းေရာက္မွ မီးရထားကို ျမင္ဖူးတယ္။ ျမင္ဖူးေတာင္ မကေသး စီးေနရျပီေလ။ မီးရထားစီးလို႔ ညသြားရတာ မျမင္မကန္းနဲ႕ တစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ည ၁၂ နာရီ ေလာက္မွာ ျဗဟၼပုတၱရျမစ္ကို ေရာက္တယ္။ မီးရထားေပၚက ဆင္းရတယ္။ သေဘၤာေပၚတက္ျပီး ျမစ္တစ္ဘက္ကမ္းကို ကူးတယ္။ သေဘၤာေဘးႏွစ္ဘက္ ယက္မၾကီးနဲ႕ ယက္ျပီး ေရတိမ္မွာသြားတဲ့ သေဘၤာၾကီးပဲ။ တစ္ခါမွ် မျမင္ဖူးဘူး၊ ျမစ္တစ္ဘက္ကိုေရာက္ေတာ့ ေစာင့္ေနတဲ့ မီးရထားတစ္စီးေပၚ တက္တယ္။ မီးရထား တစ္ညလံုး၊ တစ္မနက္လံုး ခုတ္ေမာင္းေနတယ္။ မြန္းတည့္၁၂ နာရီေလာက္မွာ ဘူတာတစ္ခုမွာ နံနက္စာ ပဲဟင္းနဲ႕ ထမင္းေကြ်းတယ္။ ဗို္က္ဆာဆာနဲ႕စားလို႔ ေကာင္းလိုက္တာ နတ္သုဒၶါလို႔ေျပာၾကတယ္။ ယင္းေန႔ တစ္ေန႔လံုး တစ္ညလံုးခုတ္ေမာင္ျပီး ေနာက္တစ္ေန႔ နံနက္ ၇ နာရီ ေလာက္ ဒိုင္နာစပူျမိဳ႕ (Dinajpur)ကို ေရာက္တယ္။ ဘူတာအျပင္ဘက္မွာ ေစာင့္ေနတဲ့ကားၾကီးေတြနဲ႕ ၆ မိုင္ေဝးတဲ့ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဒုကၡသည္ စခန္းရိွရာ နာစီပူစခန္းကို ပို႔ေပးတယ္။ နံနက္ ၉နာရီေလာက္ မွာ နာစီပူစခန္းကို ေခ်ာေမာ့စြာ ေရာက္ၾကတယ္။
နာစီပူစခန္းဆိုတာ ဒိုင္နာစပူျမိဳ႕ကလာတဲ့ ကားလမ္းတစ္ဘက္တစ္ခ်က္ မွာရိွတယ္။ လမ္းအေရွ႕ဘက္မွာ စခန္းအမွတ္ (၁) ဝါးခင္း၊ ထရံကာ၊ ေကာက္ရိုးကို တစ္ေပေလာက္ အထူမိုးထားတဲ့ အိပ္ခန္း ၈ ခန္းပါ တန္းလ်ား၊ အလံုးတစ္ရာေက်ာ္၊ လမ္းေနာက္ဘက္ စခန္းအမွတ္ (၂) မွာ တန္းလ်ား အလံုးရွစ္ဆယ္ေက်ာ္ရိွတယ္။ ရံုး၊ ရဲစခန္း၊ စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း အျပည့္အစံုရိွတယ္။ နာစီပူစခန္းကို အေရးပိုင္ ဦးေက်ာ္ခိုင္ (အိုင္စီအက္စ္) ကအုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ အဂၤလိပ္မလင္ ဝန္ေထာက္ၾကီး ဦးေက်ာ္ထြန္း၊ ေမာင္ေတာျမိဳ႕ပိုင္ကေလး ဦးဦးေက်ာ္ဇံတို႔က လက္ေထာက္ျဖစ္ၾကတယ္။ နာစီပူစခန္းမွာ (Ration Card) လို႔ေခၚတဲ့ ရိကၡာထုတ္ဖို႔ ကပ္ျပား ေပးထားတယ္။ ခုႏွစ္ရက္ တစ္ၾကိမ္ ရိကၡာထုတ္ရတယ္။ ဆန္၊ဆီ၊ ဆား၊ ငါးေျခာက္၊ ဆိတ္သား၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ထင္း၊ ေရနံဆီ၊ အားလံုးေပးတယ္။ စခန္းတဘံုလံုး လူေပါင္း ေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ တယ္။ သံုးႏွစ္သံုးမိုး ေကြ်းထားတာ ေငြသံုးသိန္းပဲ ကုန္က်တယ္။ ေမာင္ေတာေငြတိုက္က ယူသြားတာက ေငြ ၃၆ သိန္း ဆိုေတာ့ အဂၤလိပ္အစိုးရ ေငြသိန္း ၃၀ ေက်ာ္ေတာင္ အျမတ္ထြက္တယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ဂ်ပန္ေခတ္က တစ္ေခတ္လံုး ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ေနခဲ့ရတဲ့ နာစီပူ စခန္းကို ထင္းမေခြ၊ ေရမခတ္၊ ဒိုင္နာစပူ၊ နတ္အရပ္လို႔ ေျပာစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။ ဒိုင္နာစပူျမိဳ႕က ေျခာက္မိုင္ေဝးတဲ့ နာစီပူစခန္းမွာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ေနလာတဲ့အခ်ိန္၊ ေက်ာ္ေဇာေဝ တစ္ေယာက္ ၾကိဳးစားသင္လို႔ ၊ အဂၤလိပ္စာေတာ္ေတာ္တက္ေနျပီ၊ ဆရာဦးေရႊထြန္းဦး၊ ဆရာညိဳတို႔က အဂၤလိပ္စာသင္ျပတယ္။ primary တစ္လံုးကုန္သြားျပီ။ အသက္ကလည္း ၁၅ ႏွစ္ျပည့္လာျပီ၊ အဂၤလိပ္အစိုးရက အသက္ ၁၆ ႏွစ္ျပည့္ျပီး လူငယ္ ၁၀၉ ေယာက္ကို စစ္တပ္မွာသြင္းလိုက္တယ္။ စစ္သင္တန္းတက္ဖို႔ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ အေနာက္ပိုင္း (Hoshiapur) ေဟာ္စီယာပူျမိဳ႕ကို ေခၚယူသြားတယ္။ စစ္သင္တန္းေျခာက္လတက္ျပီး သင္တန္းေအာင္လို႔ စစ္သားၾကီး ခုႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ ခြင့္ တစ္လစီနဲ႔ နာစီပူစခန္းကို ေရာက္လာၾကတယ္။ အစ္ကို စစ္သားၾကီးေတြကို ျမင္လို႔ ေက်ာ္ေဇာေဝ တစ္ေယာက္ ဘယ္ေလာက္ စစ္တပ္ထဲဝင္ခ်င္တယ္ဆိုတာ ေျပာမျပႏိုင္ ျဖစ္ေနတယ္။ အသက္ကမမွီေတာ့ အနားမကပ္ႏိုင္ဘူး။ ေနာက္တစ္ျဖတ္က်န္ရစ္တဲ့ စစ္သားၾကီး သံုးဆယ္ေက်ာ္ ေရာက္လာတယ္။ သူတို႔နဲ႔အတူ ဆူပီဒါ ဗိုလ္ၾကီး ေဂၚရခါးလူမ်ိဳးတစ္ေယာက္လည္း ပါတယ္။ နာစီပူ စခန္းမွာ စစ္ေရးျပၾကတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝ တို႔ ကေလးေတြ ကံေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာရမလား မသိဘူး။ B.R.C တပ္ရင္းမွဴးၾကီး Colonel E.D.Mc Carthy ဗိုလ္မွဴးၾကီး မကာသီကိုယ္တိုင္ နာစီပူစခန္းကို ေရာက္လာတယ္။ Boys Coy ကေလးတပ္ခဲြအတြက္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္ျပည့္ ရခုိင္ကေလး ၄၅ ေယာက္ကို စစ္ထဲသြင္းလိုက္တယ္။
၁၉၄၄ ခုႏွစ္၊ ဧျပီလ ၁ ရက္ ညေန ၃ နာရီ ကေလးစစ္သားေတြနဲ႔ ခြင့္ေစ့လို႔ တပ္ရင္းျပန္တဲ့ စစ္သားၾကီး ေတြ နာစီပူစခန္းက ထြက္ၾကတယ္။ ေရွ႕ ဆံုးက စစ္သားၾကီးေတြ ႏွစ္ေယာက္တစ္တဲြ တန္းစီးလို႔၊ ေနာ္က ကေလးစစ္သား ေလးဆယ့္ငါးေယာက္၊ နာစီပူစခန္းတစ္ခုလံုး လူအုပ္ၾကီး ထြက္ၾကည့္ေနၾကတယ္။ မိဘေဆြမ်ိဳးေတြက လက္ျပေနတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း မ်က္ရည္က်ေန ၾကတယ္။ မွတ္မိေသးတယ္၊ ေက်ာ္ေဇာေဝရဲ႕ အေမ၊ အသက္ ၇၀ ေက်ာ္ အေဘာင္ရွင္ေျပးလာတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝနားရြက္ ေပၚမွာ ပန္းလိုပန္လိုက္တဲ့ အေဘာင္ရွင္ရဲ႕ ထမီစ၊ ေက်ာ္ေဇာေဝ သိမ္းထားလိုက္တယ္။ ဒိုင္နာစပူျမိဳ႕က ည ၇ နာရီ မီးရထားနဲ႕ ထြက္ရတယ္။ မီးရထားတစ္စီးလံုး စစ္သားေတြပဲ။ ေက်ာ္ေဇာေဝ တို႔အတဲြမွာ အစ္ကို စစ္သားၾကီး ေမာင္ျမထြန္းပါတယ္။ အေနာက္ ဘဂၤလားျပည္ ဒိုင္နာစပူ ျမိဳ႕က အေနာက္ ပန္ဂ်ပ္ျပည္ ေဟာ္စီယာပူ (Hoshiapur) ျမိဳ႕အထိ ၂ ေန႔ ၂ ရက္သြားရတယ္။ ေဟာ္စီယာပူျမိဳ႕ဆိုတာ ဂ်လန္ဒါ (Jullendar) ခရိုင္မွာ ရိွတယ္။ မုတ္ဆိတ္ေမႊး၊ ပသိုင္းေမႊးဖြားဖြား နဲ႕ ေခါင္းေပါင္းၾကီး ေပါင္းထားတဲ့ ပန္ခ်ာပီ (ေခၚ) Sikh လူမ်ိဳးေတြ တိုင္းျပည္ေပါ့။ ေဟာ္စီယာပူျမိဳ႕က ၃ မိုင္ေဝးတဲ့ သရက္ဥယ်ာဥ္မွာ (B.R.C) Burma Regimental Centre, Burma Army ဗမာ့တပ္မေတာ္နဲ႔ Burma Police ဗမာ့ရဲတပ္ဖဲြ႔တို႔ကို စခန္းခ်ထားတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝ တို႔ ကေလးတပ္သား ၄၅ ေယာက္ကို ကေလးတပ္ခဲြ (Boys Coy) မွာ ထားတယ္။ ရခိုင္ကေလး ၄၅ ေယာက္နဲ႕ အတူ ေဂၚရခါးကေလး ၄၅ေယာက္လည္း ကေလးတပ္ခဲြမွာ သင္တန္းတက္တယ္။ ရခုိင္ကေလး တပ္သား ၄၅ ေယာက္ကို တပ္စု ၅ စု ခဲြျပီး သင္တန္းေပးတယ္။ သင္တန္းဆရာေတြ ကေတာ့ ပန္ခ်ာပီဆရာ ၅ေယာက္နဲ႕ ရခိုင္ဆရာ ၆ ေယာက္ျဖစ္တယ္။ ေဂၚရခါးကေလးစစ္သား ေတြကို ေဂၚရခါးက ေမာ္နီလူမ်ိဳးဆရာ ေတြကသင္တန္းေပးတယ္။ ရခိုင္ဆရာ ၆ ေယာက္ကေတာ့ ဆရာ ေမာင္ဦးေက်ာ္၊ ဆရာဦးသာဇံ၊ ဆရာဦးေက်ာ္လွ၊ ဆရာစံလွျဖဴ၊ ဆရာထြန္းစိန္ေအာင္နဲ႕ ဆရာေမာင္သာဇံတို႔ ျဖစ္တယ္။ ခုထိ အသက္ရွင္ေနတုန္းကေတာ့ ဗိုလ္ၾကီး ဦးေမာင္ဦးေက်ာ္၊ ဆရာၾကီး ဦးသာဇံနဲ႔ ဆရာၾကီး ထြန္းစိန္ေအာင္၊ အျငိမ္းစားေတြပါပဲ။ ေနာက္အရာၾကီး သံုးေယာက္ကေတာ့ ကြယ္လြန္ကုန္ပါျပီ။ ေက်ာ္ေဇာေဝတို႔ ကေလးတပ္ခဲြမွာ ဝါးရင္းတုတ္ကို ေသနတ္လုိ ထမ္းျပီး သင္တန္းဆင္းရတယ္။ ဝါးရင္းတုတ္ထမ္းျပီး အျမန္ေလွ်ာက္၊ အေႏွးေလွ်ာက္၊ ေသနတ္ထမ္း သံုးလသင္ျပီးမွ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္ကိုင္ခြင့္ ရတယ္။ ကေလးစစ္သား တစ္လေငြ ၁၀ိ-ရတယ္။ လူၾကီး စစ္သားေတြ ၁၈ိ-ျဖစ္တယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝရဲ႕ ပထမဆံုးရတဲ့ လစာေငြ ၁၀ိ-ထဲက ေငြ၅ိ-ကို ဖခင္ၾကီးဆီပို႔ လိုက္တယ္။ ဦးဦးဖ်ားဖ်ားရတဲ့ လစာေပါ့။ ေက်ာ္ေဇာေဝက ေငြ ၅ိ-ကိုသာသံုးတယ္။ ယင္းအခ်ိန္က ေငြ ၅ိ-ကို တစ္လသံုးေလာက္ပါတယ္။ ေငြတစ္က်ပ္မွာ ျပား ၆၄ ျပား။ လက္ဖက္ရည္ တစ္ခြက္ ၂ ျပားဆိုေတာ့ လက္ဖက္ရည္ ၃၂ ခြက္ ရတာေပါ့။ တစ္ေန႔ တစ္ခြက္ေသာက္ရင္ တစ္လနဲ႔ ႏွစ္ရက္ေတာင္ ေသာက္ရတာပဲ။ ကေလးတပ္ခဲြကို ခ်င္းအမ်ိဳးသား ဂ်မဒါ ဗိုလ္ၾကီးေမာင္ခါး အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ စစ္ေရး သင္တန္း တစ္မနက္ေပးျပီး တစ္ေန႔လံုး အဂၤလိပ္စာ၊ ရိုမန္အူရဒူ (ေခၚ) အဂၤလိပ္စာလံုးနဲ႕ ကုလားစကားေျပာ သင္ရတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝ၊ အဂၤလိပ္စကားေျပာ တတ္တဲ့ ေဂၚရခါး ကေလးတပ္သားေတြနဲ႔ အဂၤလိပ္လိုေျပာတတ္ေနျပီ။ ကုလားရုပ္ရွင္ကိုလည္း လံုးေစ့ပါတ္ေစ့ နားလည္ေနျပီ။ အူရဒူ စကားေကာင္းေကာင္း ေျပာတတ္က အိႏၵိယျပည္ တစ္ျပည္လံုး ခရီးသြားလို႔ အခက္အခဲ မရိွဘူး။ ကေလးတပ္ခဲြမွာ တစ္ႏွစ္သင္တန္း တက္ရာမွာ အလံကိုင္ျပီး ဆက္သြယ္ေရး အခ်က္ျပတာလည္း သင္ခဲ့ရတယ္။ ကေလးတပ္ခဲြမွာ တစ္ႏွစ္ ေနတယ္။ အသက္ကလည္း ၁၆ ႏွစ္ျပည့္တယ္။ လူၾကီးစစ္သားျဖစ္လာတယ္။ လစာ ၁၈ိ- ရတယ္။ လူၾကီးစစ္သား ဘဝနဲ႕ ႏွစ္လသာ ေနခဲ့ရတယ္။ တပ္ၾကပ္ၾကီး စာေရး စာေမးပဲြဝင္ေျဖလိုက္တာ ေအာင္လို႔ တပ္ၾကပ္ၾကီး စာေရးရာထူးရသြားတယ္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လမွာ တပ္ၾကပ္ၾကီး စာေရးျဖစ္တယ္။ လစာလည္း တစ္လ ၆၅ိ- ရတယ္။ တပ္ရင္းမွဴးရံုးကို ေျပာင္းရတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝကို ကုလားေတြက ဟာဗီဒါၾကီး၊ လို႔ေခၚတယ္။ ရာထူး အေခၚအေဝၚေတြက ကုလားလို (Havildar Clerk) ဟာဗီဒါ စာေရး ေခၚတယ္။ လစာ တစ္လ ၆၅ိ- သံုးလို႔ မကုန္ဘူး။ ဖခင္ၾကီးဆီ တစ္လ ၄၀ိ- စီပို႔ေပးတယ္။ မွတ္တမ္းရံုး ေငြစာရင္း ဌာနက (Family allotment) အေနနဲ႔ အစိုးရကိုယ္တိုင္ လစာက ျဖတ္ျပီး ပို႔ေပးတယ္။ ဂ်ပန္ လက္နက္ခ်လိုက္ျပီ၊ ဒုတိယကမၻာစစ္ျပီးဆံုးသြားျပီ။ ျမန္မာျပည္ကို အဂၤလိပ္စစ္တပ္က ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္လုိက္ျပီ။ အရပ္ဘက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစေနျပီ။ ျမန္မာလူမ်ိဳး ေမဂ်ာဂ်င္နရယ္ ေအာင္ဆန္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္တစ္ေယာက္လည္း ေပၚေနျပီ။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္၊ ေႏြဦးရာသီကာလ တစ္ေန႔မွာ (B.R.C) ရံုးခ်ဳပ္နဲ႕ လက္ေအာက္ခံတပ္ရင္း အားလံုးျမန္မာျပည္ကို ေျပာင္းရတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝတို႔ ပန္ဂ်ပ္ျပည္ ေဟာ္စီယာပူျမိဳ႕က ည ၇ နာရီ ရထားနဲ႕ထြက္လာတယ္။ ႏွစ္ေန႔နဲ႔ ႏွစ္ရက္ၾကာမွ ဘဂၤလားျပည္ ကာလကတၱားျမိဳ႕ကို ေရာက္တယ္။ ကာလကတၱားျမိဳ႕မွာ ၂ ရက္ေနခဲ့တယ္။ ဘယ္ကိုမွ မသြားခဲ့ရဘူး။ အလြန္တရားၾကီးမားလွတဲ့ သေဘၤာေအာက္ဆံုး ထပ္ေရထဲမွာထားတယ္။ တစ္ေန႔တစ္ခါသာ အေပၚကုန္ပတ္ကို တက္ရတယ္။ ကမ္းမျမင္ လမ္းမျမင္နဲ႕ သေဘၤာေခါင္းထဲ မွာ ႏွစ္ေန႔နဲ႔ ႏွစ္ရက္ၾကာျပီးမွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကို ေရာက္တယ္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကို တစ္ခါမွ မေရာက္ဘူးတဲ့ ေက်ာ္ေဇာေဝ နံနက္ေစာေစာ သေဘၤာေပၚက ျမင္ရတဲ့ ေရႊေရာင္တဝင္းဝင္းနဲ႕ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ာၾကီးကို လက္အုပ္ခ်ီျပီး ရိွခိုးလိုက္တယ္။ သေဘၤာေပၚက ဆင္းလာတဲ့အခါ ေဘာင္းဘီ အစုတ္အျပတ္ေတြနဲ႕ ဂ်ပန္စစ္သားေတြကို ပထမဆံုးျမင္ဘူးတယ္။ ဂ်ပန္စစ္သားေတြ ေက်ာ္ေဇာေဝကို အေလးျပဳျပီး “ဘိရူးမား”လို႔ေျပာတယ္။ နံနက္ ၈နာရီမွာ ဆူးေလဘုရားလမ္းတေလွ်ာက္ ေဂၚယာကုန္းအထိ တပ္ရင္းတစ္ခုလံုး ေျခလ်င္ေလွ်ာက္ရတယ္။ ေရွ႕ဆံုးမွာ ႏွဲပိုက္ဘင္ခရာအဖဲြ႕က ဦးေဆာင္တယ္။ ေနာက္က ကေလးတပ္ခဲြ၊ ေနာက္ဆက္ျပီး ေလ့က်င့္ေရးတပ္ စစ္သားၾကီးေတြ၊ ေနာက္ဆံုးက ေက်ာ္ေဇာေဝတို႔ တပ္ရင္း၊ ရံုးခ်ဳပ္တပ္ဖဲြ႔၊ ဘယ္ညာမွန္မွန္ စီတန္းေလွ်ာက္ၾကတယ္။ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ၾကည့္ရႈေနၾကတဲ့ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြက ဟာ- အားလံုး ကုလားစစ္သားေတြပါလားလို႔ ေျပာတာၾကားရတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ လက္ေမာင္းမွာ သံုးရစ္နဲ႕ ေက်ာ္ေဇာေဝ ကိုျမင္ေတာ့ ေဟာ ဟိုမွာ ဗမာတစ္ေယာက္ပါတယ္လို႔ ေျပာျပီး လက္ျပၾကတယ္။ ေက်ာ္ေဇာေဝလည္း ရယ္ျပီးလက္ျပလိုက္တယ္။ ေဂၚယာကုန္းမွာ သံုးရက္ေနခဲ့တယ္။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ၾကီးကို ႏွစ္ရက္သြားဖူးတယ္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ကေန အမိုးအကာမရိွတဲ့ ရထားတဲြနဲ႕ မႏၱေလးကို ပို႔ေပးတယ္။ မႏၱေလးက ကားၾကီးေတြနဲ႕ ေမျမိဳ႕(ျပင္ဦးလြင္)ကို ပို႔တယ္။ ေမျမိဳ႕မွာပဲ တပ္ရင္း တစ္ခုလံုး စခန္းခ်ေနလိုက္ၾကတယ္။
ေမာင္ေတာေက်ာ္(၁၆-၁-၉၈)
ရခို္င္မဂၢဇင္း(၂၇) ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
From the Narinjara.
Monday, October 11, 2010
Thursday, October 7, 2010
Exchange Rate in Myanmar ( ေရႊေစ်း၊ ေငြေစ်း၊ ျမန္မာ့ေစ်း )
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ တေန႕တာ လည္ပတ္ေနတဲ့ ေရႊေစ်း၊ ေငြေစ်း အျပင္ ကမာၻ႕ေရႊေစ်း၊ တို႕ကို Gtalk တြင္ Bolt တစ္ခုအျဖစ္ ထည့္သြင္းၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါၿပီ။
Gtalk တြင္ Add လုပ္ထားရမည့္ Bolt Address မွာ - ( myanmar.exchange@gmail.com ) ျဖစ္ပါတယ္။ မၾကာေသာ အခ်ိန္အတြင္းမွာဘဲ Accepted ျဖစ္သြားပါမယ္။
Myanmar.Exchange Bolt တြင္ ဤသို႕ေမးျမန္းႏိုင္ပါသည္။
" FEC " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ FEC ဝယ္ေစ်း၊ ေရာင္းေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" USD " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ US Dollar ဝယ္ေစ်း၊ ေရာင္းေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" SGD " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ Singapore Dollar ဝယ္ေစ်း၊ ေရာင္းေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" exchange " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ( FEC, USD, SGD, CNY, INR, THB, MYR ) စသည္တို႕၏ တေန႕တာ Exchange Rate ေတြကို ျမန္မာ က်ပ္ေငြျဖင့္ ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" World Dollar " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ကမာၻ႕ေဒၚလာေစ်းကြက္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ Exchange Rate ကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" Gold " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ ေရႊေစ်း၊ မႏၲေလး ေရႊေစ်း၊ ကမာၻ႕ ေရႊေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" Time " လုိ႕ ရိုက္ထည့္ပါက ျမန္မာ့ စံေတာ္ခ်ိန္ကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" About " လုိ႕ ရိုက္ထည့္ပါက ဤ ဝန္ေဆာင္မွဳကို Service ေပးသည့္ အဖြဲ႕၏ ဆက္သြယ္ရန္ လိပ္စာကို ေတြ႕ရမွာပါ။
" Help " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက myanmar.exchange Bolt တြင္ မည္သို႕ ရိုက္ထည့္ ရွာေဖြႏိုင္သည္ကို လမ္းညြန္ေပးသည့္ Guide က်လာပါမည္။
ဤ ဝန္ေဆာင္မွဳကို -
တေန႕တာ ျမန္မာ့ ေရႊေစ်း၊ ေငြေစ်း ေတြကို အခုလို လြယ္လြယ္ကူကူသိႏုိင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ဖန္တီးေပးသည့္ Soft-Gate Technology Group ကို အထူးပင္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္လို႕ ဤေနရာမွ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဤ Service ဝန္ေဆာင္မွဳကိုလည္း Soft-Gate Technology Group မွ တစ္သက္တာ ဖရီး ( Free ) ေပးႏုိင္ပါေစလုိ႕ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။
Gtalk တြင္ Add လုပ္ထားရမည့္ Bolt Address မွာ - ( myanmar.exchange@gmail.com ) ျဖစ္ပါတယ္။ မၾကာေသာ အခ်ိန္အတြင္းမွာဘဲ Accepted ျဖစ္သြားပါမယ္။
Myanmar.Exchange Bolt တြင္ ဤသို႕ေမးျမန္းႏိုင္ပါသည္။
" FEC " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ FEC ဝယ္ေစ်း၊ ေရာင္းေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" USD " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ US Dollar ဝယ္ေစ်း၊ ေရာင္းေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" SGD " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ေစ်းကြက္အတြင္းရွိ Singapore Dollar ဝယ္ေစ်း၊ ေရာင္းေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" exchange " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ( FEC, USD, SGD, CNY, INR, THB, MYR ) စသည္တို႕၏ တေန႕တာ Exchange Rate ေတြကို ျမန္မာ က်ပ္ေငြျဖင့္ ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" World Dollar " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ကမာၻ႕ေဒၚလာေစ်းကြက္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ Exchange Rate ကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" Gold " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက ရန္ကုန္ ေရႊေစ်း၊ မႏၲေလး ေရႊေစ်း၊ ကမာၻ႕ ေရႊေစ်း ေတြကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" Time " လုိ႕ ရိုက္ထည့္ပါက ျမန္မာ့ စံေတာ္ခ်ိန္ကို ေဖာ္ျပေပးမွာပါ။
" About " လုိ႕ ရိုက္ထည့္ပါက ဤ ဝန္ေဆာင္မွဳကို Service ေပးသည့္ အဖြဲ႕၏ ဆက္သြယ္ရန္ လိပ္စာကို ေတြ႕ရမွာပါ။
" Help " လို႕ ရိုက္ထည့္ပါက myanmar.exchange Bolt တြင္ မည္သို႕ ရိုက္ထည့္ ရွာေဖြႏိုင္သည္ကို လမ္းညြန္ေပးသည့္ Guide က်လာပါမည္။
ဤ ဝန္ေဆာင္မွဳကို -
Soft-Gate Technology Group
Building(E), Room-506, 5th Floor,
Aung Chan Thar Housing,
East Shwe Gon Daing Street,
Email : softgate.myanmar@gmail.com, realtime.information@gmail.com
အဖြဲ႕က ျပဳလုပ္ဖန္တီးေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဖြဲ႕က ျပဳလုပ္ဖန္တီးေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
တေန႕တာ ျမန္မာ့ ေရႊေစ်း၊ ေငြေစ်း ေတြကို အခုလို လြယ္လြယ္ကူကူသိႏုိင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ဖန္တီးေပးသည့္ Soft-Gate Technology Group ကို အထူးပင္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္လို႕ ဤေနရာမွ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဤ Service ဝန္ေဆာင္မွဳကိုလည္း Soft-Gate Technology Group မွ တစ္သက္တာ ဖရီး ( Free ) ေပးႏုိင္ပါေစလုိ႕ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။
Wednesday, October 6, 2010
ရခိုင္ရိုးရာ သမက္တက္ပြဲ
ရခိုင္အပ်ိဳလူပ်ိဳတိအရြယ္ေရာက္လွ်င္ လူငယ္ခ်င္းခ်စ္ႀကိဳက္၍ လက္ထက္မဂၤလာေဆာင္ျခင္းမ်ားဟိေရပိုင္ အမ်ားအားျဖင့္ မိဘမ်ားက အိမ္ေထာင္ဘက္ကို ရီြးခ်ယ္ပီးသည္မ်ားပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးသည္ မိဘစကားကိုနာခံတတ္သူမ်ားျဖစ္သျဖင့္ မိဘမ်ား၏အစီအမံကိုလက္ခံတတ္ေလ့ဟိသည္။ သားသမီးမ်ားအခ်ိန္တန္အရြယ္ေရာက္လာလွ်င္ အိမ္ေထာင္ဖက္ကို အမ်ားအားျဖင့္မိဘမ်ားက ရြီးခ်ယ္ပီးေသာအေလ့သည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတြင္ ယခုေခတ္ခ်ိန္ထိေခတ္စားလွ်က္ဟိသည္။
ရွိရိုးအစဥ္အဆက္က်င့္သံုးလာခေသာ ရခိုင္လူမ်ိဳး႐ို႕၏လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲဓေလ့သည္ ျမန္မာမ်ားႏွင့္မတူ ထူးျခားေသာဓေလ့ထံုးစံမ်ားျဖစ္သည္။
ရခိုင္ရိုးရာသမက္တက္
ရခိုင္ရိုးရာမဂၤလာေဆာင္မွာ ျမန္မာရိုးရာမဂၤလာေဆာင္ႏွင့္မတူ တမူထူးျခားသည္။ သမီးသွ်င္ (သတို႔သမီး) ႏွင့္ သမက္သွ်င္ (သတို႔သား) လက္္ထက္ထိမ္းျမားေသာမဂၤလာေဆာင္ပြဲကို ရခိုင္စကားတြင္ “သမက္တက္ပြဲ” ဟုေခၚသည္။ ေယာကၡမအိမ္သို႔ သမက္ကိုတင္ပို႔ရေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လက္ထပ္ရန္လားရေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း “သမက္တက္” ဟုေခၚရျခင္းျဖစ္သည္။ သံတြဲ၊ ေက်ာက္ျဖဴ၊ မာန္ေအာင္ႏွင့္ အျခားေသာေဒသမ်ားတြင္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲခ်က္ဟိသည္။
သမီးေတာင္းျခင္း
ပထမေယာက်္ားေခ်ဘက္မွ မိန္းမပ်ိဳကိုႀကိဳက္လွ်င္ အရပ္မွအမ်ိဳးသမီးႀကီးမွတဆင့္ေျပာၾကားၿပီး ရက္တည့္မတည့္ ဇာတာမ်ားယွဥ္ၿပီး စီးစစ္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ေကာင္းေသာရက္ကိုရီြးခ်ယ္ၿပီး စိစပ္ေၾကာင္းလမ္းျပဳလုပ္သည္။
စိစပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္းမဂၤလာ (အသြင္းႏွင္းျခင္း၊ ပန္းဆင္ျခင္း)
စိစပ္ေၾကာင္းလမ္းမဂၤလာပြဲကို သမီးသွ်င္အိမ္တြင္ျပဳလုပ္သည္။ ရွိဦးစြာ သမီးသွ်င္ထိုင္ရန္နီရာ၏လက္၀ဲလက္ယာဘက္တြင္ အမ်ိဳးသမီးအိမ္ေထာင္သည္ႏွစ္ဦး ထိုင္ရသည္။ ဆြီမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ဖိတ္ၾကားထားေသာအဂႏၶဳမ်ားက ယင္း႐ို႕၏ရွိတြင္ နီရာယူရသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သမီးသွ်င္ထြက္မလာရသိမ့္။ သတ္မွတ္ထားေသာမဂၤလာအခ်ိန္ေရာက္ေသာအခါ သမက္သွ်င္ (သတိုးသား) ဘက္မွ ဆြီမ်ိဳးပရိတ္သတ္မ်ားလာေရာက္သည္။ လာေရာက္ေသာအခါ သမီးသွ်င္ကိုဆင္ျမန္းပီးရန္ ပန္းမ်ားႏွင့္စားစရာမုန္႔အခ်ိဳမ်ား၊ ေကာက္ညွင္းေပါင္းမ်ားကို ေငြဖလားထဲတြင္ ထံုးတမ္းစဥ္လာႏွင့္အညီထည့္၍ ယူလာရသည္။ ေငြဖလားဦးေရမွာလည္း မဂဏန္းအရြီတြက္တိုင္း ႀကိဳက္သလိုအသံုးျပဳႏုိင္သည္။ သမီးသွ်င္သည္ အမ်ိဳးသမီးအရံတဦးႏွင့္အတူထြက္လာၿပီး သတ္မွတ္ထားေသာနီရာတြင္ ထိုင္ရသည္။ ပန္းမ်ား၊မုန္႔မ်ားႏွင့္အတူ သမက္သွ်င္မိဘမ်ားထံမွ သမီးသွ်င္အား စိစပ္ေၾကာင္းလမ္းျခင္း ရခိုင္အခၚ (ကတိသစၥာျပဳျခင္း) အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ သားသွ်င္ဘက္မွ အမိ (သို႔မဟုတ္) အစ္မက မိမၼေခ်ကို ပန္းဆင္ပီးရသည္။
ထို႔ေနာက္္လက္၀တ္ရတနာမ်ားကို ေရႊက်ပ္ခ်ိန္ျဖင့္ပီးၿပီး အသြင္းပီးေဆာင္ရပါသည္။ ထိုရတနာဆင္ျမန္းျခင္း၊ သမီးသွ်င္အား ပန္းပန္ပီးျခင္းျပဳလုပ္သူကို သမီးသွ်င္က အရိုအေသျပဳကန္ေတာ့ၿပီးလွ်င္ စိစပ္မဂၤလာေအာင္ျမင္ပါေတာ့သည္။
မဂၤလာလက္ထပ္္မည့္နိရက္ကို ယင္းအခ်ိန္မွာပင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးသတ္မွတ္ရပါသည္။ ဆြီမ်ိဳးပရိသတ္မ်ားကို မဂၤလာရက္ေၾကျငာပီးရသည္။ ထို႔ေနာက္ ႄကြေရာက္လာေသာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ဆြီမ်ိဳးပရိသတ္မ်ားကို ဧည့္ခံေကြ်းမြီးရသည္။ စိစပ္ပြဲၿပီး၍ သမက္သွ်င္ဘက္မွျပန္က်ေသာအခါ သမက္သွ်င္ဘက္မွယူလာေသာ ေငြဖလားထဲမွမုန္႔အခ်ိဳမ်ားကို သမီးသွ်င္ဘက္မွလက္ခံယူၿပီးေနာက္ ယင္းဖလားထဲသို႔ သမီးသွ်င္ဘက္မွလည္း မုန္႔မ်ားကို ျပန္ထည့္ပီးရသည္။
လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲ
လက္ထပ္္မဂၤလာပြဲတြက္ မဂၤလာပြဲတင္ကို တရက္ႀကိဳတင္ျပဳလုပ္ရသည္။ မဂၤလာပြဲတင္သည္ လက္ထပ္မဂၤလာပြဲအတြက္ ရွိဦးစြာေဆာင္ရြက္ရေသာ အလုပ္ျဖစ္သည္။ ယင္းပြဲကို သမီးသွ်င္အိမ္၌သာျပဳလုပ္ရသည္။ မဂၤလာပြဲနိေရာက္ေသာအခါ ယင္းနိမိုးထက္အရုဏ္တြင္ သမီးသွ်င္သမက္သွ်င္႐ို႕အား မိမိအိမ္မ်ားမွာပင္ ျမတ္စြာဘုရားအားဦးထိပ္ထား၍
ဘုန္းႀကီးငါးပါးအား မဂၤလာဆြမ္းကပ္ၿပီး မဂၤလာပရိတ္နာရသည္။ အဘိုးအေဘာင္လူႀကီးမိဘမ်ားကိုကန္ေတာ့၊ မဂၤလာစကားတတ္ကၽြမ္းသူမ်ားက နံ႔သာရည္မ်ားျဖင့္ပတ္ျဖန္းျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ကာ မဂၤလာေျမွာက္ရသည္။ ပရိတ္နာရာတြင္ ပရိတ္ႀကီးမွာ လက္ထက္မဂၤလာပြဲအတြက္ အဓိကအေရးႀကီးဆံုးျဖစ္သည္။ ရွိဦးစြာ မဂၤလာစားပြဲငယ္ကို ပ်င္ဆင္ရသည္။
ယင္းစားပြဲတြင္ပါ၀င္ရမည့္အခ်က္မ်ားမွာ-
မဂၤလာေျမွာက္ျခင္း
မဂၤလာထမင္းပြဲပ်င္ဆင္ျခင္း
သီးသန္႔ျပဳလုပ္ထားေသာ မဂၤလာစားပြဲကိုစားပြဲခင္း၍ အေပၚတြင္စပါးျဖဴးထားသည္။ ျဖန္႔ႀကဲထားေသာစပါးေပၚတြင္ ဘဲဥပံုမဂၤလာႄကြီေလာင္ပန္းႀကီးတြင္ ေကာက္ညွင္းႏွင့္ထမင္းမ်ားထည့္၍ တင္ထားရသည္။ ယင္းထမင္းေပၚတြင္ ခ်က္ၿပီးသားၿခီလက္အမႊီးစံုေသာ ပုစြန္တုပ္ႀကီးႏွစ္ေကာင္၊ အမႊီးစံုအႀကီးခြံပါေသာ ငါးကန္သားႏွစ္ေကာင္၊ ဘဲဥႏွစ္လံုး၊ ေျမာက္ဥ (ေခၚ) ကင္းစြန္းဥႏွစ္ဥႏွင္႔ အခြံႏႊာၿပီးေသာႏွပ်ိဳးသီးႏွစ္လံုးစီျဖင့္ ပ်င္ဆင္ထားရသည္။ ငါး၊ ပုစြန္၊ ဥ၊ သီးႏွံစပါးေပါႄကြယ္စီရန္ အတိတ္နမိတ္ယူထားျခင္းျဖစ္သည္။ စပါးမ်ားထဲတြင္ ေရႊဒဂၤါး၊ ေငြဒဂၤါးမ်ားျမွပ္ႏွံထားရသည္။ ေရႊေငြပြားမ်ားေအာင္ ရည္ရြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။
သမီးသွ်င္ထိုင္ေသာနီရာလက္ယာဘက္တြင္ ရီစင္အိုးဟုေခၚေသာ ႀကီးအိုးငယ္ႏွစ္လံုးတင္ထားရသည္။ ႀကီးအိုးအျပင္ဘက္ပတ္လည္ကို မဂၤလာပရိတ္ျခည္ျဖင့္ ပတ္ထားပီးရသည္။ ႀကီးအိုး၌ရီထည့္ထားၿပီး သၿပီပန္း၊ အခ်ိန္ခါေကာင္းသတ္မွတ္ေသာစာရြက္ (အခါစာ) ႐ို႕ကို ထိုးထားရသည္။
ထမင္းေလာင္ပြန္း၏လက္၀ဲဘက္တြင္ ေလာင္ပြန္းငယ္မ်ားတင္ၿပီး ယင္းေလာင္ပြန္းငယ္အသီးသီးတြင္ ၾကက္တေကာင္လံုးအူအသဲစံုစြာ ငရုတ္သီးမပါဘဲ ခ်က္ရသည္။ ပုစြန္တုပ္ကို အေကာင္မပ်က္ေက်ာ္ရသည္။ ေရႊဖရံုသီးခ်က္ထည့္ရသည္။ က်န္ေလာင္ပြန္းႏွစ္ခုတြင္ ၾကက္ႏွင့္ပုစြန္ပဲ ထည့္ရသည္။ ၾကက္ႏွစ္ေလာင္ပြန္း၊ ပုစြန္ႏွစ္ေလာင္ပြန္း၊ ေရႊဖရံုသီးႏွစ္ေလာင္ပြန္းျဖစ္သည္။ မဂၤလာလက္ဆံုထမင္းပြဲတြင္ ငကန္သား (အႀကီးဟိေသာငါး)၊ ၾကက္သား၊ ဘဲဥ၊ ပုစြန္၊ ေျမာက္ဥ၊ ကင္းစြန္းဥ၊ ခ်ိဳင္ေပါင္ဟင္းမ်ားထည့္ထားသည့္ ဟင္းဇားပန္းကန္ကတဖက္္ ထားဟိသည္။ ပုစြန္ဆိုလွ်င္ ႏွခြမ္းမႊီးမွ်င္မျပတ္စီရ။ အက်ိဳးအပဲ့အနာအဆာမ်ားမပါစီရန္ အထူးဂရုျပဳရသည္။
ဤမဂၤလာစားပြဲကို မဂၤလာေဆာင္မည့္နီရာတြင္ထားဟိၿပီး မဂၤလာေျမွာက္ျခင္းျပဳလုပ္ရသည္။ အညႊန္႔ဟိေသာအမ်ိဳးသမီးက သမက္သွ်င္အိမ္မွ ဆန္ႏို႔ဆီဗူးႏွစ္ဗူး၊ ေလးဗူး၊ ေျခာက္ဘူးစသျဖင့္ စံုဂဏန္းကို သမီးသွ်င္အိမ္သို႔လားပို႔ကာ သမီးသွ်င္အိမ္မွဆန္မ်ားႏွင့္ေရာၿပီး အညႊန္႔ဟိေသာအမ်ိဳးသမီးက မဂၤလာလက္ဆံုထမင္းပြဲအတြက္ ခ်က္ရသည္။
အညႊန္႔ဟိေသာအမ်ိဳးသမီးဆိုသည္မွာ လူပ်ိဳအပ်ိဳလက္ထပ္ၿပီး မကဲြမကြာေမာင္ႏွံစံုအတူတကြနီထိုင္၍ သားသမီးတေယာက္တလီမွ ပ်က္စီးျခင္းမဟိေသာ “အိမ္္ေထာင္သွ်င္မ” ကိုဆိုလိုသည္။
အထက္ပါ မဂၤလာပြဲပ်င္ဆင္ျခင္းအလုပ္ကို ဘုန္းႀကီးမႄကြမီွ ပ်င္ဆင္ထားရသည္။ ဘုန္းႀကီးႄကြလာၿပီး ပရိတ္နာသည့္အခါ မဂၤလာစားပြဲမွာ ဘုန္းႀကီးမ်ားရွိတြင္ တည္ဟိနီရမည္။ ယင္းမဂၤလာစားပြဲရွိတြင္ သမီးသွ်င္က အမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦး လက္၀ဲလက္ယာရံ၍ ထိုင္ရသည္။ ထိုအရံအမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးမွာ သမီးသွ်င္မြီးရက္ႏွင့္ နိနံသင့္သူမ်ားျဖစ္သည္။ ရွိဦးစြာသီလခံယူၿပီးလွ်င္ ပရိတ္ႀကိဳးျဖင့္ စည္း၀ိုင္းခ်သည္။
သမီးေစာင့္ျခင္း
သမက္တက္သည့္နိ မိုးထက္ကိုးခ်က္တီးခန္႔တြင္ သမီးသွ်င္ႏွင့္ရင္းႏွီးေသာ မိတ္ဆြီကုလိေမၼေခ်မ်ား၊ ဆြီမ်ိဳးမ်ားကို ထမင္းေကၽြးရသည္။ သမီးသွ်င္မွာ အလွပဆံုး၀တ္စားဆင္ယင္ကာ နိသင့္နံသင့္အပိ်ဳရံႏွစ္ေယာက္ လက္၀ဲလက္ယာရံလွ်က္ မဂၤလာေဆာင္မည့္နီရာတြင္ထိုင္၍ ဧည့္ခံရသည္။
သမက္တက္ျခင္း
သမက္သွ်င္ဘက္မွ သမီးသွ်င္ဘက္သို႔လားေသာအခါ သမက္သွ်င္အဖ၊ အဘိုး၊ ဆြီမ်ိဳး သက္ႀကိး၀ါႀကီးမ်ားက ရွိမွဦးေဆာင္လာလတ္ၿပီး အမိ၊ အေဘာင္စေသာသက္ႀကီး၀ါႀကီးမိမၼမ်ားက ေနာက္မွလိုက္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ အုပ္ထမ္းသူအညြန္႔မိမၼမ်ားက တေယာက္ခ်င္းတန္းစီ၍ ေလွ်ာက္ရသည္။ အုပ္ထမ္းသူမ်ားမွာ မိမၼေခ်ာမိန္းမလွမ်ားျဖစ္သည္။ ရွိဆံုးမွအညြန္႔ပန္းအုပ္ကို သမက္သွ်င္၏အစ္မ (သို႔မဟုတ္) ဆြီမ်ိဳးရင္းခ်ာထဲက ထမ္းရသည္။ ေနာက္အုပ္မ်ားတြင္ မုန္႔အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ႏွပ်ိဳးသီးမ်ားထည့္ကာ ထမ္းလာရသည္။ အုပ္ထမ္းသူမ်ားအတြက္လက္ေဆာင္အျဖစ္ ပု၀ါပိုင္းမ်ားကို အုပ္မ်ားတြင္ခ်ိဳင္ေႏွာင္ထားဟိသည္။ အုပ္မ်ားကို သမက္သွ်င္တတ္ႏိုင္သည့္အေလွ်ာက္ (၇) အုပ္ (၉) အုပ္ထားဟိသည္။
အုပ္ထမ္းသူမ်ား၏ေနာက္နားတြင္ သမက္သွ်င္အဖြဲ႕ပါသည္။ သမက္သွ်င္၏ဦးေသွ်ာင္ႏွင့္ ရီစင္အိုးကို ရွိကသယ္ယူလာရၿပီး သမက္သွ်င္မွာ ေခါင္းေပါင္း၊ ပန္းေဖာ္ေတာင္ရွည္ပုဆိုး၊ လိုင္ေထာင္အကၤ်ီ၊ ရင္ဖံုးျပင္ခံအင္းက်ီမ်ားကို၀တ္ဆင္ကာ ဓားရွည္လြယ္သူ၊ ယပ္ရွည္ကိုင္သူမ်ားျခံရံလွ်က္ လိုက္ပါလာရသည္။ ၄င္း႐ို႕၏ေနာက္တြင္ သမက္သွ်င္၏အေပါင္းအေဖာ္မ်ားမွာ ေတတၱာႏွင့္အိပ္ရာလိပ္မ်ားကို သယ္ေဆာင္လာလတ္ၿပီး ဗံု၊ လင္ခြင္း၊ ပုလီတီးမွဳတ္သူမ်ားႏွင့္ တေပ်ာ္တပါးတီးမႈတ္လိုက္ပါလာရသည္။
သမီးသွ်င္အိမ္ေရာက္သည့္အခါ သမီးသွ်င္မိဘဆြီမ်ိဳးမ်ားကဆီးႀကိဳ၍ဧည့္ခံၿပီး နီရာထိုင္ခင္းမ်ားပီးသည္။ ရွိဦးစြာအညြန္႔အုပ္ထမ္းသူက အညြန္႔အုပ္ႏွင့္အတူပန္းဆင္ပီးရန္ သမီးသွ်င္အနားနီရာယူရသည္။ က်န္အုပ္မ်ားကို သမီးသွ်င္အိမ္မွလက္ခံယူ၍ နီရာခ်ထားသည္။ သမက္သွ်င္ဘက္မွသယ္ေဆာင္လာေသာ မဂၤလာရီစင္အိုးကိုလည္း မဂၤလာစားပြဲေပၚတြင္ သမီးသွ်င္၏ရီစင္အိုးႏွင့္အတူ ထားရသည္။ အညြန္႔အုပ္ထမ္းလာသူ သမက္သွ်င္၏အစ္မဆြီမ်ိဳးမ်ားက သမီးသွ်င္ကို ပန္းဆင္ပီးရသည္။ အညြန္႔အုပ္တြင္ ရာသီအလိုက္ပန္းမ်ားပါလာရသည္။
ဥပမာ-
ႏွင္းပန္း အီးခ်မ္းစီရန္
ႏွင္းဇီပန္း မႊီးႀကိဳင္လန္းဆန္းစီရန္
သဇင္ပန္း သန္႔ယွင္းစင္ၾကည္စီရန္
အခ်စ္တရာ (အခ်ပ္တရာ) ပန္း အခ်စ္အႏွစ္တရာတိုင္စီရန္
စံကားပန္း စံစားရစီရန္
ပန္းမ်ားပန္းကံုးမ်ားကို တစံုစီအညြန္႔အုပ္တြင္ထည့္ယူလာရသည္။ ပန္းဆင္ပီးသူက ပန္းမ်ားကို တစံုစီ ငါးစံုဆင္ျမန္းပီးရသည္။ ဆံထံုးထဲတြင္လည္း ပန္းကံုးမ်ားထိုး၍ ပန္းပန္ပီးရသည္။ ထို႔ေနာက္ သမီးသွ်င္ကိုေသွ်ာင္ေဆာင္းပီးၿပီး မ်က္ႏွာကိုဖံုးအုပ္ထားရသည္။ သမီးသွ်င္ကိုပန္းပန္ဆင္ၿပီးေနာက္ သမက္သွ်င္ကို အိမ္ထဲသို႔၀င္စီသည္။ အ၀င္တြင္ သမီးသွ်င္၏ညီမအပိ်ဳမ်ားက ၿခီဆီး၍ေငြေတာင္းခံသည္။ လူပ်ိဳရံမ်ားက စ်ီးဆစ္ျခင္းျဖင့္ အေခ်အတင္ေျပာဆိုရသည္။ လူပ်ိဳရံ၊အပ်ိဳရံမ်ား တစိတေစာင္းေျပာဆိုရသျဖင့္ ေပ်ာ္စရာေကာင္းသည္။ အိမ္ေပၚသို႔ေရာက္ေသာအခါ သမက္သွ်င္ကို ရီတခြက္တိုက္ရသည္။ ထို႔ေနာက္ သမက္သွ်င္ကို သမီးသွ်င္၏ညာဘက္တြင္ နီရာယူစီၿပီး ေသွ်ာင္ေဆာင္းပီးရသည္။ ထိမ္းျမားပီးသူမ်ားက မဂၤလာစားပြဲေပၚဟိ မဂၤလာထမင္းပြဲကိုလည္းေကာင္း၊ ရီစင္အိုးမ်ားကိုလည္းေကာင္း (၇) ပတ္၊ (၉) ပတ္ပတ္ထားေသာ ပရိတ္ျခည္မွ်င္ကြင္းမ်ားျဖင့္ တမ်ိဳးတစံုက်စီ ရစ္ပတ္ပီးရသည္။ ထို႔ေနာက္ ေမာင္ႏွံအစံုအပါအ၀င္ မဂၤလာစားပြဲ၊ အိပ္ရာလိပ္၊ ေတတၱာမ်ားအားလံုးကို ပရိတ္ျခည္မွ်င္မ်ားျဖင့္ရစ္ပတ္ပီးရသည္။ ထို႔ေနာက္ သမက္သွ်င္၏ညာလက္ႏွင့္ သမီးသွ်င္၏ညာလက္ကိုေပါင္း၍ ျခည္မွ်င္မ်ားျဖင့္ ရစ္ပတ္ပီးရသည္။
လက္ထပ္ပီးသည့္အမ်ိဳးသမီးႀကီးမ်ားက ေမာင္ႏွံစံုကို ေအာင္သၿပီခက္ျဖင့္ ရီစင္အိုးႏွစ္စံုေပါင္းစပ္ထားေသာ ရီစင္မ်ားျဖန္းကာ ဆုေတာင္းမိတၱာပို႔ရသည္။ ဆက္လက္၍ သမတ္သွ်င္ႏွင့္သမီးသွ်င္လက္မ်ားကိုေပါင္းၿပီး ရီစင္သြန္းေလာင္းရသည္။ သမီးသွ်င္လက္ကိုေအာက္တြင္ထားၿပီး သမက္သွ်င္လက္ကိုအေပၚမွာ ထားရသည္။ အခ်ိဳ႕မွာ သမက္သွ်င္လက္ကိုေအာက္ကလွန္ၿပီး သမီးသွ်င္လက္ကို အထက္ကေမွာက္သည္။ အဓိပၸါယ္မွာ သမက္သွ်င္က သမီးသွ်င္ကို ညာလက္ျဖင့္ေတာင္းဆိုျခင္းကို သမီးသွ်င္က ညာလက္ျဖင့္လက္ခံျခင္းသေဘာ၊ သမက္သွ်င္က သမီးသွ်င္ကို တသက္လံုးေစာင့္ေယွာက္ ေထာက္ပံတာ၀န္ယူလားမည္ဟူေသာ သေဘာကိုေဆာင္သည္။
မိဘကန္ေတာ့ျခင္း
သမီးသွ်င္ရွိတြင္ သမက္သွ်င္ဖခင္၊ သမက္သွ်င္ရွိတြင္ သမီးသွ်င္ဖခင္႐ို႕က နီရာယူရသည္။ သမီးသွ်င္သမက္သွ်င္႐ို႕က ဖခင္ႏွစ္ဦးရံုလာေသာတဘက္ျဖဴထဲသို႔ ထမင္းခုႏွစ္ဆုပ္တၿပိဳင္တည္းထည့္ပီးျခင္း၊ မိခင္မ်ားအားလည္း ထမင္းခုႏွစ္ဆုပ္ တၿပိဳင္တည္းထည့္ပီးျခင္းသည္ မိဘႏွစ္ပါးကိုကန္ေတာ့ျခင္းသေဘာျဖစ္သည္။
လက္ဆံုစားျခင္း
မိဘမ်ားကိုကန္ေတာ့ၿပီးေနာက္ ေမာင္ႏွံစံုက မဂၤလာထမင္းကို ခုႏွစ္ဆုပ္စီလက္ဆံုစားရသည္။ စားေသာက္ၿပီး ေငြဖလားတြင္အတူလက္ဆီးရသည္။
လက္ဖြဲ႕ျခင္း
ထမင္းလက္ဆံုစားၿပီးေနာက္ မိဘဆြီမ်ိဳးမိတ္ဆြီမ်ားက သမီးသွ်င္သမက္သွ်င္ရွိ ေငြဖလားႏွစ္ခုထဲသို႔ လက္ဖြဲ႕ေငြမ်ားထည့္ရသည္။ လက္ဖြဲ႕လက္ခံၿပီးေသာဖလားကို္ သမက္သွ်င္က သမီးသွ်င္ကိုအပ္ရသည္။ သမီးသွ်င္ကကန္ေတာ့၍ လက္ခံယူရသည္။
ေသွ်ာင္ခ်ေသွ်ာင္တင္
သမက္သွ်င္က မိမိေသွ်ာင္ကိုခၽြတ္၍ စားပြဲေပၚတင္ထားၿပီးလွ်င္ သမီးသွ်င္၏ေသွ်ာင္ကိုခၽြတ္ယူကာ မိမိ၏ေသွ်ာင္ကိုေဆာင္းပီးရသည္။ ေသွ်ာင္တင္ေသွ်ာင္ခ်ျပဳလုပ္စဥ္ သမီးသွ်င္က သမက္သွ်င္ကို ရွိခိုးရသည္။ ေသွ်ာင္တင္ေသွ်ာင္ခအျဖစ္ သမက္သွ်င္က သမီးသွ်င္ကို ေငြလက္ဖြဲ႕သျဖင္႔ သမီးသွ်င္ကကန္ေတာ့ၿပီး လက္ခံရယူရသည္။ မဂၤလာအခမ္းအနားပြဲအၿပီးတြင္ ထြက္ခြာခြင့္ရရန္ သမက္သွ်င္က သမီးသွ်င္ဘက္မွအပ်ိဳရံလူပ်ိုရံမ်ားက ေရႊႀကိဳးတားထား၍ ႀကိဳးတားခပီးရသည္။ ေနာက္ဆံုးခန္း၀င္ခ ပီးေဆာင္ရသည္။
အိမ္ျပန္လည္ျခင္း
သမက္တက္ၿပီး (၇) ရက္နိတြင္ သမီးသွ်င္သမက္သွ်င္မ်ားသည္ သမက္သွ်င္၏မိဘအိမ္သို႔ မိုးထက္မွစ၍လည္ရသည္။ သမက္သွ်င္၏မိဘ၊ အဘိုးအေဘာင္မ်ားကို သမီးသွ်င္၊ သမက္သွ်င္႐ို႕က ကန္ေတာ့ရသည္။ ညဇာစားၿပီးမွျပန္ရသည္။ သို႔ျဖင့္ ၾကင္စဦးဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးသည္ အိုးအိမ္တည္ေထာင္ကာ တလင္တမယားစနစ္ျဖင့္ တသက္လံုးေပါင္းေဖာ္ရေတာ့သည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ မဂၤလာပြဲကို ၀ါတြင္းႏွင့္ျပာသိုလမ်ားတြင္ ေယွာင္ၾကည္ေလ့ဟိၿပီး တေပါင္းတန္ခူးလမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးက်င္းပျပဳလုပ္သည္။ ျပာသိုလတြင္ မဂၤလာေဆာင္က အိမ္ေထာင္စီးပြားေရးမျဖစ္ဘဲ မြဲျပာက်တတ္သည္ဟု အယူဟိသည္။ ရခိုင္ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာအရ မဂၤလာပြဲႏွင့္ပတ္သက္၍ လိုက္နာရမည့္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားစြာဟိသည္။ ထိုခ်မွတ္ထားေသာစည္းကမ္းခ်က္မ်ားကိုလိုက္နာၿပီး လက္ထပ္မဂၤလာပြဲသည္ ပကာသနမဖက္ အရိုးခံသက္သက္ျဖင့္ ရိုးရာမပ်က္ခ်စ္ျမတ္ႏိုးစရာျဖစ္သည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳး႐ို႕၏ခ်စ္စရာေကာင္းေသာဓေလ့၊ တမူထူးျခားေသာ မဂၤလာအယူအဆမ်ားျဖစ္သည္။
က်မ္းကိုးကားစာအုပ္မ်ား
သားခ်င္းမ်ားအေၾကာင္းတေစ့တေစာင္း (ေမာင္ေအာင္မြန္)
ျပည္ေထာင္စုသားမ်ား၏ရိုးရာလက္ထပ္မဂၤလာပြဲဓေလ့မ်ား
(တကၠသိုလ္သွ်င္သီရိ)
ျမတ္ပန္းသဇင္ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးအသင္း (ရန္ကုန္)၂၀၀၇ ထုတ္
နားေထာင္ရန္-ရုိးရာလက္ထပ္မဂၤလာ Click
နားေထာင္ရန္-သမက္ေတာင္းျခင္း Click
ရခိုင္က်င္
အခန္း(၁)
က်င္အဓိပၸါယ္
“က်င္” ေဝါဟာရႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ်ဳိးမ်ဳိးရြီးဖြဲ႔ကတ္သည္ကို တြိရပါသည္။ ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္း လကၤာ၌ “ေလာကီဘက္က၊ ေဆာင္႐ြက္တခန္း၊ က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး၊ ႐ႈမၿငီးေအာင္” ဟူ၍ူ ရြီးဖြဲ႔ထားသည္။
ဆယ့္ႏွစ္လရာသီလကၤာတပိုဒ္တြင္ “မယ္လွ်င္စစ္မွာ၊ စိတ္ႀကီးပ်က္လို႔၊ က်င္ကိုင္လက္ပန္း၊ အခန္းခန္းကို၊ အိမ္သူအကၽြန္၊ ျမင္ရျပန္ေက၊ လြမ္းေတာ္တာ႐ွည္၊ ပန္းမဥၥဴကို၊ နီပူထိုးေက၊ ညႇိဳးလတ္ေတလည္း” ဟူ၍ူ ဖြဲ႕ဆိုထားျပန္သည္။
လမုေခ်ာင္းဆရာေက်ာ္မဲရြီးဖြဲ႔ေသာ မဟာဝိဟႎကရာဇဝင္လကၤာ (အပိုဒ္-၁၁၃) ၌ “ကေျခမ်ားျဖင့္၊ တီးကာရစ္ျမည္၊ စည္ငါးမည္တည္း၊ သံ႐ွည္ဟစ္ေႄကြး၊ စု႐ံုးေဝးလွ်က္၊ လက္ပြဲက်ယင္၊ လံုးထြီးက်င္၍” ဟူ၍လည္းေကာင္း
မႏၲေလးဝိဇၨာသိပၸံတကၠသို္လ္ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ဆရာႀကီးဦးေက်ာ္ရင္သည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ႏွစ္ပတ္လည္မဂၢဇင္း (၁၉၅၈-၅၉)၊ လုပ္သားျပည္သူ႔နိစဥ္သတင္းစာ (၂၄-၈-၆၄) တြင္ က်င္ႏွင့္ပတ္သက္ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုရြီးသားခရာ-
“က်င္ဟူသည္မွာ က်ားႏွင့္ယင္ ေဝါဟာရႏွစ္လံုးေပါင္းစပ္ျဖစ္ေပၚလာရေၾကာင္း၊ “က်ားယင္၊ ယင္-က်ား” ကစပ္နည္းကိုအၿခီခံ၍ က်င္ျဖစ္ေပၚလာရေၾကာင္းဆိုထားသည္။ “က်ားယင္” ကစပ္နည္း၊ က်ားကယင္ကို အုပ္ဖမ္းလိုက္၊ ယင္က ေယွာင္ၿပီးလိုက္ႏွင့္ ယင္အေကာင္ႏွစ္ဆယ္ကို က်ားႏွစ္ေကာင္က အႏိုင္လိုက္ဖမ္းရန္အကြက္ ႐ႊိကစပ္နည္းကိုအၿခီမွီၿပီး က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလိုက္၊ ခံလိုက္၊ ပစ္ခ်လိုက္ႏွင့္ ၿမီသို႔က်ေအာင္ ကစပ္ရေသာ နည္းအတတ္ပညာ” ဟူ၍ ယွင္းျပထားသည္။
တိုင္းရင္းသားယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးစံမ်ား (ရခိုင္) (၁၉၇၆) စာအုပ္၌ကား “က်င္ဟူသည္မွာ က်ားလွ်င္မွ ေျပာင္းလဲလာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ က်ားသည္ သားေကာင္ကိုဖမ္းသည့္အခါ လွ်င္ျမန္သည့္အဟုန္ျဖင့္ ဖမ္းေအာင္းရသကဲ့သို႔ ျဖတ္လတ္လွ်င္ျမန္ရသည့္အတြက္ “က်ားလွ်င္” ဟုေခၚရာမွ က်င္ျဖစ္လာသည္” ဟုဆိုထားသည္။
သဇင္ႏြယ္ (မႏၱေလးတက္ကသိုလ္) ၏ လက္ႏွိွပ္စက္မူ က်င္စာတမ္းငယ္၌ “က်ားကဲ့သို႔ ခြန္အားဗလႏွင့္ ပညာကိုအသံုးခ်ကိုင္ရသည့္ အားကစပ္နည္းျဖစ္သည့္ “က်ားအင္” လို႔ေခၚရာမွ “က်င္” ျဖစ္လာေၾကာင္းဆိုထားျပန္သည္။
ရမၼာဝတီပညာစာရႏွင့္ လွေအာင္ေ႐ႊ႐ို႕ရြီးသားသည့္ “ရမၼာဝတီေတးကဗ်ာမ်ားစာအုပ္” (၁၉၉၀) တြင္းလည္း ရမ္းၿဗဲေဒသိယသဘာဝေတးကဗ်ာတခ်ဳိ႕ကို တြိရၿပီး ထိုကဗ်ာမ်ားထဲတြင္ က်င္ေဝါဟာရႏွင့္ပတ္သက္၍ “က်အယင္၊ က်ီးယင္၊ က်ယင္၊ က်အားယင္” စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအသံထြက္ကာ ဖြဲ႔ဆိုရြီးသားထားသည္ကို တြိရသည္။ ကဗ်ာတပိုဒ္ကိုေထာက္ျပရလွ်င္ -
“႐ြာဘံုေကရာ ေသာင္းလဲ၊ မ်ားဘံုဆင္ေက၊ ႐ြာတြင္လူမ်ား၊ က်အင္တုိက္ေတ ထိုပြဲလယ္မွာ၊
ေမွ်ာကာၾကည့္ေက၊ ဝမ္းနည္းနည္းႏွင့္” ဟူ၍ ေဒသိယလီသံျဖင့္ ဖြဲ႔ဆိုထားသည္ကို တြိရပါသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ဓမၼရာ (ထမရာ၊ အမရာ) မင္းသား က်င္အတတ္ပညာသင္ယူပံုႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ထမရာဖြဲ႔” ၌ -
“ေက်ာက္တလင္းတြင္၊ ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ေသာင္းသဲ၊ ကတူပြဲႏွင့္၊ ေပ်ာ္ပြဲသဘင္၊ က်င္ျခင္းသင္၍၊ ကာေကာင္းျခင္းႏွင့္၊ သိုင္းျခင္းသံုးဆယ္၊ သင္လတ္ေတေလး။ ဒိုင္းျခင္းသံုးဆယ္ သင္လတ္ေတေလး။ စစ္ဆုတ္စစ္တက္၊ သင္လတ္ေတေလး” ဟူ၍ တြိရသည္။
မဇၥ်ိမေဒသအေရးေတာ္ပံုက်မ္းနိဒါန္း႐ွည္ (စာ-ငဲ) တြင္လည္း -
“ရခိုင္သား႐ို႕သည္ ဗဒံုမင္း၏ခိုင္းေစျခင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကို လုပ္ေဆာင္ကတ္ရသည္။ ၎႐ို႕မွာ အမရပူရနီျပည္ေတာ္တြင္က်င္းပေသာ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားတြင္ အတီးအမႈတ္၊ အကအခုန္၊ က်ယင္စေသာ ေျဖေဖ်ာ္မႈမ်ား လားေရာက္ေဆာင္႐ြက္ရ၏။” ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း (ဒုတြဲ)(စာ ၂၉၆) (ရခိုင္သားႀကီးစာပီထုတ္) တြင္လည္း -
“ဒါးပိုင္ႀကီးေက်ာ္ပံုလည္း ေလးေတာင္စားေလွ်ာက္ထားသည္ကိုသိလီလွ်င္ ေလွ်ာက္ထားရာသေလာဟု အခ်က္ဝင္၍ လက္ေဝွ႔ေက်းယင္ပြဲဆင္၍ သဘင္ျပဳၾကရာတြင္ အက်ဴးအလြန္ျပဳသည္ဟု ေလးေတာင္စားေခၚမဲလြယ္႐ို႕ ညီအစ္ကိုသံုးေယာက္ကို ဖမ္းယူလွ်က္ ဒါးပိုင္ၾကီးေက်ာ္ပံုသည္ သတ္္လီ၏။” ဟူ၍လည္းတြိရသည္။
က်င္ႏွင့္ပတ္သက္၍ စကားပံု၊ ဥပမာတခ်ဳိ႕လည္းဟိသည္။ “အဘက်င္သန္၊ သားအင္တန္” “က်င္သန္အို ၾကက္ႏွင္မရ” “ကစပ္ႀကီးေက က်င္ျဖစ္ေတ” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ့အဘိဓာန္က်မ္း (ပတြဲ) (၁၉၉၁) ၌ ကား -
က်င္ (ႀကိ) ။ ၿမီႀကီးႏွင့္ေရာနီေသာ ေ႐ႊမႈန္႔၊ ေငြမႈန္႔မ်ားကို က်င္ခြက္တြင္ထည့္ကာ ရီတြင္သဲ့ယူသည္။
က်င္ (ၾကိ) ။ တတ္ေျမာက္လိမ္မာသည္။ “လူ႔ျပည္နတ္ျပည္၊ ဘံုသံုးထပ္တြင္၊ ႏိုင္အံ့မထင္၊ ပညာက်င္သည္၊ ထြတ္တင္ေမာ္ကြန္းထား၏တည္း”
က်င္ကိုင္ (ႀကိ)(ရခိုင္) ။ တဦးႏွင့္တဦး၊ အႏိုင္အယႈံးလံုးသတ္သည္။ ေတာင္ေက်ာ္ကိုင္သည္၊ နပန္းလံုးသည္ - ဟူ၍ျဖစ္သည္။
သို႔ျဖစ္၍ က်င္ေဝါဟာရအဓိပၸါယ္္ကို နိဂံုးေကာက္ခ်က္ခ်ပါက က်င္ဆိုသည္မွာ က်င္ပင္ျဖစ္သည္ဟု၍ ဆိုရေပမည္။ ကၽြမ္းက်င္သည္။ က်င္လည္သည္။ က်င္ပစ္ခ်သည္ဆိုသည့္ အဓိပၸါယ္ပင္မဟုတ္ပါလား။
အခန္း (၂)
က်င္သမိုင္းေၾကာင္း
က်င္သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္၏ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္းအပါအဝင္ ရခိုင္ရာဇဝင္က်မ္းတခ်ဳိ႕၏အလိုအရ လက္ပန္းသည္႐ို႕ လက္ပန္းသတ္ၾကသည္ကို ၀ါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝေခတ္ (ဘီစီ ၆၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က) ႐ွိဦးစြာ ဒြါရာတီေခတ္ကပင္ဟိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ဝါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝ႐ို႕ မင္းညီေနာင္တက်ိပ္သည္ ဦးရီးေတာ္ကံသမင္းႀကီး ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္က်င္းပသည့္ လက္ပန္းသတ္ပြဲ၌ စာ႐ုယလက္ပန္းသည္ မုဠိအလက္ပန္းသည္႐ို႕ႏွင့္ လံုးသတ္အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ျပည္သိမ္းပံုမ်ားကို ရြီးဖြဲ႔ထားသည္။ ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္းလကၤာ “က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး ႐ႈမၿငီးေအာင္” ဟူ၍ရြီးဖြဲ႔ထားသည့္အတြက္ က်င္ကိုလက္ပန္းလံုးပဲြဟုလည္းေခၚသည္။
ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဦးေက်ာ္ရင္၏ “ရခိုင္႐ိုးရာအတတ္ ကိုယ္ပိုင္ပညာက်င္ပြဲ” (ရခိုင္တန္ေဆာင္ ၁၉၅၈) ေဆာင္ပါးတြင္ -
“႐ွိရခိုင္မင္းဆက္မ်ားလက္ထက္တြင္ ဘီလူးကို အသီသတ္ခေသာ က်င္သမားဟုဟိသည္။ ထိုနည္းတူ မြန္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္လည္း အသားမင္းသားမွာ ခုနစ္ေတာင္ျမင့္ေသာ ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းလံုးသတ္ခသည္။ ျမန္မာရာဇဝင္တြင္လည္း ရန္မန္ေထြးသည္ မိေက်ာင္း၊ က်ား၊ ဆင္႐ို႕ႏွင့္နပန္းလံုးကာ သတ္ပုတ္ေအာင္ျမင္၍ အနႏၵသူရိယဘြဲ႕ကိုပင္ ရဟိခသည္။ အသားမင္းသား ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းသတ္သည္မွာ ရာဇဝင္အရ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ေက်ာ္ဟိလတ္ၿပီ။ ကမၻာေပၚတြင္လည္း နပန္းလံုးအတတ္ေပၚေပါက္ ေခတ္စားသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင့္ငါးရာေက်ာ္လတ္ၿပီ။ ဤအေၾကာင္းႏွစ္ရပ္ကိုေထာက္၍္ ရခိုင္ျပည္တြင္လည္း က်င္အတတ္ေပၚေပါက္ခသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းတေထာင္ထက္မေလ်ာ့ႏိုင္ဟု ေတြးမိသည္။” ဟူ၍ သံုးသပ္ျပထားသည္။
ေဝသာလီေခတ္ စူဠစႃႏၵားမင္းလက္ထက္၌ အမတ္ႀကီးဓမၼေဇယ်သည္ “ဗ်ည္း-၃၃ လံုးလွီေလွာ္သံ” ကိုစပ္ဆိုခသည္။ ယင္းလွီေလွာ္သံကို က်င္သန္ႀကီးမ်ားက ၿပိဳင္တူ႐ြတ္ဆို၍ စည္ႀကီးၿဗိန္းေစာင္းတီးကာ ၿပိဳင္ေလာင္းႀကီးမ်ားကိုေလွာ္၍ ရခိုင္ရီတပ္မႀကီးျဖင့္ စစ္ခ်ီထြက္ေၾကာင္းဆိုထားသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမိုင္း (ပဥၥမတြဲ) (ယဥ္ေက်းမႈက႑) စာ-၁၈၈ ၌ -
“႐ွိေခတ္ရီတပ္မေတာ္မ်ားတြင္ စစ္ခ်ီထြက္ေသာခါ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူက်င္သန္ႀကီးမ်ားက လွီကိုေလွာ္ခတ္ရသည္။” ဟူ၍ ရြီးထားသည္။ ၎လွီေလွာ္သံကိုအေၾကာင္းျပဳလွ်က္ ၿပိဳင္ေလာင္းသံက်ပ္မ်ား စပ္ဆိုခသည္။
“ကိုးစိတ္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တိရာတက္ပ်ာစီးလို႔၊ မဟာေလာင္းႀကီးထြက္လို႔လာ” (ရခိုင္ညြန္ဖူး၊ ၁၉၆၈--စာ-၈၃) “ကိုးဆယ့္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တၿပီး၊ စည္တတီး” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္ “ထမရာဖြဲ႕” ၌လည္း က်င္ျခင္း၊ ကာျခင္း၊ သိုင္းျခင္း၊ ဒိုင္းျခင္းအတတ္ပညာမ်ား သင္ယူပံုကိုဖြဲ႕ဆိုထားဟိၿပီးျဖစ္သည္။ အမရပူရေနျပည္ေတာ္၌ က်င္ေျဖေဖ်ာ္မႈျပဳလုပ္ပံုကိုလည္း “မဇၥ်ိမေဒသအေရးေတာ္ပံုက်မ္း” ၌ တြိရသည္။ ႐ုပ္ဝတၳဳသက္သီအျဖစ္ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားလႈိဏ္ဂူပတ္တြင္း၌ က်င္းအားကစပ္နည္းဆိုင္ရာ ႐ုပ္လံုး႐ုပ္ႄကြမ်ား ထြင္းထုထားသည္ကို ကနိထိ တြိျမင္ႏိုင္သည္။
ဤအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကိုဆက္စပ္၍ က်င္အားကစပ္နည္းအတတ္ပညာသည္ ႐ွိေခတ္အဆက္ဆက္ ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ဆင္းသက္လာသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္ကို တိတိက်က်ေျပာႏိုင္သည္။ ႐ွိရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ရခိုင္႐ိုးရာက်င္ပြဲမ်ားကို မင္းညီလာခံနန္းတြင္းသဘင္မ်ား၌ က်င္းပလာၿမဲျဖစ္သည္။
တိုင္းျပည္အဝွမ္း ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာေဒသမ်ား၌ စည္စည္ကားကား ထူးထူးျခားျခားက်င္းပသည္။ က်င္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲမ်ားသည္ ရခိုင္႐ို႕၏တိုက္ေရး၊ ခိုက္ေရး၊ စစ္ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၊ အားမာန္တက္ႄကြမႈ၊ ယံုၾကည္မႈ၊ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္မႈမ်ားအတြက္လည္းေကာင္း၊ နန္းတြင္းနန္းျပင္၊ ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာမက်န္ စည္ကားၿမိဳင္ဆိုင္စြာက်င္းပသည့္ ပညာတရပ္ျဖစ္သည္။ ကၽြန္းပြဲ၊ ႐ြာပြဲ၊ ဘုရားပြဲ၊ ထီးတင္ပြဲ၊ စ်ာပနပြဲ၊ မယ္ေတာ္ပ်ံပြဲ၊ သႀကၤန္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲ၊ ရထားပြဲစသည့္ ပြဲေတာ္တိုင္း၌ က်င္ပြဲမပါလွ်င္မၿပီးဆိုေလာက္သည္။
ရခိုင္႐ိုးရာအက “က်င္ယိမ္း” ၌ -
“က်ယင္ က်င္၊ ဖမ္းလူခံလူ၊ တူတူလံုး၊ ဒုန္းဒုန္းလည္းခ်၊ အက်လည္း ယင္၊ က်ယင္ က်င္၊ ရခိုင္သား႐ို႕ႀကိဳက္ေတ ရခိုင္က်င္၊ ေခၚတြင္လာကတ္၊ အားကစပ္၊ ပြဲတိုင္းမလြတ္ သူပါဝင္” ဟူ၍ စပ္ဆိုထားသည္။
က်င္ေခတ္ဦးက တပြဲလံုး၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ဘုရင္၊ မိဖုရား႐ို႕ကိုယ္တိုင္ “ပန္းစည္းဆု” ခ်ီးျမွင့္ေၾကာင္းသိရသည္။ ထိုသို႔ ဆုခ်ီးျမွင့္ပုံစနစ္သည္ ႐ွိဂရိျပည္ အိုလံပစ္ပြဲ၌ “ေလာရယ္” (ေခၚ) သစ္ခြပန္းစည္းဆု ခ်ီးျမွင့္ပံုႏွင့္တူေၾကာင္း သဇင္ႏြယ္၏စာတမ္းငယ္၌ ရြီးသားထားသည္။ ယခုထိက်င္သန္မ်ားအား “ပန္းဆု”ဟူ၍ူ ခ်ီးျမွင့္သည္ကို တခ်ဳိ႕နီရာမ်ား၌ တြိရသိမ့္သည္။
႐ွိက က်င္ပြဲကိ ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္းဟူ၍ ခြဲျခားက်င္းပသည္။ ပထမတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကိို ေ႐ႊေမာင္ဆု၊ ဒုတိယတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ေငြေမာင္းဆုမ်ားခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းမ်ားမွာ တစ္က်ပ္၊ တစ္က်ပ္ခြဲထိ အလီးဟိၿပီး တံဆိပ္ခပ္ႏွိပ္ကာ ပိုးႀကိဳး၊ သိုးမီႊးႀကိဳးက်စ္၍ လိုင္ဖင္း၌စြပ္၍ ခ်ီးျမွင့္သည္။ အဂၤလိပ္စာလက္ထက္က အဂၤလိပ္ “မယ္လ္ေဒးလ္” တံဆိပ္မ်ဳိးခပ္ႏွိပ္ကာ ေ႐ႊတံဆိပ္၊ ေငြတံဆိပ္မ်ားကို ခ်ီးျမွင့္ခကတ္သည္ဟုဆိုသည္။ ကနိေခတ္ထိ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းဆုမ်ားကို ႐ွိမူမပ်က္ခ်ီးျမွင့္က်င္းပၿမဲျဖစ္သည္။ က်င္တေခတ္ဆန္းသစ္လာေသာ ကနိကာလ၌ ကားက်င္ပြဲမ်ားကို ေခတ္ႏွင့္အညီ ဆန္းသစ္တီထြင္ကာ ေ႐ႊေမာင္းဆုမ်ားက်ည္း ခ်ီးျမွင့္က်င္းပလာလတ္သည္။
ရခိုင္ေတာ္ဝင္ဂႏၶဝင္ေျမာက္ ရခိုင့္က်င္ကို မေပ်ာက္မပ်က္၊ တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္ေဆာင္ရန္မွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ရခိုင္သားတိုင္း၏တာဝန္္ျဖစ္သည္။
အခန္း(၃)
က်င္ပညာ၏နက္နဲပံု၊ စနစ္က်ပံုႏွင့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္ပံု
(က) နက္နဲပံု၊ စနစ္က်ပံု
(၁) က်င္ပညာသည္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးႀကိတ္၊ သတ္ပုတ္၊ ကန္ေက်ာက္ၿပီး ၿပိဳင္ဖက္အား အနာတရျဖစ္ေအာင္ ေဒါမာန္ျဖင့္ၾကံဆတိုက္ခိုက္သည့္ နည္းပညာမဟုတ္။ (ဦးေကၡာင္း၊ ဒူး၊ တန္းေတာင္၊ ၿခီဖနာင့္၊ ၿခီေစာင္း၊ ၿခီဖဝါး၊ လက္ေစာင္း၊ လက္ဝါး၊ လက္ညႇိဳး၊ လက္သီးစသည္မ်ားကိုသံုးၿပီး (ထိုး၊ ႐ိုက္၊ ေက်ာက္၊ ကန္) သတ္ပုတ္ျခင္းမ်ဳိး လံုးဝမပါဝင္ေခ်။
(၂) က်င္ပညာ အဖမ္းသားအနီျဖင့္ လက္ႏွင့္ၿခီကို အသံုးခ်သည့္အခါ (ထိုး၊ ႐ိုက္၊ ေက်ာက္၊ ကန္၊ သတ္ပုတ္) တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္မဟုတ္ပဲ (ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ ငင္၊ ဖက္၊ တိုး၊ ကန္၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ ေကာ္၊ ပင့္၊ လိမ္၊ က်စ္) ရန္အတြက္သာလွ်င္ အသံုးခ်ရသည္။
(၃) အခံက်င္သန္သည္လည္း အဖမ္းက်င္သန္က (ဆြဲ၊ ငင္၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္) လာသည့္အခါ စည္းကမ္းနည္းလမ္းတက် (ေယွာင္၊ ထြက္၊ ခၽြတ္၊ ထုတ္၊ ခါ၊ ပစ္၊ ျပန္ပစ္) ရန္အတြက္သာ မိမိ၏လက္ႏွင့္ၿခီကို အသံုးခ်ရသည္။ နာၾကင္က်ဳိးပဲ့ေအာင္ ၾကံစည္တံု႔ျပန္ခြင့္လံုးဝမဟိ။
(၄) အဖမ္းသားအခြင့္အေရးအနီျဖင့္ အခံသားလက္ကိုဆြဲနည္း၊ ေမာင္းသတ္၊ ေမာင္းလိမ္၊ ေမာင္းက်ပ္၊ ေမာင္းဖြင့္၊ ေမာင္းျပန္၊ ေမာင္းလႊဲနည္း၊ ၿခီေပါက္နည္း၊ ခ်ိတ္နည္း၊ ေကာ္နည္း၊ လိမ္နည္း၊ က်စ္နည္း၊ ပစ္နည္း စသည္ျဖင့္ လက္၊ ၿခီမ်ားကို ကိုင္ပံု၊ ေပါက္ပံု၊ က်စ္ပံု စနစ္တက်ဟိသည္။
(၅) အခံသားအခြင့္အေရးအနီျဖင့္ ထိမ္းကိုင္၊ ဆီးကိုင္နည္း၊ ႐ုန္းေယွာင္ထြက္နည္း၊ ၿခီခၽြတ္လက္ခၽြတ္နည္း၊ ခါနည္း၊ ပစ္နည္း၊ ျပန္ပစ္နည္း၊ အျပန္ပစ္နည္းမ်ားသီးျခားစီ အျပန္အလွန္စနစ္တက်ဟိသည္။
(၆) အဖမ္းသားက်င္သန္ကို အခြင့္အေရးပိုပီးထားၿပီး ယင္းအခြင့္အေရးကို အျခင္း၊ အကြက္ျဖင့္ စနစ္တက် က်င္ပညာအသံုးခ်ကိုင္ကာ အခံက်င္သန္အားအႏိုင္ရေအာင္ ပစ္ခ်ရန္ျဖစ္သည္။ အခံသားက်င္သန္သည္လည္း အဖမ္းသားက်င္သန္ ထိုကဲ့သို႔ လံုးဖမ္းကိုင္တြယ္သမွ် ငံု႔ခံနီ႐ံုမဟုတ္ပဲ အခံက်င္သန္၏ခုခံခြင့္အတတ္ပညာကိုပါ တီထြင္ဖန္တီးထားသည္။ အဖမ္းသား၏လံုးဖမ္းကိုင္တြယ္ခြင့္ႏွင့္ အခံသား၏ခုခံကာကြယ္ခြင့္ ပညာႏွစ္ရပ္ကုိ သူတလွည့္ကိုယ္တလွည့္၊ သူတျပန္ကိုယ္တျပန္ ကိုင္ခြင့္ျပဳလွ်က္ ပညာစြမ္းျပရသည့္ အားကစပ္နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္။
(၇) က်င္ကြင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ပံုစံတက်ဟိသည္။
(၈) က်င္ျခင္း၊ က်င္ကြက္၊ က်င္ဖမ္းနည္း၊ က်င္ခံနည္းမ်ား စနစ္တက် က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္း ဟိသည္။
(ခ) က်င္ပညာ၏အက်ဳိးသက္ေရာက္ပံု
(၁) က်င္ပညာသည္ လူငယ္႐ို႕၏ တကိုယ္ရည္စြမ္းရည္ျပည့္ဝမႈ၊ ကိုယ္ခႏၶာၾကံ့ခိုင္မႈအတြက္ အေရးပါသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္။
(၂) ဇြဲ၊ သကၱိကိုခိုင္မာစီသည္။ အခက္အခဲကို တဦးတည္း ၾကံ့ၾက့ံခိုင္ခိုင္ ရင္ဆိုင္ျဖတ္္ေက်ာ္ရဲသည့္ုစိတ္္ကို ရဟိစီသည္။
(၃) တက္ႄကြမႈအားမာန္ကို ရစီသည္။
(၄) ယံုၾကည္ခ်က္ျပည့္ဝစီၿပီး ျပတ္သားခိုင္မာစီသည္။
(၅) ယုတ္ညံ့သိမ္ဖ်င္းစိတ္၊ အားငယ္ေၾကာက္႐ြံ႕စိတ္မ်ားကို ကင္းေပ်ာက္စီသည္္။
(၆) မိမိကိုယ္မိမိ အားကိုးယံုၾကည္စိတ္ ျမင့္မားစီသည္။
(၇) ဆံုးျဖတ္ခ်က္တရပ္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္၊ ခိုင္ခိုင္မာမာခ်မွတ္လုပ္ကိုင္ေဆာင္႐ြက္လိုစိတ္ခိုင္ၿမဲစီသည္။
(၈) က်န္းမာၾကံ့ခိုင္သန္စြမ္းမႈ၊ လွ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္မႈျဖစ္စီသည္။
(၉) လူ႔ေဘာင္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ေေပါင္သင္းဆက္ဆံေရးကိုတိုးတက္စီသည္။
(၁၀) အမ်ားအက်ဳိး၊ ဦးေဆာင္ဦး႐ြက္ျပဳ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ကာယ၊ ဉာဏ္စြမ္းရည္မ်ားကိုျပည့္ဝစီသည္။
သို႔ျဖစ္၍ ဤအမ်ဳိးသားေရးလကၡဏာ၊ အမ်ဳိးဂုဏ္ေပၚလြင္စီသည့္ အမ်ဳိးသားယဉ္ေက်းမႈ
အစစ္အမွန္ျဖစ္သည့္ က်င္အားကစပ္နည္းပညာရပ္ကို ရခိုင္လူငယ္တိုင္း နားလည္ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ေအာင္ႀကိဳးစားၿပီး လက္ဆင့္ကမ္းထိန္းသိ္မ္းရမည္။ သို႔မွသာ က်င္ပညာ၏ဂုဏ္ရည္၊ အမ်ဳိးသားဂုဏ္ရည္ ပိုမိုတိုးတက္ေတာက္ေျပာင္လာမည္ျဖစ္သည္။
အခန္း(၄)
က်င္သန္မ်ားႏွင့္ က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
(က) က်င္သန္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
(၁) က်င္သန္။ ။ က်င္အတတ္ပညာတတ္ကၽြမ္းၿပီး ခႏၶာကိုယ္ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူအားလံုးကိုေပါင္း႐ံုး၍ က်င္သန္ဟုေခၚသည္။
(၂) က်င္သန္ေခ်။ ။ က်င္ပညာသင္စ၊ က်င္ကိုင္စ၊ အသက္အ႐ြယ္ငယ္ႏုေသာ သူလူငယ္မ်ား၊ ေငြေမာင္းတန္း (အငယ္တန္း) ၌ ဝင္ကိုင္စလူငယ္မ်ားကို က်င္သန္ေခ် (က်င္သန္ငယ္) ဟုေခၚသည္။
(၃) က်င္သန္ႀကီး။ ။ က်င္ပညာရည္ျပည့္ဝၿပီး က်င္ပြဲမ်ားစြာကိုင္ဖူးၿပီး ပြဲအတြိအၾကံဳရင့္က်က္သည့္ အားခြန္ဗလျပည့္စံုသည့္ က်င္သန္၊ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္း အႀကိမ္ႀကိမ္ရဖူးသည့္က်င္သန္မ်ဳိးကို က်င္သန္ႀကီးဟု ေခၚသည္။ အထူးသျဖင့္ ေ႐ႊေမာင္းတန္း (အႀကီးတန္း) မွ ေ႐ႊေမာင္းရက်င္သန္ႀကီးမ်ားကို ေခၚသည္။
(၄) ျပည္က်င္သန္ႀကီး။ ။ ျပည္က်င္သန္ႀကီးဆိုသည္မွာ က်င္ေလာက၏ အထြတ္အထိတ္ဂုဏ္ပုဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္ေဒသအႏွံ႔က ပြဲတိုင္းလိုလို၌ ေ႐ႊေမာင္းေျမာက္မ်ားစြာရဟိထားၿပီး၊ ပရိသတ္ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ေသာ က်င္သန္ႀကီး၊ အင္အားႏွင့္ပညာရပ္၌ အံ့မခန္းေလာက္ေအာင္ ထူးခၽြန္ျပည့္စံုၿပီး ေလးစားခ်ီးက်ဴးထိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးကို ျပည္က်င္သန္ႀကီးအျဖစ္ ျပည္သူ႐ို႕ႏႈတ္ဖ်ားမွ ကင္းပြန္းတပ္ပီးသည့္ ဘြဲ႔ျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင့္ဆံုး ၿပိဳင္စံယွား က်င္ပညာသွ်င္မ်ားျဖစ္သည္။
(ခ) က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
(၁) ရွိအစဥ္အလာ က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
ရွိအစဥ္္အလာအရ က်င္ပြဲကို ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္း အတန္းႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခားက်င္းပသည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္းမွာ ေ႐ႊေမာင္းဆု၊ ေငြေမာင္းတန္းမွာ ေငြေမာင္းဆု ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္း၌ ႏိုင္ေမာင္း (ပထမဆု)၊ က်ေမာင္း (ဒုတိယ) ပီးသကဲ့သို႔ ေငြေမာင္းတန္း၌ ထိုသို႔ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေငြေမာင္းတန္း၌ ပြဲေျမာက္မ်ားစြာကိုင္ဖူးၿပီး ေငြေမာင္း (ပထမဆု) အႀကိမ္ႀကိမ္ရဖူးကာ က်င္အတြိအၾကံဳရင့္က်က္သူ၊ အားအင္လည္းျပည့္စံုသူကို ေ႐ႊေမာင္းက်င္သန္အျဖစ္ တန္းတင္၍တိုက္တတ္သည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္းက်င္သန္မွာ ေငြေမာင္းတန္း၌ဆင္းကိုင္ခြင့္မဟိ။ ေငြေမာင္းတန္း၌ တက္ေရာက္ယွဉ္ၿပိဳင္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ဟိသည္။
(၂) ေခတ္သစ္က်င္အတန္းအစား ခြဲျခားပံု
ကနိ ရခိုင္ျပည္၏ အထင္ကရက်င္ပြဲႀကီးတခ်ဳိ႕ ၌ က်င္ကိုေခတ္ႏွင့္အညီတိုးတက္ေအာင္ တီထြင္ၾကံဆက်င္းပလာၿပီးျဖစ္သည္။ မိမိအသက္အ႐ြယ္အလိုက္ ႀကီးငယ္မ႐ြီး က်င္သန္တိုင္း က်င္ကိုင္ခြင့္ရစီရန္စီစဥ္ၿပီး က်င္အတန္းအစားမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲျခားက်င္းပလာသည္။
(က) သက္ႀကီးတန္း (က်င္အိုတန္း)
(ခ) အႀကီးတန္း (ပထမတန္း)
(ဂ) အလတ္တန္း (ဒုတိယတန္း)
(ဃ) အငယ္တန္း (တတိယတန္း)
(င) တန္းသစ္
မေမွ်ာ္လင့္ပဲ မတန္တတန္ ယံႈးနိမ့္လားရသည့္က်င္သန္မ်ား၊ မျပတ္သားအယံႈးပီးလားရသည့္ က်င္သန္မ်ား၊ ပရိသတ္အႀကိဳက္ (သို႔မဟုတ္) က်င္ေကာ္မတီမ်ားအႀကိဳက္ က်န္သန္မ်ားကိုလည္း (ေမာင္းမရပဲ ယံႈးလားရသည့္က်င္သန္ထဲမွ) ရြီးထုတ္ၿပီး တိုက္ပီးသည့္ စိန္ေခၚေမာင္း (စိန္ေခၚပြဲ) သို႔မဟုတ္ (ၾကည့္ခ်င္ပြဲ) ဟူ၍လည္း စီစဥ္က်င္းပပီးတတ္သည္။
အန္း(၅)
က်င္ကိုင္ပံု
အၿခီခံသေဘာမိတ္ဆက္
(က) က်င္ကိုင္ပုံ ေယ်ဘုယသေဘာ
က်င္ကိုင္သည္ကို က်င္လံုးသည္ဟုလည္းဆိုသည္။ က်င္ကိုင္၊ က်င္လံုးရန္အတြက္ က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဟိရမည္။ က်င္သန္ႏွစ္ဦး က်င္ကိုင္သည္ကို က်င္တပူး (သို႔) က်င္တည္းတတည္း (သို႔) က်င္တြဲတတြဲအျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။ က်င္တည္း က်င္ကိုင္ရန္အတြက္ (အဖမ္း) ႏွင့္ (အခံ) ကို ရြီးခ်ယ္ပီးရသည္။ က်င္သန္တဦးကဖမ္းၿပီး က်န္တဦးက ခံပီးရသည္။ က်င္ဖမ္းသူကို အဖမ္းသား (သို႔) အဖမ္းက်င္သန္(သို႔) အဖမ္းလူဟုေခၚၿပီး က်င္ခံပီးသည့္သူကို အခံသား(သို႔) အခံက်င္သန္ (သို႔) အဖမ္းလူဟုေခၚသည္။ ဖမ္းလွည့္ကိုရေသာ က်င္သန္က လက္ေမာင္းႏွစ္ဖက္ကိုေျမွာက္ကားကာ စဖမ္းရၿပီး၊ အခံလွည့္က်သည့္က်င္သန္က လက္ေမာင္းႏွစ္ဖက္ကို နံေဘးမွာကပ္၍ လက္ဖ်ားပိုင္းကို ရွိသို႔ေတာင့္ေတာင့္ပီးထားကာ ကိုယ္ကိုကိုင္းညြတ္ဦးတည့္ၿပီး သတိျဖင့္ခံပီးရသည္။
အခံသားၿခီႏွစ္ဖက္ကိုလည္း ၿပဳိင္မရပ္ဘဲ ရွိေနာက္ဟန္ခ်က္ညီညီ ထားၿပီးခံရသည္။ အဖမ္းသားကစၿပီး လွန္၊ ဖက္၊ ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္ႏိုင္သည္။ က်င္ျခင္း၊ က်င္ကြက္ျဖင့္ပစ္ခ်ႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ အဖမ္းသားက ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ လွန္၊ ဖမ္း၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္ရန္ ႀကိဳးစားလာသည့္အခါ ပစ္ခ်လာသည့္အခါ တခ်ိန္တည္းတၿပိဳင္တည္းမွာ အခံက်င္သန္ကလည္း ျဖဳတ္၊ ဆီး၊ ကာ၊ ခၽြတ္၊ တိုး၊ ကန္၊ ႐ုန္း၊ ထြက္၊ ကာခြင့္ဟိသည္။ ျပန္လည္ပစ္ခ်ခြင့္ဟိသည္။
(ခ) က်င္တည္းပံု၊ က်င္တိုက္ပံု ေယ်ဘုယ်သေဘာ
က်င္သန္ႏွစ္ဦး က်င္တတည္းစီးတြဲၿပီးေနာက္ “က်င္တလင္း” (သို႔) “က်င္ကြင္း” ထဲ၌
က်င္တိုက္ရသည္။ “က်င္တည္း” မ်ားကို “က်င္တည္းအဖြဲ႔” (က်င္စာရင္းထိန္းေကာ္မတီ) ကတည္းပီးၿပီး၊ ၎က်င္တည္းမ်ားကို က်င္ကြင္းထဲသို႔ က်င္ကိုင္ဖို႔လာေရာက္ပါရန္ “ျပန္ၾကားေရးေကာ္မတီ” ကဖိတ္ေခၚပီးရသည္။ က်င္သန္ႏွစ္ဦးစလံုးေရာက္ဟိက ၎က်င္တည္းကို “က်င္ဒုိင္အဖြဲ႔” ထဲမွ က်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးတာဝန္ယူႀကီးၾကပ္ၿပီး က်င္တိုက္ရသည္။
တာဝန္ယူႀကီးၾကပ္မည့္ က်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးစီကို က်င္တြဲႏွင့္တြဲဖက္၍ “က်င္တည္းအဖြဲ႔က” နာမည္ေႀကာ္ျငာပီးရသည္။ က်င္တလင္းအက်ယ္အဝန္း၊ ႀကီးၾကပ္က်င္ဒုိင္ အရြီအတြက္အေပၚမူတည္၍ က်င္တည္းမ်ားကို တတည္းကနီ၊ ေလး၊ ငါးတည္းထိ တၿပိဳင္တည္းတုိက္ႏိုင္သည္။ က်င္တလင္း၌ က်င္ဒုိင္အဖြဲ႔က ႀကီးၾကပ္သည္။ တခ်ဳိ႕ပြဲ၌ “က်င္ဒုိင္ခ်ဳပ္” ဟူ၍ သီးသန္႔ထားပီးသည္။ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးက က်င္တည္းကို အဖမ္းအခံသတ္မွတ္ပီးရသည္။ က်င္တတည္း၏အယံႈးအႏိုင္ကို ႀကီးၾကပ္ကြင္း က်င္ဒုိင္မ်ား၏အဆံုးအျဖတ္ျဖင ့္မေၾကနပ္ပါက “က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔” (က်င္အကဲျဖတ္လူႀကီးအဖြဲ႔) ထံ ေစာဒကဝင္တင္ျပႏိုင္သည္။ က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ ေနာက္ဆံုးအၿပီးအျပတ္အတည္ျဖစ္သည္။
(ဂ) က်င္တတည္း၏က်င္ကိုင္ပံုအဆင့္ဆင့္
က်င္တတည္း၏က်င္ကိုင္ပံုအဆင့္ဆင့္ကို အႏွစ္ခ်ဳပ္သာေဖာ္ျပပါမည္။ အဖမ္းသားက အခံသားကို ၿခီတႀကိမ္ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္၍ အခံသားမက်ပဲ ႐ုန္းလြတ္လားပါက အဖမ္းတေခါက္ၿပီးလားၿပီးေနာက္ တႀကိမ္ထပ္ဖမ္းရသည္။ ေနာက္တႀကိမ္လည္း အဖမ္းသားက ၿခီတင္၊ ေပါက္ခ်ိတ္၊ လိမ္က်စ္ပစ္၍ အခံသားၿမီေပၚမက်ပဲ လြတ္လားပါက အဖမ္းႏွစ္ေခါက္ ၿပီးလားၿပီျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေခါက္ရာ ၿခီတင္ပစ္ခြင့္ဟိၿပီး အခံသားက ျပန္ဖမ္းရမည္ျဖစ္သည္။ က်င္တည္းတတည္း၏အယံႈးအႏိုင္သတ္မွတ္ပံုကို ေအာက္တြင္ ဇယားျဖင္ေဖာ္ျပထားသည္။
ဥပမာ။
စဥ္....... ေမာင္ျဖဴ........... ေမာင္နီ............ က်သူ................... အႏိုင္ရသူ
(က)
…….....အဖမ္း ...............အခံ ................ေမာင္နီက်............. ေမာင္ျဖဴႏိုင္
..........အခံ ..................အဖမ္း .............ေမာင္နီက်..............
(ခ)
.….... အဖမ္း ..............အခံ ...............ေမာင္ျဖဴက်............. ေမာင္နီႏိုင္
..........အခံ .................အဖမ္း .............ေမာင္ျဖဴက်
(ဂ)
.…....အဖမ္း ..............အခံ................ ေမာင္နီက်................. ေမာင္ျဖဴႏိုင္
........အခံ................ အဖမ္း................ ေမာင္နီဖမ္းမရ
(ဃ)
……....အဖမ္း ............အခံ ..................ေမာင္နီက်
..........အခံ ...............အဖမ္း ................ေမာင္ျဖဴက်
..........အဖမ္း ............အခံ ...................ေမာင္ျဖဴက်
.........အခံ ................အဖမ္း ................ေမာင္နီက်
.........အဖမ္း .............အခံ ...................ေမာင္ျဖဴဖမ္းမရ
..........အခံ ...............အဖမ္း .................ေမာင္နီဖမ္းမရ
အဖမ္းတေခါက္၊ အခံတေခါက္စီ သူတလွည့္က်နီၿပီး အယံႈးအႏိုင္မရျဖစ္နီပါက “အဖမ္း၊ အခံ” ကိုျပန္၍ “အသစ္တဖန္ ေမ်ာက္ပန္းလွန္ပီး၍ ဖမ္းသူမွာ ၿခီတေခါက္ရာ ေပါက္ခ်ိတ္၊ လိမ္ဖမ္းခြင့္ျပဳရပါသည္။ က်သူကို အယံႈးပီးရသည္။ လံုးဝအယံႈး၊ အႏိုင္မရပါက အယံႈးအႏိုင္ကို ေမ်ာက္ပန္းလွန္၍ ျဖစ္စီ၊ မဲျဖင့္ျဖစ္စီ ဆံုျဖတ္ႏိုင္သည္။
အခန္း(၆)
က်င္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မတီမ်ား
က်င္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မတီအသီးသီးသည္ မိမိ႐ို႕၏လုပ္ငန္းတာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို ဆံုးျဖတ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ေဘာင္အတြင္းမွနီ၍ ျပည့္ျပည့္ဝဝႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္ရသည္။ က်င္ပြဲ၌ ဖြဲ႔စည္းရမည့္ လုပ္ငန္းေကာမတီမ်ားမွာ --
(က) က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ (က်င္အကဲျဖတ္လူႀကီးအဖြဲ႔)
(ခ) က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔
(ဂ) က်င္တည္းအဖြဲ႔ (က်င္စာရင္းထိန္းအဖြဲ႔)
(ဃ) ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔
(င) က်င္ေဇျပား ေရာင္းခ်ေရးအဖြဲ႔
(စ) က်င္ေဇျပားကို (ဆုေငြ) ျပန္ပီးေရာင္းခ်ေရးအဖြဲ႔
(ဆ) ႀကိဳဆုိနီရာခ်ထားေရးးအဖြဲ႔
(ဇ) က်င္တလင္း၊ က်င္မ႑ပ္ပ်င္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
(စ်) က်င္ပြဲအခမ္းအနားပ်င္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
(ည) က်င္သန္မ်ားဆုခံစဥ္ လိုက္ပါကူညီေရးအဖြဲ႔
(ဋ) လွ်ပ္စစ္မီးတပ္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
(႒) စာရင္းထိန္း၊ စာရင္းစစ္အဖြဲ႔….စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
က်င္ပြဲ၌ အဓိကက႑မွပါဝင္ရသည့္ “က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔” ၏ တာဝန္ႏွင့္ က်င့္ဝတၱရားမ်ားကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
(ခ) က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔၏တာဝန္ႏွင့္ က်င့္ဝတၱရားမ်ား
(၁) တာဝန္မ်ား
(၁) က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ မိမိႏွင့္သက္ဆိုင္ရာက်င္တည္းမ်ားကို က်င္တလင္းသို႔ ေခၚယူၿပီး ခါးစည္းႀကိဳးကို မွန္ကန္စနစ္တက်ေႏွာင္စီးရမည္။ ေဘာင္းဘီျဖင့္က်င္ကိုင္းျခင္းကို တားျမစ္ရမည္။
(၂) အႏၲရာယ္ျဖစ္စီႏိုင္သည့္ လက္ဝတ္ထည္မ်ားကို ဝတ္ဆင္ထားသည့္က်င္သန္ကို ယင္းလက္ဝတ္ထည္အား ခၽြတ္ထားဖို႔ေျပာရမည္။ လက္သည္း႐ွည္က်င္သန္မ်ားကို ခ်က္ခ်င္းလွီးျဖတ္စီရမည္။
(၃) က်င္သန္ႏွစ္ဦးအတူ ပရိသတ္ကို ႐ွိခိုးအ႐ိုအေသျပဳၿပီးမွ က်င္ကြင္းထဲသို႔ဝင္စီရမည္။
(၄) က်င္သန္ႏွစ္ဦးကို ေဒါသမပါဘဲ၊ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာျဖင့္ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၿပီးမွ စည္းကမ္းႏွင့္အညီ က်င္ကိုင္စီရမည္။
(၅) က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလွည့္၊ ခံလွည့္ကို စည္းကမ္းအတုိင္း စီစည္ဆံုးျဖတ္ပီးရမည္။
(၆) ႀကီးၾကပ္က်င္ကိုင္ဒိုင္ႏွစ္ဦးသည္ မိမိ႐ို႕ႏွင့္သက္ဆိုင္ရာက်င္တည္းကို မ်က္ၿခီမျပတ္ စိစပ္ေသခ်ာေစာင့္ၾကည့္နီရမည္။ ထိုင္မနီရ။ တနီရာတည္း၌ ရပ္မနီရ။ က်င္းတည္းႏွင့္အတူ လိုက္ပါလႈပ္လွ်ားနီရသည္။
(၇) က်င္သန္ႏွစ္ဦး အဖမ္းအခံကို အျငင္းပြားပါက သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးက ဆံုးျဖတ္ပီးရမည္၊ တြန္းပစ္ခ်မႈမ်ဳိးမျဖစ္ရေအာင္ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးက ႀကီးၾကပ္ႏိုင္သည္။
(၈) က်င္သန္ႏွစ္ဦး သတ္မွတ္က်င္တလင္းနီရာ၌သာ က်င္ကိုင္ႏိုင္စီရန္ႏွင့္ လူထုထဲ (သို႔) စည္းအျပင္သို႔ တြန္းခ်မႈမ်ဳိးမျဖစ္စီရေအာင္ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးက ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ရမည္။
(၉) က်င္တလင္းသည္ စည္းအျပင္ဘက္ လူထုထဲသို႔ပစ္ခ်ျခင္း။ ႀကိဳးဝိုင္းစည္းေပၚ၌ ပစ္ခ်ျခင္းမ်ဳိးေၾကာင့္ က်င္သန္တဦးက်လဲလားပါက အယံႈး၊ အႏိုင္၊ မပီးပဲ ျပန္ကိုင္စီရမည္။
(၁၀) က်င္သန္တဦးဦး က်င္ကိုင္၍ တႀကိမ္ၿပီးသျဖင့္ အနားယူခြင့္ေတာင္းပါက ပီးသင့္က ပီးရမည္။ တႀကိမ္မွာ (၁၅) မနစ္ထက္ ပိုအနားယူခြင့္မပီးရ။
(၁၁) က်င္သန္တဦးဦး က်င္ကိုင္နီစဥ္ စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္မႈဟိပါက သတိပီးတားျမစ္ရမည္၊ ထုတ္ပယ္သင့္သည္ထင္ျမင္က က်င္သမာဓိထံ တင္ျပအတည္ျပဳခ်က္ယူရမည္။
(၁၂) က်င္ဒိုင္သည္ က်င္တတည္းတိုက္ၿပီးတိုင္း အယံႈးအႏိုင္ကို က်င္တည္းအဖြဲ႔သို႔ ျပန္လည္တင္ျပပီးရမည္။
(၁၃) က်င္တြဲမ်ားကို က်င္ကြင္းအနီအထားကိုၾကည့္ၿပီး ထုတ္တိုက္ရမည္။ က်င္တည္းမမ်ားစီရ။
(၁၄) က်င္ကြင္း၌ က်င္တည္းမျပတ္စီရန္လည္း ဂ႐ုစိုက္ရမည္။
(၁၅) က်င္သန္မ်ား က်င္ကြင္းျပလိုက စီစဥ္ပီးရမည္။
(၁၆) က်င္သန္မ်ားသည္ က်င္ပြဲမစမီကပင္ က်င္တလင္း၌ အဆင္သင့္ဟိနီရမည္။
၂။ က်င္ဝတၱရားမ်ား
(၁) က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ က်င္တည္းတတည္း၏အယံႈးအႏိုင္ကို ခ်က္ခ်င္းမွန္ကန္တိက် ျပတ္သားစြာ ဆံုးျဖတ္ပီးႏိုင္ရမည္။ က်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးစလံုး ဆံုျဖတ္ခ်က္မွန္ရပါမည္။
(၂) က်င္သန္မ်ား က်င္ကိုင္နီစဥ္ျဖစ္စီ။ အနားယူနီစဥ္ျဖစ္စီ တဦးတဖက္ကိုမွ် အားပီးအေျမွာက္ေျပာျခင္း၊ အၾကံပီးျခင္း လံုးဝမလုပ္သင့္။
(၃) က်င္သန္တဦးဦး က်င္ႏိုင္သည့္အခါ ဝမ္းသာအားရလက္ခုပ္တီးျခင္း၊ ထၿပီးက်င္ကြင္းျခင္းမ်ား လံုးဝမလုပ္သင့္။
(၄) အဖမ္းက်င္သန္က အခံက်င္သန္၏ခါးကို ကိုင္ဖက္ထမ္းထားလွ်င္ အဖမ္းသားကို လႊဲပစ္မခ်စီရန္ ခ်က္ခ်င္းတားၿပီး အခံသားကိုအက်ပီးရမည္။ အခံသားအက်မခံလိုက ပစ္ခ်ခြင့္ျပဳရမည္။
(၅) က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ က်င္ကိုင္နည္းပညာ၊ က်င္ကိုင္းျခင္းစံုစံုလင္လင္ကို ႏွံ႔စပ္ေအာင္သိထားရမည္။
(၆) က်င္ဒိုင္အတြိအၾကံဳရင့္က်က္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမည္။
(၇) က်င္စည္းကမ္းမ်ားကို ျပည့္ျပည့္စံုစံုသိထားရမည္။
(၈) ဘက္လိုက္မႈ လံုးဝကင္းယွင္းၿပီး သမာသမတ္က်ရမည္။
(၉) က်င္သန္မ်ားႏွင့္ က်င္ပြဲကာလ၌ ေရာေရာေႏွာေႏွာမနီသင့္။
(၁၀) လာဘ္ပီးလာဘ္ယူ လံုးဝကင္းယွင္းရမည္။
(၁၁) က်င္ဒိုင္မ်ား ဆီးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ အရက္ေသာက္ျခင္း လံုးဝေယွာင္ၾကည္ရမည္။
(၁၂) က်င္ဒိုင္မ်ား သက္လံုေကာင္စီရန္ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလုပ္သင့္သည္။
(၁၃) က်င္သန္းမ်ားအေပၚ၌ ေၾကာသားရင္သားမခြဲျခားဘဲ စိတ္ထားေစတနာမွန္ရမည္။
(၁၄) က်င္တိုက္နီခ်ိန္ က်င္ဒိုင္အခ်င္းခ်င္းျဖစ္စီ၊ တျခားသူမ်ားႏွင့္ျဖစ္စီ စကားေျပာမနီသင့္။
(၁၅) က်င္ဒိုင္ဝတ္စံုစနစ္တက်၍ ဝတ္ဆင္ႀကီးၾကပ္သင့္သည္။
အခန္း(၇)
က်င္ပြဲက်င္းပျခင္း
က်င္ပြဲကို ကြင္းအဖြင့္ရတုဆို၍ မဂၤလာစည္ေတာ္မ်ားတီးခတ္ကာဖြင့္လွစ္သည္။ က်င္းကြင္းကို နံ႔သာရည္မ်ားပက္ျဖန္းရသည္။ က်င္တည္း (က်င္တြဲ) မ်ားကို စမတင္မီွ မဂၤလာက်င္တည္းမ်ားကို စ၍တိုက္ေလ့ဟိသည္။ က်င္တိုက္ရာ၌ က်င္စည္တီးပီးရသည္။ က်င္စမတိုက္မီွ စာရင္းဝင္က်င္သန္မ်ား က်င္ကြင္းထဲ၌ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္ကိုင္၍ က်င္တတည္းႏိုင္သူကို “ႏွစ္ေခါက္ႏိုင္” ဟု သတ္မွတ္သည္။ ႏွစ္တည္းႏိုင္ပါက ေလးေခါက္ႏိုင္။ သံုတည္းႏိုင္ပါက ေျခာက္ေခါက္ႏိုင္စသည္ျဖင့္ ေမာင္းလုပြဲ၊ ဗိုလ္လုပြဲေရာက္ေအာင္ထိ ဆက္ႏိုင္လားရသည္။
က်င္တတည္း အယံႈးအႏိုင္ၿပီးတိုင္း ပရိသတ္ထံ ယံႈးသူေရာ၊ ႏိုင္သူပါ ဆုခံယူရသည္။ ခံုသမာဓိလူႀကီးအဖြဲ႔က စတင္ၿပီး “ပန္းဆုေငြ” ခ်ီးျမွင့္ပီးရသည္။ က်င္ပြဲက်င္းပၿပီးခါနီး၌ က်င္ဒိုင္အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ၾကည္ေရးက်င္ကိုင္ရသည္။ က်င္သန္မ်ားက်င္ႏိုင္သည့္အခါ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္သန္မ်ား ေနာက္ဆံုးဗုိလ္ဆြဲေမာင္းရသည့္အခါလည္း ကြင္းထဲပတ္၍ က်င္ကြင္းျပ၍ က်င္ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားသည္ က်င္ေဇျပားမ်ားဝယ္ယူၿပီး က်င္သန္မ်ားဆုခံစဥ္ က်င္းကြင္းျပစဥ္၌ ဆုခ်ီးျမွင့္ပီးရသည္။ ေငြသားလည္း ဆုခ်ီးျမွင့္ပီးႏိုင္သည္။ က်င္သန္မ်ားက မ႑ပ္တြင္းပရိသတ္ထံမွ ဆုခ်ီးျမွင့္မႈခံယူၿပီး ရလာသည့္က်င္ေဇျပားမ်ားကို က်င္ေဇျပားဖိုး ဆုေငြျပန္ပီးေခ်ေရးအဖြဲ႔ထံ၌ ေဇျပားႏွင့္ေငြ ဖလွွယ္ယူရသည္။ “က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔” က က်င္ဒိုင္မ်ားထံမွတင္ျပလာသည့္ က်င္သန္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တင္ျပခ်က္မ်ားကို ဆံုးျဖတ္ပီးရသည္။
က်င္းပြဲက်င္းပရာ အငယ္တန္း၊ အလတ္တန္းစသည့္ ေအာင္တန္းမွ က်င္သန္မ်ားကို စတင္တိုက္ရၿပီး ေ႐ႊေမာင္းတန္း (ပထမတန္း/အႀကီးတန္း) က်င္သန္မ်ားကို ပြဲေတာ္ေနာက္ဆံုးရက္မ်ား၌ရာ တိုက္ေလ့ဟိသည္။ က်င္တည္းမ်ားကို ယံႈးျဖဳတ္စနစ္ျဖင့္ က်င္းပေသာ္လည္း ယခုအခါ တခ်ဳိ႕ပြဲမ်ား၌ က်င္သန္ဦးေရနည္းေသာ ေ႐ႊေမာင္းတန္း (ပထမတန္း/အႀကီးတန္း) က်င္သန္ႀကီးမ်ားကို ပရိသတ္က အားရပါးရၾကည့္႐ႈႏိုင္စီရန္ ပတ္လည္စနစ္ျဖင့္ က်င္းပသည္လည္းဟိသည္။
အခန္း (၈)
က်င္ကြင္းနည္းမ်ား
က်င္သန္မ်ားသည္ က်င္းကြင္းထဲ က်င္ကြင္းျပရာတြင္ က်င္ပြဲအသီးသီးမွ မိမိရဟိထားေသာ ေ႐ႊ၊ ေငြ ဆုတံဆိပ္မ်ားကို လိုင္တြင္ဆြဲ၍ က်င္ကြင္းျပရသည္။ ရွိဦးစြာ မိမိ၏က်င္ကြင္းနည္းျပဆရာမ်ားကို ကန္ေတာ့ရသည္။ က်င္ခံုသမာဓိ လူႀကီးအဖြဲ႔ကို ဂါရဝျပဳရသည္။ ေနာက္ပရိသတ္ဘက္သို႔လွည့္၍ ဂါရဝျပဳရသည္။ ၿပီးမွ ကြင္းတပတ္လွည့္၍ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္ကြင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးဟိသည္။ ေအာင္တြင္ေဖာ္ျပထားသည္။
(က) ဝံ့လက္သဲ (သို႔) ၀ံလက္သစ္ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ မားမားမတ္မတ္ရပ္လိုက္သည္။ တည္ၾကည္ေသာမ်က္ႏွာထားျဖင့္ မိမိလက္ႏွစ္ဖက္ကို လက္အုပ္ခ်ီးပူးကပ္ထားလိုက္သည္။ နဖူးေပၚတြင္ကပ္၍ တျဖည္းတျဖည္း ဝဲယာသို႔ဆန္႔တန္းထားသည္။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းအနီအထားမွာ ငွက္ေတာင္မ်ား ျဖန္႔သကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။
လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို အေပၚသို႔ ဆတ္ခနန္း ေျမွာက္ခ်ီလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ တနီရာသို႔ လႊားကနန္း ခုန္လိုက္သည္။ ေနာက္တနီရာသို႔ေရာက္သည္ႏွင့္ ဘယ္-ညာလက္ဝါးႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ဘယ္-ညာေပါင္ေပၚ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ထို႔သို႔ ႐ိုက္ခတ္ၿပီးေနာက္ ငွက္ဝံလက္ပ်ံသကဲ့သို႔ လက္မ်ားကို ဘယ္-ညာဆန္႔တန္းေဝွ႔ယမ္းသည္။
သို႔ျဖင့္ တနီရာမွတနီရာသို႔ လွည့္လည္ၿပီး ကြင္းတပတ္ျပည့္ေအာင္ က်င္ကြင္းျပသည္။
(ခ) က်ီကန္းရီခ်ဳိး ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ကိုယ္ကိုမားမားမတ္မတ္ရပ္လိုက္သည္။ ကိုယ္ဟန္အနီထားျဖင့္ ၾကံ့ခိုင္မႈကို ျပထားသည္။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကိုပူးကာ နဖူးေပၚတြင္ကပ္၍ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ ဆန္႔တန္းထားလိုက္သည္။ ဒူးကို ကုပ္နီဟန္ထားခႏၶာကိုယ္ကို ထက္ေအာက္သို႔ ႏွိမ့္ခ်ီျမင့္ခ်ီ ျပဳလုပ္ျပသည္။ က်ီးကန္းရီခ်ဳိးသကဲ့သို႔ ျမင္ရသည္။ သို႔ျဖစ္၍ တနီရာမွ တနီရာသို႔ေျပာင္း႐ႊိၿပီး လွည့္လည္က်င္ကြင္းျပသည္။
(ဂ) ဥေဒါင္းဝဲ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ၿခီေထာက္ကိုစံုရပ္၍ ကို္ယ္ကိုမားမားမတ္မတ္ရပ္၍ ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကို လက္ဦးခ်ီ၍ နဖူးေပၚတင္ကာ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ ဆန္႔တန္းလာသည္။ ၿခီေထာက္တေခ်ာင္းကို မ,ျမွင့္၍ ဘယ္-ညာမ်ားကို ဦးေကၡာင္းေပၚတြင္ ဝဲကာႏြဲ႔ကာ ကြင္းျပသည္။ တနီမွ တနီရာသို႔ေျပာင္း႐ႊိ၍ ကြင္းတပတ္လည္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
(ဃ) လင္းကြက္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္႐ုိ႕အား ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ႏွင့္ ေပါင္ကို တခ်က္စီ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ကိုယ္ဟန္အနီအထားကို ႏြဲ႔ေႏွာင္းထားကာ လက္မ်ားကိုေကြ႕ဝုိက္၍ လင္းကြက္ငွက္ပ်ံသည့္အလား ေဝွ႔ယမ္းကာ ကြင္းျပသည္။
(င) လက္ခေမာင္းခတ္ ကြင္းးနည္း
က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ႏွင့္ ပရိသတ္အား ဂါရဝျပဳသည္။ ခံုသမာဓိ အဖြဲ႔ရွိရပ္ၿပီး ဘယ္လက္ဝါးကို ညာဘက္ခ်ဳိင္းေအာက္သို႔ သြင္းလိုက္သည္။ ညာဘက္လက္ေမာင္းကို နံေဘးႏွင့္ “ေျဖာင္းေျဖာင္း” ျမည္ေအာင္႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ၉၀ံ ခန္႔ ေကြး၍ တျဖည္းျဖည္းဆန္႔တန္းလာသည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကို အေပၚသို႔ ဆတ္ကနန္းျမွင့္တင္ၿပီး တနီရာသို႔ၿပီးလႊားကာ နီရာေျပာင္း႐ႊိလိုက္သည္။ ယင္းမွ တနီရာသို႔ၿပီးလႊား၍ တပတ္ျပည့္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
(စ) ကင္းၿမီးေကာက္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကို ဂါရဝျပဳသည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ႏွစ္ဘက္ကို ၿမီတြင္ေထာက္၍ ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္လိုက္သည္။ ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္၍ ဆယ္လွမ္းခန္႔လားၿပီး ဂၽြန္းျပန္ကာ ရပ္ေစာက္ရပ္လိုက္သည္။ လက္မ်ားကိုပူး၍ ရင္ဘတ္နားတြင္ထားကာ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ဆန္႔တန္းလာသည္။ ထို႔ေနာက္ နီရာေျပာင္းလိုက္ၿပီး ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္ျပန္၍ ဆယ္လွမ္းခန္႔ ဆက္လားျပန္သည္။ ၿပီးမွ ဂၽြမ္းျပန္ကာ ရပ္ေစာက္ရပ္သည္။ ထိုသို႔ကြင္းတပတ္ ကြင္းျပသည္။
(ဆ) ေနာက္ဂၽြမ္းပစ္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားကို ဂါရဝျပဳသည္။ ၿပီးေနာက္ က်ားကဲ့သို႔ ေနာက္ဂၽြမ္းပစ္ခ်လိုက္သည္။ ေနာက္ဂၽြမ္းတခ်က္ပစ္လိုက္၊ လက္မ်ားကို ေကြးကာေကြးကာ ဝဲ-ယာ၊ ရွိ-ေနာက္ ခႏၶာကိုယ္ကို လွည့္လည္ကြင္းျပသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ တနီရာမွ တနီရာသို႔လွည့္လည္၍ ကြင္းျပေသာအခါ ေနာက္ဂၽြမ္းတခ်က္မွ ငါးခ်က္ထိ ဆက္တိုက္ဆက္တိုက္္ပစ္ၿပီး နီရာေျပာင္းသည္။ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္က “က်ားလာေရ-က်ားလာေရ” ဟူ၍ ေႄကြးေႀကာ္ခ်ီးျမွင့္သည္။
(ဇ) ရွိဂၽြမ္းပစ္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကို ရွိဦးစြာဂါရဝျပဳၿပီး က်ားကဲ့သို႔ လွ်င္ျမန္စြာ ရွိဂၽြမ္းပစ္လိုက္သည္။ ဂၽြမ္းပစ္ၿပီး လွ်င္ျမန္စြာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိဆန္႔တန္းကာ စြန္မ်ားပ်ံဝဲသကဲ့သို႔ ဝဲယာရွိေနာက္လွည့္လည္၍ ကြင္းျပသည္။ ၿပီးေနာက္ ရွိဂၽြမ္းသံုးျပန္ပစ္၍ နီရာေျပာင္းသည္။ ယင္းသို႔ ကြင္းတပတ္ျပည့္ ကြင္းျပသည္။
(စ်) သိန္းငွက္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ မားမားမတ္မတ္ရပ္နီရာမွ ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ဝဲ-ယာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိ ေကြးဝိုက္ၿပီး ဆန္႔လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ကိုယ္ကို ႏြဲ႔ႏြဲ႔ညြတ္၍ ေပါင္ႏွစ္ဖက္ကို ႐ိုက္ခတ္လိုက္ကာ လက္ႏွစ္ဖက္ကို သိန္းငွက္ဝဲပ်ံသကဲ့သို႔ မာန္ျဖင့္ေကြးဝိုက္ကာ ေနာက္တနီရာသို႔ အဟုန္ျဖင့္ ႐ႊိေျပာင္းလွည့္ပတ္ကာ ျပန္ရပ္ၿပီး ေပါင္ကို လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ၿခီတေခ်ာင္းကို အနည္းငယ္ေကြးေျမွာက္ကာ သိန္းငွက္ေတာင္ဖံဝဲပ်ံနီပံု လက္ႏွစ္ဖက္ကိုေကြးျဖန္႔ဝိုက္ၿပီး ကြင္းျပသည္။ ထိုသို႔ ကြင္းတပတ္လွည့္ပတ္ ကြင္းျပသည္။
(ည) ႀကိဳးၾကာပ်ံ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ မားမားမတ္ရပ္ၿပီး က်င္ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ား၊ ပရိသတ္မ်ားကို ဦးညြတ္ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ၿခီကိုစံုရပ္၍ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ေဘးသို႔ ဆန္႔ထုတ္လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ လက္ႏွစ္ဖက္ကို အထက္ေအာက္ ျမင့္ခ်ီနိမ့္ခ်ီျပဳၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကိုလွည့္ကာ နီရာေျပာင္း ကြင္းျပသည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကြင္းဟန္မွာ ႀကိဳးၾကာငွက္ပ်ံနီစဥ္ ေတာင္ဖံနိမ့္ခ်ီျမင့္ခ်ီျဖစ္နီဟန္ ျမင္ရသည္။ ထို႔သို႔ ကြင္းတပတ္ျပည့္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
ရခိုင္က်င္အားကစပ္အတတ္ တိုးတက္ျမင့္မားပါစီ။
(ေလးဝတီ ခိုင္ေက်ာ္)
ရခိုင္စာပီႏွင့္ယဉ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ (ရန္ကုန္) မွ စီစဥ္သည့္ ရခိုင္ယဉ္ေက်းမႈႏွင့္ ႐ိုးရာအားကစားပြဲေတာ္ (ဒုတိယအႀကိမ္)
ေအာင္ဆန္းအားကစားၿပိဳင္ကြင္း၊ မဂၤလာေတာင္ညြန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္။
(18/12/2004) မွ (20/12/2004) ထိ ရခိုင္႐ိုးရာက်င္ပြဲေတာ္အတြက္ ရခိုင္သားႀကီးစာပီမွ အခမဲ့ျဖန္႔ခ်ီသည္။
ေနာက္ဆက္တြဲ
စုစည္းတင္ျပသူ႔၏ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္
ရခုိင္တျပည္လံုးတြင္ က်င္ပြဲမ်ားကို ႏွစ္စဥ္က်င္းပသည္။ အထူးသျဖင့္္ ပုဏၰားကၽြန္း၊ မင္းျပား၊ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ေပါက္ေတာ၊ စစ္ေတြ၊ ေျမာက္ဦး၊ ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္မ်ားသည္ အထင္ကရက်င္သန္ထြက္ရာ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။ ယင္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ားထက္ က်င္ပြဲမ်ားၿပီးလွ်င္ က်င္သန္မ်ားစြာထြက္သည္။ က်င္စည္းကမ္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဒသအလိုက္ ျခားနားခ်က္ဟိသည္။ တခ်ဳိ႕က်င္သန္မ်ားသည္ တၿမိဳ႕နယ္မွ တၿမိဳ႕နယ္သိုု႔ က်င္လားကိုင္ေသာအခါ၊ မထင္မွတ္မႈမ်ားႏွင့္ ၾကံဳတြိႏိုင္သည္။ အေၾကာင္းကား ယင္းၿမိဳ႕နယ္ေဒသ၏က်င္စည္းကမ္းကို နားမလည္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ စစ္ေတြ၊ ပုဏၰားကၽြန္း၊ ေျမာက္ဦး၊ ေျမပံု၊ ေပါက္ေတာ၊ မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ က်င္စည္းကမ္းမွာ -
ေမာင္နီ က (ခံ)
ေမာင္ျဖဴက (ဖမ္း) ေသာအခါ အခံသား “ေမာင္နီ” မက်ပဲ၊ အဖမ္းသား “ေမာင္ျဖဴ” က်သည္။
ေနာက္တလွည့္မွာ -
ေမာင္နီဖမ္း၍ “ေမာင္ျဖဴ” ခံေသာခါ “ေမာင္နီ” က “ေမာင္ျဖဴ” ကိုဖမ္း၍မရေသာေၾကာင့္ ပထမအႀကိမ္က်ထားေသာ “ေမာင္ျဖဴ” သည္ ေနာက္တေခါက္ျပန္ ထပ္ဖမ္းခြင့္ဟိသည္။ ယင္းက်င္စည္းကမ္းစနစ္သည္ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ရမ္းၿဗဲ၊ ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ မဟိပါ။ က်သူက်၊ ႏိုင္သူႏုိင္၊ တေယာက္တလွည့္စနစ္ကိုရာ က်င့္သံုးသည္။
အရာတခု ထူးျခားခ်က္မွာ -
ေျမာက္ပိုင္းတခြင္ အခံသားသည္ အဖမ္းသားဘားက ထြက္ၿပီးေရအခါ၊ အဖမ္းသားအတင္းလိုက္ေကလည္း အခံသားစြာ လက္ကာ၍ရာ ျငင္းပယ္ခြင့္ဟိသည္။ ေယခါ ဒိုင္လူႀကီးက က်င္စည္းကမ္းးေဘာင္ကနီၿပီး အဖမ္းသားကိုတားျမစ္ရသည္။ ယင္းစည္းကမ္းကို ေတာင္ပိုင္းတခြင္၌လည္း က်င့္သံုးသည္။ ေယေကလည္းေသာ့ ျခားနားခ်က္မွာ က်င္ခံသားထြက္ၿပီးေရအခါ က်င္ဖမ္းသားက ေကာင္းေကာင္းသတိထားရသည္။ အေၾကာင္းကား လိုက္လာေရက်င္ဖမ္းသားကို က်င္ခံသားက ခုခံသည္အားျဖင့္ လက္ကာ႐ံုသာမက ျပန္ပစ္ခြင့္ဟိ၍ျဖစ္သည္။
ဥပမာ--
က်င္အခံသား “ေမာင္ျဖဴ” က က်င္အဖမ္းသား “ေမာင္နီ” လိုက္ေတအခါ က်င္ခံသားေမာင္ျဖဴက က်င္ဖမ္းသားေမာင္ျဖဴကို ခါးေစာင္းတင္ျပန္၍ ခုခံေဝးပစ္ႏိုင္သည့္အတြက္ က်င္ဖမ္းသားေမာင္နီက်လားေရအခါ ယင္းစြာကို အသင့္ဟုယူဆသည္။ သို႔ေသာ္ ေျမာက္ပိုင္းတခြင္၌ ယင္းစြာကို အျပန္ဟုသတ္မွတ္သည္။ ဤကား ေတာင္ပိုင္းေျမာက္ပိုင္း က်င္စည္းကမ္းျခားနားခ်က္ျဖစ္သည္။
(မွားယြင္းခ်က္မ်ားဟိပါက အေၾကာင္းၾကားပီးပါ။ ျပန္စစ္ဆီးၾကည့္ပါမည္။)
က်င္အဓိပၸါယ္
“က်င္” ေဝါဟာရႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ်ဳိးမ်ဳိးရြီးဖြဲ႔ကတ္သည္ကို တြိရပါသည္။ ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္း လကၤာ၌ “ေလာကီဘက္က၊ ေဆာင္႐ြက္တခန္း၊ က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး၊ ႐ႈမၿငီးေအာင္” ဟူ၍ူ ရြီးဖြဲ႔ထားသည္။
ဆယ့္ႏွစ္လရာသီလကၤာတပိုဒ္တြင္ “မယ္လွ်င္စစ္မွာ၊ စိတ္ႀကီးပ်က္လို႔၊ က်င္ကိုင္လက္ပန္း၊ အခန္းခန္းကို၊ အိမ္သူအကၽြန္၊ ျမင္ရျပန္ေက၊ လြမ္းေတာ္တာ႐ွည္၊ ပန္းမဥၥဴကို၊ နီပူထိုးေက၊ ညႇိဳးလတ္ေတလည္း” ဟူ၍ူ ဖြဲ႕ဆိုထားျပန္သည္။
လမုေခ်ာင္းဆရာေက်ာ္မဲရြီးဖြဲ႔ေသာ မဟာဝိဟႎကရာဇဝင္လကၤာ (အပိုဒ္-၁၁၃) ၌ “ကေျခမ်ားျဖင့္၊ တီးကာရစ္ျမည္၊ စည္ငါးမည္တည္း၊ သံ႐ွည္ဟစ္ေႄကြး၊ စု႐ံုးေဝးလွ်က္၊ လက္ပြဲက်ယင္၊ လံုးထြီးက်င္၍” ဟူ၍လည္းေကာင္း
မႏၲေလးဝိဇၨာသိပၸံတကၠသို္လ္ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ဆရာႀကီးဦးေက်ာ္ရင္သည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ႏွစ္ပတ္လည္မဂၢဇင္း (၁၉၅၈-၅၉)၊ လုပ္သားျပည္သူ႔နိစဥ္သတင္းစာ (၂၄-၈-၆၄) တြင္ က်င္ႏွင့္ပတ္သက္ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုရြီးသားခရာ-
“က်င္ဟူသည္မွာ က်ားႏွင့္ယင္ ေဝါဟာရႏွစ္လံုးေပါင္းစပ္ျဖစ္ေပၚလာရေၾကာင္း၊ “က်ားယင္၊ ယင္-က်ား” ကစပ္နည္းကိုအၿခီခံ၍ က်င္ျဖစ္ေပၚလာရေၾကာင္းဆိုထားသည္။ “က်ားယင္” ကစပ္နည္း၊ က်ားကယင္ကို အုပ္ဖမ္းလိုက္၊ ယင္က ေယွာင္ၿပီးလိုက္ႏွင့္ ယင္အေကာင္ႏွစ္ဆယ္ကို က်ားႏွစ္ေကာင္က အႏိုင္လိုက္ဖမ္းရန္အကြက္ ႐ႊိကစပ္နည္းကိုအၿခီမွီၿပီး က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလိုက္၊ ခံလိုက္၊ ပစ္ခ်လိုက္ႏွင့္ ၿမီသို႔က်ေအာင္ ကစပ္ရေသာ နည္းအတတ္ပညာ” ဟူ၍ ယွင္းျပထားသည္။
တိုင္းရင္းသားယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးစံမ်ား (ရခိုင္) (၁၉၇၆) စာအုပ္၌ကား “က်င္ဟူသည္မွာ က်ားလွ်င္မွ ေျပာင္းလဲလာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ က်ားသည္ သားေကာင္ကိုဖမ္းသည့္အခါ လွ်င္ျမန္သည့္အဟုန္ျဖင့္ ဖမ္းေအာင္းရသကဲ့သို႔ ျဖတ္လတ္လွ်င္ျမန္ရသည့္အတြက္ “က်ားလွ်င္” ဟုေခၚရာမွ က်င္ျဖစ္လာသည္” ဟုဆိုထားသည္။
သဇင္ႏြယ္ (မႏၱေလးတက္ကသိုလ္) ၏ လက္ႏွိွပ္စက္မူ က်င္စာတမ္းငယ္၌ “က်ားကဲ့သို႔ ခြန္အားဗလႏွင့္ ပညာကိုအသံုးခ်ကိုင္ရသည့္ အားကစပ္နည္းျဖစ္သည့္ “က်ားအင္” လို႔ေခၚရာမွ “က်င္” ျဖစ္လာေၾကာင္းဆိုထားျပန္သည္။
ရမၼာဝတီပညာစာရႏွင့္ လွေအာင္ေ႐ႊ႐ို႕ရြီးသားသည့္ “ရမၼာဝတီေတးကဗ်ာမ်ားစာအုပ္” (၁၉၉၀) တြင္းလည္း ရမ္းၿဗဲေဒသိယသဘာဝေတးကဗ်ာတခ်ဳိ႕ကို တြိရၿပီး ထိုကဗ်ာမ်ားထဲတြင္ က်င္ေဝါဟာရႏွင့္ပတ္သက္၍ “က်အယင္၊ က်ီးယင္၊ က်ယင္၊ က်အားယင္” စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအသံထြက္ကာ ဖြဲ႔ဆိုရြီးသားထားသည္ကို တြိရသည္။ ကဗ်ာတပိုဒ္ကိုေထာက္ျပရလွ်င္ -
“႐ြာဘံုေကရာ ေသာင္းလဲ၊ မ်ားဘံုဆင္ေက၊ ႐ြာတြင္လူမ်ား၊ က်အင္တုိက္ေတ ထိုပြဲလယ္မွာ၊
ေမွ်ာကာၾကည့္ေက၊ ဝမ္းနည္းနည္းႏွင့္” ဟူ၍ ေဒသိယလီသံျဖင့္ ဖြဲ႔ဆိုထားသည္ကို တြိရပါသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ဓမၼရာ (ထမရာ၊ အမရာ) မင္းသား က်င္အတတ္ပညာသင္ယူပံုႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ထမရာဖြဲ႔” ၌ -
“ေက်ာက္တလင္းတြင္၊ ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ေသာင္းသဲ၊ ကတူပြဲႏွင့္၊ ေပ်ာ္ပြဲသဘင္၊ က်င္ျခင္းသင္၍၊ ကာေကာင္းျခင္းႏွင့္၊ သိုင္းျခင္းသံုးဆယ္၊ သင္လတ္ေတေလး။ ဒိုင္းျခင္းသံုးဆယ္ သင္လတ္ေတေလး။ စစ္ဆုတ္စစ္တက္၊ သင္လတ္ေတေလး” ဟူ၍ တြိရသည္။
မဇၥ်ိမေဒသအေရးေတာ္ပံုက်မ္းနိဒါန္း႐ွည္ (စာ-ငဲ) တြင္လည္း -
“ရခိုင္သား႐ို႕သည္ ဗဒံုမင္း၏ခိုင္းေစျခင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကို လုပ္ေဆာင္ကတ္ရသည္။ ၎႐ို႕မွာ အမရပူရနီျပည္ေတာ္တြင္က်င္းပေသာ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားတြင္ အတီးအမႈတ္၊ အကအခုန္၊ က်ယင္စေသာ ေျဖေဖ်ာ္မႈမ်ား လားေရာက္ေဆာင္႐ြက္ရ၏။” ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း (ဒုတြဲ)(စာ ၂၉၆) (ရခိုင္သားႀကီးစာပီထုတ္) တြင္လည္း -
“ဒါးပိုင္ႀကီးေက်ာ္ပံုလည္း ေလးေတာင္စားေလွ်ာက္ထားသည္ကိုသိလီလွ်င္ ေလွ်ာက္ထားရာသေလာဟု အခ်က္ဝင္၍ လက္ေဝွ႔ေက်းယင္ပြဲဆင္၍ သဘင္ျပဳၾကရာတြင္ အက်ဴးအလြန္ျပဳသည္ဟု ေလးေတာင္စားေခၚမဲလြယ္႐ို႕ ညီအစ္ကိုသံုးေယာက္ကို ဖမ္းယူလွ်က္ ဒါးပိုင္ၾကီးေက်ာ္ပံုသည္ သတ္္လီ၏။” ဟူ၍လည္းတြိရသည္။
က်င္ႏွင့္ပတ္သက္၍ စကားပံု၊ ဥပမာတခ်ဳိ႕လည္းဟိသည္။ “အဘက်င္သန္၊ သားအင္တန္” “က်င္သန္အို ၾကက္ႏွင္မရ” “ကစပ္ႀကီးေက က်င္ျဖစ္ေတ” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာ့အဘိဓာန္က်မ္း (ပတြဲ) (၁၉၉၁) ၌ ကား -
က်င္ (ႀကိ) ။ ၿမီႀကီးႏွင့္ေရာနီေသာ ေ႐ႊမႈန္႔၊ ေငြမႈန္႔မ်ားကို က်င္ခြက္တြင္ထည့္ကာ ရီတြင္သဲ့ယူသည္။
က်င္ (ၾကိ) ။ တတ္ေျမာက္လိမ္မာသည္။ “လူ႔ျပည္နတ္ျပည္၊ ဘံုသံုးထပ္တြင္၊ ႏိုင္အံ့မထင္၊ ပညာက်င္သည္၊ ထြတ္တင္ေမာ္ကြန္းထား၏တည္း”
က်င္ကိုင္ (ႀကိ)(ရခိုင္) ။ တဦးႏွင့္တဦး၊ အႏိုင္အယႈံးလံုးသတ္သည္။ ေတာင္ေက်ာ္ကိုင္သည္၊ နပန္းလံုးသည္ - ဟူ၍ျဖစ္သည္။
သို႔ျဖစ္၍ က်င္ေဝါဟာရအဓိပၸါယ္္ကို နိဂံုးေကာက္ခ်က္ခ်ပါက က်င္ဆိုသည္မွာ က်င္ပင္ျဖစ္သည္ဟု၍ ဆိုရေပမည္။ ကၽြမ္းက်င္သည္။ က်င္လည္သည္။ က်င္ပစ္ခ်သည္ဆိုသည့္ အဓိပၸါယ္ပင္မဟုတ္ပါလား။
အခန္း (၂)
က်င္သမိုင္းေၾကာင္း
က်င္သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္၏ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္းအပါအဝင္ ရခိုင္ရာဇဝင္က်မ္းတခ်ဳိ႕၏အလိုအရ လက္ပန္းသည္႐ို႕ လက္ပန္းသတ္ၾကသည္ကို ၀ါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝေခတ္ (ဘီစီ ၆၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က) ႐ွိဦးစြာ ဒြါရာတီေခတ္ကပင္ဟိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ဝါသုေဒဝ၊ ဗလေဒဝ႐ို႕ မင္းညီေနာင္တက်ိပ္သည္ ဦးရီးေတာ္ကံသမင္းႀကီး ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္က်င္းပသည့္ လက္ပန္းသတ္ပြဲ၌ စာ႐ုယလက္ပန္းသည္ မုဠိအလက္ပန္းသည္႐ို႕ႏွင့္ လံုးသတ္အႏိုင္ရၿပီးေနာက္ ျပည္သိမ္းပံုမ်ားကို ရြီးဖြဲ႔ထားသည္။ ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမိုင္းလကၤာ “က်င္လက္ပန္းႏွင့္၊ ၿမီဝန္း႐ုပ္သီး ႐ႈမၿငီးေအာင္” ဟူ၍ရြီးဖြဲ႔ထားသည့္အတြက္ က်င္ကိုလက္ပန္းလံုးပဲြဟုလည္းေခၚသည္။
ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဦးေက်ာ္ရင္၏ “ရခိုင္႐ိုးရာအတတ္ ကိုယ္ပိုင္ပညာက်င္ပြဲ” (ရခိုင္တန္ေဆာင္ ၁၉၅၈) ေဆာင္ပါးတြင္ -
“႐ွိရခိုင္မင္းဆက္မ်ားလက္ထက္တြင္ ဘီလူးကို အသီသတ္ခေသာ က်င္သမားဟုဟိသည္။ ထိုနည္းတူ မြန္မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္လည္း အသားမင္းသားမွာ ခုနစ္ေတာင္ျမင့္ေသာ ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းလံုးသတ္ခသည္။ ျမန္မာရာဇဝင္တြင္လည္း ရန္မန္ေထြးသည္ မိေက်ာင္း၊ က်ား၊ ဆင္႐ို႕ႏွင့္နပန္းလံုးကာ သတ္ပုတ္ေအာင္ျမင္၍ အနႏၵသူရိယဘြဲ႕ကိုပင္ ရဟိခသည္။ အသားမင္းသား ကုလားလန္ဘားႏွင့္ နပန္းသတ္သည္မွာ ရာဇဝင္အရ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ေက်ာ္ဟိလတ္ၿပီ။ ကမၻာေပၚတြင္လည္း နပန္းလံုးအတတ္ေပၚေပါက္ ေခတ္စားသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင့္ငါးရာေက်ာ္လတ္ၿပီ။ ဤအေၾကာင္းႏွစ္ရပ္ကိုေထာက္၍္ ရခိုင္ျပည္တြင္လည္း က်င္အတတ္ေပၚေပါက္ခသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းတေထာင္ထက္မေလ်ာ့ႏိုင္ဟု ေတြးမိသည္။” ဟူ၍ သံုးသပ္ျပထားသည္။
ေဝသာလီေခတ္ စူဠစႃႏၵားမင္းလက္ထက္၌ အမတ္ႀကီးဓမၼေဇယ်သည္ “ဗ်ည္း-၃၃ လံုးလွီေလွာ္သံ” ကိုစပ္ဆိုခသည္။ ယင္းလွီေလွာ္သံကို က်င္သန္ႀကီးမ်ားက ၿပိဳင္တူ႐ြတ္ဆို၍ စည္ႀကီးၿဗိန္းေစာင္းတီးကာ ၿပိဳင္ေလာင္းႀကီးမ်ားကိုေလွာ္၍ ရခိုင္ရီတပ္မႀကီးျဖင့္ စစ္ခ်ီထြက္ေၾကာင္းဆိုထားသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမိုင္း (ပဥၥမတြဲ) (ယဥ္ေက်းမႈက႑) စာ-၁၈၈ ၌ -
“႐ွိေခတ္ရီတပ္မေတာ္မ်ားတြင္ စစ္ခ်ီထြက္ေသာခါ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူက်င္သန္ႀကီးမ်ားက လွီကိုေလွာ္ခတ္ရသည္။” ဟူ၍ ရြီးထားသည္။ ၎လွီေလွာ္သံကိုအေၾကာင္းျပဳလွ်က္ ၿပိဳင္ေလာင္းသံက်ပ္မ်ား စပ္ဆိုခသည္။
“ကိုးစိတ္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တိရာတက္ပ်ာစီးလို႔၊ မဟာေလာင္းႀကီးထြက္လို႔လာ” (ရခိုင္ညြန္ဖူး၊ ၁၉၆၈--စာ-၈၃) “ကိုးဆယ့္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္၊ က်င္သန္တၿပီး၊ စည္တတီး” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္ “ထမရာဖြဲ႕” ၌လည္း က်င္ျခင္း၊ ကာျခင္း၊ သိုင္းျခင္း၊ ဒိုင္းျခင္းအတတ္ပညာမ်ား သင္ယူပံုကိုဖြဲ႕ဆိုထားဟိၿပီးျဖစ္သည္။ အမရပူရေနျပည္ေတာ္၌ က်င္ေျဖေဖ်ာ္မႈျပဳလုပ္ပံုကိုလည္း “မဇၥ်ိမေဒသအေရးေတာ္ပံုက်မ္း” ၌ တြိရသည္။ ႐ုပ္ဝတၳဳသက္သီအျဖစ္ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားလႈိဏ္ဂူပတ္တြင္း၌ က်င္းအားကစပ္နည္းဆိုင္ရာ ႐ုပ္လံုး႐ုပ္ႄကြမ်ား ထြင္းထုထားသည္ကို ကနိထိ တြိျမင္ႏိုင္သည္။
ဤအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကိုဆက္စပ္၍ က်င္အားကစပ္နည္းအတတ္ပညာသည္ ႐ွိေခတ္အဆက္ဆက္ ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ဆင္းသက္လာသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္ကို တိတိက်က်ေျပာႏိုင္သည္။ ႐ွိရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ကပင္ ရခိုင္႐ိုးရာက်င္ပြဲမ်ားကို မင္းညီလာခံနန္းတြင္းသဘင္မ်ား၌ က်င္းပလာၿမဲျဖစ္သည္။
တိုင္းျပည္အဝွမ္း ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာေဒသမ်ား၌ စည္စည္ကားကား ထူးထူးျခားျခားက်င္းပသည္။ က်င္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲမ်ားသည္ ရခိုင္႐ို႕၏တိုက္ေရး၊ ခိုက္ေရး၊ စစ္ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၊ အားမာန္တက္ႄကြမႈ၊ ယံုၾကည္မႈ၊ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္မႈမ်ားအတြက္လည္းေကာင္း၊ နန္းတြင္းနန္းျပင္၊ ၿမိဳ႕ျပကၽြန္းရြာမက်န္ စည္ကားၿမိဳင္ဆိုင္စြာက်င္းပသည့္ ပညာတရပ္ျဖစ္သည္။ ကၽြန္းပြဲ၊ ႐ြာပြဲ၊ ဘုရားပြဲ၊ ထီးတင္ပြဲ၊ စ်ာပနပြဲ၊ မယ္ေတာ္ပ်ံပြဲ၊ သႀကၤန္ပြဲ၊ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲ၊ ရထားပြဲစသည့္ ပြဲေတာ္တိုင္း၌ က်င္ပြဲမပါလွ်င္မၿပီးဆိုေလာက္သည္။
ရခိုင္႐ိုးရာအက “က်င္ယိမ္း” ၌ -
“က်ယင္ က်င္၊ ဖမ္းလူခံလူ၊ တူတူလံုး၊ ဒုန္းဒုန္းလည္းခ်၊ အက်လည္း ယင္၊ က်ယင္ က်င္၊ ရခိုင္သား႐ို႕ႀကိဳက္ေတ ရခိုင္က်င္၊ ေခၚတြင္လာကတ္၊ အားကစပ္၊ ပြဲတိုင္းမလြတ္ သူပါဝင္” ဟူ၍ စပ္ဆိုထားသည္။
က်င္ေခတ္ဦးက တပြဲလံုး၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ဘုရင္၊ မိဖုရား႐ို႕ကိုယ္တိုင္ “ပန္းစည္းဆု” ခ်ီးျမွင့္ေၾကာင္းသိရသည္။ ထိုသို႔ ဆုခ်ီးျမွင့္ပုံစနစ္သည္ ႐ွိဂရိျပည္ အိုလံပစ္ပြဲ၌ “ေလာရယ္” (ေခၚ) သစ္ခြပန္းစည္းဆု ခ်ီးျမွင့္ပံုႏွင့္တူေၾကာင္း သဇင္ႏြယ္၏စာတမ္းငယ္၌ ရြီးသားထားသည္။ ယခုထိက်င္သန္မ်ားအား “ပန္းဆု”ဟူ၍ူ ခ်ီးျမွင့္သည္ကို တခ်ဳိ႕နီရာမ်ား၌ တြိရသိမ့္သည္။
႐ွိက က်င္ပြဲကိ ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္းဟူ၍ ခြဲျခားက်င္းပသည္။ ပထမတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကိို ေ႐ႊေမာင္ဆု၊ ဒုတိယတန္း၌ ေနာက္ဆံုးအႏိုင္ရဗိုလ္စြဲသူကို ေငြေမာင္းဆုမ်ားခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းမ်ားမွာ တစ္က်ပ္၊ တစ္က်ပ္ခြဲထိ အလီးဟိၿပီး တံဆိပ္ခပ္ႏွိပ္ကာ ပိုးႀကိဳး၊ သိုးမီႊးႀကိဳးက်စ္၍ လိုင္ဖင္း၌စြပ္၍ ခ်ီးျမွင့္သည္။ အဂၤလိပ္စာလက္ထက္က အဂၤလိပ္ “မယ္လ္ေဒးလ္” တံဆိပ္မ်ဳိးခပ္ႏွိပ္ကာ ေ႐ႊတံဆိပ္၊ ေငြတံဆိပ္မ်ားကို ခ်ီးျမွင့္ခကတ္သည္ဟုဆိုသည္။ ကနိေခတ္ထိ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္းဆုမ်ားကို ႐ွိမူမပ်က္ခ်ီးျမွင့္က်င္းပၿမဲျဖစ္သည္။ က်င္တေခတ္ဆန္းသစ္လာေသာ ကနိကာလ၌ ကားက်င္ပြဲမ်ားကို ေခတ္ႏွင့္အညီ ဆန္းသစ္တီထြင္ကာ ေ႐ႊေမာင္းဆုမ်ားက်ည္း ခ်ီးျမွင့္က်င္းပလာလတ္သည္။
ရခိုင္ေတာ္ဝင္ဂႏၶဝင္ေျမာက္ ရခိုင့္က်င္ကို မေပ်ာက္မပ်က္၊ တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္ေဆာင္ရန္မွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ရခိုင္သားတိုင္း၏တာဝန္္ျဖစ္သည္။
အခန္း(၃)
က်င္ပညာ၏နက္နဲပံု၊ စနစ္က်ပံုႏွင့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္ပံု
(က) နက္နဲပံု၊ စနစ္က်ပံု
(၁) က်င္ပညာသည္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးႀကိတ္၊ သတ္ပုတ္၊ ကန္ေက်ာက္ၿပီး ၿပိဳင္ဖက္အား အနာတရျဖစ္ေအာင္ ေဒါမာန္ျဖင့္ၾကံဆတိုက္ခိုက္သည့္ နည္းပညာမဟုတ္။ (ဦးေကၡာင္း၊ ဒူး၊ တန္းေတာင္၊ ၿခီဖနာင့္၊ ၿခီေစာင္း၊ ၿခီဖဝါး၊ လက္ေစာင္း၊ လက္ဝါး၊ လက္ညႇိဳး၊ လက္သီးစသည္မ်ားကိုသံုးၿပီး (ထိုး၊ ႐ိုက္၊ ေက်ာက္၊ ကန္) သတ္ပုတ္ျခင္းမ်ဳိး လံုးဝမပါဝင္ေခ်။
(၂) က်င္ပညာ အဖမ္းသားအနီျဖင့္ လက္ႏွင့္ၿခီကို အသံုးခ်သည့္အခါ (ထိုး၊ ႐ိုက္၊ ေက်ာက္၊ ကန္၊ သတ္ပုတ္) တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္မဟုတ္ပဲ (ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ ငင္၊ ဖက္၊ တိုး၊ ကန္၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ ေကာ္၊ ပင့္၊ လိမ္၊ က်စ္) ရန္အတြက္သာလွ်င္ အသံုးခ်ရသည္။
(၃) အခံက်င္သန္သည္လည္း အဖမ္းက်င္သန္က (ဆြဲ၊ ငင္၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္) လာသည့္အခါ စည္းကမ္းနည္းလမ္းတက် (ေယွာင္၊ ထြက္၊ ခၽြတ္၊ ထုတ္၊ ခါ၊ ပစ္၊ ျပန္ပစ္) ရန္အတြက္သာ မိမိ၏လက္ႏွင့္ၿခီကို အသံုးခ်ရသည္။ နာၾကင္က်ဳိးပဲ့ေအာင္ ၾကံစည္တံု႔ျပန္ခြင့္လံုးဝမဟိ။
(၄) အဖမ္းသားအခြင့္အေရးအနီျဖင့္ အခံသားလက္ကိုဆြဲနည္း၊ ေမာင္းသတ္၊ ေမာင္းလိမ္၊ ေမာင္းက်ပ္၊ ေမာင္းဖြင့္၊ ေမာင္းျပန္၊ ေမာင္းလႊဲနည္း၊ ၿခီေပါက္နည္း၊ ခ်ိတ္နည္း၊ ေကာ္နည္း၊ လိမ္နည္း၊ က်စ္နည္း၊ ပစ္နည္း စသည္ျဖင့္ လက္၊ ၿခီမ်ားကို ကိုင္ပံု၊ ေပါက္ပံု၊ က်စ္ပံု စနစ္တက်ဟိသည္။
(၅) အခံသားအခြင့္အေရးအနီျဖင့္ ထိမ္းကိုင္၊ ဆီးကိုင္နည္း၊ ႐ုန္းေယွာင္ထြက္နည္း၊ ၿခီခၽြတ္လက္ခၽြတ္နည္း၊ ခါနည္း၊ ပစ္နည္း၊ ျပန္ပစ္နည္း၊ အျပန္ပစ္နည္းမ်ားသီးျခားစီ အျပန္အလွန္စနစ္တက်ဟိသည္။
(၆) အဖမ္းသားက်င္သန္ကို အခြင့္အေရးပိုပီးထားၿပီး ယင္းအခြင့္အေရးကို အျခင္း၊ အကြက္ျဖင့္ စနစ္တက် က်င္ပညာအသံုးခ်ကိုင္ကာ အခံက်င္သန္အားအႏိုင္ရေအာင္ ပစ္ခ်ရန္ျဖစ္သည္။ အခံသားက်င္သန္သည္လည္း အဖမ္းသားက်င္သန္ ထိုကဲ့သို႔ လံုးဖမ္းကိုင္တြယ္သမွ် ငံု႔ခံနီ႐ံုမဟုတ္ပဲ အခံက်င္သန္၏ခုခံခြင့္အတတ္ပညာကိုပါ တီထြင္ဖန္တီးထားသည္။ အဖမ္းသား၏လံုးဖမ္းကိုင္တြယ္ခြင့္ႏွင့္ အခံသား၏ခုခံကာကြယ္ခြင့္ ပညာႏွစ္ရပ္ကုိ သူတလွည့္ကိုယ္တလွည့္၊ သူတျပန္ကိုယ္တျပန္ ကိုင္ခြင့္ျပဳလွ်က္ ပညာစြမ္းျပရသည့္ အားကစပ္နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္။
(၇) က်င္ကြင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ပံုစံတက်ဟိသည္။
(၈) က်င္ျခင္း၊ က်င္ကြက္၊ က်င္ဖမ္းနည္း၊ က်င္ခံနည္းမ်ား စနစ္တက် က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္း ဟိသည္။
(ခ) က်င္ပညာ၏အက်ဳိးသက္ေရာက္ပံု
(၁) က်င္ပညာသည္ လူငယ္႐ို႕၏ တကိုယ္ရည္စြမ္းရည္ျပည့္ဝမႈ၊ ကိုယ္ခႏၶာၾကံ့ခိုင္မႈအတြက္ အေရးပါသည့္ နည္းပညာရပ္ျဖစ္သည္။
(၂) ဇြဲ၊ သကၱိကိုခိုင္မာစီသည္။ အခက္အခဲကို တဦးတည္း ၾကံ့ၾက့ံခိုင္ခိုင္ ရင္ဆိုင္ျဖတ္္ေက်ာ္ရဲသည့္ုစိတ္္ကို ရဟိစီသည္။
(၃) တက္ႄကြမႈအားမာန္ကို ရစီသည္။
(၄) ယံုၾကည္ခ်က္ျပည့္ဝစီၿပီး ျပတ္သားခိုင္မာစီသည္။
(၅) ယုတ္ညံ့သိမ္ဖ်င္းစိတ္၊ အားငယ္ေၾကာက္႐ြံ႕စိတ္မ်ားကို ကင္းေပ်ာက္စီသည္္။
(၆) မိမိကိုယ္မိမိ အားကိုးယံုၾကည္စိတ္ ျမင့္မားစီသည္။
(၇) ဆံုးျဖတ္ခ်က္တရပ္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္၊ ခိုင္ခိုင္မာမာခ်မွတ္လုပ္ကိုင္ေဆာင္႐ြက္လိုစိတ္ခိုင္ၿမဲစီသည္။
(၈) က်န္းမာၾကံ့ခိုင္သန္စြမ္းမႈ၊ လွ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္မႈျဖစ္စီသည္။
(၉) လူ႔ေဘာင္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ေေပါင္သင္းဆက္ဆံေရးကိုတိုးတက္စီသည္။
(၁၀) အမ်ားအက်ဳိး၊ ဦးေဆာင္ဦး႐ြက္ျပဳ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ကာယ၊ ဉာဏ္စြမ္းရည္မ်ားကိုျပည့္ဝစီသည္။
သို႔ျဖစ္၍ ဤအမ်ဳိးသားေရးလကၡဏာ၊ အမ်ဳိးဂုဏ္ေပၚလြင္စီသည့္ အမ်ဳိးသားယဉ္ေက်းမႈ
အစစ္အမွန္ျဖစ္သည့္ က်င္အားကစပ္နည္းပညာရပ္ကို ရခိုင္လူငယ္တိုင္း နားလည္ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ေအာင္ႀကိဳးစားၿပီး လက္ဆင့္ကမ္းထိန္းသိ္မ္းရမည္။ သို႔မွသာ က်င္ပညာ၏ဂုဏ္ရည္၊ အမ်ဳိးသားဂုဏ္ရည္ ပိုမိုတိုးတက္ေတာက္ေျပာင္လာမည္ျဖစ္သည္။
အခန္း(၄)
က်င္သန္မ်ားႏွင့္ က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
(က) က်င္သန္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
(၁) က်င္သန္။ ။ က်င္အတတ္ပညာတတ္ကၽြမ္းၿပီး ခႏၶာကိုယ္ သန္မာထြားက်ဳိင္းသူအားလံုးကိုေပါင္း႐ံုး၍ က်င္သန္ဟုေခၚသည္။
(၂) က်င္သန္ေခ်။ ။ က်င္ပညာသင္စ၊ က်င္ကိုင္စ၊ အသက္အ႐ြယ္ငယ္ႏုေသာ သူလူငယ္မ်ား၊ ေငြေမာင္းတန္း (အငယ္တန္း) ၌ ဝင္ကိုင္စလူငယ္မ်ားကို က်င္သန္ေခ် (က်င္သန္ငယ္) ဟုေခၚသည္။
(၃) က်င္သန္ႀကီး။ ။ က်င္ပညာရည္ျပည့္ဝၿပီး က်င္ပြဲမ်ားစြာကိုင္ဖူးၿပီး ပြဲအတြိအၾကံဳရင့္က်က္သည့္ အားခြန္ဗလျပည့္စံုသည့္ က်င္သန္၊ ေ႐ႊေမာင္း၊ ေငြေမာင္း အႀကိမ္ႀကိမ္ရဖူးသည့္က်င္သန္မ်ဳိးကို က်င္သန္ႀကီးဟု ေခၚသည္။ အထူးသျဖင့္ ေ႐ႊေမာင္းတန္း (အႀကီးတန္း) မွ ေ႐ႊေမာင္းရက်င္သန္ႀကီးမ်ားကို ေခၚသည္။
(၄) ျပည္က်င္သန္ႀကီး။ ။ ျပည္က်င္သန္ႀကီးဆိုသည္မွာ က်င္ေလာက၏ အထြတ္အထိတ္ဂုဏ္ပုဒ္ပင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္ေဒသအႏွံ႔က ပြဲတိုင္းလိုလို၌ ေ႐ႊေမာင္းေျမာက္မ်ားစြာရဟိထားၿပီး၊ ပရိသတ္ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ေသာ က်င္သန္ႀကီး၊ အင္အားႏွင့္ပညာရပ္၌ အံ့မခန္းေလာက္ေအာင္ ထူးခၽြန္ျပည့္စံုၿပီး ေလးစားခ်ီးက်ဴးထိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးကို ျပည္က်င္သန္ႀကီးအျဖစ္ ျပည္သူ႐ို႕ႏႈတ္ဖ်ားမွ ကင္းပြန္းတပ္ပီးသည့္ ဘြဲ႔ျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင့္ဆံုး ၿပိဳင္စံယွား က်င္ပညာသွ်င္မ်ားျဖစ္သည္။
(ခ) က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
(၁) ရွိအစဥ္အလာ က်င္အတန္းအစားခြဲျခားပံု
ရွိအစဥ္္အလာအရ က်င္ပြဲကို ေ႐ႊေမာင္းတန္း၊ ေငြေမာင္းတန္း အတန္းႏွစ္မ်ဳိးခြဲျခားက်င္းပသည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္းမွာ ေ႐ႊေမာင္းဆု၊ ေငြေမာင္းတန္းမွာ ေငြေမာင္းဆု ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္း၌ ႏိုင္ေမာင္း (ပထမဆု)၊ က်ေမာင္း (ဒုတိယ) ပီးသကဲ့သို႔ ေငြေမာင္းတန္း၌ ထိုသို႔ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေငြေမာင္းတန္း၌ ပြဲေျမာက္မ်ားစြာကိုင္ဖူးၿပီး ေငြေမာင္း (ပထမဆု) အႀကိမ္ႀကိမ္ရဖူးကာ က်င္အတြိအၾကံဳရင့္က်က္သူ၊ အားအင္လည္းျပည့္စံုသူကို ေ႐ႊေမာင္းက်င္သန္အျဖစ္ တန္းတင္၍တိုက္တတ္သည္။ ေ႐ႊေမာင္းတန္းက်င္သန္မွာ ေငြေမာင္းတန္း၌ဆင္းကိုင္ခြင့္မဟိ။ ေငြေမာင္းတန္း၌ တက္ေရာက္ယွဉ္ၿပိဳင္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ဟိသည္။
(၂) ေခတ္သစ္က်င္အတန္းအစား ခြဲျခားပံု
ကနိ ရခိုင္ျပည္၏ အထင္ကရက်င္ပြဲႀကီးတခ်ဳိ႕ ၌ က်င္ကိုေခတ္ႏွင့္အညီတိုးတက္ေအာင္ တီထြင္ၾကံဆက်င္းပလာၿပီးျဖစ္သည္။ မိမိအသက္အ႐ြယ္အလိုက္ ႀကီးငယ္မ႐ြီး က်င္သန္တိုင္း က်င္ကိုင္ခြင့္ရစီရန္စီစဥ္ၿပီး က်င္အတန္းအစားမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲျခားက်င္းပလာသည္။
(က) သက္ႀကီးတန္း (က်င္အိုတန္း)
(ခ) အႀကီးတန္း (ပထမတန္း)
(ဂ) အလတ္တန္း (ဒုတိယတန္း)
(ဃ) အငယ္တန္း (တတိယတန္း)
(င) တန္းသစ္
မေမွ်ာ္လင့္ပဲ မတန္တတန္ ယံႈးနိမ့္လားရသည့္က်င္သန္မ်ား၊ မျပတ္သားအယံႈးပီးလားရသည့္ က်င္သန္မ်ား၊ ပရိသတ္အႀကိဳက္ (သို႔မဟုတ္) က်င္ေကာ္မတီမ်ားအႀကိဳက္ က်န္သန္မ်ားကိုလည္း (ေမာင္းမရပဲ ယံႈးလားရသည့္က်င္သန္ထဲမွ) ရြီးထုတ္ၿပီး တိုက္ပီးသည့္ စိန္ေခၚေမာင္း (စိန္ေခၚပြဲ) သို႔မဟုတ္ (ၾကည့္ခ်င္ပြဲ) ဟူ၍လည္း စီစဥ္က်င္းပပီးတတ္သည္။
အန္း(၅)
က်င္ကိုင္ပံု
အၿခီခံသေဘာမိတ္ဆက္
(က) က်င္ကိုင္ပုံ ေယ်ဘုယသေဘာ
က်င္ကိုင္သည္ကို က်င္လံုးသည္ဟုလည္းဆိုသည္။ က်င္ကိုင္၊ က်င္လံုးရန္အတြက္ က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဟိရမည္။ က်င္သန္ႏွစ္ဦး က်င္ကိုင္သည္ကို က်င္တပူး (သို႔) က်င္တည္းတတည္း (သို႔) က်င္တြဲတတြဲအျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။ က်င္တည္း က်င္ကိုင္ရန္အတြက္ (အဖမ္း) ႏွင့္ (အခံ) ကို ရြီးခ်ယ္ပီးရသည္။ က်င္သန္တဦးကဖမ္းၿပီး က်န္တဦးက ခံပီးရသည္။ က်င္ဖမ္းသူကို အဖမ္းသား (သို႔) အဖမ္းက်င္သန္(သို႔) အဖမ္းလူဟုေခၚၿပီး က်င္ခံပီးသည့္သူကို အခံသား(သို႔) အခံက်င္သန္ (သို႔) အဖမ္းလူဟုေခၚသည္။ ဖမ္းလွည့္ကိုရေသာ က်င္သန္က လက္ေမာင္းႏွစ္ဖက္ကိုေျမွာက္ကားကာ စဖမ္းရၿပီး၊ အခံလွည့္က်သည့္က်င္သန္က လက္ေမာင္းႏွစ္ဖက္ကို နံေဘးမွာကပ္၍ လက္ဖ်ားပိုင္းကို ရွိသို႔ေတာင့္ေတာင့္ပီးထားကာ ကိုယ္ကိုကိုင္းညြတ္ဦးတည့္ၿပီး သတိျဖင့္ခံပီးရသည္။
အခံသားၿခီႏွစ္ဖက္ကိုလည္း ၿပဳိင္မရပ္ဘဲ ရွိေနာက္ဟန္ခ်က္ညီညီ ထားၿပီးခံရသည္။ အဖမ္းသားကစၿပီး လွန္၊ ဖက္၊ ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္ႏိုင္သည္။ က်င္ျခင္း၊ က်င္ကြက္ျဖင့္ပစ္ခ်ႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ အဖမ္းသားက ဆြဲ၊ ဖမ္း၊ လွန္၊ ဖမ္း၊ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္ရန္ ႀကိဳးစားလာသည့္အခါ ပစ္ခ်လာသည့္အခါ တခ်ိန္တည္းတၿပိဳင္တည္းမွာ အခံက်င္သန္ကလည္း ျဖဳတ္၊ ဆီး၊ ကာ၊ ခၽြတ္၊ တိုး၊ ကန္၊ ႐ုန္း၊ ထြက္၊ ကာခြင့္ဟိသည္။ ျပန္လည္ပစ္ခ်ခြင့္ဟိသည္။
(ခ) က်င္တည္းပံု၊ က်င္တိုက္ပံု ေယ်ဘုယ်သေဘာ
က်င္သန္ႏွစ္ဦး က်င္တတည္းစီးတြဲၿပီးေနာက္ “က်င္တလင္း” (သို႔) “က်င္ကြင္း” ထဲ၌
က်င္တိုက္ရသည္။ “က်င္တည္း” မ်ားကို “က်င္တည္းအဖြဲ႔” (က်င္စာရင္းထိန္းေကာ္မတီ) ကတည္းပီးၿပီး၊ ၎က်င္တည္းမ်ားကို က်င္ကြင္းထဲသို႔ က်င္ကိုင္ဖို႔လာေရာက္ပါရန္ “ျပန္ၾကားေရးေကာ္မတီ” ကဖိတ္ေခၚပီးရသည္။ က်င္သန္ႏွစ္ဦးစလံုးေရာက္ဟိက ၎က်င္တည္းကို “က်င္ဒုိင္အဖြဲ႔” ထဲမွ က်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးတာဝန္ယူႀကီးၾကပ္ၿပီး က်င္တိုက္ရသည္။
တာဝန္ယူႀကီးၾကပ္မည့္ က်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးစီကို က်င္တြဲႏွင့္တြဲဖက္၍ “က်င္တည္းအဖြဲ႔က” နာမည္ေႀကာ္ျငာပီးရသည္။ က်င္တလင္းအက်ယ္အဝန္း၊ ႀကီးၾကပ္က်င္ဒုိင္ အရြီအတြက္အေပၚမူတည္၍ က်င္တည္းမ်ားကို တတည္းကနီ၊ ေလး၊ ငါးတည္းထိ တၿပိဳင္တည္းတုိက္ႏိုင္သည္။ က်င္တလင္း၌ က်င္ဒုိင္အဖြဲ႔က ႀကီးၾကပ္သည္။ တခ်ဳိ႕ပြဲ၌ “က်င္ဒုိင္ခ်ဳပ္” ဟူ၍ သီးသန္႔ထားပီးသည္။ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးက က်င္တည္းကို အဖမ္းအခံသတ္မွတ္ပီးရသည္။ က်င္တတည္း၏အယံႈးအႏိုင္ကို ႀကီးၾကပ္ကြင္း က်င္ဒုိင္မ်ား၏အဆံုးအျဖတ္ျဖင ့္မေၾကနပ္ပါက “က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔” (က်င္အကဲျဖတ္လူႀကီးအဖြဲ႔) ထံ ေစာဒကဝင္တင္ျပႏိုင္သည္။ က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ ေနာက္ဆံုးအၿပီးအျပတ္အတည္ျဖစ္သည္။
(ဂ) က်င္တတည္း၏က်င္ကိုင္ပံုအဆင့္ဆင့္
က်င္တတည္း၏က်င္ကိုင္ပံုအဆင့္ဆင့္ကို အႏွစ္ခ်ဳပ္သာေဖာ္ျပပါမည္။ အဖမ္းသားက အခံသားကို ၿခီတႀကိမ္ ေပါက္၊ ခ်ိတ္၊ လိမ္၊ က်စ္၍ အခံသားမက်ပဲ ႐ုန္းလြတ္လားပါက အဖမ္းတေခါက္ၿပီးလားၿပီးေနာက္ တႀကိမ္ထပ္ဖမ္းရသည္။ ေနာက္တႀကိမ္လည္း အဖမ္းသားက ၿခီတင္၊ ေပါက္ခ်ိတ္၊ လိမ္က်စ္ပစ္၍ အခံသားၿမီေပၚမက်ပဲ လြတ္လားပါက အဖမ္းႏွစ္ေခါက္ ၿပီးလားၿပီျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေခါက္ရာ ၿခီတင္ပစ္ခြင့္ဟိၿပီး အခံသားက ျပန္ဖမ္းရမည္ျဖစ္သည္။ က်င္တည္းတတည္း၏အယံႈးအႏိုင္သတ္မွတ္ပံုကို ေအာက္တြင္ ဇယားျဖင္ေဖာ္ျပထားသည္။
ဥပမာ။
စဥ္....... ေမာင္ျဖဴ........... ေမာင္နီ............ က်သူ................... အႏိုင္ရသူ
(က)
…….....အဖမ္း ...............အခံ ................ေမာင္နီက်............. ေမာင္ျဖဴႏိုင္
..........အခံ ..................အဖမ္း .............ေမာင္နီက်..............
(ခ)
.….... အဖမ္း ..............အခံ ...............ေမာင္ျဖဴက်............. ေမာင္နီႏိုင္
..........အခံ .................အဖမ္း .............ေမာင္ျဖဴက်
(ဂ)
.…....အဖမ္း ..............အခံ................ ေမာင္နီက်................. ေမာင္ျဖဴႏိုင္
........အခံ................ အဖမ္း................ ေမာင္နီဖမ္းမရ
(ဃ)
……....အဖမ္း ............အခံ ..................ေမာင္နီက်
..........အခံ ...............အဖမ္း ................ေမာင္ျဖဴက်
..........အဖမ္း ............အခံ ...................ေမာင္ျဖဴက်
.........အခံ ................အဖမ္း ................ေမာင္နီက်
.........အဖမ္း .............အခံ ...................ေမာင္ျဖဴဖမ္းမရ
..........အခံ ...............အဖမ္း .................ေမာင္နီဖမ္းမရ
အဖမ္းတေခါက္၊ အခံတေခါက္စီ သူတလွည့္က်နီၿပီး အယံႈးအႏိုင္မရျဖစ္နီပါက “အဖမ္း၊ အခံ” ကိုျပန္၍ “အသစ္တဖန္ ေမ်ာက္ပန္းလွန္ပီး၍ ဖမ္းသူမွာ ၿခီတေခါက္ရာ ေပါက္ခ်ိတ္၊ လိမ္ဖမ္းခြင့္ျပဳရပါသည္။ က်သူကို အယံႈးပီးရသည္။ လံုးဝအယံႈး၊ အႏိုင္မရပါက အယံႈးအႏိုင္ကို ေမ်ာက္ပန္းလွန္၍ ျဖစ္စီ၊ မဲျဖင့္ျဖစ္စီ ဆံုျဖတ္ႏိုင္သည္။
အခန္း(၆)
က်င္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မတီမ်ား
က်င္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မတီအသီးသီးသည္ မိမိ႐ို႕၏လုပ္ငန္းတာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို ဆံုးျဖတ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ေဘာင္အတြင္းမွနီ၍ ျပည့္ျပည့္ဝဝႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္ရသည္။ က်င္ပြဲ၌ ဖြဲ႔စည္းရမည့္ လုပ္ငန္းေကာမတီမ်ားမွာ --
(က) က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ (က်င္အကဲျဖတ္လူႀကီးအဖြဲ႔)
(ခ) က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔
(ဂ) က်င္တည္းအဖြဲ႔ (က်င္စာရင္းထိန္းအဖြဲ႔)
(ဃ) ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႔
(င) က်င္ေဇျပား ေရာင္းခ်ေရးအဖြဲ႔
(စ) က်င္ေဇျပားကို (ဆုေငြ) ျပန္ပီးေရာင္းခ်ေရးအဖြဲ႔
(ဆ) ႀကိဳဆုိနီရာခ်ထားေရးးအဖြဲ႔
(ဇ) က်င္တလင္း၊ က်င္မ႑ပ္ပ်င္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
(စ်) က်င္ပြဲအခမ္းအနားပ်င္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
(ည) က်င္သန္မ်ားဆုခံစဥ္ လိုက္ပါကူညီေရးအဖြဲ႔
(ဋ) လွ်ပ္စစ္မီးတပ္ဆင္ေရးအဖြဲ႔
(႒) စာရင္းထိန္း၊ စာရင္းစစ္အဖြဲ႔….စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
က်င္ပြဲ၌ အဓိကက႑မွပါဝင္ရသည့္ “က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔” ၏ တာဝန္ႏွင့္ က်င့္ဝတၱရားမ်ားကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
(ခ) က်င္ဒိုင္အဖြဲ႔၏တာဝန္ႏွင့္ က်င့္ဝတၱရားမ်ား
(၁) တာဝန္မ်ား
(၁) က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ မိမိႏွင့္သက္ဆိုင္ရာက်င္တည္းမ်ားကို က်င္တလင္းသို႔ ေခၚယူၿပီး ခါးစည္းႀကိဳးကို မွန္ကန္စနစ္တက်ေႏွာင္စီးရမည္။ ေဘာင္းဘီျဖင့္က်င္ကိုင္းျခင္းကို တားျမစ္ရမည္။
(၂) အႏၲရာယ္ျဖစ္စီႏိုင္သည့္ လက္ဝတ္ထည္မ်ားကို ဝတ္ဆင္ထားသည့္က်င္သန္ကို ယင္းလက္ဝတ္ထည္အား ခၽြတ္ထားဖို႔ေျပာရမည္။ လက္သည္း႐ွည္က်င္သန္မ်ားကို ခ်က္ခ်င္းလွီးျဖတ္စီရမည္။
(၃) က်င္သန္ႏွစ္ဦးအတူ ပရိသတ္ကို ႐ွိခိုးအ႐ိုအေသျပဳၿပီးမွ က်င္ကြင္းထဲသို႔ဝင္စီရမည္။
(၄) က်င္သန္ႏွစ္ဦးကို ေဒါသမပါဘဲ၊ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာျဖင့္ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၿပီးမွ စည္းကမ္းႏွင့္အညီ က်င္ကိုင္စီရမည္။
(၅) က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလွည့္၊ ခံလွည့္ကို စည္းကမ္းအတုိင္း စီစည္ဆံုးျဖတ္ပီးရမည္။
(၆) ႀကီးၾကပ္က်င္ကိုင္ဒိုင္ႏွစ္ဦးသည္ မိမိ႐ို႕ႏွင့္သက္ဆိုင္ရာက်င္တည္းကို မ်က္ၿခီမျပတ္ စိစပ္ေသခ်ာေစာင့္ၾကည့္နီရမည္။ ထိုင္မနီရ။ တနီရာတည္း၌ ရပ္မနီရ။ က်င္းတည္းႏွင့္အတူ လိုက္ပါလႈပ္လွ်ားနီရသည္။
(၇) က်င္သန္ႏွစ္ဦး အဖမ္းအခံကို အျငင္းပြားပါက သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒုိင္ႏွစ္ဦးက ဆံုးျဖတ္ပီးရမည္၊ တြန္းပစ္ခ်မႈမ်ဳိးမျဖစ္ရေအာင္ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးက ႀကီးၾကပ္ႏိုင္သည္။
(၈) က်င္သန္ႏွစ္ဦး သတ္မွတ္က်င္တလင္းနီရာ၌သာ က်င္ကိုင္ႏိုင္စီရန္ႏွင့္ လူထုထဲ (သို႔) စည္းအျပင္သို႔ တြန္းခ်မႈမ်ဳိးမျဖစ္စီရေအာင္ သက္ဆိုင္ရာက်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးက ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ရမည္။
(၉) က်င္တလင္းသည္ စည္းအျပင္ဘက္ လူထုထဲသို႔ပစ္ခ်ျခင္း။ ႀကိဳးဝိုင္းစည္းေပၚ၌ ပစ္ခ်ျခင္းမ်ဳိးေၾကာင့္ က်င္သန္တဦးက်လဲလားပါက အယံႈး၊ အႏိုင္၊ မပီးပဲ ျပန္ကိုင္စီရမည္။
(၁၀) က်င္သန္တဦးဦး က်င္ကိုင္၍ တႀကိမ္ၿပီးသျဖင့္ အနားယူခြင့္ေတာင္းပါက ပီးသင့္က ပီးရမည္။ တႀကိမ္မွာ (၁၅) မနစ္ထက္ ပိုအနားယူခြင့္မပီးရ။
(၁၁) က်င္သန္တဦးဦး က်င္ကိုင္နီစဥ္ စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္မႈဟိပါက သတိပီးတားျမစ္ရမည္၊ ထုတ္ပယ္သင့္သည္ထင္ျမင္က က်င္သမာဓိထံ တင္ျပအတည္ျပဳခ်က္ယူရမည္။
(၁၂) က်င္ဒိုင္သည္ က်င္တတည္းတိုက္ၿပီးတိုင္း အယံႈးအႏိုင္ကို က်င္တည္းအဖြဲ႔သို႔ ျပန္လည္တင္ျပပီးရမည္။
(၁၃) က်င္တြဲမ်ားကို က်င္ကြင္းအနီအထားကိုၾကည့္ၿပီး ထုတ္တိုက္ရမည္။ က်င္တည္းမမ်ားစီရ။
(၁၄) က်င္ကြင္း၌ က်င္တည္းမျပတ္စီရန္လည္း ဂ႐ုစိုက္ရမည္။
(၁၅) က်င္သန္မ်ား က်င္ကြင္းျပလိုက စီစဥ္ပီးရမည္။
(၁၆) က်င္သန္မ်ားသည္ က်င္ပြဲမစမီကပင္ က်င္တလင္း၌ အဆင္သင့္ဟိနီရမည္။
၂။ က်င္ဝတၱရားမ်ား
(၁) က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ က်င္တည္းတတည္း၏အယံႈးအႏိုင္ကို ခ်က္ခ်င္းမွန္ကန္တိက် ျပတ္သားစြာ ဆံုးျဖတ္ပီးႏိုင္ရမည္။ က်င္ဒိုင္ႏွစ္ဦးစလံုး ဆံုျဖတ္ခ်က္မွန္ရပါမည္။
(၂) က်င္သန္မ်ား က်င္ကိုင္နီစဥ္ျဖစ္စီ။ အနားယူနီစဥ္ျဖစ္စီ တဦးတဖက္ကိုမွ် အားပီးအေျမွာက္ေျပာျခင္း၊ အၾကံပီးျခင္း လံုးဝမလုပ္သင့္။
(၃) က်င္သန္တဦးဦး က်င္ႏိုင္သည့္အခါ ဝမ္းသာအားရလက္ခုပ္တီးျခင္း၊ ထၿပီးက်င္ကြင္းျခင္းမ်ား လံုးဝမလုပ္သင့္။
(၄) အဖမ္းက်င္သန္က အခံက်င္သန္၏ခါးကို ကိုင္ဖက္ထမ္းထားလွ်င္ အဖမ္းသားကို လႊဲပစ္မခ်စီရန္ ခ်က္ခ်င္းတားၿပီး အခံသားကိုအက်ပီးရမည္။ အခံသားအက်မခံလိုက ပစ္ခ်ခြင့္ျပဳရမည္။
(၅) က်င္ဒိုင္မ်ားသည္ က်င္ကိုင္နည္းပညာ၊ က်င္ကိုင္းျခင္းစံုစံုလင္လင္ကို ႏွံ႔စပ္ေအာင္သိထားရမည္။
(၆) က်င္ဒိုင္အတြိအၾကံဳရင့္က်က္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမည္။
(၇) က်င္စည္းကမ္းမ်ားကို ျပည့္ျပည့္စံုစံုသိထားရမည္။
(၈) ဘက္လိုက္မႈ လံုးဝကင္းယွင္းၿပီး သမာသမတ္က်ရမည္။
(၉) က်င္သန္မ်ားႏွင့္ က်င္ပြဲကာလ၌ ေရာေရာေႏွာေႏွာမနီသင့္။
(၁၀) လာဘ္ပီးလာဘ္ယူ လံုးဝကင္းယွင္းရမည္။
(၁၁) က်င္ဒိုင္မ်ား ဆီးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ အရက္ေသာက္ျခင္း လံုးဝေယွာင္ၾကည္ရမည္။
(၁၂) က်င္ဒိုင္မ်ား သက္လံုေကာင္စီရန္ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလုပ္သင့္သည္။
(၁၃) က်င္သန္းမ်ားအေပၚ၌ ေၾကာသားရင္သားမခြဲျခားဘဲ စိတ္ထားေစတနာမွန္ရမည္။
(၁၄) က်င္တိုက္နီခ်ိန္ က်င္ဒိုင္အခ်င္းခ်င္းျဖစ္စီ၊ တျခားသူမ်ားႏွင့္ျဖစ္စီ စကားေျပာမနီသင့္။
(၁၅) က်င္ဒိုင္ဝတ္စံုစနစ္တက်၍ ဝတ္ဆင္ႀကီးၾကပ္သင့္သည္။
အခန္း(၇)
က်င္ပြဲက်င္းပျခင္း
က်င္ပြဲကို ကြင္းအဖြင့္ရတုဆို၍ မဂၤလာစည္ေတာ္မ်ားတီးခတ္ကာဖြင့္လွစ္သည္။ က်င္းကြင္းကို နံ႔သာရည္မ်ားပက္ျဖန္းရသည္။ က်င္တည္း (က်င္တြဲ) မ်ားကို စမတင္မီွ မဂၤလာက်င္တည္းမ်ားကို စ၍တိုက္ေလ့ဟိသည္။ က်င္တိုက္ရာ၌ က်င္စည္တီးပီးရသည္။ က်င္စမတိုက္မီွ စာရင္းဝင္က်င္သန္မ်ား က်င္ကြင္းထဲ၌ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္ကိုင္၍ က်င္တတည္းႏိုင္သူကို “ႏွစ္ေခါက္ႏိုင္” ဟု သတ္မွတ္သည္။ ႏွစ္တည္းႏိုင္ပါက ေလးေခါက္ႏိုင္။ သံုတည္းႏိုင္ပါက ေျခာက္ေခါက္ႏိုင္စသည္ျဖင့္ ေမာင္းလုပြဲ၊ ဗိုလ္လုပြဲေရာက္ေအာင္ထိ ဆက္ႏိုင္လားရသည္။
က်င္တတည္း အယံႈးအႏိုင္ၿပီးတိုင္း ပရိသတ္ထံ ယံႈးသူေရာ၊ ႏိုင္သူပါ ဆုခံယူရသည္။ ခံုသမာဓိလူႀကီးအဖြဲ႔က စတင္ၿပီး “ပန္းဆုေငြ” ခ်ီးျမွင့္ပီးရသည္။ က်င္ပြဲက်င္းပၿပီးခါနီး၌ က်င္ဒိုင္အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ၾကည္ေရးက်င္ကိုင္ရသည္။ က်င္သန္မ်ားက်င္ႏိုင္သည့္အခါ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္သန္မ်ား ေနာက္ဆံုးဗုိလ္ဆြဲေမာင္းရသည့္အခါလည္း ကြင္းထဲပတ္၍ က်င္ကြင္းျပ၍ က်င္ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားသည္ က်င္ေဇျပားမ်ားဝယ္ယူၿပီး က်င္သန္မ်ားဆုခံစဥ္ က်င္းကြင္းျပစဥ္၌ ဆုခ်ီးျမွင့္ပီးရသည္။ ေငြသားလည္း ဆုခ်ီးျမွင့္ပီးႏိုင္သည္။ က်င္သန္မ်ားက မ႑ပ္တြင္းပရိသတ္ထံမွ ဆုခ်ီးျမွင့္မႈခံယူၿပီး ရလာသည့္က်င္ေဇျပားမ်ားကို က်င္ေဇျပားဖိုး ဆုေငြျပန္ပီးေခ်ေရးအဖြဲ႔ထံ၌ ေဇျပားႏွင့္ေငြ ဖလွွယ္ယူရသည္။ “က်င္ခံုသမာဓိအဖြဲ႔” က က်င္ဒိုင္မ်ားထံမွတင္ျပလာသည့္ က်င္သန္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တင္ျပခ်က္မ်ားကို ဆံုးျဖတ္ပီးရသည္။
က်င္းပြဲက်င္းပရာ အငယ္တန္း၊ အလတ္တန္းစသည့္ ေအာင္တန္းမွ က်င္သန္မ်ားကို စတင္တိုက္ရၿပီး ေ႐ႊေမာင္းတန္း (ပထမတန္း/အႀကီးတန္း) က်င္သန္မ်ားကို ပြဲေတာ္ေနာက္ဆံုးရက္မ်ား၌ရာ တိုက္ေလ့ဟိသည္။ က်င္တည္းမ်ားကို ယံႈးျဖဳတ္စနစ္ျဖင့္ က်င္းပေသာ္လည္း ယခုအခါ တခ်ဳိ႕ပြဲမ်ား၌ က်င္သန္ဦးေရနည္းေသာ ေ႐ႊေမာင္းတန္း (ပထမတန္း/အႀကီးတန္း) က်င္သန္ႀကီးမ်ားကို ပရိသတ္က အားရပါးရၾကည့္႐ႈႏိုင္စီရန္ ပတ္လည္စနစ္ျဖင့္ က်င္းပသည္လည္းဟိသည္။
အခန္း (၈)
က်င္ကြင္းနည္းမ်ား
က်င္သန္မ်ားသည္ က်င္းကြင္းထဲ က်င္ကြင္းျပရာတြင္ က်င္ပြဲအသီးသီးမွ မိမိရဟိထားေသာ ေ႐ႊ၊ ေငြ ဆုတံဆိပ္မ်ားကို လိုင္တြင္ဆြဲ၍ က်င္ကြင္းျပရသည္။ ရွိဦးစြာ မိမိ၏က်င္ကြင္းနည္းျပဆရာမ်ားကို ကန္ေတာ့ရသည္။ က်င္ခံုသမာဓိ လူႀကီးအဖြဲ႔ကို ဂါရဝျပဳရသည္။ ေနာက္ပရိသတ္ဘက္သို႔လွည့္၍ ဂါရဝျပဳရသည္။ ၿပီးမွ ကြင္းတပတ္လွည့္၍ က်င္ကြင္းျပရသည္။ က်င္ကြင္းနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးဟိသည္။ ေအာင္တြင္ေဖာ္ျပထားသည္။
(က) ဝံ့လက္သဲ (သို႔) ၀ံလက္သစ္ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ မားမားမတ္မတ္ရပ္လိုက္သည္။ တည္ၾကည္ေသာမ်က္ႏွာထားျဖင့္ မိမိလက္ႏွစ္ဖက္ကို လက္အုပ္ခ်ီးပူးကပ္ထားလိုက္သည္။ နဖူးေပၚတြင္ကပ္၍ တျဖည္းတျဖည္း ဝဲယာသို႔ဆန္႔တန္းထားသည္။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းအနီအထားမွာ ငွက္ေတာင္မ်ား ျဖန္႔သကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။
လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကို အေပၚသို႔ ဆတ္ခနန္း ေျမွာက္ခ်ီလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ တနီရာသို႔ လႊားကနန္း ခုန္လိုက္သည္။ ေနာက္တနီရာသို႔ေရာက္သည္ႏွင့္ ဘယ္-ညာလက္ဝါးႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ဘယ္-ညာေပါင္ေပၚ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ထို႔သို႔ ႐ိုက္ခတ္ၿပီးေနာက္ ငွက္ဝံလက္ပ်ံသကဲ့သို႔ လက္မ်ားကို ဘယ္-ညာဆန္႔တန္းေဝွ႔ယမ္းသည္။
သို႔ျဖင့္ တနီရာမွတနီရာသို႔ လွည့္လည္ၿပီး ကြင္းတပတ္ျပည့္ေအာင္ က်င္ကြင္းျပသည္။
(ခ) က်ီကန္းရီခ်ဳိး ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ကိုယ္ကိုမားမားမတ္မတ္ရပ္လိုက္သည္။ ကိုယ္ဟန္အနီထားျဖင့္ ၾကံ့ခိုင္မႈကို ျပထားသည္။ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းကိုပူးကာ နဖူးေပၚတြင္ကပ္၍ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ ဆန္႔တန္းထားလိုက္သည္။ ဒူးကို ကုပ္နီဟန္ထားခႏၶာကိုယ္ကို ထက္ေအာက္သို႔ ႏွိမ့္ခ်ီျမင့္ခ်ီ ျပဳလုပ္ျပသည္။ က်ီးကန္းရီခ်ဳိးသကဲ့သို႔ ျမင္ရသည္။ သို႔ျဖစ္၍ တနီရာမွ တနီရာသို႔ေျပာင္း႐ႊိၿပီး လွည့္လည္က်င္ကြင္းျပသည္။
(ဂ) ဥေဒါင္းဝဲ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ၿခီေထာက္ကိုစံုရပ္၍ ကို္ယ္ကိုမားမားမတ္မတ္ရပ္၍ ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကို လက္ဦးခ်ီ၍ နဖူးေပၚတင္ကာ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ ဆန္႔တန္းလာသည္။ ၿခီေထာက္တေခ်ာင္းကို မ,ျမွင့္၍ ဘယ္-ညာမ်ားကို ဦးေကၡာင္းေပၚတြင္ ဝဲကာႏြဲ႔ကာ ကြင္းျပသည္။ တနီမွ တနီရာသို႔ေျပာင္း႐ႊိ၍ ကြင္းတပတ္လည္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
(ဃ) လင္းကြက္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္႐ုိ႕အား ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ႏွင့္ ေပါင္ကို တခ်က္စီ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ကိုယ္ဟန္အနီအထားကို ႏြဲ႔ေႏွာင္းထားကာ လက္မ်ားကိုေကြ႕ဝုိက္၍ လင္းကြက္ငွက္ပ်ံသည့္အလား ေဝွ႔ယမ္းကာ ကြင္းျပသည္။
(င) လက္ခေမာင္းခတ္ ကြင္းးနည္း
က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိအဖြဲ႔ႏွင့္ ပရိသတ္အား ဂါရဝျပဳသည္။ ခံုသမာဓိ အဖြဲ႔ရွိရပ္ၿပီး ဘယ္လက္ဝါးကို ညာဘက္ခ်ဳိင္းေအာက္သို႔ သြင္းလိုက္သည္။ ညာဘက္လက္ေမာင္းကို နံေဘးႏွင့္ “ေျဖာင္းေျဖာင္း” ျမည္ေအာင္႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ၉၀ံ ခန္႔ ေကြး၍ တျဖည္းျဖည္းဆန္႔တန္းလာသည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကို အေပၚသို႔ ဆတ္ကနန္းျမွင့္တင္ၿပီး တနီရာသို႔ၿပီးလႊားကာ နီရာေျပာင္း႐ႊိလိုက္သည္။ ယင္းမွ တနီရာသို႔ၿပီးလႊား၍ တပတ္ျပည့္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
(စ) ကင္းၿမီးေကာက္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကို ဂါရဝျပဳသည္။ ထို႔ေနာက္ လက္ႏွစ္ဘက္ကို ၿမီတြင္ေထာက္၍ ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္လိုက္သည္။ ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္၍ ဆယ္လွမ္းခန္႔လားၿပီး ဂၽြန္းျပန္ကာ ရပ္ေစာက္ရပ္လိုက္သည္။ လက္မ်ားကိုပူး၍ ရင္ဘတ္နားတြင္ထားကာ တျဖည္းျဖည္း ဝဲ-ယာသို႔ဆန္႔တန္းလာသည္။ ထို႔ေနာက္ နီရာေျပာင္းလိုက္ၿပီး ကင္းၿမီးေကာက္ေထာင္ျပန္၍ ဆယ္လွမ္းခန္႔ ဆက္လားျပန္သည္။ ၿပီးမွ ဂၽြမ္းျပန္ကာ ရပ္ေစာက္ရပ္သည္။ ထိုသို႔ကြင္းတပတ္ ကြင္းျပသည္။
(ဆ) ေနာက္ဂၽြမ္းပစ္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားကို ဂါရဝျပဳသည္။ ၿပီးေနာက္ က်ားကဲ့သို႔ ေနာက္ဂၽြမ္းပစ္ခ်လိုက္သည္။ ေနာက္ဂၽြမ္းတခ်က္ပစ္လိုက္၊ လက္မ်ားကို ေကြးကာေကြးကာ ဝဲ-ယာ၊ ရွိ-ေနာက္ ခႏၶာကိုယ္ကို လွည့္လည္ကြင္းျပသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ တနီရာမွ တနီရာသို႔လွည့္လည္၍ ကြင္းျပေသာအခါ ေနာက္ဂၽြမ္းတခ်က္မွ ငါးခ်က္ထိ ဆက္တိုက္ဆက္တိုက္္ပစ္ၿပီး နီရာေျပာင္းသည္။ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္က “က်ားလာေရ-က်ားလာေရ” ဟူ၍ ေႄကြးေႀကာ္ခ်ီးျမွင့္သည္။
(ဇ) ရွိဂၽြမ္းပစ္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကို ရွိဦးစြာဂါရဝျပဳၿပီး က်ားကဲ့သို႔ လွ်င္ျမန္စြာ ရွိဂၽြမ္းပစ္လိုက္သည္။ ဂၽြမ္းပစ္ၿပီး လွ်င္ျမန္စြာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိဆန္႔တန္းကာ စြန္မ်ားပ်ံဝဲသကဲ့သို႔ ဝဲယာရွိေနာက္လွည့္လည္၍ ကြင္းျပသည္။ ၿပီးေနာက္ ရွိဂၽြမ္းသံုးျပန္ပစ္၍ နီရာေျပာင္းသည္။ ယင္းသို႔ ကြင္းတပတ္ျပည့္ ကြင္းျပသည္။
(စ်) သိန္းငွက္ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ ရွိဦးစြာ မားမားမတ္မတ္ရပ္နီရာမွ ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ဝဲ-ယာ လက္ႏွစ္ဖက္ကုိ ေကြးဝိုက္ၿပီး ဆန္႔လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ကိုယ္ကို ႏြဲ႔ႏြဲ႔ညြတ္၍ ေပါင္ႏွစ္ဖက္ကို ႐ိုက္ခတ္လိုက္ကာ လက္ႏွစ္ဖက္ကို သိန္းငွက္ဝဲပ်ံသကဲ့သို႔ မာန္ျဖင့္ေကြးဝိုက္ကာ ေနာက္တနီရာသို႔ အဟုန္ျဖင့္ ႐ႊိေျပာင္းလွည့္ပတ္ကာ ျပန္ရပ္ၿပီး ေပါင္ကို လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ႐ိုက္ခတ္လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ၿခီတေခ်ာင္းကို အနည္းငယ္ေကြးေျမွာက္ကာ သိန္းငွက္ေတာင္ဖံဝဲပ်ံနီပံု လက္ႏွစ္ဖက္ကိုေကြးျဖန္႔ဝိုက္ၿပီး ကြင္းျပသည္။ ထိုသို႔ ကြင္းတပတ္လွည့္ပတ္ ကြင္းျပသည္။
(ည) ႀကိဳးၾကာပ်ံ ကြင္းနည္း
က်င္သန္သည္ မားမားမတ္ရပ္ၿပီး က်င္ခံုသမာဓိလူႀကီးမ်ား၊ ပရိသတ္မ်ားကို ဦးညြတ္ဂါရဝျပဳလိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ ၿခီကိုစံုရပ္၍ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ေဘးသို႔ ဆန္႔ထုတ္လိုက္သည္။ ၿပီးေနာက္ လက္ႏွစ္ဖက္ကို အထက္ေအာက္ ျမင့္ခ်ီနိမ့္ခ်ီျပဳၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကိုလွည့္ကာ နီရာေျပာင္း ကြင္းျပသည္။ လက္ႏွစ္ဖက္ကြင္းဟန္မွာ ႀကိဳးၾကာငွက္ပ်ံနီစဥ္ ေတာင္ဖံနိမ့္ခ်ီျမင့္ခ်ီျဖစ္နီဟန္ ျမင္ရသည္။ ထို႔သို႔ ကြင္းတပတ္ျပည့္ေအာင္ ကြင္းျပသည္။
ရခိုင္က်င္အားကစပ္အတတ္ တိုးတက္ျမင့္မားပါစီ။
(ေလးဝတီ ခိုင္ေက်ာ္)
ရခိုင္စာပီႏွင့္ယဉ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ (ရန္ကုန္) မွ စီစဥ္သည့္ ရခိုင္ယဉ္ေက်းမႈႏွင့္ ႐ိုးရာအားကစားပြဲေတာ္ (ဒုတိယအႀကိမ္)
ေအာင္ဆန္းအားကစားၿပိဳင္ကြင္း၊ မဂၤလာေတာင္ညြန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္။
(18/12/2004) မွ (20/12/2004) ထိ ရခိုင္႐ိုးရာက်င္ပြဲေတာ္အတြက္ ရခိုင္သားႀကီးစာပီမွ အခမဲ့ျဖန္႔ခ်ီသည္။
ေနာက္ဆက္တြဲ
စုစည္းတင္ျပသူ႔၏ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္
ရခုိင္တျပည္လံုးတြင္ က်င္ပြဲမ်ားကို ႏွစ္စဥ္က်င္းပသည္။ အထူးသျဖင့္္ ပုဏၰားကၽြန္း၊ မင္းျပား၊ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ေပါက္ေတာ၊ စစ္ေတြ၊ ေျမာက္ဦး၊ ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္မ်ားသည္ အထင္ကရက်င္သန္ထြက္ရာ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။ ယင္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ားထက္ က်င္ပြဲမ်ားၿပီးလွ်င္ က်င္သန္မ်ားစြာထြက္သည္။ က်င္စည္းကမ္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဒသအလိုက္ ျခားနားခ်က္ဟိသည္။ တခ်ဳိ႕က်င္သန္မ်ားသည္ တၿမိဳ႕နယ္မွ တၿမိဳ႕နယ္သိုု႔ က်င္လားကိုင္ေသာအခါ၊ မထင္မွတ္မႈမ်ားႏွင့္ ၾကံဳတြိႏိုင္သည္။ အေၾကာင္းကား ယင္းၿမိဳ႕နယ္ေဒသ၏က်င္စည္းကမ္းကို နားမလည္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ စစ္ေတြ၊ ပုဏၰားကၽြန္း၊ ေျမာက္ဦး၊ ေျမပံု၊ ေပါက္ေတာ၊ မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ က်င္စည္းကမ္းမွာ -
ေမာင္နီ က (ခံ)
ေမာင္ျဖဴက (ဖမ္း) ေသာအခါ အခံသား “ေမာင္နီ” မက်ပဲ၊ အဖမ္းသား “ေမာင္ျဖဴ” က်သည္။
ေနာက္တလွည့္မွာ -
ေမာင္နီဖမ္း၍ “ေမာင္ျဖဴ” ခံေသာခါ “ေမာင္နီ” က “ေမာင္ျဖဴ” ကိုဖမ္း၍မရေသာေၾကာင့္ ပထမအႀကိမ္က်ထားေသာ “ေမာင္ျဖဴ” သည္ ေနာက္တေခါက္ျပန္ ထပ္ဖမ္းခြင့္ဟိသည္။ ယင္းက်င္စည္းကမ္းစနစ္သည္ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ရမ္းၿဗဲ၊ ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ မဟိပါ။ က်သူက်၊ ႏိုင္သူႏုိင္၊ တေယာက္တလွည့္စနစ္ကိုရာ က်င့္သံုးသည္။
အရာတခု ထူးျခားခ်က္မွာ -
ေျမာက္ပိုင္းတခြင္ အခံသားသည္ အဖမ္းသားဘားက ထြက္ၿပီးေရအခါ၊ အဖမ္းသားအတင္းလိုက္ေကလည္း အခံသားစြာ လက္ကာ၍ရာ ျငင္းပယ္ခြင့္ဟိသည္။ ေယခါ ဒိုင္လူႀကီးက က်င္စည္းကမ္းးေဘာင္ကနီၿပီး အဖမ္းသားကိုတားျမစ္ရသည္။ ယင္းစည္းကမ္းကို ေတာင္ပိုင္းတခြင္၌လည္း က်င့္သံုးသည္။ ေယေကလည္းေသာ့ ျခားနားခ်က္မွာ က်င္ခံသားထြက္ၿပီးေရအခါ က်င္ဖမ္းသားက ေကာင္းေကာင္းသတိထားရသည္။ အေၾကာင္းကား လိုက္လာေရက်င္ဖမ္းသားကို က်င္ခံသားက ခုခံသည္အားျဖင့္ လက္ကာ႐ံုသာမက ျပန္ပစ္ခြင့္ဟိ၍ျဖစ္သည္။
ဥပမာ--
က်င္အခံသား “ေမာင္ျဖဴ” က က်င္အဖမ္းသား “ေမာင္နီ” လိုက္ေတအခါ က်င္ခံသားေမာင္ျဖဴက က်င္ဖမ္းသားေမာင္ျဖဴကို ခါးေစာင္းတင္ျပန္၍ ခုခံေဝးပစ္ႏိုင္သည့္အတြက္ က်င္ဖမ္းသားေမာင္နီက်လားေရအခါ ယင္းစြာကို အသင့္ဟုယူဆသည္။ သို႔ေသာ္ ေျမာက္ပိုင္းတခြင္၌ ယင္းစြာကို အျပန္ဟုသတ္မွတ္သည္။ ဤကား ေတာင္ပိုင္းေျမာက္ပိုင္း က်င္စည္းကမ္းျခားနားခ်က္ျဖစ္သည္။
(မွားယြင္းခ်က္မ်ားဟိပါက အေၾကာင္းၾကားပီးပါ။ ျပန္စစ္ဆီးၾကည့္ပါမည္။)
ငေစြအက
ရခိုင္ရိုးရာအကတိအထဲမာ ငစည္အကစြာ ၿခီလွမ္းဟန္နန္႕ လက္ေျဖာက္တီးဟန္ကို အဓိကထားပနာ ကျပရေရ အကတခုျဖစ္ပါေရ။ အဆိုနန္႕အကရာ ပါ၀င္ဘနာ တေယာက္တည္းကျပရေရ အတီးလြတ္အကျဖစ္ပါေရ။ ငစည္တတ္ေခၚ ငစည္ဆရာက အမူအရာအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အသံအမ်ိဳးမ်ိဳးနန္႕ ကျပရပါေရ။ အမူအရာေကာင္းေက ေကာင္းသေလာက္၊ အဆိုအေျပာေကာင္းေက ေကာင္းသေလာက္ ပဲြၾကည့္ပရိတ္သိတ္တိ စိတ္မာ အႏုပိုဥ္ညာရသကို ခံစားရကတ္ပါေရ။
ပထမဆံုး ငစည္တက္သည္ ငစည္သျခင္းနန္႕ နိဒါန္းပ်ိဳးလို႕ တိုင္းျပည္တည္၊ ဒုတိယ ဇာတ္ကြက္ေဖာ္ၿပီးေက၊ တတိယ ေလာင္းတစင္းနန္႕ ငစည္ၾဟာျခင္း ယင္းပိုင္ အပိုင္း(၃)ပိုင္းခဲြပနာ ကျပကတ္ပါေရ။ ရခုိင္ပင္လယ္ကမ္းတိမာ ငစည္ၾဟာပံုကို ဟန္နန္႕ကျပလားစြာျဖစ္ပါေရ။ ငစည္ကိုအေၾကာင္းျပဳပနာ ယင္းအကကို ငစည္အက၊ ငေစြအက၊ ငစည္အက၊ ငစည္ႏႈိက္ပဲြ ဆိုပနာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာကတ္ပါေရ။ ငေစြ ကပဲြမာ ရယ္စရာ(ဟာသ)ေျမာက္ေတ ပဲြျဖစ္ေတအျပင္ သိုက္၊ တေဘာင္၊ စနည္း စေရ အနာဂါတ္ကို ႀကိဳပနာေဟာေျပာေရ အခ်က္တိေလ့ ပါေရအတြက္ လာပနာနားေထာင္ဂတ္ေတ အာဂႏၱဳတိက ကေဂါင္းႀကိဳက္ကတ္ပါေရ။
အယင္ေခါက္ခါက ငေစြအကကို နန္းထဲမာရာ ကျပခကတ္ေကေလ့ ဘုရင္ေခတ္ကုန္ဆံုးလားခေရေနာက္ပိုင္းမာ ငေစြကပဲြမာ ရပ္ရြာပဲြတိအျဖစ္ ျပန္ႏံွ႕လာခဘာေရ။ ရာဇ၀င္ေၾကာင္းနန္႕ သင္ခဏ္းစာတိ ပါ၀င္ေရအတြက္နန္႕ လူႀကိဳက္မ်ားခဘာေရ။ ငစည္အက ဇာတ္လမ္းမာ သကၠရာ ၉၈၄ ခုႏွစ္မာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မာ စိုးစံေတာ္မူခေရ နရပတိမင္းက ၀ါလွျဖဴ (ေခၚ) ၀ါစိုးျဖဴကို မိဖုရားအျဖစ္ေကာက္ယူ သိမ္းပိုက္ခပါေရ။ ၀ါလွျဖဴက မႀကိဳက္လို႕ သက္ႀကီးရြယ္အို (၀ါက်ီး) ဘုရင္ကို ငစည္အရုပ္နန္႕ နံႏွိမ္ပနာ နတ္ရြာစံစီခေရ ဇာတ္လမ္းျဖစ္ပါေရ။ ေလာင္းၾကက္စားအမတ္ ငကုသကိုရာ မိဖုရားက ႀကိဳက္ေတအတြက္နန္႕ ဘုရင္ႀကီးကို နတ္ရြာစံစီတင္မက သားေတာ္ေခ် မင္းစနီကိုပါသတ္ပနာ ငကုသကို သကၠရာဇ္ (၁၀၀၀) ျပည့္ႏွစ္မာ ထီးနန္းစိုးစံစီခဘာေရ။ ငကုသစြာ ေဒမိဖုရားက ေနာက္ခါငါ့ကိုေလ့ ေဒပိုင္လုပ္ႀကံႏိုင္ေရလို႕ စိုင္းစားမိဘနာ မိဖုရားအျဖစ္ကခ်ဘနာ နန္းေတာ္ကႏွင္ထုတ္လိုက္ပါေရ။ သူတပါးကို မေကာင္းႀကံေက ကိုယ္ကိုတိုင္ေဘးဒါဏ္ခံရစြာကို သင္ခဏ္းစာပီးေရ ဇာတ္လမ္းျဖစ္ပါေရ။
ငစည္ကပဲြမာ မီးတိုင္ကို ေကာင္းမသံုးကတ္ပါ။ လပ ပျပင္ေအာက္မာ ၿမီကြက္တလင္းျပင္မာ ကျပကတ္ပါေရ။ လူတိက ၀ိုင္းပနာၾကည့္ကတ္ပါေရ။ ဇာတ္ထုပ္တခုကို တေယာက္တည္းကျပရစြာ ျဖစ္ေတအတြက္နန္႕ ရွင္ဘုရင္စကာေျပာခါ ပလႅင္အျဖစ္ ဆံုထက္က ေျပာရၿပီးေက၊ အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္တင္ေရအခါ ပလႅင္ေအာက္ကိုဆင္းပနာ ေလွ်ာက္တင္ရပါေရ။ ငစည္ကဖို႕အတြက္ ပစၥည္း၊ ပစၥယတိ ေကာင္းမလိုဘာ။ ရာဇပလႅင္အျဖစ္ ထိုင္ဖို႕ ဆံုတလံုး၊ ယက္သဲ့တခု၊ ပလိုင္းတလံုး၊ ေလွာ္တက္တေခ်ာင္း၊ ေတာင္းတလံုး၊ ဆန္တခြက္၊ ကေတာ့ပဲြတခု၊ ပ၀ါတပိုင္းရာ လိုဘာေရ။ ပု၀ါကို မမပိုင္လုပ္ေတခါ သံုးဖို႕အတြက္ျဖစ္ပါေရ။ ငစြယ္တတ္စြာ ေဂါင္းမာ ငါးအစြယ္ပိုင္ ရွိတတည့္သို႕တေထာ္ေလာက္ ထြက္နီေအာင္ ေခါင္းေပါင္းေပါင္းထားရဘာေရ။ ငစြယ္တတ္သည္ သာျခင္းေခၚ လကၤာတမ်ိဳးနန္႕ စပ္ဆိုထားေရ ငေစြသျခင္းကိုဆိုလို႕ ကပါေရ။ ရွိက်ေသာ ရခုိင္စကားတိပါ၀င္ေရ ရမ္းၿဗဲစကားကို သံုးပါသည္။
အမွားပါလို႕ လိုအပ္စြာတိဟိေက ထပ္လို႕ျဖည့္စြက္ပီးကတ္ပါ ဟာလူရို႕႕႕႕႕႕႕။
ေလာကသာရ ဆံုးမစာ (ရခိုင္သူျမတ္) (မူၾကမ္း)
၄၈. မွတ္ကုန္ၾကေလာ့၊ ျဗဟၼာ့ႏြယ္ဖြါး၊ ပုဏၰားမ်ိဳးရို႕၊ ေကာင္းက်ိဳးစကား၊ ငါလွ်င္ၾကားစိမ့္၊ ရွိဖ်ားကမၻာ၊ မစစြာက၊ ျဗဟၼာပိုင္းျခား၊ ဆီးသမားႏွင့္၊ ဟူးရားၾကယ္ျမင္၊ ေကာင္းကင္နက္သတ္၊ တတ္သည္တခ်ိဳ႕၊ မီးပူေဇာ္သို႔၊ ေျဖာ္ေျဖာ္မန္းရြတ္၊ ၿဂိဳဟ္နတ္သႏၱီး၊ ဦးဆီးတျခား၊ ေခါင္အားေဗဒင္၊ သိျမင္ႏွံ႔စပ္၊ ေမးကပ္ကပ္ႏွင့္၊ ကလာပ္ဗ်ဦၨ၊ ဒ႑ီ၀ိဒဂ္၊ က်မ္းခက္ဗ်ာကရိုဏ္း၊ တတ္ႏိႈင္းတျခား၊ ဤေလးပါးကို၊ ပုဏၰားရို႕တြင္၊ မခ်ိဳ႕ေက်းဇူး၊ အထူးသမိုက္၊ မ်ိဳးလိုက္မွတ္သား၊ ဆီးသမားလည္း၊ ဆီး၀ါးတတ္ပြန္၊ ဆီးၾကန္ေလ့ကၽြမ္း၊ ဗိေႏၶာျပြမ္း၍၊ ဆီးက်မ္းထိုထို၊ သာရကိုလည္း၊ ဖြင့္ဆိုတတ္က်ယ္၊ ဓိပၸါယ္အနက္၊ လြန္ေလ့က်က္၍၊ ဓာတ္ပ်က္သည္းေျခ၊ သြီးလီေခ်ာက္ယွား၊ သလိပ္မ်ားက၊ စသည္ေရာဂါ၊ အနာအမ်ိဳး၊ ကိုးဆယ္ေျခာက္ပါး၊ အျပားျပားကို၊ မမွားလတ္ေအာင္၊ ကုသေဆာင္၍၊ အေခါင္သမား ေျမာက္ စီမင္း။
၄၉. ေဟာရဂႏၱ၊ ဂဏနဟု၊ သိပၸဟူးရာ၊ တတ္ေျမာက္ျမား၍၊ ပုဏၰားႏြယ္ရိုုး၊ သူေကာင္းမ်ိဳးရို႕၊ ႀကိဳးႀကိဳးကုတ္ကုတ္၊ အားအင္ထုတ္၍၊ အဟုတ္ေလ့လ၊ ပရိစၥျဖင့္၊ ၾကားကသိတတ္၊ ၿဗိဳ႕ဟဇ္ရာဇမတၱဏ္၊ ကိန္းဆန္ဓူ၀န္း၊ ၿဂိဳဟ္သြမ္းခြဲျခမ္း၊ ထုတ္ႏိုင္စြမ္းအား၊ စံုစမ္းစိရီ၊ မ်ားေထြမ႑ပ္၊ ထပ္ၾကပ္ေရာဂါ၊ ကာလစကၠိ၊ အၿမိတစုတ္၊ ေဖာ္ထုတ္ဓာတ္က်မ္း၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၊ တတ္ေလ့လာ၍၊ သတၱဗီသ၊ လွည့္ထနကၡတ္၊ ျမင္းမိုရ္ပတ္သား၊ ဒြါဒသိရာသီ၊ ယာယီစက္ကြင္း၊ ၿဂိဳဟ္နင္းၿဂိဳဟ္ေျပာင္း၊ ေကာင္းမေကာင္းသား၊ က်ိဳးေၾကာင္းဆံုးျဖတ္၊ နီလၾကတ္ႏွင့္၊ ဥပဒ္အာယု၊ စဥ္းမႈတတ္ပြန္၊ စက္အဟန္သို႔၊ ထံုမြန္ကားကား၊ အသားအရိုး၊ စုျပည့္ၿဖိဳးလွ်က္၊ ဟိုးဟိုးထင္သိ၊ ပညာဟိဟု၊ ကိတၱိထင္ယွား၊ ျဗဟၼာသားရို႕၊ ဟူးရားတတ္ေခါင့္ ျမတ္စီမင္း။
၅၀. သာမယဇု၊ ဣသွ်ဳေဗဒင္၊ သံုးပံုျမင္၍၊ သန္႔စင္သီလ၊ အာစာရႏွင့္၊ မိဘမ်ိဳးစစ္၊ အျဖစ္ျမတ္လွ၊ ျဗဟၼာဏဟု၊ တြင္ထမည္သာ၊ အဂၤါသံုးမည္၊ ေက်းဇူးတည္လွ်က္၊ ရြာျပည္တိုင္းကား၊ လွည့္ပတ္သြား၍၊ ထံုးသားမွန္ကူ၊ ခရုျဖဴႏွင့္၊ ပစၥဴ၀တ္လဲ၊ လက္ဘယ္ပတ္ျခံဳ၊ စပယ္ရံုလွ်က္၊ တင္တံုစလြယ္၊ လိုင္္မွာမကင္း၊ ခရုသင္းႏွင့္၊ အလင္းရသည္၊ ပတ္စည္က်စ္က်စ္၊ ဦးရစ္ေပါင္းထုပ္၊ ေနာက္ဆံအုပ္ႏွင့္၊ တုန္လႈပ္မဲ့လွ်င္း၊ ပြဲလယ္က်င္း၍၊ စိုးမင္းရို႕ရွိ၊ မရြိမတ္မတ္၊ ေဖာင္ေဖာင္ရြတ္လွ်က္၊ စိမ္းလတ္ျမသြင္၊ နီစာပင္ႏွင့္၊ ရီစင္ကမ္းမွတ္၊ က်င့္ၿမဲ၀တ္ျဖင့္၊ သူျမတ္ရို႕ထံ၊ အလွဴခံေလာ့၊ ၿခိဳးၿခံသိပ္သည္း၊ ဥစၥာဆည္းလွ်က္၊ ပစၥည္းေပါယယ္၊ ျဗဟၼာၾကြယ္ဟု၊ လူ၀ယ္သတင္း ေပါက္စီမင္း။
၅၁. ဥဒည္းမဇၽၥင္၊ နီ၀င္အခါ၊ ညစာသံုးပါး၊ ပိုင္းျခားဂါထာ၊ ရြတ္ၿမဲရာသား၊ ကာယသိဒၶိ၊ တစိသညာ၊ တတ္ေလ့လာလွ်က္၊ ေၾကာင္းျခာခြဲစိတ္၊ ပရမီသြာ၊ မဟာပိႏၷဲ၊ ေဘးလႊဲရန္ဖီ၊ နတ္စႏၥီကို၊ ပန္းနီပန္းျဖဴ၊ ပူေဇာ္မူလွ်က္၊ ဆုယူဆုေတာင္း၊ က်င့္လမ္းေဟာင္းျဖင့္၊ ဦးေခါင္းသႏီၱး၊ နိတိုင္းဆီးလွ်က္၊ လုပ္ေကၽြးမႈေဆာင္၊ ထဲေခ်ာင္တိုက္တြင္း၊ ထမင္းခ်က္ျပဳတ္၊ ငရုတ္ခ်င္းဆား၊ ဆီပ်ားသကာ၊ ဃနာေထာပတ္၊ ႀကံပြတ္ႏွမ္းပဲ၊ စားစၿမဲျဖင့္၊ အမဲအသား၊ သားငါးေယွာင္ၾကဥ္၊ မယွဥ္သက္သတ္၊ အက်င့္ေလ့လ၊ စာရိတၱျဖင့္၊ မိဘစုတိ၊ ခုနစ္နိလွ်င္၊ စိလတ္ေသာခါ၊ မကြာေဆာက္တည္၊ ကိုယ္စားရည္၍၊ စိတ္ၾကည္ျမတ္လည္း၊ အလွဴပီးေလာ့၊ ရွိးကလြန္လီ၊ ရွိးရိုးပီသား၊ မ်ိဳးဆြီက်င့္ၿမဲ၊ မွတ္သံုးစြဲလွ်က္၊ ငရဲမသက္၊ ခႏၶာပ်က္လည္း၊ အထက္နတ္ျပည္ ေရာက္စီမင္း။
၅၂. ျဂဟသႏၱိ၊ က်မ္းႏွင့္ညွိ၍၊ ဗလိပူေဇာ္၊ ၿဂိဳဟ္ေခၚၿဂိဳဟ္ႏွင္၊ ေဗဒင္ရြတ္မန္း၊ မႏၱန္တန္းလွ်က္၊ က်ယ္၀န္းစကၠ၊ မ႑လဟု၊ တရာ႔သွ်စ္ကြင္း၊ အင္းလည္းစီရင္၊ ဆင္သားဗိတာန္၊ တံခြန္တေလွ်ာက္၊ ျဖဴနီေဆာက္၍၊ ပယ္ေဖ်ာက္ရန္ေဘး၊ ဆီးပီးဦးေခါင္း၊ ဘိသိက္ေလာင္း၍၊ သူေကာင္းသူျမတ္၊ လြတ္စီအနာ၊ ဥပါဒ္ခြာေလာ့၊ ျပည္ရြာစီးပြါး၊ မ်ားစိမ့္သမႈ၊ ဟုတ္တိုင္းျပဳ၍၊ စုဘိက်ီးခဲ၊ ရဲရဲမီးတြင္း၊ ေလာင္ျခင္းေျဖာက္ေျဖာက္၊ ေပါက္ေပါက္စသည္၊ ပန္းငါးမည္ျဖင့္၊ ေဆာက္တည္မပ်က္၊ ခုနစ္ရက္လွ်င္၊ ခန္႔တြက္ပိုင္းျခား၊ မႏၱရားတည့္၊ ဖန္မ်ားစုရြတ္၊ ပ်ားေထာပတ္ႏွင့္၊ မီးနတ္ေကာ္ေရာ္၊ ယစ္ပူေဇာ္၍၊ လူေဘာ္ရန္စစ္ ေပ်ာက္စီမင္း။
၅၃. ေက်းဇူးပညာ၊ မ်ားစြာဂုဏ္အင္၊ ေဗဒင္တတ္သိ၊ ပညာဟိဟု၊ က၀ိပုဏၰား၊ အမ်ားသမိုက္၊ သသၤကရိုက္ကို၊ ၿမိဳွၿမိွုဳက္လွ်ာဖ်ား၊ စက္ထားရဟတ္၊ ပိ႗ကတ္သြင္သြင္၊ ႏႈတ္သံလြင္ႏွင့္၊ ပီျပင္မႈတ္မန္း၊ ၿဖိဳးၿဖိဳးျဖန္းလွ်က္၊ က်င့္ခန္းေထြျပား၊ အပါးပါးတည့္၊ မွတ္သားက်ယ္၀န္း၊ ဆန္းအလကၤာ၊ နား၀င္စြာ၍၊ ဂါထာဖြဲ႔စြမ္း၊ ခ်ီးမြမ္းစေလာက္၊ မင္းပြဲေမွာက္တြင္၊ တေယာက္ပ႑ိတ္၊ ပုေရာဟိတ္ဟု၊ ဘိသိတ္ဆရာ၊ ေျမာက္ထိုက္စြာလွ်က္၊ ဒိသာပါမုခ္၊ မည္ထုတ္ေက်ာ္ေအာင္၊ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္၍၊ တတ္ေခါင္လိမၼာ၊ ရွိအခါ၌၊ ဆရာေျမာက္လွ၊ ဇနကၠသို႔၊ လံု႔လႀကိဳးစား၊ မင္းရို႕အားကို၊ စီးပြားေရာက္ေအာင္၊ ေက်းဇူးေရာင္ျဖင့္၊ လူ႔ေဘာင္ထြန္းလင္း ေတာက္စီမင္း။
၅၄. လကၡာဏာၾကန္၊ တတ္ပြန္ေလ့လာ၊ မင္းျဖစ္ရာသား၊ လက္ညာဖ၀ါး၊ အျခားပ်က္ပ်က္၊ ၿခီထက္သက္၍၊ လက္သည္းမ်ားသြင္၊ အေရးျမင္မူ၊ မင္းလွ်င္စစ္စစ္၊ ျဖစ္အံအၿမဲ၊ မခ်ြတ္လြဲဟု၊ ၀မ္းထဲမရြံ၊ လုိင္ျဖတ္ခံေလာ့၊ ထံုးစံမွတ္သား၊ နည္းနာမ်ားကို၊ ပုဏၰားမ်ိဳးေကာင္း၊ လူအေပါင္းတြင္၊ ကဲေဆာင္းတတ္လြန္၊ ေကာ႑ဥ္းဟန္သို႔၊ ေဟာညြန္လကၡာဏာ၊ တတ္လွစြာ၍၊ ပညာကေ၀၊ ေျမာက္ေသာေထြျဖင့္၊ အေသအခ်ာ၊ နာနာသိပၸ၊ ကိစၥတတ္ပြန္၊ မႏၱန္ၿပီးစီး၊ နတ္ႀကီးသူရႆတီ၊ ပင့္ခ်ီေခၚခ်၊ စကားရလွ်က္၊ ေပါက္ျပေက်ာ္ထိတ္၊ ပုေရာဟိတ္ဟု၊ ဘိသိက္ဆရာ ေျမာက္စီမင္း။
၅၅. က်ယ္၀န္းစႀကၤ၀ဠာ၊ ကမာၻတည္စ၊ ေပၚဦးကလွ်င္၊ ျဗဟၼာႏြယ္ရိုး၊ ေက်ာ္ဟိုးဟိုးတည့္၊ ေကာင္းက်ိဳးစင္ၾကယ္၊ ေလးသြယ္ေဗဒင္၊ တတ္ၿပီးစင္သား၊ လူတြင္ထင္ယွား၊ ပုဏၰားမ်ားကို၊ က်င္စီလို၍၊ သံခ်ိဳလကၤာ၊ ထံုးပမာျဖင့္၊ နည္းနာေထြျပား၊ မွတ္စိမ့္ၾကားသည္၊ တျခားတတိယပိုင္းတည္း။…။
၄၉. ေဟာရဂႏၱ၊ ဂဏနဟု၊ သိပၸဟူးရာ၊ တတ္ေျမာက္ျမား၍၊ ပုဏၰားႏြယ္ရိုုး၊ သူေကာင္းမ်ိဳးရို႕၊ ႀကိဳးႀကိဳးကုတ္ကုတ္၊ အားအင္ထုတ္၍၊ အဟုတ္ေလ့လ၊ ပရိစၥျဖင့္၊ ၾကားကသိတတ္၊ ၿဗိဳ႕ဟဇ္ရာဇမတၱဏ္၊ ကိန္းဆန္ဓူ၀န္း၊ ၿဂိဳဟ္သြမ္းခြဲျခမ္း၊ ထုတ္ႏိုင္စြမ္းအား၊ စံုစမ္းစိရီ၊ မ်ားေထြမ႑ပ္၊ ထပ္ၾကပ္ေရာဂါ၊ ကာလစကၠိ၊ အၿမိတစုတ္၊ ေဖာ္ထုတ္ဓာတ္က်မ္း၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၊ တတ္ေလ့လာ၍၊ သတၱဗီသ၊ လွည့္ထနကၡတ္၊ ျမင္းမိုရ္ပတ္သား၊ ဒြါဒသိရာသီ၊ ယာယီစက္ကြင္း၊ ၿဂိဳဟ္နင္းၿဂိဳဟ္ေျပာင္း၊ ေကာင္းမေကာင္းသား၊ က်ိဳးေၾကာင္းဆံုးျဖတ္၊ နီလၾကတ္ႏွင့္၊ ဥပဒ္အာယု၊ စဥ္းမႈတတ္ပြန္၊ စက္အဟန္သို႔၊ ထံုမြန္ကားကား၊ အသားအရိုး၊ စုျပည့္ၿဖိဳးလွ်က္၊ ဟိုးဟိုးထင္သိ၊ ပညာဟိဟု၊ ကိတၱိထင္ယွား၊ ျဗဟၼာသားရို႕၊ ဟူးရားတတ္ေခါင့္ ျမတ္စီမင္း။
၅၀. သာမယဇု၊ ဣသွ်ဳေဗဒင္၊ သံုးပံုျမင္၍၊ သန္႔စင္သီလ၊ အာစာရႏွင့္၊ မိဘမ်ိဳးစစ္၊ အျဖစ္ျမတ္လွ၊ ျဗဟၼာဏဟု၊ တြင္ထမည္သာ၊ အဂၤါသံုးမည္၊ ေက်းဇူးတည္လွ်က္၊ ရြာျပည္တိုင္းကား၊ လွည့္ပတ္သြား၍၊ ထံုးသားမွန္ကူ၊ ခရုျဖဴႏွင့္၊ ပစၥဴ၀တ္လဲ၊ လက္ဘယ္ပတ္ျခံဳ၊ စပယ္ရံုလွ်က္၊ တင္တံုစလြယ္၊ လိုင္္မွာမကင္း၊ ခရုသင္းႏွင့္၊ အလင္းရသည္၊ ပတ္စည္က်စ္က်စ္၊ ဦးရစ္ေပါင္းထုပ္၊ ေနာက္ဆံအုပ္ႏွင့္၊ တုန္လႈပ္မဲ့လွ်င္း၊ ပြဲလယ္က်င္း၍၊ စိုးမင္းရို႕ရွိ၊ မရြိမတ္မတ္၊ ေဖာင္ေဖာင္ရြတ္လွ်က္၊ စိမ္းလတ္ျမသြင္၊ နီစာပင္ႏွင့္၊ ရီစင္ကမ္းမွတ္၊ က်င့္ၿမဲ၀တ္ျဖင့္၊ သူျမတ္ရို႕ထံ၊ အလွဴခံေလာ့၊ ၿခိဳးၿခံသိပ္သည္း၊ ဥစၥာဆည္းလွ်က္၊ ပစၥည္းေပါယယ္၊ ျဗဟၼာၾကြယ္ဟု၊ လူ၀ယ္သတင္း ေပါက္စီမင္း။
၅၁. ဥဒည္းမဇၽၥင္၊ နီ၀င္အခါ၊ ညစာသံုးပါး၊ ပိုင္းျခားဂါထာ၊ ရြတ္ၿမဲရာသား၊ ကာယသိဒၶိ၊ တစိသညာ၊ တတ္ေလ့လာလွ်က္၊ ေၾကာင္းျခာခြဲစိတ္၊ ပရမီသြာ၊ မဟာပိႏၷဲ၊ ေဘးလႊဲရန္ဖီ၊ နတ္စႏၥီကို၊ ပန္းနီပန္းျဖဴ၊ ပူေဇာ္မူလွ်က္၊ ဆုယူဆုေတာင္း၊ က်င့္လမ္းေဟာင္းျဖင့္၊ ဦးေခါင္းသႏီၱး၊ နိတိုင္းဆီးလွ်က္၊ လုပ္ေကၽြးမႈေဆာင္၊ ထဲေခ်ာင္တိုက္တြင္း၊ ထမင္းခ်က္ျပဳတ္၊ ငရုတ္ခ်င္းဆား၊ ဆီပ်ားသကာ၊ ဃနာေထာပတ္၊ ႀကံပြတ္ႏွမ္းပဲ၊ စားစၿမဲျဖင့္၊ အမဲအသား၊ သားငါးေယွာင္ၾကဥ္၊ မယွဥ္သက္သတ္၊ အက်င့္ေလ့လ၊ စာရိတၱျဖင့္၊ မိဘစုတိ၊ ခုနစ္နိလွ်င္၊ စိလတ္ေသာခါ၊ မကြာေဆာက္တည္၊ ကိုယ္စားရည္၍၊ စိတ္ၾကည္ျမတ္လည္း၊ အလွဴပီးေလာ့၊ ရွိးကလြန္လီ၊ ရွိးရိုးပီသား၊ မ်ိဳးဆြီက်င့္ၿမဲ၊ မွတ္သံုးစြဲလွ်က္၊ ငရဲမသက္၊ ခႏၶာပ်က္လည္း၊ အထက္နတ္ျပည္ ေရာက္စီမင္း။
၅၂. ျဂဟသႏၱိ၊ က်မ္းႏွင့္ညွိ၍၊ ဗလိပူေဇာ္၊ ၿဂိဳဟ္ေခၚၿဂိဳဟ္ႏွင္၊ ေဗဒင္ရြတ္မန္း၊ မႏၱန္တန္းလွ်က္၊ က်ယ္၀န္းစကၠ၊ မ႑လဟု၊ တရာ႔သွ်စ္ကြင္း၊ အင္းလည္းစီရင္၊ ဆင္သားဗိတာန္၊ တံခြန္တေလွ်ာက္၊ ျဖဴနီေဆာက္၍၊ ပယ္ေဖ်ာက္ရန္ေဘး၊ ဆီးပီးဦးေခါင္း၊ ဘိသိက္ေလာင္း၍၊ သူေကာင္းသူျမတ္၊ လြတ္စီအနာ၊ ဥပါဒ္ခြာေလာ့၊ ျပည္ရြာစီးပြါး၊ မ်ားစိမ့္သမႈ၊ ဟုတ္တိုင္းျပဳ၍၊ စုဘိက်ီးခဲ၊ ရဲရဲမီးတြင္း၊ ေလာင္ျခင္းေျဖာက္ေျဖာက္၊ ေပါက္ေပါက္စသည္၊ ပန္းငါးမည္ျဖင့္၊ ေဆာက္တည္မပ်က္၊ ခုနစ္ရက္လွ်င္၊ ခန္႔တြက္ပိုင္းျခား၊ မႏၱရားတည့္၊ ဖန္မ်ားစုရြတ္၊ ပ်ားေထာပတ္ႏွင့္၊ မီးနတ္ေကာ္ေရာ္၊ ယစ္ပူေဇာ္၍၊ လူေဘာ္ရန္စစ္ ေပ်ာက္စီမင္း။
၅၃. ေက်းဇူးပညာ၊ မ်ားစြာဂုဏ္အင္၊ ေဗဒင္တတ္သိ၊ ပညာဟိဟု၊ က၀ိပုဏၰား၊ အမ်ားသမိုက္၊ သသၤကရိုက္ကို၊ ၿမိဳွၿမိွုဳက္လွ်ာဖ်ား၊ စက္ထားရဟတ္၊ ပိ႗ကတ္သြင္သြင္၊ ႏႈတ္သံလြင္ႏွင့္၊ ပီျပင္မႈတ္မန္း၊ ၿဖိဳးၿဖိဳးျဖန္းလွ်က္၊ က်င့္ခန္းေထြျပား၊ အပါးပါးတည့္၊ မွတ္သားက်ယ္၀န္း၊ ဆန္းအလကၤာ၊ နား၀င္စြာ၍၊ ဂါထာဖြဲ႔စြမ္း၊ ခ်ီးမြမ္းစေလာက္၊ မင္းပြဲေမွာက္တြင္၊ တေယာက္ပ႑ိတ္၊ ပုေရာဟိတ္ဟု၊ ဘိသိတ္ဆရာ၊ ေျမာက္ထိုက္စြာလွ်က္၊ ဒိသာပါမုခ္၊ မည္ထုတ္ေက်ာ္ေအာင္၊ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္၍၊ တတ္ေခါင္လိမၼာ၊ ရွိအခါ၌၊ ဆရာေျမာက္လွ၊ ဇနကၠသို႔၊ လံု႔လႀကိဳးစား၊ မင္းရို႕အားကို၊ စီးပြားေရာက္ေအာင္၊ ေက်းဇူးေရာင္ျဖင့္၊ လူ႔ေဘာင္ထြန္းလင္း ေတာက္စီမင္း။
၅၄. လကၡာဏာၾကန္၊ တတ္ပြန္ေလ့လာ၊ မင္းျဖစ္ရာသား၊ လက္ညာဖ၀ါး၊ အျခားပ်က္ပ်က္၊ ၿခီထက္သက္၍၊ လက္သည္းမ်ားသြင္၊ အေရးျမင္မူ၊ မင္းလွ်င္စစ္စစ္၊ ျဖစ္အံအၿမဲ၊ မခ်ြတ္လြဲဟု၊ ၀မ္းထဲမရြံ၊ လုိင္ျဖတ္ခံေလာ့၊ ထံုးစံမွတ္သား၊ နည္းနာမ်ားကို၊ ပုဏၰားမ်ိဳးေကာင္း၊ လူအေပါင္းတြင္၊ ကဲေဆာင္းတတ္လြန္၊ ေကာ႑ဥ္းဟန္သို႔၊ ေဟာညြန္လကၡာဏာ၊ တတ္လွစြာ၍၊ ပညာကေ၀၊ ေျမာက္ေသာေထြျဖင့္၊ အေသအခ်ာ၊ နာနာသိပၸ၊ ကိစၥတတ္ပြန္၊ မႏၱန္ၿပီးစီး၊ နတ္ႀကီးသူရႆတီ၊ ပင့္ခ်ီေခၚခ်၊ စကားရလွ်က္၊ ေပါက္ျပေက်ာ္ထိတ္၊ ပုေရာဟိတ္ဟု၊ ဘိသိက္ဆရာ ေျမာက္စီမင္း။
၅၅. က်ယ္၀န္းစႀကၤ၀ဠာ၊ ကမာၻတည္စ၊ ေပၚဦးကလွ်င္၊ ျဗဟၼာႏြယ္ရိုး၊ ေက်ာ္ဟိုးဟိုးတည့္၊ ေကာင္းက်ိဳးစင္ၾကယ္၊ ေလးသြယ္ေဗဒင္၊ တတ္ၿပီးစင္သား၊ လူတြင္ထင္ယွား၊ ပုဏၰားမ်ားကို၊ က်င္စီလို၍၊ သံခ်ိဳလကၤာ၊ ထံုးပမာျဖင့္၊ နည္းနာေထြျပား၊ မွတ္စိမ့္ၾကားသည္၊ တျခားတတိယပိုင္းတည္း။…။
ေလာကသာရ ဆံုးမစာ (ရခိုင္သူျမတ္) (မူၾကမ္း) ( ဒုတိယပိုင္း )
၂၃. ျပည့္သူ႔ထြဋ္ဦး၊ ဘုန္းေရာင္ျမဴးသည့္၊ ရန္ငူးလူ႔ေဘာင္၊ ထြဋ္ေခါင္ရာဇာ၊ ဆံုးမနာေလာ့၊ ကမၻာအစ၊ မဟာသမၼတ၊ ခတၱိယရို႕၊ နီၾကက်င့္ရိုး၊ ေကာင္းက်ိဳးအလွဴ၊ စြန္႔ႀကဲမူလည္း၊ စိတ္ယူေျဖာင့္စင္း၊ ႏူးညံံ့ျခင္းႏွင့္၊ သီတင္းေစာင့္စည္း၊ မ်က္နည္းသည္းခံ၊ ၿခိဳးၿခံသမႈ၊ မျပဳညွင္းဆဲ၊ ဆင္းရဲမရွာ၊ ေမတၱာသက္ျဖန္႔၊ လူအ၀ွန္႔အား၊ မဆန္႔က်င္ၿပီး၊ ဤသုိ႔ ရီးသား၊ ဆယ္ေထြေစာင္႔ၾကပ္၊ တရားကြပ္၍၊ လက္ထပ္ေခၚျပဳ၊ သၿဂၤဳိိဟ္မႈလည္း၊ ေလးခုအစိ၊ ျပကတိျဖင္႔၊ က်င့္ေလ့မၾကြင္း က်န္စီမင္း။
၂၄. ျပည္ႀကီးေသဌီနင္း၊ မင္းတုိ႔ေသာ္ကား၊ သူတပါးထက္၊ ဆယ္ဆတက္၍၊ အိပ္စက္နည္းပါး၊ လူအမ်ားကို ၊စီးပြားခ်မ္းသာ၊ နိတုိင္းရွာေလာ႔၊ အခါခပ္သိမ္း၊ မုဒိမ္းခိုးသူ၊ မပူစီရ၊ ဆုံးမကြပ္ညွပ္၊ ပညတ္အလြန္၊ ရွိးမင္းမြန္ရို႔၊ ညြန္ခဲ႔ေသာတိုင္း၊ က်င့္သမိုင္းျဖင္႔၊ ႏႈန္းႏႈိင္းမယြင္း၊ တမ်ဥ္းခင္းသို႔၊ က်င့္ျခင္းမခၽြတ္၊ တည့္မတ္မတ္လွ်င္၊ လူနတ္ခ်စ္ဖြယ္၊ ေက်းဇူးၾကြယ္၍၊ က်င့္ႏြယ္လမ္းရုိး မွန္စီမင္း။
၂၅. မမိမေလ်ာ႔၊ မေပါ႔လုပ္ႀကံ၊ ကၽြန္ကိုယ္ရံလည္း၊ ၿမဲၿမံေစာင္႔ေယွာက္၊ ထက္ေအာက္တြင္းျပင္၊ မြမ္းျပင္အျပည္႔၊ အိပ္ဖန္ထည္႔လ်က္၊ အၾကည္႔အရႈ၊ အမႈမလင္႔၊ အက်င္႔မေကာင္း၊ အေဟာင္းအသစ္၊ ထြက္၀င္စစ္၍၊ ကၽြန္ခ်စ္ကၽြန္ယုံ၊ ထမ္းကုန္မႈမ်ား၊ ရီျခားေျမာ္ျမင္၊ တိုင္ပင္ႀကံသီး၊ အမတ္ႀကီးကုိ၊ အနီးထံပါး၊ သက္ေစာင္႔ထား၍၊ ယုံမွားမဲ႔လွ်င္း၊ နွလုံးသြင္းလွ်က္၊ ခ်စ္ျခင္းသူ႔ထက္ လြန္စီမင္း။
၂၆. ျပည္ထဲအေရး၊ ေပါက္ႏွင့္ေက်းသို႔၊ ႀကံေတြးလွည့္ကာ၊ မသိသာတည့္ အရာျမင္ျမင္၊ မျဖစ္ခင္က၊ တုိင္ပင္မျပတ္၊ ကၽြန္မူွးမတ္နွင့္၊ ၾကန္ဘတ္ဟူးရား၊ ပညာမ်ားသား၊ ပုဏၰားရဟန္း၊ ရွိတြင္၀န္း၍၊ ကိန္းခန္းဒသာ၊ အခါမီးမူ၊ အရွိအေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ရီၾကည္း၊ စီစဥ္သည္းလွ်က္၊ ေစာင္႔စည္းရံတား၊ ကင္းေထာက္ထား၍၊ ၿမီျခားသူမလြန္ စီႏွင့္မင္း။
၂၇. သူ႔ျပည္သူ႔ရြာ၊ သူ႔ရပ္မွာ၌၊ ျခင္းရာသိေၾကာင္း၊ ဥာဏ္ေကာင္းေရး၀င္၊ တိုင္ပင္ႀကံေထြ၊ သူလွ်ဳိစီ၍၊ မနီစုံစမ္း၊ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္၊ အားအင္ေထာင္လွ်က္၊ ေနာက္ေနာင္ၿမီးသား၊ စီးပြါးရွည္စီ၊ တည္စိမ့္စီေၾကာင္း၊ ႏႈတ္ေကာင္းခြန္းသာ၊ လက္ေဆာင္စာႏွင့္၊ စီပါးစင္းလ်င္း၊ ထိုထိုမင္းကို၊ ခ်စ္တင္းမီးျမန္း၊ ဆြီခင္ပြန္းဟု၊ မိတ္မွန္းကိုယ္ကို၊ တံတစ္ဆို၍၊ ခ်စ္လိုစကား မွန္စီမင္း။
၂၈. ငါ့ျပည္ငါ့ရြာ၊ ငါ့ရပ္မွာ၌၊ ဇာတာအလို၊ ၿဂိဳဟ္လည္းမေကာင္း၊ ထပ္ေလာင္းထိတ္ထံု၊ ပ်ံတံုက်ီးငွက္၊ ႏႈတ္ထြတ္စနည္း၊ ေႏွာင့္ယွက္သည္းမူ၊ ေစာင့္စည္းရံတား၊ မႏၱရားႏွင့္၊ သမားကြယ္ကာ၊ လြတ္စိမ့္ငွာျဖင့္၊ ၿဂိဳဟ္စာပို႔ပီး၊ သႏၱီးပူေဇာ္၊ သႀကၤန္ေခၚ၍၊ သံုးေဘာ္ျမတ္စြာ၊ ရတနာကို၊ မကြာကပ္ဆည္း၊ ေကာင္းမႈခ်ည္းတည့္၊ ျဖင္ပည္းေျပာထူ၊ စြန္႔ႀကဲလွဴ၍၊ ၾကည္ျဖဴစိတ္ထက္ သန္စီမင္း။
၂၉. ခပ္သိမ္းျပည္သူ၊ ရဟန္းလူကို၊ သိမ္းျမန္းပိုက္ထုပ္၊ ၾကက္သားအုပ္သို႔၊ မလႈပ္စီေၾကာင္း၊ လွည့္ျဖားေယာင္းလွ်က္၊ က်င့္ေဟာင္းမလြန္၊ တုတ္ခြန္အျပင္း၊ သနားျခင္းျဖင့္၊ ႏွိပ္နင္းကလူ၊ မပူစီရ၊ ကြပ္ဆံုးမလွ်က္၊ ထြန္းပေျပာင္ေျပာင္၊ မိုးထိပ္ေခါင္၌၊ အေရာင္ခ်မ္းလြန္၊ လဗိမၼာန္လွ်င္၊ ပူပန္မဟိ၊ ၿငိမ္းလီဘိသို႔၊ ၾကယ္တိရံကာ၊ တင့္တယ္စြာသား၊ ပမာပံုသင့္၊ လႏွယ္ပြင့္၍၊ လင္းပြင့္တိုင္းကား၊ စည္ပင္ပြားလွ်က္၊ လူမ်ားေကာင္းခ်ီး ထြန္စီမင္း။
၃၀. လူမ်ားအထိပ္၊ စိုးမိုးႏွိပ္သား၊ တံဆိပ္မွန္ကင္း၊ ထိုထိုမင္းကား၊ ေဖြနည္းစိစစ္၊ ရန္အျမစ္ကို၊ တူးပစ္ႏိုင္စီ၊ ရန္ျမစ္သီမွ၊ ရြာနီျပည္သူ၊ ခပ္သိမ္းလူကို၊ မပူမဆာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသာအံ့၊ မလာႏွစ္ဆစ္၊ မိုးႀကိဳးပစ္သို႔၊ ရန္စစ္မ်ားကို၊ ေဖ်ာင့္လြင့္ၿဖိဳေလာ့၊ ရန္လိုမဟိ၊ ရဲစြမ္းျပည့္သား၊ မလွည့္ငဲ့ေစာင္း၊ သူရဲေကာင္းကို၊ မ်ားေၾကာင္းဆည္းပူး၊ ပီးကမ္းၾကဴးလွ်က္၊ ေက်းဇူးအလိုက္၊ သိမ္းျမန္းပိုက္၍၊ ခ်စ္ႀကိဳက္သနား၊ ရင္၀ယ္သားသို႔၊ ျဖည့္ျပားမင္းေရး ပြန္စီမင္း။
၃၁. ကာမေဒ၀၊ စသည္အျပား၊ နတ္ေလးပါးတြင္၊ တပါးမည္မွတ္၊ ေလာကနတ္ဟု၊ လူ႔ထြဋ္ဦးစြန္း၊ ဘုန္းေတာ္ထြန္းသား၊ လွ်ံ၀န္းစိုးပိုက္၊ မင္းသို႔လိုက္၍၊ ျပည္၌ျပည္သူ၊ မင္းမတူလွ်င္၊ က်င့္မူမလြဲ၊ သံုးစြဲေလ့လာ၊ က်င့္ကုန္ရာသည္၊ ရာဇျပဌာန္း၊ ၾကငွန္းမွန္ကင္း၊ မေၾကာင္းရင္းကား၊ မင္းလွ်င္တေယာက္၊ လွံမေစာက္ျဖင့္၊ မေကာက္မယြန္း၊ ေတာ္ေျဖာင့္တန္းက၊ ထက္၀န္းဗိုလ္ပါ၊ လူတကာလည္း၊ ညီညာေတာ္မွန္၊ မင္းအဟန္သို႔၊ ေကာင္းမြန္က်င့္မႈ၊ ႏွလံုးျပဳအံ့၊ ျပည့္သူမ်က္ပြင့္၊ ေကာင္းေအာင္က်င့္ေလာ့၊ ပံုသင့္က်မ္းလာ၊ ဥပမာကား၊ အရာအေထာင္၊ ႏြားကုန္ေအာင္တြင္၊ ရွိေဆာင္ႏြားလား၊ ေျဖာင့္ေျဖာင့္လားက၊ ႏြားမ်ားစင္စိုက္၊ ေျဖာင့္ေျဖာင့္လိုက္သို႔၊ စရုိက္က်င့္မူ၊ ခပ္သိမ္းလူလည္း၊ ထို႔တူလည္းေကာင္း၊ ျဖစ္ရာေခ်ာင္းသည္၊ မင္းေကာင္းေတာ္ေျဖာင့္ မွန္စီမင္း။
၃၂. မာသုကုဇၥ်ိ၊ မဟာရာဇ၊ မာသုကုဇၥ်ိ၊ ရေထသဘ၊ သမၺဳဒၶလွ်င္၊ ဆံုးမေဟာၾကား၊ ဤတရားကို၊ မွတ္သားလည္းျပဳ၊ သီးခံမႈျဖင့္၊ ျပည့္သူ႕ခမည္း၊ မ်က္ေတာ္နည္းေလာ့၊ ျဖဳတ္ခ်ည္းအမ်က္၊ ထြက္သက္မျပင္း၊ လူခပင္းကား၊ မင္းကိုေၾကာက္ေယွာင္၊ ေလာင္ပူရဲရဲ၊ ရွားမီးခဲသို႕၊ ၀မ္းထဲခ်ဲ႕ခ်ဲ႕၊ အမ်က္မဲ့လည္း၊ တုန္လဲ့ရြံ႕ရွာ၊ ေၾကာက္ကုန္ရာႏွင့့္၊ ျပင္းစြာအမ်က္၊ ထြက္တၿပီးကာ၊ ၾကက္သီးထ၀ွန္၊ အူခ်ာမႊန္မွ်၊ အလြန္အၾကဴး၊ ေၾကာက္မိန္းမူးလွ်က္၊ ဆူးဆူးရားရား၊ အမ်က္အားကို၊ တရားစြဲကိုင္၊ မခ်ဳပ္ႏိုင္သည္း၊ စိတ္ခိုင္တည္တံ့၊ ဆင္ျခင္၀ံ့၍၊ မ၀ံ့ႏွစ္ဆစ္၊ ႀကိမ္ဖန္စစ္၍၊ အျပစ္အေလ်ာက္၊ သံုးႀကိမ္ေျမာက္မွ၊ ေသေလာက္ေလ်ာ္ဖီး၊ မင္းဒဏ္ပီးလည္း ၊ ကြပ္ေရးဖန္မ်ား စီႏွင့္မင္း။
၃၃. ခပ္သိမ္းျပည္သူ၊ လူမ်ားထိပ္မိုး၊ ရီၿမီစိုးထ၊ ျပည့္ၿဖိဴးခ်မ္းသာ၊ က်င့္ရာအမ်ား၊ ခုနစ္ပါးလွ်င္၊ စီးပြားစင္စစ္၊ မ်ားသည္ျဖစ္၍၊ သွ်င္ခ်စ္ဘုရား၊ မင္းတို႔အားကို၊ ေဟာထားခဲ့သည္၊ ခုႏွစ္မည္ကာ၊ လူ႔ျပည္ေစာင့္တတ္၊ နတ္ကိုျမတ္ႏိုး၊ အမ်ိဳးဆြီနီး၊ သက္ႀကီးရိုေသ၊ ျပည္နီရြာသူ၊ ႏိုင္ထက္မူျဖင္႔၊ မယူသားၿမီး၊ မႈရီးတိုင္ပင္၊ ညီညြတ္အင္ႏွင္႔၊ လာခ်င္ထက္၀န္း၊ ရဟန္းပုဏၰား၊ သိမ္းပကားျဖင္႔၊ တရားမယြင္း၊ ျဖည္႔တင္းေကၽြးမြီး၊ မလာသိမ္းေသာ္၊ နီးဝီးရပ္သား၊ သူရို႕အားကို၊ မလားစီေအာင္၊ ေက်းဇူးေဆာင္လွ်က္၊ ျပည္ေထာင္အေရး၊ ရွိကေတြးသည္၊ ပညတ္မလြန္၊ လမ္းမွန္စိုက္စိုက္၊ ရာထင္လိုက္လွ်က္၊ တိမ္ထက္လွစ္ထြန္း၊ လအ၀န္းသို႔၊ ေလးကၽြန္းရိပ္ေမွာင္၊ ဘုန္းအေရာင္ျဖင္႔၊ ေျပာင္ေျပာင္၀င္း၀ါ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသာ၍၊ ျပည္ရြာတိုင္းကား ပြားစီမင္း။
၃၄. သမၻာရင့္ၿဖိဳး၊ ရွိးေကာင္းက်ိဳးေၾကာင့္၊ တန္ခိုးထြန္းလွ်ံ၊ လူ႔ထိပ္စံသား၊ ဘုန္းခၽြံရန္နည္၊ မင္းရို႕သည္ကား၊ အရွည္ေရးရာ၊ ျမင္ႏိုင္စြာသား၊ လိမ္မာက၀ိ၊ ပညာဟိကို၊ ပီတိခ်စ္ျပင္း၊ ႏွလံုးသြင္း၍၊ ဆိုျခင္းထြက္သံ၊ နားပါးခံလွ်က္၊ ထံုးစံနည္းနာ၊ တိုင္ပင္ရာ၏၊ ဥာဏ္၀ါကြန္႔ျမဴး၊ ဂုဏ္ျဖင့္ထူးသား၊ ေက်းဇူးေရာင္ၿငိ၊ ပညာဟိႏွင့္၊ ျပည္ႀကီးေသဌီနင္း၊ ျပည့္သွ်င္မင္းရို႕၊ မကင္းစီရာ၊ ဥပမာကား၊ ရတနာဂူ၊ နႏၵမူ၌၊ မဥၥဴပန္းလား၊ ေက်ာ္ထင္ယွားအံ့၊ ႏွစ္ပါးေပါင္းဖက္၊ အက်ိဳးနက္အံ့၊ ထမ္းရြက္ေဆာင္ျပဳ၊ ျပည္ထဲမႈေၾကာင့္၊ စိငုျမင္ၿပီး၊ ပညာႀကီးကို၊ ထံုးတီးစံုရီး၊ ပံုစံမီး၍၊ က်င့္ေရးလြန္စိတ္ ျဖာစီမင္း။
၃၅. ဆင္ျမင္းရထား၊ ၿခီသည္အားႏွင့္၊ ေလးပါးစစ္အင္၊ စစ္ဘုရင္လည္း၊ မြမ္းျဖင္ၿဖီးေထြ၊ မ်ားလွစီေလာ့၊ အနီမက်၊ ရန္စစ္ထေသာ္၊ ျဖျဖလိုက္လံ၊ စစ္ဦးႏွံမွ၊ ရြံ႕ေလရြံ႕ရြံ႕၊ ေနာက္မ၀ံ့တည့္၊ ဖို႔ရြံ႕ညည္းတည္း၊ ေၾကာက္ရြံ႕သည္း၍၊ သရည္းလီဖြယ္၊ ရန္စစ္သြယ္လိမ့့္ ၊မျပယ္လီသိမ္း၊ စစ္မက္ႀကိမ္းမူ၊ ပြန္းတီးမႈေဆာင္သူရဲေခါင္ကို၊ ဆင္ေျပာင္မုန္တပ္၊ မင္းစီးအပ္၍၊ ေနာက္ထပ္အမ်ား၊ ဆင္ျမင္းျပားလွ်က္၊ ရွိဖ်ားတည္တြင္၊ စစ္စီရင္ေလာ့၊ စစ္ဆင္သံုးပါး၊ အဖ်ားၿဖီးထပ္၊ ပြင့္ခ်ပ္ၾကာသြင္၊ ဆင္လည္းခၽြန္းတည္း၊ ျမင္းလည္းဇက္ခ်ဳပ္၊ ၿခီသည္အုပ္လွ်က္၊ စစ္ရုပ္အ၀န္း၊ ေကာ့ယြန္းတက္ဟန္၊ လွည္းသ႑ာန္သိုု႔၊ တတ္ပြန္းနား၀င္၊ စစ္ေရးဆင္၍၊ ေအာင္ျမင္စိမ့္ေထြ၊ ဥကပေဒျဖင့္၊ စစ္ၿမီအရပ္၊ စစ္မွဴးကြပ္လွ်က္၊ ရြပ္ရြပ္ထိုးခုတ္၊ ၾကက္ရဲစုတ္သို႔၊ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္း လြန္စီမင္း။
၃၆. သာမ်ားမစၥ၊ စသည္အဂၤါ၊ ခုနစ္ျဖာကို၊ ျပည္ရြာျပကတိ၊ စံုစိလွ်င္းေအာင္၊ ျပည္ေထာင္ဟူက၊ ျပည္ကိစၥကို၊ လံု႔လၿဖီးထူ၊ ႏွလံုးမူေလာ့၊ ရန္သူေၾကာက္ဖြယ္၊ နက္၀န္းက်ယ္သား၊ ပင္လယ္က်ံဳးေျမာင္း၊ ရီနီေကာင္းလွ်က္၊ ရဲေလာင္းရင္တား၊ တံခါးတုရိုဏ္၊ ႀက့ံခိုင္ၿမိဳ႕ကို၊ တသိန္းၿဖိဳလည္း၊ မၿပိဳႏိုင္မူ၊ ႀကီးက်ယ္ထုႏွင့္၊ မ်က္ယႈလွတင့္၊ တန္ေဆာင္ဆင့္၍၊ သြယ္ျမင့္ျပေဆာင္၊ ျမားေျမာင္လက္နက္၊ ၿမိဳ႕ထက္ပတ္ေလွ်ာက္၊ စစ္တဲေဆာက္၍၊ ရင္ေလွ်ာက္ပတ္ကုန္း၊ သူရဲပုန္းက၊ စသည္မက်န္၊ တံခြန္ေလာက္လႊဲ၊ စူးရဲကစ၊ အနီက်လွ်င္၊ သဗၺကိရိယာ၊ ၿမိဳ႕တန္ဆာလည္း၊ မ်ားစြာျပည့္ႏွက္၊ ႀကံစည္နက္လွ်က္၊ ၾကမ္းခက္ရဲမာန္၊ ျခေသၤ့ဟန္သို႔၊ ရန္ကိုကဲမိုး၊ မိုးႏွယ္ႀကိိဳး၍၊ တန္ခိုးေက်ာ္ထင္ ရွားစီမင္း။
၃၇. အမ်ိဳးေလးပါး၊ ပုဏၰားပုေဏၰး၊ သဌီးသၾကြယ္၊ ကုန္သြယ္သူပင္၊ သူထင္သူရွား၊ ျပည္နီမ်ားလွ်က္၊ စပါးဆန္ရီ၊ ျပည့္လြန္စီလည္း၊ ေျပာင္းပဲလူးဆတ္၊ အထပ္ထပ္လွ်င္၊ အလပ္ၿမီနည္း၊ လုပ္ႀကံဆည္းမွ၊ ပစၥည္းျဖင့္ၿပီး၊ ျပည္ႀကီးလကၡဏာ၊ ရီဆာေလာက္ငံ့၊ စိႏွံသိုထား၊ ဆီးသမားႏွင့္၊ ဟူးရာမကြာ၊ တတ္လိမၼာသား၊ ေရးရာပြန္းတီး၊ မတ္ႀကီးႀကံထက္၊ တံု႔ဖက္တိုင္ပင္၊ ေျမာ္ျမင္က်ိဳးေၾကာင္း၊ ခင္ပြန္းေကာင္းတည့္၊ ေစာေလာင္းက်င့္အပ္၊ ေစာင္မကြပ္လွ်က္၊ ထူထပ္တိုင္းကား၊ ေအာင္ျခင္းမ်ားလီ၊ ျပည္ေထာင္နီမ်ိဳး၊ လုပ္ေဆာင္ႀကိဳးေလာ့၊ ျမင္းရိုးဆင္သည္၊ စစ္က်င္လည္သား၊ ခိုင္က်ည္သူရဲ၊ ရန္မဖဲကိုု၊ ခ်စ္ၿမဲျမတ္လည္း၊ ေက်းလက္ပီး၍၊ သိမ္းမီြးျဖည့္တင္း၊ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းျဖင့္၊ လြန္းမင္းခ်စ္သနား တည္စီမင္း။
၃၈. အေခါင္ၾကငွန္း၊ လူ႔ထိပ္ထြန္းသား၊ ဦးစြန္းအခ်ာ၊ မင္းတကာရို႕၊ ပမာပံုခင္း၊ ျခေသၤ့မင္းႏွင့္၊ က်င့္ျခင္းအညီ၊ တူၾကစီေလာ့၊ ေလးေထြအရိုး၊ ျခေသၤ့မ်ိဳးတြင္၊ တန္ခိုးႀကီးေခါင္၊ ေတာသံုးေထာင္ကို ၊စိုးပိုင္ႏွိမ္နင္း၊ စြမ္းအားျပင္းသည္၊ သားမင္းျမတ္စြာ၊ ေကသရာလွ်င္၊ အခါနိစၥ၊ သဘာ၀ျဖင့္၊ သူရဇာတိ၊ ရဲျခင္းဟိသည္၊ မိမိ္အစာ၊ ရွာလိုခါမွ၊ နီရာေက်ာက္ဂူ၊ ထြတ္လက္ျပဴေသာ္၊ ရန္သူယွဳၾကည့္၊ ငဲ့လွည့္မ်က္ေစာင္း၊ ၿခိမ္းေမာင္းေဟာက္သံ၊ ျမဴးထူးစံမွ၊ ခၽြံခၽြံစိုက္စိုက္၊ သားကိုလိုက္၍၊ သတ္ကိုက္စီးႏြံ၊ သြီးသံေသာက္တုတ္၊ အားကိုထုတ္၍၊ ကိုက္ဆုတ္ႏွိပ္နယ္၊ ႀကီးငယ္မဟူ၊ လူမ်ားထိပ္လယ္၊ စိုးစံပယ္သည္၊ ဘုန္းၾကြယ္ရာဇာ၊ က်င့္အပ္စြာ၊ ေရးရာေမွ်ာ္ယွဳ၊ ခပ္သိမ္းမႈကို၊ ဗဟုကိစၥ၊ ဟူသမွ်လွ်င္၊ လံု႔လပည္းတူ၊ အားကိုမူျဖင့္၊ ရန္သူစဲ၍၊ ျပည္ထဲပြင့္လင္း သာစီမင္း။
၃၉. နရာဓိပတိ၊ သိဒၶိထြဋ္္တင္၊ ျမတ္ဆံုးတင္သည္၊ ျပည့္သွ်င္ဘုန္းလိႈင္၊ က်င့္နည္းခိုင္၍၊ ဥဗ်ိဳင္းငွက္တူ၊ က်င့္ေတာ္မူေသာ္၊ ျဖဴသည္အဆင္း၊ မႊြီးေရာင္၀င္းသား၊ လိုင္က်င္းၿခီရွည္၊ ထိုငွက္သည္ကား၊ ေဖြနီအစာ၊ လွည့္ပတ္ရွာ၍၊ ျမစ္သာျမစ္ေလာင္း၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းကမ္းနား၊ သြားလာမြိညက္၊ ၿငိမ္သက္ဣိေျႏၵ၊ ေထြရွဳစိ္မ့္စီ၊ မိန္းမိန္းနီလွ်က္၊ ရီမွာပြက္က်င္၊ ငါးကိုျမင္ေသာ္၊ ခုန္မင္လွ်ပ္လွ်ပ္၊ ရေအာင္ဟပ္သို႔၊ ျပည့္ကြပ္လူမွဴး၊ ေစာရန္ငူးလည္း၊ ဆူးဆူးက်င့္မူ၊ ဗ်ိဳင္းမတူလွ်င္၊ ဟူဟူသေရြ႕၊ အဓေလ့ျဖင့္၊ အမြိေစာင့္ေယွာက္၊ သာေလ်ာက္ျဖည္းျဖည္း၊ က်င့္သိ္ပ္သည္းလွ်က္၊ တိုင္တည္းသမႈ၊ ေျမာ္ၾကည့္ယႈမွ၊ အန္တုအန္ပ၊ အစေထာ္ေလာ္၊ ေပၚသည္အႀကိိဳက္၊ ကြပ္ညွပ္လိုက္၍၊ ေနာက္၌ရန္မလာ စီႏွင့္မင္း။
၄၀. ဗာဟုဗလ၊ စသည္တြက္ရီ၊ အားငါးေထြျဖင့္၊ တိုင္းျပည္ေသဌီနင္း၊ မင္းရို႕ေသာ္သာ၊ ျပည့္ႏိုင္ရာဟု၊ ျမတ္စြာဘုရား၊ ဤလူမ်ားကို၊ ေဟာၾကားမိန္႔ျမြက္၊ ေရႊႏႈတ္နက္ျဖင့္၊ မပ်က္စီေအာင္၊ ေက်းဇူးေဆာင္ေလာ့၊ လူေဘာင္လူ႔ထြဋ္၊ လူမင္းျမတ္တို႔၊ ဆင္မွတ္တန္းဆာ၊ ရတနာသို႔၊ မကြာၿမဲတည္၊ အင္ငါးမည္တြင္၊ အထြဋ္တင္သား၊ မ်က္ရွင္အလား၊ ပညာအားျဖင့္၊ စီးပြါးျမင္ႏိုင္၊ ၿမဲေၾကာင္းကိုင္၍၊ ျပည့္လႈိင္ေက်းဇူး၊ အထူးထူးထြင္၊ အမွူးစင္စစ္၊ ရွိလားျဖစ္လွ်က္၊ အျပစ္ခြာေယွာင္္၊ အက်ိဳးေဆာင္သား၊ တက္ေခါင္လိမၼာ၊ မတ္ပညာကို၊ စီပါသံုးစြဲ၊ ကိုယ္၌ၿမဲကာ၊ ငရဲမလား၊ ရွိယႈလားလွ်က္၊ ျမတ္ဖ်ားနိဗၺာန္၊ ခရီးညႊန္လွ်က္၊ သမႏၲစက္၊ အျမင္နက္သား၊ ပြားတတ္ပညာ၊ မတ္လိမၼာအား၊ ဆရာတစ္ဆူ၊ တိုင္ပင္မူလွ်က္၊ ဆံုးမခက္သား၊ သူပ်က္တစ္ေယာက္၊ ပါယ္မေၾကာက္ကိို၊ ႏွင္ေျခာက္ၿခိမ္းေမာင္း၊ စီးတစ္ေခ်ာင္းလွ်င္၊ ေထာင္းေထာင္းညက္ညက္၊ မ်က္ႏွာဖ်က္၍၊ ရန္ဘက္မညွာတာ စီႏွင့္မင္း။
၄၁. အပၸေမယ်၊ အနႏၲလွ်င္၊ ဆံုးစမတင္၊ ကမ္းမျမင္သား၊ ရီျပင္၀န္းက်ယ္၊ ပင္လယ္ျမစ္မ၊ သမုဒၵ၌၊ ငါးရာ့ငါးစင္း၊ ျမစ္ခပင္းရို႕၊ စင္းလွ်င္းမရွာ၊ စီး၀င္လာသို႔၊ ခ်မ္းသာေခါင္ေရာက္၊ မင္းျဖစ္ေျမာက္က၊ ထပ္ေလွာက္ရတနာ၊ မ်ားလွစြာသား၊ ဥစၥာေရႊေငြ၊ အေထြအျပား၊ အပါးပါးလွ်င္၊ ၀တ္စားတန္ဆာ၊ လိုရာရာတည့္၊ မၾကာမတင္၊ ေရာက္လာလွ်င္လည္း၊ လိုခ်င္သမႈ၊ မျပဳေလက်င္၊ ျပည္ႀကီးသွ်င္ရို႔၊ ဆင္ျခင္ေကာင္းစြ၊ စိတ္ေလာဘကို၊ တရာ့တစ္စင္း၊ ထီးေဆာင္းမင္းရို႕၊ လက္ရင္းက်ပ္သို၊ ကၽြန္ျပဳလိုလွ်င္၊ သို႔ကိုေသာ္လည္း၊ နည္းသည္ႏွင္ႏွင္၊ လိုအင္ျပည့္ခဲ၊ မေရာက္ရဲတည္း၊ ျပည္ထဲေသဌီနင္း၊ မင္းတို႔ဘုန္းအား၊ စည္ပင္ပြား၏၊ ျပည္သားျပည္သူ၊ ေျပာထူပစၥည္း၊ ျဖင္ပည္းခိုင္ၿဖီး၊ ၾကြယ္ေျမာက္ၿပီးမွ၊ သစ္သီးခိုင္ညြတ္၊ မွည့္မွဆြတ္ေသာ္၊ ေကာင္းျမတ္ရသာ၊ ခ်ိဳၿမိန္စြာသို႔၊ ပမာထို႔ဟန္၊ မွည့္ခါတန္မွ၊ တုတ္ခြန္ခိုင္ျပြတ္၊ ျပည္သီးဆြတ္လွ်က္၊ အလြတ္မစား၊ အခ်ိဳ႕ထား၍၊ အမ်ားေက်ြးမြီး၊ ၀ီငွပီးသည္၊ က်င္႔ေရးတတ္လိမ္ မာစီမင္း။
၄၂. ၀သုႏၵရာ၊ ေျမမ်က္ႏွာထက္၊ ၾကမၼာေရွးဘုန္း၊ ကုသိုလ္မႈန္း၍၊ ခါဆုန္းခ်ိန္သင့္၊ ၾကာႏွယ္ပြင့္သား၊ ရင္႔သည့္ေတဇ၊ တန္ခိုးပလွ်က္၊ လူမ်ားမ်က္စိ၊ နရာဓိတို႔၊ ဂတိေလးပါး၊ မမွားစီေအာင္၊ ေက်းဇူးေဆာင္၍၊ တည္ေထာင္ကမာၻ၊ အစစြာက၊ ဆရာမႏု၊ ရေသ့ျပဳသား၊ လူမႈဆံုးျဖတ္၊ ဓမၼသတ္ႏွင့္၊ ညီညြတ္မယြင္း၊ ေစာင့္စည္းျခင္းျဖင့္၊ ခပင္းမ်က္ႏွာ၊ မနာအားပါး၊ ႏွစ္ဘက္သား၏၊ အၾကားလယ္မွန္၊ ခ်ိန္ခြင္မွန္သို႔၊ ဧကန္က်က်၊ မီးျမန္းမွလွ်င္၊ မဆမေတြး၊ ရွံဳးႏိုင္ပီးေလာ့၊ အေရးအေလ်ာက္၊ မေဖာက္မွန္ကန္၊ က်မ္း၌မွန္သား၊ ရွိးလြန္နည္းမွီး၊ ထံုးတည္းမွတ္သား၊ ပိုင္းျခားအဟုတ္၊ စက္သြားခုတ္သို႔၊ စုတ္စုတ္ထြင္းထြင္း၊ ႀကံထိုးယြင္းလွ်က္၊ စင္းစင္းမတ္မတ္၊ တရားျဖတ္၍၊ လူနတ္ေကာင္းခ်ီး ျငာစီမင္း။
၄၃. မဟီပတိ၊ ယသႆိဟု၊ ၿမီႀကီးသခင္၊ စီးစိမ္ျပင္သား၊ ေက်ာ္ထင္လူ႔ျပည္၊ မင္းရို႕သည္လၽွင္၊ အရွည္မေမွ်ာ္၊ မေတာ္အလ်ား၊ မိေလ်ာ့ျငား၍၊ တရားမေစာင္႕၊ မေျဖာင္႕မစင္း၊ အက်င့္ယြင္းမူ၊ ထိုမင္းလက္ထက္၊ ၿမီႀကီးလွ်က္လည္း၊ သက္ခၾသဇာ၊ ေအာက္မွာရြိလီ၊ ထဲတဗြီ၌၊ နီဘိရကား၊ အျမားပည္းျဖင္၊ ေရာက္လွည့္က်င္သား၊ သစ္ပင္သစ္သီး၊ မႀကီးလံုးဖန္၊ အမြန္ရသာ၊ ၾသဇာမဟိ၊ ပ်က္သိသိတည့္၊ ထို႔ၿပီးအပ၊ ဆီး၀ါးစသည္၊ ေတဇမထက္၊ ပ်က္ခဲ့ရသာ၊ စားလီပါလည္း၊ အနာလြတ္ခဲ၊ ရြိရြိရဲလွ်က္၊ ေကာင္းၿမဲမေကာင္း၊ မိုးလီေႏွာင္း၍၊ ေသာင္းခေကာက္ပင္၊ ပ်ိဳးမရွင္တည့္၊ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီး၊ တရားမွီးမူ၊ ၿမီႀကီးရသာ၊ ၾသဇာတိုးတက္၊ ခ်ိဳျမက္သစ္သီး၊ အႀကီးလံုးလွ၊ ဆီး၀ါးစသည္၊ ေတဇထက္ျမတ္၊ ေရာဂါလြတ္၍၊ ရြာဆြတ္မိုးေကာင္း၊ ေကာက္မေသာင္းတည့္၊ မင္းေကာင္းရို႕ေၾကာင့္၊ တရားေစာင့္ေလာ့၊ သွ်စ္ေသာင္းၿမီျပင္၊ ရန္ကိုသင္လွ်က္၊ ျပည္တြင္းျပည္သူ၊ ခပ္သိမ္းလူလည္း၊ ဆုယူမ်ားစြာ၊ ခ်စ္ၾကင္နာ၍၊ ေမတၱာမိုးႀကီး ရြာစီမင္း။
၄၄. လကၤာဒီပ၊ သီဟဠဟု၊ နာမျပ႒ာန္း၊ သီဟိုကၽြန္း၌၊ ထြန္းသည္နီသြင္၊ တန္ခိုးထင္သား၊ သခၤေဗာဓိ၊ အမည္ဟိသည္၊ မင္းႀကီးက်င့္ထူ၊ ႏွလံုးမူေလာ့၊ နတ္လူခ်စ္ျပင္း၊ ထိုသည့္မင္းကား၊ ေစာင့္ျခင္းတရား၊ မယြင္းမွားတည့္၊ ခိုးသားပူေလာင္၊ ေခါင္သည့္မိုးႏွင့္၊ နတ္ဆိုးဘီလူး၊ စားၾကဴးလူသား၊ ေဘးသံုးပါးကို၊ သိၾကားနတ္တိုင္၊ ဓိဌာန္လိႈင္လွ်က္၊ အသက္စြန္႕စား၊ ျပည္သူမ်ားေၾကာင့္၊ ဖိတားေပ်ာက္စီ၊ မိုးေကာင္းစီ၏၊ က်င့္ေထြလိုလား၊ မတတ္ျငားလည္း၊ ရွိဳးရွာဆိုးေကာင္း၊ က်ိဳးတေၾကာင္းမွ်၊ မင္းေကာင္းမွန္ကဲ၊ က်င့္မူရဲေလာ့၊ ေဖာက္လဲတတ္စြာ၊ သက္ခႏၶာကား၊ အခါျမင့္ရွည္၊ မတည္ႏိုင္ဘဲ၊ ေက်းဇူးေသာ္မူ၊ သူေတာ္လူရို႔၊ ေျပာမူျမင့္ၾကာ၊ ခ်ီးမြမ္းရာလွ်င္၊ ကမၻာပတ္လံုး၊ ေျပာမဆံုးတည့္၊ ရွိထံုးနည္းခိုင္း၊ ေကာင္းက်င့္လိႈင္း၍၊ လူတိုင္းအံ့အဲ၊ ခ်ီးမြမ္းကဲလွ်က္၊ ျမင့္ၿမဲေက်းဇူး ၾကာစီမင္း။
၄၅. သဟႆေနတၱ၊ ၀ါသ၀ဟု၊ သကၠသူရိန္၊ ေဒ၀ိန္ထြဋ္ထား၊ မိုးသိၾကားလွ်က္၊ တရားေစာင့္သူ၊ က်င့္ေကာင္းလူကို၊ ေရးယူစိမ့္ငွာ၊ ေလးမ်က္ႏွာ၌၊ သြယ္ကာရန္ေထာက္၊ နတ္ေလးေယာက္ကို၊ ေစာင့္ေယွာက္ပိုင္းျခား၊ အၿမဲထားသို႔၊ တိုင္းကားအုပ္စိုး၊ ျပည္ထိပ္မိုးသား၊ တန္ခိုးထြန္းလင္း၊ လရို႕မင္းလည္း၊ က်င့္ျခင္းထို႔တူ၊ ဆင္းရဲသူအား၊ ကလူညွဥ္းဆဲ၊ မခဲစိမ့္ငွာ၊ ရပ္မ်က္ႏွာကို၊ ကြယ္ကာစိမ့္ေၾကာင္း၊ က်င့္ေကာင္းမြန္ရည္၊ သေဘာတည္လွ်က္၊ ႀကံစည္နက္နဲ၊ မႈထမ္းရဲသား၊ ခက္ခဲေရးရာ၊ လိမၼာတတ္ေျမာက္၊ မတ္ေလးေယာက္အား၊ လက္ေအာက္မွာထား၊ ေလးဖို႔ျခား၍၊ ေလးပါးဒိသာ၊ ရပ္ခန္း၀ါ၌၊ ျပည္ရြာကိစၥ၊ ဟူသမွ်ကို၊ ဆံုးမကံျမစ္၊ အျပစ္မေကာင္း၊ မပီးေကာင္းဟု၊ အေၾကာင္းစံုစမ္း၊ ရွိက်င့္တမ္းျဖင့္၊ မႈထမ္းအေစ၊ ကြပ္ညွပ္ေပ၏၊ လူ႔ဆြီသိၾကား၊ လူမင္းဖ်ားလည္း၊ ေလးပါးထပ္တူ၊ ပမာယူလွ်က္၊ ျပည္သူေစာင့္ေယွာက္၊ မတ္ေလးေယာက္ႏွင့္၊ အံ့ေလာက္လူ႔ေဘာင္၊ ျပည္ထဲေဆာင္၍၊ ျပည္ေထာင္ေၾကာက္ရႊံ႕ ယွားစီမင္း။
၄၆. အခါတပါး၊ ျမင္မိုရ္ဖ်ား၌၊ သိၾကားနီရာ၊ စစ္ျပဳလာသည့္၊ ျပင္းစြာမ်က္သွ်ိန္၊ အသူရိန္ကို၊ ေဒ၀ိန္သကၠ၊ စီးခ်င္းခ်၍၊ ေဒ၀သဘာ၊ သုဓမၼာဟု၊ သာသည္ဇရပ္၊ အမုိုးရပ္တြင္၊ ေနာင္ၾကပ္အၿမဲ၊ တုပ္၍ဆြဲေသာ္၊ ဆဲဆဲေရးေရး၊ ဟစ္ႀကီြးရြီရြတ္၊ တတြတ္တြတ္လွ်င္၊ အပတ္တကုတ္၊ ၾကမ္းၾကဳတ္စကား၊ နတ္မင္ဖ်ားကို၊ ႏြားႏွင့္အတူ၊ ငရဲသူဟု၊ ကလူကစာ၊ ဆဲေရးရွာလွ်က္၊ မ်က္မထြက္တည့္၊ ဆိုဘက္မထိုက္၊ ယင္းသူမိုက္ဟု၊ မွတ္ပိုက္ေသာေထြ၊ သီးခံစီ၏၊ ေရႊေျမရပ္စည္၊ ေရႊနန္တည္သား၊ နတ္ျပည္ေသဌီနင္း၊ သိၾကားမင္းလွ်င္၊ ခံျပင္းသီးညည္း၊ အမ်က္နည္း၍၊ ရီႀကီးေတာေတာင္၊ အာဏာေဆာင္သား၊ ဘုန္းေခါင္ထြန္းလင္း၊ လူရို႕မင္းလည္း၊ ပံုခင္းက်မ္းလာ၊ ထိုထိုစာ၌၊ ျပင္းစြာအမ်က္၊ မထြက္္ဖို႔ရာ၊ ခ်ဳပ္ျမစ္ထာေလာ့၊ ပညာတိုင္တည္း၊ မ်က္မာန္နည္းလွ်က္၊ လူလည္းေျပာေဟာ၊ နတ္ခ်စ္ေမာသည္၊ ေက်ာ္ေစာ ခ်ီးအံ့ ၾသစီမင္း။
၄၇. ေလာကသာရ၊ က်မ္းဂႏၱ၌၊ ဓမၼရသာ အလကၤာျဖင့္၊ တန္းဆာလည္းဆင္၊ ဖြဲ႕စီရင္လွ်က္၊ က်မ္းျမင္ေထြျပား၊ အပါးပါးတည့္၊ မ်ားသည့္ထံုးနည္း၊ မွတ္ဖြယ္ခ်ည္းလွ်င္၊ ပမည္းပမာ၊ နည္းနာနယ၊ ပြတ္ပံုခ်သို႔၊ ခတၱိယရာဇာ၊ ဇနာဓိပ၊ ဘူပါလဟု၊ ေလာကထြဋ္ဖ်ား၊ မင္းရို႕အားကို၊ စီးပြါးခ်မ္းသာ၊ ျဖစ္စိမ့္ငွာလွ်င္၊ ပညာေသတၱဳ၊ စည္းရံုးျပဳလွ်က္၊ က်င့္မူဆန္းျပား၊ ဆံုးမၾကားေသာ္၊ ေကာင္းဖ်ားမြန္ရည္၊ ေက်ာ္ေစာသည္ကား၊ အမည္ ရာဇာသာရတည္း။….။
၂၄. ျပည္ႀကီးေသဌီနင္း၊ မင္းတုိ႔ေသာ္ကား၊ သူတပါးထက္၊ ဆယ္ဆတက္၍၊ အိပ္စက္နည္းပါး၊ လူအမ်ားကို ၊စီးပြားခ်မ္းသာ၊ နိတုိင္းရွာေလာ႔၊ အခါခပ္သိမ္း၊ မုဒိမ္းခိုးသူ၊ မပူစီရ၊ ဆုံးမကြပ္ညွပ္၊ ပညတ္အလြန္၊ ရွိးမင္းမြန္ရို႔၊ ညြန္ခဲ႔ေသာတိုင္း၊ က်င့္သမိုင္းျဖင္႔၊ ႏႈန္းႏႈိင္းမယြင္း၊ တမ်ဥ္းခင္းသို႔၊ က်င့္ျခင္းမခၽြတ္၊ တည့္မတ္မတ္လွ်င္၊ လူနတ္ခ်စ္ဖြယ္၊ ေက်းဇူးၾကြယ္၍၊ က်င့္ႏြယ္လမ္းရုိး မွန္စီမင္း။
၂၅. မမိမေလ်ာ႔၊ မေပါ႔လုပ္ႀကံ၊ ကၽြန္ကိုယ္ရံလည္း၊ ၿမဲၿမံေစာင္႔ေယွာက္၊ ထက္ေအာက္တြင္းျပင္၊ မြမ္းျပင္အျပည္႔၊ အိပ္ဖန္ထည္႔လ်က္၊ အၾကည္႔အရႈ၊ အမႈမလင္႔၊ အက်င္႔မေကာင္း၊ အေဟာင္းအသစ္၊ ထြက္၀င္စစ္၍၊ ကၽြန္ခ်စ္ကၽြန္ယုံ၊ ထမ္းကုန္မႈမ်ား၊ ရီျခားေျမာ္ျမင္၊ တိုင္ပင္ႀကံသီး၊ အမတ္ႀကီးကုိ၊ အနီးထံပါး၊ သက္ေစာင္႔ထား၍၊ ယုံမွားမဲ႔လွ်င္း၊ နွလုံးသြင္းလွ်က္၊ ခ်စ္ျခင္းသူ႔ထက္ လြန္စီမင္း။
၂၆. ျပည္ထဲအေရး၊ ေပါက္ႏွင့္ေက်းသို႔၊ ႀကံေတြးလွည့္ကာ၊ မသိသာတည့္ အရာျမင္ျမင္၊ မျဖစ္ခင္က၊ တုိင္ပင္မျပတ္၊ ကၽြန္မူွးမတ္နွင့္၊ ၾကန္ဘတ္ဟူးရား၊ ပညာမ်ားသား၊ ပုဏၰားရဟန္း၊ ရွိတြင္၀န္း၍၊ ကိန္းခန္းဒသာ၊ အခါမီးမူ၊ အရွိအေနာက္၊ ေတာင္ေျမာက္ရီၾကည္း၊ စီစဥ္သည္းလွ်က္၊ ေစာင္႔စည္းရံတား၊ ကင္းေထာက္ထား၍၊ ၿမီျခားသူမလြန္ စီႏွင့္မင္း။
၂၇. သူ႔ျပည္သူ႔ရြာ၊ သူ႔ရပ္မွာ၌၊ ျခင္းရာသိေၾကာင္း၊ ဥာဏ္ေကာင္းေရး၀င္၊ တိုင္ပင္ႀကံေထြ၊ သူလွ်ဳိစီ၍၊ မနီစုံစမ္း၊ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္၊ အားအင္ေထာင္လွ်က္၊ ေနာက္ေနာင္ၿမီးသား၊ စီးပြါးရွည္စီ၊ တည္စိမ့္စီေၾကာင္း၊ ႏႈတ္ေကာင္းခြန္းသာ၊ လက္ေဆာင္စာႏွင့္၊ စီပါးစင္းလ်င္း၊ ထိုထိုမင္းကို၊ ခ်စ္တင္းမီးျမန္း၊ ဆြီခင္ပြန္းဟု၊ မိတ္မွန္းကိုယ္ကို၊ တံတစ္ဆို၍၊ ခ်စ္လိုစကား မွန္စီမင္း။
၂၈. ငါ့ျပည္ငါ့ရြာ၊ ငါ့ရပ္မွာ၌၊ ဇာတာအလို၊ ၿဂိဳဟ္လည္းမေကာင္း၊ ထပ္ေလာင္းထိတ္ထံု၊ ပ်ံတံုက်ီးငွက္၊ ႏႈတ္ထြတ္စနည္း၊ ေႏွာင့္ယွက္သည္းမူ၊ ေစာင့္စည္းရံတား၊ မႏၱရားႏွင့္၊ သမားကြယ္ကာ၊ လြတ္စိမ့္ငွာျဖင့္၊ ၿဂိဳဟ္စာပို႔ပီး၊ သႏၱီးပူေဇာ္၊ သႀကၤန္ေခၚ၍၊ သံုးေဘာ္ျမတ္စြာ၊ ရတနာကို၊ မကြာကပ္ဆည္း၊ ေကာင္းမႈခ်ည္းတည့္၊ ျဖင္ပည္းေျပာထူ၊ စြန္႔ႀကဲလွဴ၍၊ ၾကည္ျဖဴစိတ္ထက္ သန္စီမင္း။
၂၉. ခပ္သိမ္းျပည္သူ၊ ရဟန္းလူကို၊ သိမ္းျမန္းပိုက္ထုပ္၊ ၾကက္သားအုပ္သို႔၊ မလႈပ္စီေၾကာင္း၊ လွည့္ျဖားေယာင္းလွ်က္၊ က်င့္ေဟာင္းမလြန္၊ တုတ္ခြန္အျပင္း၊ သနားျခင္းျဖင့္၊ ႏွိပ္နင္းကလူ၊ မပူစီရ၊ ကြပ္ဆံုးမလွ်က္၊ ထြန္းပေျပာင္ေျပာင္၊ မိုးထိပ္ေခါင္၌၊ အေရာင္ခ်မ္းလြန္၊ လဗိမၼာန္လွ်င္၊ ပူပန္မဟိ၊ ၿငိမ္းလီဘိသို႔၊ ၾကယ္တိရံကာ၊ တင့္တယ္စြာသား၊ ပမာပံုသင့္၊ လႏွယ္ပြင့္၍၊ လင္းပြင့္တိုင္းကား၊ စည္ပင္ပြားလွ်က္၊ လူမ်ားေကာင္းခ်ီး ထြန္စီမင္း။
၃၀. လူမ်ားအထိပ္၊ စိုးမိုးႏွိပ္သား၊ တံဆိပ္မွန္ကင္း၊ ထိုထိုမင္းကား၊ ေဖြနည္းစိစစ္၊ ရန္အျမစ္ကို၊ တူးပစ္ႏိုင္စီ၊ ရန္ျမစ္သီမွ၊ ရြာနီျပည္သူ၊ ခပ္သိမ္းလူကို၊ မပူမဆာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသာအံ့၊ မလာႏွစ္ဆစ္၊ မိုးႀကိဳးပစ္သို႔၊ ရန္စစ္မ်ားကို၊ ေဖ်ာင့္လြင့္ၿဖိဳေလာ့၊ ရန္လိုမဟိ၊ ရဲစြမ္းျပည့္သား၊ မလွည့္ငဲ့ေစာင္း၊ သူရဲေကာင္းကို၊ မ်ားေၾကာင္းဆည္းပူး၊ ပီးကမ္းၾကဴးလွ်က္၊ ေက်းဇူးအလိုက္၊ သိမ္းျမန္းပိုက္၍၊ ခ်စ္ႀကိဳက္သနား၊ ရင္၀ယ္သားသို႔၊ ျဖည့္ျပားမင္းေရး ပြန္စီမင္း။
၃၁. ကာမေဒ၀၊ စသည္အျပား၊ နတ္ေလးပါးတြင္၊ တပါးမည္မွတ္၊ ေလာကနတ္ဟု၊ လူ႔ထြဋ္ဦးစြန္း၊ ဘုန္းေတာ္ထြန္းသား၊ လွ်ံ၀န္းစိုးပိုက္၊ မင္းသို႔လိုက္၍၊ ျပည္၌ျပည္သူ၊ မင္းမတူလွ်င္၊ က်င့္မူမလြဲ၊ သံုးစြဲေလ့လာ၊ က်င့္ကုန္ရာသည္၊ ရာဇျပဌာန္း၊ ၾကငွန္းမွန္ကင္း၊ မေၾကာင္းရင္းကား၊ မင္းလွ်င္တေယာက္၊ လွံမေစာက္ျဖင့္၊ မေကာက္မယြန္း၊ ေတာ္ေျဖာင့္တန္းက၊ ထက္၀န္းဗိုလ္ပါ၊ လူတကာလည္း၊ ညီညာေတာ္မွန္၊ မင္းအဟန္သို႔၊ ေကာင္းမြန္က်င့္မႈ၊ ႏွလံုးျပဳအံ့၊ ျပည့္သူမ်က္ပြင့္၊ ေကာင္းေအာင္က်င့္ေလာ့၊ ပံုသင့္က်မ္းလာ၊ ဥပမာကား၊ အရာအေထာင္၊ ႏြားကုန္ေအာင္တြင္၊ ရွိေဆာင္ႏြားလား၊ ေျဖာင့္ေျဖာင့္လားက၊ ႏြားမ်ားစင္စိုက္၊ ေျဖာင့္ေျဖာင့္လိုက္သို႔၊ စရုိက္က်င့္မူ၊ ခပ္သိမ္းလူလည္း၊ ထို႔တူလည္းေကာင္း၊ ျဖစ္ရာေခ်ာင္းသည္၊ မင္းေကာင္းေတာ္ေျဖာင့္ မွန္စီမင္း။
၃၂. မာသုကုဇၥ်ိ၊ မဟာရာဇ၊ မာသုကုဇၥ်ိ၊ ရေထသဘ၊ သမၺဳဒၶလွ်င္၊ ဆံုးမေဟာၾကား၊ ဤတရားကို၊ မွတ္သားလည္းျပဳ၊ သီးခံမႈျဖင့္၊ ျပည့္သူ႕ခမည္း၊ မ်က္ေတာ္နည္းေလာ့၊ ျဖဳတ္ခ်ည္းအမ်က္၊ ထြက္သက္မျပင္း၊ လူခပင္းကား၊ မင္းကိုေၾကာက္ေယွာင္၊ ေလာင္ပူရဲရဲ၊ ရွားမီးခဲသို႕၊ ၀မ္းထဲခ်ဲ႕ခ်ဲ႕၊ အမ်က္မဲ့လည္း၊ တုန္လဲ့ရြံ႕ရွာ၊ ေၾကာက္ကုန္ရာႏွင့့္၊ ျပင္းစြာအမ်က္၊ ထြက္တၿပီးကာ၊ ၾကက္သီးထ၀ွန္၊ အူခ်ာမႊန္မွ်၊ အလြန္အၾကဴး၊ ေၾကာက္မိန္းမူးလွ်က္၊ ဆူးဆူးရားရား၊ အမ်က္အားကို၊ တရားစြဲကိုင္၊ မခ်ဳပ္ႏိုင္သည္း၊ စိတ္ခိုင္တည္တံ့၊ ဆင္ျခင္၀ံ့၍၊ မ၀ံ့ႏွစ္ဆစ္၊ ႀကိမ္ဖန္စစ္၍၊ အျပစ္အေလ်ာက္၊ သံုးႀကိမ္ေျမာက္မွ၊ ေသေလာက္ေလ်ာ္ဖီး၊ မင္းဒဏ္ပီးလည္း ၊ ကြပ္ေရးဖန္မ်ား စီႏွင့္မင္း။
၃၃. ခပ္သိမ္းျပည္သူ၊ လူမ်ားထိပ္မိုး၊ ရီၿမီစိုးထ၊ ျပည့္ၿဖိဴးခ်မ္းသာ၊ က်င့္ရာအမ်ား၊ ခုနစ္ပါးလွ်င္၊ စီးပြားစင္စစ္၊ မ်ားသည္ျဖစ္၍၊ သွ်င္ခ်စ္ဘုရား၊ မင္းတို႔အားကို၊ ေဟာထားခဲ့သည္၊ ခုႏွစ္မည္ကာ၊ လူ႔ျပည္ေစာင့္တတ္၊ နတ္ကိုျမတ္ႏိုး၊ အမ်ိဳးဆြီနီး၊ သက္ႀကီးရိုေသ၊ ျပည္နီရြာသူ၊ ႏိုင္ထက္မူျဖင္႔၊ မယူသားၿမီး၊ မႈရီးတိုင္ပင္၊ ညီညြတ္အင္ႏွင္႔၊ လာခ်င္ထက္၀န္း၊ ရဟန္းပုဏၰား၊ သိမ္းပကားျဖင္႔၊ တရားမယြင္း၊ ျဖည္႔တင္းေကၽြးမြီး၊ မလာသိမ္းေသာ္၊ နီးဝီးရပ္သား၊ သူရို႕အားကို၊ မလားစီေအာင္၊ ေက်းဇူးေဆာင္လွ်က္၊ ျပည္ေထာင္အေရး၊ ရွိကေတြးသည္၊ ပညတ္မလြန္၊ လမ္းမွန္စိုက္စိုက္၊ ရာထင္လိုက္လွ်က္၊ တိမ္ထက္လွစ္ထြန္း၊ လအ၀န္းသို႔၊ ေလးကၽြန္းရိပ္ေမွာင္၊ ဘုန္းအေရာင္ျဖင္႔၊ ေျပာင္ေျပာင္၀င္း၀ါ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသာ၍၊ ျပည္ရြာတိုင္းကား ပြားစီမင္း။
၃၄. သမၻာရင့္ၿဖိဳး၊ ရွိးေကာင္းက်ိဳးေၾကာင့္၊ တန္ခိုးထြန္းလွ်ံ၊ လူ႔ထိပ္စံသား၊ ဘုန္းခၽြံရန္နည္၊ မင္းရို႕သည္ကား၊ အရွည္ေရးရာ၊ ျမင္ႏိုင္စြာသား၊ လိမ္မာက၀ိ၊ ပညာဟိကို၊ ပီတိခ်စ္ျပင္း၊ ႏွလံုးသြင္း၍၊ ဆိုျခင္းထြက္သံ၊ နားပါးခံလွ်က္၊ ထံုးစံနည္းနာ၊ တိုင္ပင္ရာ၏၊ ဥာဏ္၀ါကြန္႔ျမဴး၊ ဂုဏ္ျဖင့္ထူးသား၊ ေက်းဇူးေရာင္ၿငိ၊ ပညာဟိႏွင့္၊ ျပည္ႀကီးေသဌီနင္း၊ ျပည့္သွ်င္မင္းရို႕၊ မကင္းစီရာ၊ ဥပမာကား၊ ရတနာဂူ၊ နႏၵမူ၌၊ မဥၥဴပန္းလား၊ ေက်ာ္ထင္ယွားအံ့၊ ႏွစ္ပါးေပါင္းဖက္၊ အက်ိဳးနက္အံ့၊ ထမ္းရြက္ေဆာင္ျပဳ၊ ျပည္ထဲမႈေၾကာင့္၊ စိငုျမင္ၿပီး၊ ပညာႀကီးကို၊ ထံုးတီးစံုရီး၊ ပံုစံမီး၍၊ က်င့္ေရးလြန္စိတ္ ျဖာစီမင္း။
၃၅. ဆင္ျမင္းရထား၊ ၿခီသည္အားႏွင့္၊ ေလးပါးစစ္အင္၊ စစ္ဘုရင္လည္း၊ မြမ္းျဖင္ၿဖီးေထြ၊ မ်ားလွစီေလာ့၊ အနီမက်၊ ရန္စစ္ထေသာ္၊ ျဖျဖလိုက္လံ၊ စစ္ဦးႏွံမွ၊ ရြံ႕ေလရြံ႕ရြံ႕၊ ေနာက္မ၀ံ့တည့္၊ ဖို႔ရြံ႕ညည္းတည္း၊ ေၾကာက္ရြံ႕သည္း၍၊ သရည္းလီဖြယ္၊ ရန္စစ္သြယ္လိမ့့္ ၊မျပယ္လီသိမ္း၊ စစ္မက္ႀကိမ္းမူ၊ ပြန္းတီးမႈေဆာင္သူရဲေခါင္ကို၊ ဆင္ေျပာင္မုန္တပ္၊ မင္းစီးအပ္၍၊ ေနာက္ထပ္အမ်ား၊ ဆင္ျမင္းျပားလွ်က္၊ ရွိဖ်ားတည္တြင္၊ စစ္စီရင္ေလာ့၊ စစ္ဆင္သံုးပါး၊ အဖ်ားၿဖီးထပ္၊ ပြင့္ခ်ပ္ၾကာသြင္၊ ဆင္လည္းခၽြန္းတည္း၊ ျမင္းလည္းဇက္ခ်ဳပ္၊ ၿခီသည္အုပ္လွ်က္၊ စစ္ရုပ္အ၀န္း၊ ေကာ့ယြန္းတက္ဟန္၊ လွည္းသ႑ာန္သိုု႔၊ တတ္ပြန္းနား၀င္၊ စစ္ေရးဆင္၍၊ ေအာင္ျမင္စိမ့္ေထြ၊ ဥကပေဒျဖင့္၊ စစ္ၿမီအရပ္၊ စစ္မွဴးကြပ္လွ်က္၊ ရြပ္ရြပ္ထိုးခုတ္၊ ၾကက္ရဲစုတ္သို႔၊ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္း လြန္စီမင္း။
၃၆. သာမ်ားမစၥ၊ စသည္အဂၤါ၊ ခုနစ္ျဖာကို၊ ျပည္ရြာျပကတိ၊ စံုစိလွ်င္းေအာင္၊ ျပည္ေထာင္ဟူက၊ ျပည္ကိစၥကို၊ လံု႔လၿဖီးထူ၊ ႏွလံုးမူေလာ့၊ ရန္သူေၾကာက္ဖြယ္၊ နက္၀န္းက်ယ္သား၊ ပင္လယ္က်ံဳးေျမာင္း၊ ရီနီေကာင္းလွ်က္၊ ရဲေလာင္းရင္တား၊ တံခါးတုရိုဏ္၊ ႀက့ံခိုင္ၿမိဳ႕ကို၊ တသိန္းၿဖိဳလည္း၊ မၿပိဳႏိုင္မူ၊ ႀကီးက်ယ္ထုႏွင့္၊ မ်က္ယႈလွတင့္၊ တန္ေဆာင္ဆင့္၍၊ သြယ္ျမင့္ျပေဆာင္၊ ျမားေျမာင္လက္နက္၊ ၿမိဳ႕ထက္ပတ္ေလွ်ာက္၊ စစ္တဲေဆာက္၍၊ ရင္ေလွ်ာက္ပတ္ကုန္း၊ သူရဲပုန္းက၊ စသည္မက်န္၊ တံခြန္ေလာက္လႊဲ၊ စူးရဲကစ၊ အနီက်လွ်င္၊ သဗၺကိရိယာ၊ ၿမိဳ႕တန္ဆာလည္း၊ မ်ားစြာျပည့္ႏွက္၊ ႀကံစည္နက္လွ်က္၊ ၾကမ္းခက္ရဲမာန္၊ ျခေသၤ့ဟန္သို႔၊ ရန္ကိုကဲမိုး၊ မိုးႏွယ္ႀကိိဳး၍၊ တန္ခိုးေက်ာ္ထင္ ရွားစီမင္း။
၃၇. အမ်ိဳးေလးပါး၊ ပုဏၰားပုေဏၰး၊ သဌီးသၾကြယ္၊ ကုန္သြယ္သူပင္၊ သူထင္သူရွား၊ ျပည္နီမ်ားလွ်က္၊ စပါးဆန္ရီ၊ ျပည့္လြန္စီလည္း၊ ေျပာင္းပဲလူးဆတ္၊ အထပ္ထပ္လွ်င္၊ အလပ္ၿမီနည္း၊ လုပ္ႀကံဆည္းမွ၊ ပစၥည္းျဖင့္ၿပီး၊ ျပည္ႀကီးလကၡဏာ၊ ရီဆာေလာက္ငံ့၊ စိႏွံသိုထား၊ ဆီးသမားႏွင့္၊ ဟူးရာမကြာ၊ တတ္လိမၼာသား၊ ေရးရာပြန္းတီး၊ မတ္ႀကီးႀကံထက္၊ တံု႔ဖက္တိုင္ပင္၊ ေျမာ္ျမင္က်ိဳးေၾကာင္း၊ ခင္ပြန္းေကာင္းတည့္၊ ေစာေလာင္းက်င့္အပ္၊ ေစာင္မကြပ္လွ်က္၊ ထူထပ္တိုင္းကား၊ ေအာင္ျခင္းမ်ားလီ၊ ျပည္ေထာင္နီမ်ိဳး၊ လုပ္ေဆာင္ႀကိဳးေလာ့၊ ျမင္းရိုးဆင္သည္၊ စစ္က်င္လည္သား၊ ခိုင္က်ည္သူရဲ၊ ရန္မဖဲကိုု၊ ခ်စ္ၿမဲျမတ္လည္း၊ ေက်းလက္ပီး၍၊ သိမ္းမီြးျဖည့္တင္း၊ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းျဖင့္၊ လြန္းမင္းခ်စ္သနား တည္စီမင္း။
၃၈. အေခါင္ၾကငွန္း၊ လူ႔ထိပ္ထြန္းသား၊ ဦးစြန္းအခ်ာ၊ မင္းတကာရို႕၊ ပမာပံုခင္း၊ ျခေသၤ့မင္းႏွင့္၊ က်င့္ျခင္းအညီ၊ တူၾကစီေလာ့၊ ေလးေထြအရိုး၊ ျခေသၤ့မ်ိဳးတြင္၊ တန္ခိုးႀကီးေခါင္၊ ေတာသံုးေထာင္ကို ၊စိုးပိုင္ႏွိမ္နင္း၊ စြမ္းအားျပင္းသည္၊ သားမင္းျမတ္စြာ၊ ေကသရာလွ်င္၊ အခါနိစၥ၊ သဘာ၀ျဖင့္၊ သူရဇာတိ၊ ရဲျခင္းဟိသည္၊ မိမိ္အစာ၊ ရွာလိုခါမွ၊ နီရာေက်ာက္ဂူ၊ ထြတ္လက္ျပဴေသာ္၊ ရန္သူယွဳၾကည့္၊ ငဲ့လွည့္မ်က္ေစာင္း၊ ၿခိမ္းေမာင္းေဟာက္သံ၊ ျမဴးထူးစံမွ၊ ခၽြံခၽြံစိုက္စိုက္၊ သားကိုလိုက္၍၊ သတ္ကိုက္စီးႏြံ၊ သြီးသံေသာက္တုတ္၊ အားကိုထုတ္၍၊ ကိုက္ဆုတ္ႏွိပ္နယ္၊ ႀကီးငယ္မဟူ၊ လူမ်ားထိပ္လယ္၊ စိုးစံပယ္သည္၊ ဘုန္းၾကြယ္ရာဇာ၊ က်င့္အပ္စြာ၊ ေရးရာေမွ်ာ္ယွဳ၊ ခပ္သိမ္းမႈကို၊ ဗဟုကိစၥ၊ ဟူသမွ်လွ်င္၊ လံု႔လပည္းတူ၊ အားကိုမူျဖင့္၊ ရန္သူစဲ၍၊ ျပည္ထဲပြင့္လင္း သာစီမင္း။
၃၉. နရာဓိပတိ၊ သိဒၶိထြဋ္္တင္၊ ျမတ္ဆံုးတင္သည္၊ ျပည့္သွ်င္ဘုန္းလိႈင္၊ က်င့္နည္းခိုင္၍၊ ဥဗ်ိဳင္းငွက္တူ၊ က်င့္ေတာ္မူေသာ္၊ ျဖဴသည္အဆင္း၊ မႊြီးေရာင္၀င္းသား၊ လိုင္က်င္းၿခီရွည္၊ ထိုငွက္သည္ကား၊ ေဖြနီအစာ၊ လွည့္ပတ္ရွာ၍၊ ျမစ္သာျမစ္ေလာင္း၊ ေခ်ာင္းေျမာင္းကမ္းနား၊ သြားလာမြိညက္၊ ၿငိမ္သက္ဣိေျႏၵ၊ ေထြရွဳစိ္မ့္စီ၊ မိန္းမိန္းနီလွ်က္၊ ရီမွာပြက္က်င္၊ ငါးကိုျမင္ေသာ္၊ ခုန္မင္လွ်ပ္လွ်ပ္၊ ရေအာင္ဟပ္သို႔၊ ျပည့္ကြပ္လူမွဴး၊ ေစာရန္ငူးလည္း၊ ဆူးဆူးက်င့္မူ၊ ဗ်ိဳင္းမတူလွ်င္၊ ဟူဟူသေရြ႕၊ အဓေလ့ျဖင့္၊ အမြိေစာင့္ေယွာက္၊ သာေလ်ာက္ျဖည္းျဖည္း၊ က်င့္သိ္ပ္သည္းလွ်က္၊ တိုင္တည္းသမႈ၊ ေျမာ္ၾကည့္ယႈမွ၊ အန္တုအန္ပ၊ အစေထာ္ေလာ္၊ ေပၚသည္အႀကိိဳက္၊ ကြပ္ညွပ္လိုက္၍၊ ေနာက္၌ရန္မလာ စီႏွင့္မင္း။
၄၀. ဗာဟုဗလ၊ စသည္တြက္ရီ၊ အားငါးေထြျဖင့္၊ တိုင္းျပည္ေသဌီနင္း၊ မင္းရို႕ေသာ္သာ၊ ျပည့္ႏိုင္ရာဟု၊ ျမတ္စြာဘုရား၊ ဤလူမ်ားကို၊ ေဟာၾကားမိန္႔ျမြက္၊ ေရႊႏႈတ္နက္ျဖင့္၊ မပ်က္စီေအာင္၊ ေက်းဇူးေဆာင္ေလာ့၊ လူေဘာင္လူ႔ထြဋ္၊ လူမင္းျမတ္တို႔၊ ဆင္မွတ္တန္းဆာ၊ ရတနာသို႔၊ မကြာၿမဲတည္၊ အင္ငါးမည္တြင္၊ အထြဋ္တင္သား၊ မ်က္ရွင္အလား၊ ပညာအားျဖင့္၊ စီးပြါးျမင္ႏိုင္၊ ၿမဲေၾကာင္းကိုင္၍၊ ျပည့္လႈိင္ေက်းဇူး၊ အထူးထူးထြင္၊ အမွူးစင္စစ္၊ ရွိလားျဖစ္လွ်က္၊ အျပစ္ခြာေယွာင္္၊ အက်ိဳးေဆာင္သား၊ တက္ေခါင္လိမၼာ၊ မတ္ပညာကို၊ စီပါသံုးစြဲ၊ ကိုယ္၌ၿမဲကာ၊ ငရဲမလား၊ ရွိယႈလားလွ်က္၊ ျမတ္ဖ်ားနိဗၺာန္၊ ခရီးညႊန္လွ်က္၊ သမႏၲစက္၊ အျမင္နက္သား၊ ပြားတတ္ပညာ၊ မတ္လိမၼာအား၊ ဆရာတစ္ဆူ၊ တိုင္ပင္မူလွ်က္၊ ဆံုးမခက္သား၊ သူပ်က္တစ္ေယာက္၊ ပါယ္မေၾကာက္ကိို၊ ႏွင္ေျခာက္ၿခိမ္းေမာင္း၊ စီးတစ္ေခ်ာင္းလွ်င္၊ ေထာင္းေထာင္းညက္ညက္၊ မ်က္ႏွာဖ်က္၍၊ ရန္ဘက္မညွာတာ စီႏွင့္မင္း။
၄၁. အပၸေမယ်၊ အနႏၲလွ်င္၊ ဆံုးစမတင္၊ ကမ္းမျမင္သား၊ ရီျပင္၀န္းက်ယ္၊ ပင္လယ္ျမစ္မ၊ သမုဒၵ၌၊ ငါးရာ့ငါးစင္း၊ ျမစ္ခပင္းရို႕၊ စင္းလွ်င္းမရွာ၊ စီး၀င္လာသို႔၊ ခ်မ္းသာေခါင္ေရာက္၊ မင္းျဖစ္ေျမာက္က၊ ထပ္ေလွာက္ရတနာ၊ မ်ားလွစြာသား၊ ဥစၥာေရႊေငြ၊ အေထြအျပား၊ အပါးပါးလွ်င္၊ ၀တ္စားတန္ဆာ၊ လိုရာရာတည့္၊ မၾကာမတင္၊ ေရာက္လာလွ်င္လည္း၊ လိုခ်င္သမႈ၊ မျပဳေလက်င္၊ ျပည္ႀကီးသွ်င္ရို႔၊ ဆင္ျခင္ေကာင္းစြ၊ စိတ္ေလာဘကို၊ တရာ့တစ္စင္း၊ ထီးေဆာင္းမင္းရို႕၊ လက္ရင္းက်ပ္သို၊ ကၽြန္ျပဳလိုလွ်င္၊ သို႔ကိုေသာ္လည္း၊ နည္းသည္ႏွင္ႏွင္၊ လိုအင္ျပည့္ခဲ၊ မေရာက္ရဲတည္း၊ ျပည္ထဲေသဌီနင္း၊ မင္းတို႔ဘုန္းအား၊ စည္ပင္ပြား၏၊ ျပည္သားျပည္သူ၊ ေျပာထူပစၥည္း၊ ျဖင္ပည္းခိုင္ၿဖီး၊ ၾကြယ္ေျမာက္ၿပီးမွ၊ သစ္သီးခိုင္ညြတ္၊ မွည့္မွဆြတ္ေသာ္၊ ေကာင္းျမတ္ရသာ၊ ခ်ိဳၿမိန္စြာသို႔၊ ပမာထို႔ဟန္၊ မွည့္ခါတန္မွ၊ တုတ္ခြန္ခိုင္ျပြတ္၊ ျပည္သီးဆြတ္လွ်က္၊ အလြတ္မစား၊ အခ်ိဳ႕ထား၍၊ အမ်ားေက်ြးမြီး၊ ၀ီငွပီးသည္၊ က်င္႔ေရးတတ္လိမ္ မာစီမင္း။
၄၂. ၀သုႏၵရာ၊ ေျမမ်က္ႏွာထက္၊ ၾကမၼာေရွးဘုန္း၊ ကုသိုလ္မႈန္း၍၊ ခါဆုန္းခ်ိန္သင့္၊ ၾကာႏွယ္ပြင့္သား၊ ရင္႔သည့္ေတဇ၊ တန္ခိုးပလွ်က္၊ လူမ်ားမ်က္စိ၊ နရာဓိတို႔၊ ဂတိေလးပါး၊ မမွားစီေအာင္၊ ေက်းဇူးေဆာင္၍၊ တည္ေထာင္ကမာၻ၊ အစစြာက၊ ဆရာမႏု၊ ရေသ့ျပဳသား၊ လူမႈဆံုးျဖတ္၊ ဓမၼသတ္ႏွင့္၊ ညီညြတ္မယြင္း၊ ေစာင့္စည္းျခင္းျဖင့္၊ ခပင္းမ်က္ႏွာ၊ မနာအားပါး၊ ႏွစ္ဘက္သား၏၊ အၾကားလယ္မွန္၊ ခ်ိန္ခြင္မွန္သို႔၊ ဧကန္က်က်၊ မီးျမန္းမွလွ်င္၊ မဆမေတြး၊ ရွံဳးႏိုင္ပီးေလာ့၊ အေရးအေလ်ာက္၊ မေဖာက္မွန္ကန္၊ က်မ္း၌မွန္သား၊ ရွိးလြန္နည္းမွီး၊ ထံုးတည္းမွတ္သား၊ ပိုင္းျခားအဟုတ္၊ စက္သြားခုတ္သို႔၊ စုတ္စုတ္ထြင္းထြင္း၊ ႀကံထိုးယြင္းလွ်က္၊ စင္းစင္းမတ္မတ္၊ တရားျဖတ္၍၊ လူနတ္ေကာင္းခ်ီး ျငာစီမင္း။
၄၃. မဟီပတိ၊ ယသႆိဟု၊ ၿမီႀကီးသခင္၊ စီးစိမ္ျပင္သား၊ ေက်ာ္ထင္လူ႔ျပည္၊ မင္းရို႕သည္လၽွင္၊ အရွည္မေမွ်ာ္၊ မေတာ္အလ်ား၊ မိေလ်ာ့ျငား၍၊ တရားမေစာင္႕၊ မေျဖာင္႕မစင္း၊ အက်င့္ယြင္းမူ၊ ထိုမင္းလက္ထက္၊ ၿမီႀကီးလွ်က္လည္း၊ သက္ခၾသဇာ၊ ေအာက္မွာရြိလီ၊ ထဲတဗြီ၌၊ နီဘိရကား၊ အျမားပည္းျဖင္၊ ေရာက္လွည့္က်င္သား၊ သစ္ပင္သစ္သီး၊ မႀကီးလံုးဖန္၊ အမြန္ရသာ၊ ၾသဇာမဟိ၊ ပ်က္သိသိတည့္၊ ထို႔ၿပီးအပ၊ ဆီး၀ါးစသည္၊ ေတဇမထက္၊ ပ်က္ခဲ့ရသာ၊ စားလီပါလည္း၊ အနာလြတ္ခဲ၊ ရြိရြိရဲလွ်က္၊ ေကာင္းၿမဲမေကာင္း၊ မိုးလီေႏွာင္း၍၊ ေသာင္းခေကာက္ပင္၊ ပ်ိဳးမရွင္တည့္၊ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီး၊ တရားမွီးမူ၊ ၿမီႀကီးရသာ၊ ၾသဇာတိုးတက္၊ ခ်ိဳျမက္သစ္သီး၊ အႀကီးလံုးလွ၊ ဆီး၀ါးစသည္၊ ေတဇထက္ျမတ္၊ ေရာဂါလြတ္၍၊ ရြာဆြတ္မိုးေကာင္း၊ ေကာက္မေသာင္းတည့္၊ မင္းေကာင္းရို႕ေၾကာင့္၊ တရားေစာင့္ေလာ့၊ သွ်စ္ေသာင္းၿမီျပင္၊ ရန္ကိုသင္လွ်က္၊ ျပည္တြင္းျပည္သူ၊ ခပ္သိမ္းလူလည္း၊ ဆုယူမ်ားစြာ၊ ခ်စ္ၾကင္နာ၍၊ ေမတၱာမိုးႀကီး ရြာစီမင္း။
၄၄. လကၤာဒီပ၊ သီဟဠဟု၊ နာမျပ႒ာန္း၊ သီဟိုကၽြန္း၌၊ ထြန္းသည္နီသြင္၊ တန္ခိုးထင္သား၊ သခၤေဗာဓိ၊ အမည္ဟိသည္၊ မင္းႀကီးက်င့္ထူ၊ ႏွလံုးမူေလာ့၊ နတ္လူခ်စ္ျပင္း၊ ထိုသည့္မင္းကား၊ ေစာင့္ျခင္းတရား၊ မယြင္းမွားတည့္၊ ခိုးသားပူေလာင္၊ ေခါင္သည့္မိုးႏွင့္၊ နတ္ဆိုးဘီလူး၊ စားၾကဴးလူသား၊ ေဘးသံုးပါးကို၊ သိၾကားနတ္တိုင္၊ ဓိဌာန္လိႈင္လွ်က္၊ အသက္စြန္႕စား၊ ျပည္သူမ်ားေၾကာင့္၊ ဖိတားေပ်ာက္စီ၊ မိုးေကာင္းစီ၏၊ က်င့္ေထြလိုလား၊ မတတ္ျငားလည္း၊ ရွိဳးရွာဆိုးေကာင္း၊ က်ိဳးတေၾကာင္းမွ်၊ မင္းေကာင္းမွန္ကဲ၊ က်င့္မူရဲေလာ့၊ ေဖာက္လဲတတ္စြာ၊ သက္ခႏၶာကား၊ အခါျမင့္ရွည္၊ မတည္ႏိုင္ဘဲ၊ ေက်းဇူးေသာ္မူ၊ သူေတာ္လူရို႔၊ ေျပာမူျမင့္ၾကာ၊ ခ်ီးမြမ္းရာလွ်င္၊ ကမၻာပတ္လံုး၊ ေျပာမဆံုးတည့္၊ ရွိထံုးနည္းခိုင္း၊ ေကာင္းက်င့္လိႈင္း၍၊ လူတိုင္းအံ့အဲ၊ ခ်ီးမြမ္းကဲလွ်က္၊ ျမင့္ၿမဲေက်းဇူး ၾကာစီမင္း။
၄၅. သဟႆေနတၱ၊ ၀ါသ၀ဟု၊ သကၠသူရိန္၊ ေဒ၀ိန္ထြဋ္ထား၊ မိုးသိၾကားလွ်က္၊ တရားေစာင့္သူ၊ က်င့္ေကာင္းလူကို၊ ေရးယူစိမ့္ငွာ၊ ေလးမ်က္ႏွာ၌၊ သြယ္ကာရန္ေထာက္၊ နတ္ေလးေယာက္ကို၊ ေစာင့္ေယွာက္ပိုင္းျခား၊ အၿမဲထားသို႔၊ တိုင္းကားအုပ္စိုး၊ ျပည္ထိပ္မိုးသား၊ တန္ခိုးထြန္းလင္း၊ လရို႕မင္းလည္း၊ က်င့္ျခင္းထို႔တူ၊ ဆင္းရဲသူအား၊ ကလူညွဥ္းဆဲ၊ မခဲစိမ့္ငွာ၊ ရပ္မ်က္ႏွာကို၊ ကြယ္ကာစိမ့္ေၾကာင္း၊ က်င့္ေကာင္းမြန္ရည္၊ သေဘာတည္လွ်က္၊ ႀကံစည္နက္နဲ၊ မႈထမ္းရဲသား၊ ခက္ခဲေရးရာ၊ လိမၼာတတ္ေျမာက္၊ မတ္ေလးေယာက္အား၊ လက္ေအာက္မွာထား၊ ေလးဖို႔ျခား၍၊ ေလးပါးဒိသာ၊ ရပ္ခန္း၀ါ၌၊ ျပည္ရြာကိစၥ၊ ဟူသမွ်ကို၊ ဆံုးမကံျမစ္၊ အျပစ္မေကာင္း၊ မပီးေကာင္းဟု၊ အေၾကာင္းစံုစမ္း၊ ရွိက်င့္တမ္းျဖင့္၊ မႈထမ္းအေစ၊ ကြပ္ညွပ္ေပ၏၊ လူ႔ဆြီသိၾကား၊ လူမင္းဖ်ားလည္း၊ ေလးပါးထပ္တူ၊ ပမာယူလွ်က္၊ ျပည္သူေစာင့္ေယွာက္၊ မတ္ေလးေယာက္ႏွင့္၊ အံ့ေလာက္လူ႔ေဘာင္၊ ျပည္ထဲေဆာင္၍၊ ျပည္ေထာင္ေၾကာက္ရႊံ႕ ယွားစီမင္း။
၄၆. အခါတပါး၊ ျမင္မိုရ္ဖ်ား၌၊ သိၾကားနီရာ၊ စစ္ျပဳလာသည့္၊ ျပင္းစြာမ်က္သွ်ိန္၊ အသူရိန္ကို၊ ေဒ၀ိန္သကၠ၊ စီးခ်င္းခ်၍၊ ေဒ၀သဘာ၊ သုဓမၼာဟု၊ သာသည္ဇရပ္၊ အမုိုးရပ္တြင္၊ ေနာင္ၾကပ္အၿမဲ၊ တုပ္၍ဆြဲေသာ္၊ ဆဲဆဲေရးေရး၊ ဟစ္ႀကီြးရြီရြတ္၊ တတြတ္တြတ္လွ်င္၊ အပတ္တကုတ္၊ ၾကမ္းၾကဳတ္စကား၊ နတ္မင္ဖ်ားကို၊ ႏြားႏွင့္အတူ၊ ငရဲသူဟု၊ ကလူကစာ၊ ဆဲေရးရွာလွ်က္၊ မ်က္မထြက္တည့္၊ ဆိုဘက္မထိုက္၊ ယင္းသူမိုက္ဟု၊ မွတ္ပိုက္ေသာေထြ၊ သီးခံစီ၏၊ ေရႊေျမရပ္စည္၊ ေရႊနန္တည္သား၊ နတ္ျပည္ေသဌီနင္း၊ သိၾကားမင္းလွ်င္၊ ခံျပင္းသီးညည္း၊ အမ်က္နည္း၍၊ ရီႀကီးေတာေတာင္၊ အာဏာေဆာင္သား၊ ဘုန္းေခါင္ထြန္းလင္း၊ လူရို႕မင္းလည္း၊ ပံုခင္းက်မ္းလာ၊ ထိုထိုစာ၌၊ ျပင္းစြာအမ်က္၊ မထြက္္ဖို႔ရာ၊ ခ်ဳပ္ျမစ္ထာေလာ့၊ ပညာတိုင္တည္း၊ မ်က္မာန္နည္းလွ်က္၊ လူလည္းေျပာေဟာ၊ နတ္ခ်စ္ေမာသည္၊ ေက်ာ္ေစာ ခ်ီးအံ့ ၾသစီမင္း။
၄၇. ေလာကသာရ၊ က်မ္းဂႏၱ၌၊ ဓမၼရသာ အလကၤာျဖင့္၊ တန္းဆာလည္းဆင္၊ ဖြဲ႕စီရင္လွ်က္၊ က်မ္းျမင္ေထြျပား၊ အပါးပါးတည့္၊ မ်ားသည့္ထံုးနည္း၊ မွတ္ဖြယ္ခ်ည္းလွ်င္၊ ပမည္းပမာ၊ နည္းနာနယ၊ ပြတ္ပံုခ်သို႔၊ ခတၱိယရာဇာ၊ ဇနာဓိပ၊ ဘူပါလဟု၊ ေလာကထြဋ္ဖ်ား၊ မင္းရို႕အားကို၊ စီးပြါးခ်မ္းသာ၊ ျဖစ္စိမ့္ငွာလွ်င္၊ ပညာေသတၱဳ၊ စည္းရံုးျပဳလွ်က္၊ က်င့္မူဆန္းျပား၊ ဆံုးမၾကားေသာ္၊ ေကာင္းဖ်ားမြန္ရည္၊ ေက်ာ္ေစာသည္ကား၊ အမည္ ရာဇာသာရတည္း။….။
ေလာကသာရ ဆံုးမစာ (ရခိုင္သူျမတ္) (မူၾကမ္း) (ပထမပိုင္း )
၁. ၾကားပိမ့္သူျမတ္၊ အမ်ားမွတ္စိမ့္၊ ဟိတတၱိက၊ ၾသ၀ါဒျဖင့္၊ ဆံုးမပီးလီ၊ နား၀င့္စီေလာ့၊ နီသို႕ထင္ယွား၊ ဘုရားတရားသဃၤာ၊ ရတနာထြဋ္္ထား၊ ျမတ္သံုးပါးကို၊ ဦးဖ်ားထြဋ္ထက္၊ အၿမဲရြက္ဆို၊ စံုမက္သဒၵါ ၾကည္စီမင္း ။
၂. အသက္ရွည္စြာ၊ အနာမဲ့ေၾကာင္း၊ ေကာင္းလွစီခ်င္၊ ပဲ့ျပင္နိစၥ၊ ကြပ္ဆံုးမသား၊ မိဘဆရာ၊ စကားနာ၍၊ က်မ္းစာသိျမင္၊ တတ္ေအာင္သင္ေလာ့၊ ေပၚလြင္မျပဳ၊ ေကာင္းရာတုလွ်က္၊ ေကာင္းမႈျမတ္ႏိုး၊ ေကာင္းေအာင္ႀကိဳး၍၊ ေကာင္းက်ိဳးကိုယ္၌ တည္စီမင္း။
၃. သူႀကီးမိဘ၊ ဆရာစသား၊ စိုးရသခင္၊ ေက်းဇူးသွ်င္သို႔၊ ျပစ္တင္ေမာင္းမဲ၊ ရိုက္ပုတ္ဆဲလည္း၊ ၀မ္းထဲယံု႔ယံု႔၊ ယုန္လွ်င္က်ံဳ႕သို႔၊ ဆိုတံု႕မ၀ံ့၊ ေစာင္းမာန္ညံ့ ၍၊ ေၾကာက္ရြံ႕ရိုေသ၊ သီးခံေထြျဖင့္၊ ေကာင္းနီႏွလံုး ယဥ္စီမင္း။
၄. ဆႏၵာေဒါသ၊ ဘယာေမာဟ၊ အပါယ္က်သား၊ ဓမၼေလးမည္၊ ဂတိတည္လွ်က္၊ နတ္ျပည္လူ႔ရြာ၊ ခ်မ္းသာေကာင္းမြန္၊ စံစုန္ဆန္၍၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း၊ က်င့္ေကာင္းသီလ၊ လွဴဒါနႏွင့္၊ ပုညလယ္ၿမီ၊ စိုက္ႀကဲေထြျဖင့္၊ ပ်ိဳးၿခီအပင္ စည္စီမင္း။
၅. ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုး၊ ေစာင့္သံုးၿမဲစြာ၊ သတၱ၀ါကို၊ ေမတၱာသက္စီ၊ လွဴဖို႔၀ီ၍၊ စိတ္စီၾကည္သန္၊ သေဘာမွန္သား၊ ပစၥဳပၸန္သံသရာ၊ ခ်မ္းသာစီးပြါး၊ ႏွစ္ပါးျမင္တတ္၊ သူေတာ္ျမတ္ကို၊ မျပတ္ခ်စ္ခင္၊ မိတ္ကၽြမ္း၀င္ရ၊ ၿမဲပင္စင္းလွ်င္း ေပါင္းယွဥ္မင္း။
၆. ပညာမ်က္စိ၊ ျမင္မဟိရ မသိတရား၊ အယူမွားလွ်က္၊ စီးပြားမေမွ်ာ္၊ က်ိဴးမေပၚသား၊ သူေတာ္မဟုတ္၊ ယုတ္သည့္စရိုက္၊ လူသူမိုက္ကို၊ မႀကိဳက္မခ်စ္၊ ရန္သူစစ္သို႔၊ မႏွစ္သက္ပဲ၊ ဝီးစြာခ်ဲ၍၊ အၿမဲခြာယွင္း ဖဲၾကဥ္မင္း။
၇. ပါဏာတိပါတ္၊ မသတ္သူ႔အသက္၊ ခိုး၀ွက္မမူ၊ မယူသီစာ၊ အိမ္ယာမမွား၊ မုသားမဆို၊ ကိုယ္ကိုႏွိမ့္ခ်၊ ေစာင္႔သီလႏွင္႔၊ ဒါနလွဴ၀တ္၊ ရက္မခၽြတ္လွ်င္၊ မျပတ္ေဆာက္တည္၊ ဆုႀကီးရည္၍ ၊ မၾကည္ခိုက္ရန္၊ သူက်ဴးလြန္လည္း၊ ေစာင္မာန္မျပင္း ယဥ္စီမင္း။
၈. မိခင္ဖခင္၊ ေက်းဇူးသွ်င္ကို၊ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုး၊ ဂူပထိုုးသို႔၊ ရွိခိုးဦးတင္၊ ၾကည္လင္ျမတ္ေလး၊ သိမ္းျမန္းမႊီး၍၊ လုပ္ေကၽြးခယ၊ ရိုတုတ္ကြလွ်က္၊ ႀကီးထ(လွ)သက္အို၊ မ်ိဳးဆြီကိုလည္း၊ ၾကည္ညိဳညႊတ္တိမ္း၊ ပိုက္ထုပ္သိမ္း၍၊ ခပ္သိမ္းမယြင္း ၿငိမ္းစီမင္း။
မိခင္ဖခင္၊ ေက်းဇူးသွ်င္ကို ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုး၊ ဂူပုထိုးသို႔ ရွိခိုးဦးတင္၊ ၾကည္လင္ျမတ္ေလး လုပ္ေကၽြးခယ၊ ႐ိုတုပ္ကြလွ်က္ ႀကီးလွသက္အို၊ မ်ိဳးဆြီကိုလည္း ၾကည္ညိဳၫြတ္တိမ္း၊ ပိုက္ထုပ္သိမ္း၍ မယိမ္းစင္းလွ်င္းၿငိမ္းစီမင္း --။ (အဘိုးသွ်င္စာသား)
၉. စတုဒိသာ၊ ေလးမ်က္ႏွာမွ၊ ေရာက္လာအမ်ား၊ ပုဏၰားရဟန္း၊ ဆြမ္းပန္းခ်ိဳ႕တဲ့၊ ရိကၡာမဲ့ကို၊ ယူခဥစၥာ၊ အိမ္ေလွာင္ခါ၌၊ လြယ္ကာထားယူ၊ ထိုသည့္သူသို႔၊ လိုတူမွတ္သား၊ သနားျမတ္လည္း၊ ၀တ္စားပီး၍၊ ေကၽြးမြီးထံရင္း ၿငိမ္းစီမင္း။
၁၀. အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡအနတၱာ၊ သံုးပါးလကၡဏာ၊ မခ်ာေအာက္မိ၊ တစိစိလွ်င္၊ အေလ့အထ၊ ကြပ္ဆံုးမ၍၊ ပဥၥခႏၶာ၊ ငါးျဖာနာမ္ရုပ္၊ ျဖစ္ခ်ဳပ္ႀကိ္မ္ဖန္၊ စက္၀ဟန္သို႔၊ ဖန္တလဲလဲ၊ ၀ဋ္ဆင္းရဲကို၊ ၀မ္းထဲသံေ၀၊ ထိတ္လန္႔ေထြျဖင့္၊ ရိုေသသည္းတြင္း က်ိန္းစီမင္း။
၁၁. ေလာဘေဒါသ၊ ေမာဟသူပ်က္၊ နိတိုင္းဖက္၍၊ အမ်က္လည္းလြန္၊ တဖ်င္သန္လွ်င္၊ ၿပီးလြန္ဖင္ဖင္၊ အာရံုျမင္က၊ ခင္ခင္မြတ္မြတ္၊ လိုက္တံုတတ္သား၊ ထူးပြတ္မဆိုင္း၊ စိတ္ဆင္ရိုင္းကို၊ သံုးပိုင္းမခ်ာ၊ ယဥ္စိမ့္ငွာလွ်င္၊ ပညာထိန္း၍ မွိန္းစီမင္း။
၁၂. လယ္လုပ္ကုန္သြယ္၊ ေရာင္း၀ယ္ၿမီခ်၊ တြက္ဆစိတ္ျပား၊ အပါးပါးလွ်င္၊ အပြားအရင္း၊ လတြင္းတက္တိုး၊ ထမ္းပိုးႏွစ္လည္၊ ခ်သည္မျပတ္ အိမ္ေထာင္၀တ္ျဖင့္၊ အမွတ္ၿမဲၿမံ၊ လုပ္ႀကံႀကိဳးစား၊ ကၽြဲႏြားဆိတ္၀က္၊ ၀မ္းဘဲငွက္ႏွင့္၊ ၾကက္ကမၾကြင္း၊ သိမ္းမီြးျပင္းလွ်က္၊ မ်ားျခင္းစံုစီ၊ တႏၵီပယ္ေရွာင္း၊ ထပ္ကာေလာင္းလွ်က္၊ ပဲေျပာင္းစပါး၊ က်ီျပည့္ထား၍၊ ခြက္ျပားေရႊေငြ၊ ဆည္းပူးေထြျဖင့္၊ မ်ိဳးဆြီမွီတင္း ၾကြယ္စီမင္း။
၁၃. ထံုးတီးနည္းနာ၊ အျဖာျဖာ၌၊ ပညာရွာမွီး၊ မႀကီးသက္ရြယ္၊ အငယ္ေသာ္က၊ ႀကိဳးလံု႔လလွ်က္၊ တုပ္ကြပုဆစ္၊ ဆရာစစ္၌၊ ေၾကာက္ခ်စ္ရိုေသ၊ လုပ္ေကၽြးေထြျဖင့္၊ စာပီတတ္ေၾကာင္း၊ တေခ်ာင္းေခ်ာင္းလွ်င္၊ ၿခိမ္းေမာင္းသီးခံ၊ ဆရာ့ထံ၌၊ သင္အံ့က်က္သိ၊ တနိတပါး၊ မွတ္သားပါလီ၊ ၀မ္းထဲၿခြီ၍၊ အေထြအထူး၊ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို၊ ဆည္းပူးသန္႔ယွွင္း ေက်စီမင္း။
ထံုးမီွးနည္းနာ၊ အျဖာျဖာ၌ ပညာရွာမွီး၊ မႀကီးသက္ရြယ္ အငယ္ေသာ္က၊ ႀကိဳးလံုးလလွ်က္ တုပ္ကြပုဆစ္၊ ဆရာစစ္သို႔ ေၾကာက္ခ်စ္႐ိုသီ၊ စာပီတတ္ေၾကာင္း တေခ်ာင္းေခ်ာင္းလွ်င္၊ ၿငိမ္ေအာင္းသည္းခံ ဆရာထံ၌၊ သင္အံမွတ္သိ တနိတျခား၊ ပြားမ်ားစံုစီ ၀မ္းထဲခြီ၍၊ တလီတထူး ဂုဏ္ေက်းဇူးကို ဆည္းပူးသိျမင္ႄကြယ္စီမင္း ။ (အဘိုးသွ်င္စာသား)
၁၄. ဘိုးဘီးစဥ္ဆက္၊ မပ်က္သံုးစြဲ၊ က်င္႔ၿမဲလံု႔လ၊ စာရိတၱျဖင္႔၊ မိဘအလိုက္၊ စရိုက္က်င့္ရိုး၊ အမ်ိဳးႏြယ္လ်ဥ္၊ ေစာင္႔စည္းၾကဥ္၍၊ အယွဥ္အေပါင္း၊ ခင္ပြန္းေကာင္းႏွင့္၊ သူေဟာင္းသက္ႀကီး၊ ထံုးနည္းတီးကို၊ မၿငီးမေငြ႕၊ က်က္မွတ္ေလ့လွ်က္၊
ေျခာက္သြိစကား၊ စပ္ၾကားသူပ်က္၊ ကုန္းတိုက္ဖ်က္လည္း၊ ရက္ရက္မယံု လြယ္ႏွင့္မင္း။
၁၅. သူေတာ္တကာ၊ တတ္စရာသား၊ အဌာရသ၊ သိပၸအျပား၊ အတတ္မ်ားကို မွတ္သားသတိ၊ ပညာဟိရို႕၊ တတ္သိအပ္စြ၊ ထိုသိပၸကို၊ ႏွံ႔မွ်လံုၿခံဳ၊ မတတ္တံုလည္း၊ တစံုတစ္ခု၊ တတ္ေအာင္ျပဳ၍၊ လူမႈအိမ္ေထာင္၊ စီးပြါးေဆာင္ေလာ့၊ ညဥ့္ေမွာင္မသိ၊ ၾကက္မ်က္စိသို႔၊ မိမိကိုယ္ဖို႔၊ အတတ္ခ်ိဳ႕လည္း၊ သူရို႔ျပစ္တင္၊ ဆင္းရဲျမင္အံ့၊ ထင္ထင္မ်က္ေျမာ္၊ မေကာ္ေရာ္သည္၊ အိုေသာ္သူမရယ္ စီႏွင့္မင္း။
၁၆. ဃရာ၀ါသ၊ သမၺဓဟု၊ ကိစၥျမားေျမာင္၊ လူရို႕ေဘာင္၌၊ အိမ္ေထာင္သက္မီြး၊ ျခႏွယ္ၿပီးသား၊ လူေရးေက်စြာ၊ အျဖာျဖာကို၊ လိမ္မာအတတ္၊ ခ်ားရဟတ္သို႔၊ လွည့္ပတ္ၿပီးမွ၊ ႀကံတြက္ဆလွ်က္၊ လံု႔လပင္စည္၊ အရင္းတည္လွ်က္၊
ခက္ရွည္ပညာ၊ ခ်မ္းသာအသီး၊ ႀကီးစရြိရြိ၊ အဓေလ့ျဖင့္၊ မမိမက်န္၊ လူမႈပြန္လွ်က္၊ ေစာင္းမာန္မဲ့ဆံုး၊ ေတာ္ေျဖာင့္သံုး၍၊ ႏွလံုးသန္႔စင္ ၾကြယ္စီမင္း။
၁၇. ေလးကၽြန္းထိပ္ေခါင္၊ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ႏွင့္၊ ယွဥ္ေဆာင္ႏႈိင္းလည္း၊ အတိုင္းမသိ၊ ေက်းဇူးဟိသည္၊ အမိကားတိုက္၊ သိုက္ကားမယား၊ သားကားႏြယ္ဆက္၊ ခက္လက္မ်ိဳးဆြီ၊ ကၽြန္ေျခြေရႊႏွင့္၊ အုပ္ေထြမကြဲ၊ လူခပဲအား၊ ဆင္းရဲေဖ်ာက္ပယ္၊ ခ်မ္းသာကယ္၍၊ လူ၀ယ္လူေကာင္း၊ ျဖစ္ေတာ္ေခ်ာင္းဟု၊ လူေပါင္းေျပာပ၊ ခ်ီးမြမ္းရလွ်က္၊ ေၾကာင့္ၾက ေဘးဘ်မ္း၊ ေဖ်ာက္ႏိုင္စြမ္းသား၊ စိတ္၀န္းေျဖာင့္တန္း၊ ဆြီခင္ပြန္းကို၊ ခ်စ္ပန္းနံ႕မျပယ္ စီႏွင့္မင္း။
၁၈. စိေျမ့သိပ္သည္း၊ ရြိရြိဆည္းေလာ့၊ စရည္းအိုးခြက္၊ ႀကီးစြာလ်က္လွ်င္၊ စဥ္စက္က်မ်ား၊ ျပည့္ေသာလားသို႕၊ ပ်ား၏နည္းထံုး၊ မွတ္က်င့္သံုး၍၊ ျခပုန္းေတာင္ပို႔၊ ဖို႔သည္းျခင္းရာ၊ လူလိမ္မာရို႕၊ ဥစၥာဆည္းေထြ၊ တတ္လွစီေလာ့၊ ၾကြက္သီတခု၊ အရင္းျပဳ၍၊ ၾကြယ္မႈတတ္ဆံုး၊ သဌီးထံုးကို၊ ႏွလံုးမူလွ်က္၊ ႀကံစည္နက္ကို၊ သူ႔ထက္ကံုးကယ္ ၾကြယ္စီမင္း။
၁၉. လံု႔လပညာ၊ လိမ္မာတတ္တံု၊ ဆင္စြယ္စံုသို႔၊ ကိုယ္လံုၿမဲၿမံ၊ ေကာင္းေအာင္သံသား၊ လုပ္ႀကံေသသပ္၊ ေယာက်္ားျမတ္ရို႔၊ မွတ္သည့္အတိုင္း၊ ျပည့္လႈိင္းခ်မ္းသာ၊ စီးပြားရွာအံ၊ ပညာခ်ိဳ႕တဲ့၊ လံုလမဲ့ဟု၊ ကဲ့ရဲ့သၿဂၤဳိိဟ္၊ သူမ်ားဆိုလည္း၊ ကိုယ္ကိုမခ်စ္၊ အက်င့္ညစ္သား၊ အျပစ္ဖြဲ႔ပို႔၊ လူသြမ္းရို႕ကား၊ မည္သို႕မသိ၊ ပ်င္းရိရိလွ်င္၊ ရွိသည္ကိုယ့္ဖို႕၊ ကုသိုလ္ပို႕က၊ ငါရို႕နီရာ၊ စီးပြားလာအံ့၊ ၾကမၼာကိုယ္ခ်ည္း၊ မွတ္ထင္ရည္း၍၊ က်င့္နည္းညံ့ဆံုး၊ သူပ်က္ထံုးကို၊ ႏွလံုးမၿငိတြယ္ စီႏွင့္မင္း။
၂၀. ေက်ာင္းေတာ္ခရီး၊ လမ္းမႀကီး၌၊ ပင္ထီးပေညာင္၊ ျမစ္တေထာင္ႏွင့္၊ ျမားေျမာင္ခက္လက္၊ ရြက္လည္းစိပ္စိပ္၊ စိစိသိပ္လွ်က္၊ ရိပ္လည္းၿမိဳင္ၿမိဳင္၊ လီမႏိုင္လွ်င္၊ ပင္ခိုင္သီးမွည့္၊ အျပည့္က်ီးငွက္၊ စားလွ်က္ေသာင္းသဲ၊ မွီ၀ဲလူဗိုလ္၊ ရိပ္ခိုအမ်ား၊ ခရီးသြားရို႕၊ နားနီေပ်ာ္ရႊင္၊ ထိုသစ္ပင္ကား၊ ၀င္လာေသာသူ၊ ခပ္သိမ္းလူကုိ၊ ပူဆာၿငိမ္းေအာင္၊ စီးပြားေဆာင္သို႔၊ လူ႔ေဘာင္ေကာင္ၾကြယ္၊ လူကံုကယ္လည္း၊ ထိုႏွယ္လည္းေကာင္း၊ ျဖစ္တံုေခ်ာင္း၍၊ မ်ိဳးေပါင္းဆြီပါး၊ လူအမ်ားကို၊ သနားၾကင္နာ၊ စီးပြါးရွာ၍၊ ေမတၱာမကင္း၊ မ,စ ျခင္းျဖင့္၊ ထံရင္းမွီကိုး ကြယ္စီမင္း။
၂၁. ပ်ဴပ်ဴငွာငွာ၊ လူတကာကို၊ သာသာခ်ိဳခ်ိဳ၊ ခ်စ္ဖြယ္ဆို၍၊ စိုစိုျပည္ျပည္၊ က်င့္မူနည္ျဖင့္၊ လည္လည္ပတ္ပတ္ ၊ေလာက၀တ္၌၊ ျပတ္ျပတ္သားသား၊ အျပားျပားလွ်င္၊ မႈမ်ားခပ္သိမ္း၊ ေဆာင္တိုင္းၿငိမ္းလွ်က္၊ သူစိမ္းသူက်က္၊ ေပါင္းဖက္သရြိ၊ မိဘတြိသို႔၊ မြိမြိေလ်ာ္ေလ်ာ္၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး၊ ႏႈတ္ခ်ိဳပ်ားႏွင့္၊ ၀တ္စားေထာက္ပံ့၊ ျဖန္႔ျဖဴးႏွံ႔လွ်က္၊ အလြန္႔ကၽြန္ေက်း၊ ဆီြသားၿမီးကို၊ ေကၽြးမီြးမညိွဳး ငယ္စီမင္း။
၂၂. ေလာကသာရ၊ က်မ္းအစ၌၊ ဆံုးမစကား၊ မ်ိဳးေလးပါးကို၊ မွတ္သားစိမ့္ငွာ၊ ပ်ိဳ႕လကၤာျဖင့့္၊ နည္းနာေထြျပား၊ ထံုးေပါင္းၾကားသည္၊ တျခား ပထမပိုင္းတည္း။…….။
၂. အသက္ရွည္စြာ၊ အနာမဲ့ေၾကာင္း၊ ေကာင္းလွစီခ်င္၊ ပဲ့ျပင္နိစၥ၊ ကြပ္ဆံုးမသား၊ မိဘဆရာ၊ စကားနာ၍၊ က်မ္းစာသိျမင္၊ တတ္ေအာင္သင္ေလာ့၊ ေပၚလြင္မျပဳ၊ ေကာင္းရာတုလွ်က္၊ ေကာင္းမႈျမတ္ႏိုး၊ ေကာင္းေအာင္ႀကိဳး၍၊ ေကာင္းက်ိဳးကိုယ္၌ တည္စီမင္း။
၃. သူႀကီးမိဘ၊ ဆရာစသား၊ စိုးရသခင္၊ ေက်းဇူးသွ်င္သို႔၊ ျပစ္တင္ေမာင္းမဲ၊ ရိုက္ပုတ္ဆဲလည္း၊ ၀မ္းထဲယံု႔ယံု႔၊ ယုန္လွ်င္က်ံဳ႕သို႔၊ ဆိုတံု႕မ၀ံ့၊ ေစာင္းမာန္ညံ့ ၍၊ ေၾကာက္ရြံ႕ရိုေသ၊ သီးခံေထြျဖင့္၊ ေကာင္းနီႏွလံုး ယဥ္စီမင္း။
၄. ဆႏၵာေဒါသ၊ ဘယာေမာဟ၊ အပါယ္က်သား၊ ဓမၼေလးမည္၊ ဂတိတည္လွ်က္၊ နတ္ျပည္လူ႔ရြာ၊ ခ်မ္းသာေကာင္းမြန္၊ စံစုန္ဆန္၍၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း၊ က်င့္ေကာင္းသီလ၊ လွဴဒါနႏွင့္၊ ပုညလယ္ၿမီ၊ စိုက္ႀကဲေထြျဖင့္၊ ပ်ိဳးၿခီအပင္ စည္စီမင္း။
၅. ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုး၊ ေစာင့္သံုးၿမဲစြာ၊ သတၱ၀ါကို၊ ေမတၱာသက္စီ၊ လွဴဖို႔၀ီ၍၊ စိတ္စီၾကည္သန္၊ သေဘာမွန္သား၊ ပစၥဳပၸန္သံသရာ၊ ခ်မ္းသာစီးပြါး၊ ႏွစ္ပါးျမင္တတ္၊ သူေတာ္ျမတ္ကို၊ မျပတ္ခ်စ္ခင္၊ မိတ္ကၽြမ္း၀င္ရ၊ ၿမဲပင္စင္းလွ်င္း ေပါင္းယွဥ္မင္း။
၆. ပညာမ်က္စိ၊ ျမင္မဟိရ မသိတရား၊ အယူမွားလွ်က္၊ စီးပြားမေမွ်ာ္၊ က်ိဴးမေပၚသား၊ သူေတာ္မဟုတ္၊ ယုတ္သည့္စရိုက္၊ လူသူမိုက္ကို၊ မႀကိဳက္မခ်စ္၊ ရန္သူစစ္သို႔၊ မႏွစ္သက္ပဲ၊ ဝီးစြာခ်ဲ၍၊ အၿမဲခြာယွင္း ဖဲၾကဥ္မင္း။
၇. ပါဏာတိပါတ္၊ မသတ္သူ႔အသက္၊ ခိုး၀ွက္မမူ၊ မယူသီစာ၊ အိမ္ယာမမွား၊ မုသားမဆို၊ ကိုယ္ကိုႏွိမ့္ခ်၊ ေစာင္႔သီလႏွင္႔၊ ဒါနလွဴ၀တ္၊ ရက္မခၽြတ္လွ်င္၊ မျပတ္ေဆာက္တည္၊ ဆုႀကီးရည္၍ ၊ မၾကည္ခိုက္ရန္၊ သူက်ဴးလြန္လည္း၊ ေစာင္မာန္မျပင္း ယဥ္စီမင္း။
၈. မိခင္ဖခင္၊ ေက်းဇူးသွ်င္ကို၊ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုး၊ ဂူပထိုုးသို႔၊ ရွိခိုးဦးတင္၊ ၾကည္လင္ျမတ္ေလး၊ သိမ္းျမန္းမႊီး၍၊ လုပ္ေကၽြးခယ၊ ရိုတုတ္ကြလွ်က္၊ ႀကီးထ(လွ)သက္အို၊ မ်ိဳးဆြီကိုလည္း၊ ၾကည္ညိဳညႊတ္တိမ္း၊ ပိုက္ထုပ္သိမ္း၍၊ ခပ္သိမ္းမယြင္း ၿငိမ္းစီမင္း။
မိခင္ဖခင္၊ ေက်းဇူးသွ်င္ကို ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုး၊ ဂူပုထိုးသို႔ ရွိခိုးဦးတင္၊ ၾကည္လင္ျမတ္ေလး လုပ္ေကၽြးခယ၊ ႐ိုတုပ္ကြလွ်က္ ႀကီးလွသက္အို၊ မ်ိဳးဆြီကိုလည္း ၾကည္ညိဳၫြတ္တိမ္း၊ ပိုက္ထုပ္သိမ္း၍ မယိမ္းစင္းလွ်င္းၿငိမ္းစီမင္း --။ (အဘိုးသွ်င္စာသား)
၉. စတုဒိသာ၊ ေလးမ်က္ႏွာမွ၊ ေရာက္လာအမ်ား၊ ပုဏၰားရဟန္း၊ ဆြမ္းပန္းခ်ိဳ႕တဲ့၊ ရိကၡာမဲ့ကို၊ ယူခဥစၥာ၊ အိမ္ေလွာင္ခါ၌၊ လြယ္ကာထားယူ၊ ထိုသည့္သူသို႔၊ လိုတူမွတ္သား၊ သနားျမတ္လည္း၊ ၀တ္စားပီး၍၊ ေကၽြးမြီးထံရင္း ၿငိမ္းစီမင္း။
၁၀. အနိစၥႏွင့္၊ ဒုကၡအနတၱာ၊ သံုးပါးလကၡဏာ၊ မခ်ာေအာက္မိ၊ တစိစိလွ်င္၊ အေလ့အထ၊ ကြပ္ဆံုးမ၍၊ ပဥၥခႏၶာ၊ ငါးျဖာနာမ္ရုပ္၊ ျဖစ္ခ်ဳပ္ႀကိ္မ္ဖန္၊ စက္၀ဟန္သို႔၊ ဖန္တလဲလဲ၊ ၀ဋ္ဆင္းရဲကို၊ ၀မ္းထဲသံေ၀၊ ထိတ္လန္႔ေထြျဖင့္၊ ရိုေသသည္းတြင္း က်ိန္းစီမင္း။
၁၁. ေလာဘေဒါသ၊ ေမာဟသူပ်က္၊ နိတိုင္းဖက္၍၊ အမ်က္လည္းလြန္၊ တဖ်င္သန္လွ်င္၊ ၿပီးလြန္ဖင္ဖင္၊ အာရံုျမင္က၊ ခင္ခင္မြတ္မြတ္၊ လိုက္တံုတတ္သား၊ ထူးပြတ္မဆိုင္း၊ စိတ္ဆင္ရိုင္းကို၊ သံုးပိုင္းမခ်ာ၊ ယဥ္စိမ့္ငွာလွ်င္၊ ပညာထိန္း၍ မွိန္းစီမင္း။
၁၂. လယ္လုပ္ကုန္သြယ္၊ ေရာင္း၀ယ္ၿမီခ်၊ တြက္ဆစိတ္ျပား၊ အပါးပါးလွ်င္၊ အပြားအရင္း၊ လတြင္းတက္တိုး၊ ထမ္းပိုးႏွစ္လည္၊ ခ်သည္မျပတ္ အိမ္ေထာင္၀တ္ျဖင့္၊ အမွတ္ၿမဲၿမံ၊ လုပ္ႀကံႀကိဳးစား၊ ကၽြဲႏြားဆိတ္၀က္၊ ၀မ္းဘဲငွက္ႏွင့္၊ ၾကက္ကမၾကြင္း၊ သိမ္းမီြးျပင္းလွ်က္၊ မ်ားျခင္းစံုစီ၊ တႏၵီပယ္ေရွာင္း၊ ထပ္ကာေလာင္းလွ်က္၊ ပဲေျပာင္းစပါး၊ က်ီျပည့္ထား၍၊ ခြက္ျပားေရႊေငြ၊ ဆည္းပူးေထြျဖင့္၊ မ်ိဳးဆြီမွီတင္း ၾကြယ္စီမင္း။
၁၃. ထံုးတီးနည္းနာ၊ အျဖာျဖာ၌၊ ပညာရွာမွီး၊ မႀကီးသက္ရြယ္၊ အငယ္ေသာ္က၊ ႀကိဳးလံု႔လလွ်က္၊ တုပ္ကြပုဆစ္၊ ဆရာစစ္၌၊ ေၾကာက္ခ်စ္ရိုေသ၊ လုပ္ေကၽြးေထြျဖင့္၊ စာပီတတ္ေၾကာင္း၊ တေခ်ာင္းေခ်ာင္းလွ်င္၊ ၿခိမ္းေမာင္းသီးခံ၊ ဆရာ့ထံ၌၊ သင္အံ့က်က္သိ၊ တနိတပါး၊ မွတ္သားပါလီ၊ ၀မ္းထဲၿခြီ၍၊ အေထြအထူး၊ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို၊ ဆည္းပူးသန္႔ယွွင္း ေက်စီမင္း။
ထံုးမီွးနည္းနာ၊ အျဖာျဖာ၌ ပညာရွာမွီး၊ မႀကီးသက္ရြယ္ အငယ္ေသာ္က၊ ႀကိဳးလံုးလလွ်က္ တုပ္ကြပုဆစ္၊ ဆရာစစ္သို႔ ေၾကာက္ခ်စ္႐ိုသီ၊ စာပီတတ္ေၾကာင္း တေခ်ာင္းေခ်ာင္းလွ်င္၊ ၿငိမ္ေအာင္းသည္းခံ ဆရာထံ၌၊ သင္အံမွတ္သိ တနိတျခား၊ ပြားမ်ားစံုစီ ၀မ္းထဲခြီ၍၊ တလီတထူး ဂုဏ္ေက်းဇူးကို ဆည္းပူးသိျမင္ႄကြယ္စီမင္း ။ (အဘိုးသွ်င္စာသား)
၁၄. ဘိုးဘီးစဥ္ဆက္၊ မပ်က္သံုးစြဲ၊ က်င္႔ၿမဲလံု႔လ၊ စာရိတၱျဖင္႔၊ မိဘအလိုက္၊ စရိုက္က်င့္ရိုး၊ အမ်ိဳးႏြယ္လ်ဥ္၊ ေစာင္႔စည္းၾကဥ္၍၊ အယွဥ္အေပါင္း၊ ခင္ပြန္းေကာင္းႏွင့္၊ သူေဟာင္းသက္ႀကီး၊ ထံုးနည္းတီးကို၊ မၿငီးမေငြ႕၊ က်က္မွတ္ေလ့လွ်က္၊
ေျခာက္သြိစကား၊ စပ္ၾကားသူပ်က္၊ ကုန္းတိုက္ဖ်က္လည္း၊ ရက္ရက္မယံု လြယ္ႏွင့္မင္း။
၁၅. သူေတာ္တကာ၊ တတ္စရာသား၊ အဌာရသ၊ သိပၸအျပား၊ အတတ္မ်ားကို မွတ္သားသတိ၊ ပညာဟိရို႕၊ တတ္သိအပ္စြ၊ ထိုသိပၸကို၊ ႏွံ႔မွ်လံုၿခံဳ၊ မတတ္တံုလည္း၊ တစံုတစ္ခု၊ တတ္ေအာင္ျပဳ၍၊ လူမႈအိမ္ေထာင္၊ စီးပြါးေဆာင္ေလာ့၊ ညဥ့္ေမွာင္မသိ၊ ၾကက္မ်က္စိသို႔၊ မိမိကိုယ္ဖို႔၊ အတတ္ခ်ိဳ႕လည္း၊ သူရို႔ျပစ္တင္၊ ဆင္းရဲျမင္အံ့၊ ထင္ထင္မ်က္ေျမာ္၊ မေကာ္ေရာ္သည္၊ အိုေသာ္သူမရယ္ စီႏွင့္မင္း။
၁၆. ဃရာ၀ါသ၊ သမၺဓဟု၊ ကိစၥျမားေျမာင္၊ လူရို႕ေဘာင္၌၊ အိမ္ေထာင္သက္မီြး၊ ျခႏွယ္ၿပီးသား၊ လူေရးေက်စြာ၊ အျဖာျဖာကို၊ လိမ္မာအတတ္၊ ခ်ားရဟတ္သို႔၊ လွည့္ပတ္ၿပီးမွ၊ ႀကံတြက္ဆလွ်က္၊ လံု႔လပင္စည္၊ အရင္းတည္လွ်က္၊
ခက္ရွည္ပညာ၊ ခ်မ္းသာအသီး၊ ႀကီးစရြိရြိ၊ အဓေလ့ျဖင့္၊ မမိမက်န္၊ လူမႈပြန္လွ်က္၊ ေစာင္းမာန္မဲ့ဆံုး၊ ေတာ္ေျဖာင့္သံုး၍၊ ႏွလံုးသန္႔စင္ ၾကြယ္စီမင္း။
၁၇. ေလးကၽြန္းထိပ္ေခါင္၊ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ႏွင့္၊ ယွဥ္ေဆာင္ႏႈိင္းလည္း၊ အတိုင္းမသိ၊ ေက်းဇူးဟိသည္၊ အမိကားတိုက္၊ သိုက္ကားမယား၊ သားကားႏြယ္ဆက္၊ ခက္လက္မ်ိဳးဆြီ၊ ကၽြန္ေျခြေရႊႏွင့္၊ အုပ္ေထြမကြဲ၊ လူခပဲအား၊ ဆင္းရဲေဖ်ာက္ပယ္၊ ခ်မ္းသာကယ္၍၊ လူ၀ယ္လူေကာင္း၊ ျဖစ္ေတာ္ေခ်ာင္းဟု၊ လူေပါင္းေျပာပ၊ ခ်ီးမြမ္းရလွ်က္၊ ေၾကာင့္ၾက ေဘးဘ်မ္း၊ ေဖ်ာက္ႏိုင္စြမ္းသား၊ စိတ္၀န္းေျဖာင့္တန္း၊ ဆြီခင္ပြန္းကို၊ ခ်စ္ပန္းနံ႕မျပယ္ စီႏွင့္မင္း။
၁၈. စိေျမ့သိပ္သည္း၊ ရြိရြိဆည္းေလာ့၊ စရည္းအိုးခြက္၊ ႀကီးစြာလ်က္လွ်င္၊ စဥ္စက္က်မ်ား၊ ျပည့္ေသာလားသို႕၊ ပ်ား၏နည္းထံုး၊ မွတ္က်င့္သံုး၍၊ ျခပုန္းေတာင္ပို႔၊ ဖို႔သည္းျခင္းရာ၊ လူလိမ္မာရို႕၊ ဥစၥာဆည္းေထြ၊ တတ္လွစီေလာ့၊ ၾကြက္သီတခု၊ အရင္းျပဳ၍၊ ၾကြယ္မႈတတ္ဆံုး၊ သဌီးထံုးကို၊ ႏွလံုးမူလွ်က္၊ ႀကံစည္နက္ကို၊ သူ႔ထက္ကံုးကယ္ ၾကြယ္စီမင္း။
၁၉. လံု႔လပညာ၊ လိမ္မာတတ္တံု၊ ဆင္စြယ္စံုသို႔၊ ကိုယ္လံုၿမဲၿမံ၊ ေကာင္းေအာင္သံသား၊ လုပ္ႀကံေသသပ္၊ ေယာက်္ားျမတ္ရို႔၊ မွတ္သည့္အတိုင္း၊ ျပည့္လႈိင္းခ်မ္းသာ၊ စီးပြားရွာအံ၊ ပညာခ်ိဳ႕တဲ့၊ လံုလမဲ့ဟု၊ ကဲ့ရဲ့သၿဂၤဳိိဟ္၊ သူမ်ားဆိုလည္း၊ ကိုယ္ကိုမခ်စ္၊ အက်င့္ညစ္သား၊ အျပစ္ဖြဲ႔ပို႔၊ လူသြမ္းရို႕ကား၊ မည္သို႕မသိ၊ ပ်င္းရိရိလွ်င္၊ ရွိသည္ကိုယ့္ဖို႕၊ ကုသိုလ္ပို႕က၊ ငါရို႕နီရာ၊ စီးပြားလာအံ့၊ ၾကမၼာကိုယ္ခ်ည္း၊ မွတ္ထင္ရည္း၍၊ က်င့္နည္းညံ့ဆံုး၊ သူပ်က္ထံုးကို၊ ႏွလံုးမၿငိတြယ္ စီႏွင့္မင္း။
၂၀. ေက်ာင္းေတာ္ခရီး၊ လမ္းမႀကီး၌၊ ပင္ထီးပေညာင္၊ ျမစ္တေထာင္ႏွင့္၊ ျမားေျမာင္ခက္လက္၊ ရြက္လည္းစိပ္စိပ္၊ စိစိသိပ္လွ်က္၊ ရိပ္လည္းၿမိဳင္ၿမိဳင္၊ လီမႏိုင္လွ်င္၊ ပင္ခိုင္သီးမွည့္၊ အျပည့္က်ီးငွက္၊ စားလွ်က္ေသာင္းသဲ၊ မွီ၀ဲလူဗိုလ္၊ ရိပ္ခိုအမ်ား၊ ခရီးသြားရို႕၊ နားနီေပ်ာ္ရႊင္၊ ထိုသစ္ပင္ကား၊ ၀င္လာေသာသူ၊ ခပ္သိမ္းလူကုိ၊ ပူဆာၿငိမ္းေအာင္၊ စီးပြားေဆာင္သို႔၊ လူ႔ေဘာင္ေကာင္ၾကြယ္၊ လူကံုကယ္လည္း၊ ထိုႏွယ္လည္းေကာင္း၊ ျဖစ္တံုေခ်ာင္း၍၊ မ်ိဳးေပါင္းဆြီပါး၊ လူအမ်ားကို၊ သနားၾကင္နာ၊ စီးပြါးရွာ၍၊ ေမတၱာမကင္း၊ မ,စ ျခင္းျဖင့္၊ ထံရင္းမွီကိုး ကြယ္စီမင္း။
၂၁. ပ်ဴပ်ဴငွာငွာ၊ လူတကာကို၊ သာသာခ်ိဳခ်ိဳ၊ ခ်စ္ဖြယ္ဆို၍၊ စိုစိုျပည္ျပည္၊ က်င့္မူနည္ျဖင့္၊ လည္လည္ပတ္ပတ္ ၊ေလာက၀တ္၌၊ ျပတ္ျပတ္သားသား၊ အျပားျပားလွ်င္၊ မႈမ်ားခပ္သိမ္း၊ ေဆာင္တိုင္းၿငိမ္းလွ်က္၊ သူစိမ္းသူက်က္၊ ေပါင္းဖက္သရြိ၊ မိဘတြိသို႔၊ မြိမြိေလ်ာ္ေလ်ာ္၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး၊ ႏႈတ္ခ်ိဳပ်ားႏွင့္၊ ၀တ္စားေထာက္ပံ့၊ ျဖန္႔ျဖဴးႏွံ႔လွ်က္၊ အလြန္႔ကၽြန္ေက်း၊ ဆီြသားၿမီးကို၊ ေကၽြးမီြးမညိွဳး ငယ္စီမင္း။
၂၂. ေလာကသာရ၊ က်မ္းအစ၌၊ ဆံုးမစကား၊ မ်ိဳးေလးပါးကို၊ မွတ္သားစိမ့္ငွာ၊ ပ်ိဳ႕လကၤာျဖင့့္၊ နည္းနာေထြျပား၊ ထံုးေပါင္းၾကားသည္၊ တျခား ပထမပိုင္းတည္း။…….။
ရခိုင့္ေအာင္လံ
ၾကားပိမ့္ဗိုလ္လူ အံ့ခ်ီးမူေသာ၊ ေသာင္းယူဇနာ ေျမမ်က္ႏွာထက္၊ ေျမာက္မွာ အာသံ ေတာင္ယံသီဟိုဠ္၊ ေနာက္ကို လွည့္လည္ မရြံ ့ျပည္ႏွင့္ ၊ ဦးတည္ပိုင္းျခင္း ပင္လယ္ဆင္းေအာင္၊ စိုးမင္းတကာ ညီညြတ္ရာသည္၊ သာယာရြက္ေဆာင္ ရန္တိုင္းေအာင္သည္၊ ဘုန္းခိုးဓမၼရာဇာ ဥကၠဟုခ္မ်ိဳး၊ သမုတ္ရိုးလ်င္၊ စိုးစံေသာအခါ၊ ရကၡပူရ ဓညျမိဳ ့ၾကီး တိုင္းလံုးထီးကို၊ ျပီးစီးခန္ ့ရွည္၊ ေရႊနန္းတည္၍ ေအာင္စည္ညံညံ၊ ဘိသိတ္စံက ၊ ေက်ာ္ဘိသတင္း ေသာင္းလံုးခ်င္းမွ်၊ ျမင္းလည္းသိႏၵ၀ န၀ဆဒၵန္၊ ရန္မာန္ပယ္လွဲ ့ ျခေသၤ့ေကသရီ၊ ေအာင္နီေအာင္ျဖဴ ပဥၥရူကို၊ ၾကည္ျဖဴႏွစ္သက္ နတ္တို ့ဆက္က၊ ဘုန္းၾကက္သေရ မိုးႏွယ္စြယ္၏၊ ေရႊေငြရတနာ ပေဒသာသီး၊ ျပီးစီးေစတက္ နတ္သမတ၊ ေစာင့္သီလႏွင့့္ဣႏၵ၀ဇီရာ၊ အလကၤာရ အစျဖန္ ့ခ်ီ၊ သီရိဓဇ ခ်ိဳျမသာယာ၊ ေနာက္ပိတ္မွာလည္း၊ မဟ ာသုဓမၼ၊ ရာဇာဂုရု၊ ရံုးကာစု၍၊ မ်က္ရႈခတ္ႏွိပ္၊ ေရႊတံဆိပ္ကို၊ စိတ္စိတ္ၾကည္နူး၊ ေရႊနန္းဦး၌၊ ရႊင္ျမဴးၾကည္ျဖဴ၊ လွဴေတာ္မူက၊ နတ္လူတကာ ေကာင္းခ်ီးျငာလ်က္၊ သာယာျမတ္နိုး၊ ေမတၱာျဖိဳး၍၊ ေနမ်ိဳးမွန္စြာ ေျမၾသဇာလည္း၊ ရာသာျပည့္နက္ ေအာင္ဆုခတ္၍၊ ရာသက္တည္ေၾကာင္း၊ မ်ိဳးသစ္ေလာင္းသည္၊ ရိုက္ေသွ်ာင္းပဲ့တင္ျငိမ့္ျငိမ့္တည္း။
ရခိုင္ျပည္ ေရွးေခတ္ ေအာင္လံေတာ္ပံု
ရခိုင့္သမိုင္းသစ္ စာအုပ္က ကူးယူရြီးထားပါေရ။
မဟာပညာေက်ာ္
တနိေသာအခါ ျပည့္သွ်င္မင္းဖေလာင္းႀကီးသည္ မဟာမုနိဘုရားကို ဖူးေျမာ္ၾကည္ၫိုရန္ထြက္ေတာ္မူသည္။ မင္းႀကီး၀တ္ဆင္ေတာ္မူေသာ ပတၱျမားလက္စြပ္သည္ကၽြတ္၍ ရီထဲသို႔က်လတ္သည္။ လက္စြပ္ကို ငါးတေကာင္ရ၍မ်ိဳသည္။ တလမွ်ဟိလတ္ေသာအခါ ထုိငါးကို တံငါတေယာက္ရသည္။ ငါး၀မ္းမွလက္စြပ္ကို တံငါရသည္။ တံငါေယာက်္ားသည္ ေၾကာက္လန္႔ျခင္းေၾကာင့္ လက္စြပ္ႏွင့္အတူ ငါးကိုပါေဆာင္ယူလာၿပီးမင္းႀကီးထံဆက္သည္။ မင္းႀကီးက အမတ္ပညာေက်ာ္ကိုမီးေတာ္မူရာ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္ထံုးမူကား-
အသွ်င္မင္းျမတ္။ လက္စြပ္ေတာ္ရီသုိ႔က်ေသာအခါ၌ ငါးသည္မ်ိဳယူသိမ္းထားသည္။ ထိုငါးသည္ မိမိအသက္ကုိ အသီခံလွ်က္ တံငါထံ၀င္ေရာက္သည္။ ထိုငါးမွ လက္စြပ္ကို တံငါရ၍ ဆက္သလာရသည္။ ဤအရာကိုေထာက္၍ မွန္တိုင္းေလွ်ာက္ရပါေသာ္ ဥာဏ္နည္းသူ႐ို႕ ၿငိဳျငင္ရာေသာအေၾကာင္းဟိပါသည္။
အသွ်င္မင္းႀကီး။ ဘုန္းက်က္သေရႀကီးက်ယ္ေၾကာင္းကုိ ျပည္သူအမ်ားသိထင္စီၿပီးမွ ခုႏွစ္လႏွင့္ၿပီးေအာင္ စီစဥ္ပါမည္- ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ပတၱျမားကိုယူလွ်က္ သားတစ္အတြင္း၌ျမႇဳပ္သည္။ ထိုပတၱျမားသားတစ္ကို အ႐ြယ္သင့္ေတာ္ေအာင္လွီးၿပီး အျခားသားတတံုးမ်ားႏွင့္အတူေရာ၍ ၾကဲထားလတ္သည္။ ထိုသားတမ်ားကို က်ီးစြန္မ်ားခ်ီယူၾကလီရာ ပတၱျမားဟိေသာသားတစ္လည္းပါလားသည္။ ဆယ္ရက္ခန္႔ၾကာေသာအခါ ထိုစြန္ငွက္ကုိ ငွက္ခတ္သား႐ို႕ရဟိသည္။ စြန္၀မ္းမွပတၱျမားကုိရ၍ ငွက္ခတ္သားသည္ စြန္ေကာင္ႏွင့္အတူတကြ ပတၱျမားကို မင္းထံဆက္သေရာက္လာျပန္သည္။ ယင္းသို႔ေနာက္မွ မထင္႐ွားသူတေယာက္အား ပတၱျမားကုိအပ္၍ ေရာင္းစီသည္။ ကုလားတေယာက္သည္ အသျပာတရာပီးၿပီး ထိုပတၱျမားကုိ၀ယ္ယူသည္။ ထုိကုလားသည္ ပတၱျမားကိုေ႐ႊႏွင့္ကြင္းရန္ ပန္းတိမ္သည္တဦးထံအပ္သည္။ ထုိလက္စြပ္ကြင္း၍ၿပီးလွ်င္ ပန္းထိမ္အိမ္၌ ကုလားသုိ႔မအပ္မွီ သူခုိးခုိး၍ပါလားသည္။ ကုလားသည္ လက္စြပ္ကိုရလိုမႈႏွင့္ မင္းထံေလွ်ာက္ထားလာသည္။ မင္းႀကီးက အမႈကိုအမတ္ႀကီးသို႔အပ္သည္။ အမတ္ႀကီးလည္း အမႈကိုစစ္ဆီးရာ လက္စြပ္အေၾကာင္းကိုသိရသည္။ အမတ္ႀကီးလည္း ၿပီးေအာင္စီရင္မည္ဟုဆုိလွ်က္ ဆိုင္းငံ့၍နီလတ္သည္။
ပန္းထိိမ္အိမ္မွ လက္စြပ္ခိုးယူေသာသူသည္ ျမစ္ဆိပ္၌ရီခ်ိဳးေသာအခါ လက္စြပ္ကိုခၽြတ္၍ တနီရာ၌ထားလတ္သည္။ ထိုလက္စြပ္ထားရာအပါး၌ ႄကြက္တြင္းတခုဟိသည္။ ႄကြက္သည္ တြင္းမွထြက္လာၿပီးအစာ႐ွာရာ လက္စြပ္ကုိတြိၿပီး ယူလားလွ်က္ တြင္းသို႔၀င္လားသည္။ တရားသူႀကီးကၽြန္တေယာက္သည္ ႄကြက္သားစားလို၍ ႄကြက္႐ွာရန္လားသည္။ ထိုသူသည္ အဆိုပါႄကြက္တြင္းကိုတြိ၍ တူးလတ္သည္။ ႄကြက္တြင္းဟိ ပတၱျမားလက္စြပ္ကို ရလတ္သည္။ ထိုသူသည္ ပတၱျမားလက္စြပ္ကိုမထား၀ံ့သျဖင့္ မိမိသခင္ျဖစ္သူ တရားသူႀကီးထံ အပ္ႏွံထားလတ္သည္။ တရားသူႀကီးသည္ လက္စြပ္ကုိျမင္လွ်င္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးလက္စြပ္ျဖစ္သည္ကိုသိၿပီး အၾကံျဖင့္ ၀မ္းသာအားရသည္။ အမတ္မဟာပညာေက်ာ္သည္ ခုႏွစ္လႏွင့္ တံငါမႈ၊ ဌက္ခတ္မႈ၊ ကုလား ပန္းတိမ္မႈမ်ားကို စီရင္မည္ဟု မင္းထံေလွ်ာက္ထားသူျဖစ္သည္။ အထက္အမြီမႈတြင္လည္း ဓမၼသတ္ကိုပယ္၍ ငါ႐ို႕စီရင္ေသာအမႈကိုဖ်က္ခသည္။ တရားသူႀကီးသည္ မဟာပညာေက်ာ္ကုိ အၿငိဳးျဖင့္အ႐ွက္ခြဲရန္ အၾကံျဖစ္လတ္သည္။ သို႔ႏွင့္လက္စြပ္ကို ခုႏွစ္လလြန္ၿပီးမွ မင္းထံဆက္မည္ၾကံလွ်က္ လံုၿခံဳစြာ ထုပ္သိမ္းထားလတ္သည္။ တရားသူႀကီး အျခားအိမ္သို႔ထြက္လားခိုက္ မယားျဖစ္သူသည္ လက္စြပ္ကို ထုတ္ယူၾကည့္သည္။ အိပ္ခ်င္သည္ျဖစ္၍ လက္စြပ္ကိုအနီးတြင္ထား၍ အိပ္ေပ်ာ္လားသည္။ ထုိအခိုက္
က်ီးတေကာင္ေရာက္လာၿပီး လက္စြပ္ကိုခ်ီယူလားကာ အသိုက္၌ထားသည္။ တရားသူႀကီးသည္ အိမ္သို႔ျပန္၀င္လာၿပီးလက္စြပ္ကို ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးရာ မိမိထားရာတြင္မတြိ၍ မယားကိုမီးသည္။ မယားလည္း ကြယ္၍သာဆိုသျဖင့္ လင္မယားရန္႐ွက္တင္ျဖစ္ၾကသည္။ သို႔ေၾကာင့္ လင္မယားကြာယွင္းလိုေၾကာင္း မင္းႀကီးထံေလွ်ာက္ထားသည္။ မင္းႀကီးလည္းအမႈကို အမတ္ႀကီးသို႔အပ္၍စီရင္စီသည္။ အမတ္ႀကီးသည္ တရားသူႀကီးမယားအား အမႈရင္းကို စံုစိေအာင္စစ္ေဆးမီးျမန္းသည္။ လက္စြပ္ေပ်ာက္လီေသာ အေၾကာင္းျဖစ္သည္ကိုသိရသည္။
ထိုအခါအမတ္ႀကီးက အမႈကိုစီရင္ပီးပါမည္။ ဆိုင္းငံ့ပါဦးဆို၍နီလတ္သည္။ ထိုေသာကာလ တနိတြင္ ေက်ာင္းသားသူငယ္တဦးသည္ က်ီးသိုက္ကိုျမင္သျဖင့္တက္ၿပီး၊ က်ီးသုိက္ကိုႏႈိက္ရာ လက္စြပ္ကိုရသည္။ ေက်ာင္းသားငယ္သည္ လက္စြပ္ကို ဆရာဘုန္းႀကီးသို႔ပီးအပ္သည္။ ထိုဘုန္းႀကီးလည္း ရတနာျဖစ္သည္၊ မင္းႏွင့္ထိုက္ေသာဥစၥာရာျဖစ္သည္။ မင္းအားဆက္မည္ဟူ၍ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးထံဆက္သသည္။ မင္းႀကီးလည္း အမတ္ပညာေက်ာ္ကိုေခၚ၍ လက္စြပ္ရေၾကာင္းျပသည္။ အမတ္ႀကီးသည္ လက္စြပ္ကို သားတစ္၌ထည့္၍ ငွက္စာေကၽြးေသာ လက္စြပ္ရက္ကစ၍ တြက္စစ္ေသာ္ရက္ေပါင္း (၁၉၀) ဟိျပီျဖစ္ေၾကာင္း သိလတ္သည္။ စီရင္ရန္ ရက္ (၂၀) သာလိုေတာ့သည္။ အမႈကိုစီရင္ေတာ့မည့္အေၾကာင္း မင္းႀကီးအားေလွ်ာက္ထားသည္။
အမတ္ႀကီးသည္ ဘုန္းႀကီးအား လက္စြပ္မည္သို႔ရေၾကာင္းမီးေလွ်ာက္လီသည္။ ဘုန္းႀကီးက တပည့္သူငယ္ရေၾကာင္းေျပာျပသည္။ သူငယ္ကိုမီးရာ က်ီးသိုက္မွရေၾကာင္း အမတ္ႀကီးထံေလွ်ာက္ဆိုသည္။ က်ီးသိုက္ကို သူငယ္ျပ၍သိလတ္လွ်င္ ညအခါ က်ီးဖိုက်ီးမစံုကုိရေအာင္ဖမ္း၍ လက္စြပ္ေတာ္ႏွင့္တူေသာ လက္စြပ္တကြင္း လုပ္ေဆာင္စီသည္။ ထုိလက္စြပ္ကို က်ီးႏႈတ္သီး၌ ျမဲစြာခ်ဥ္လွ်က္ နံနက္ေသာအခါလႊတ္သည္။ က်ီးဖိုက်ီးမပ်ံလားရာသို႔ မင္းေစလုလင္မ်ားကိုၾကည့္စီသည္။ က်ီးဖိုက်ီးမ႐ို႕သည္ စားနီက်ျဖစ္ေသာ တရားသူႀကီး အိမ္တြင္နားသည္။ တရားသူႀကီးမယားသည္ ေပ်ာက္လားေသာလက္စြပ္ကို က်ီးႏႈတ္သီးတြင္ပါလာသည္ဟူလွ်က္ အုတ္အုတ္က်က္က်က္လိုက္ၾက၍ က်ီးကိုဖမ္းေၾကာင္း အမတ္ႀကီးထံ မင္းေစ႐ို႕ေလွ်ာက္လာသည္။ အမတ္ႀကီးသည္ တရားသူႀကီးလင္မယားကိုေခၚယူၿပီး မီးျမန္းလတ္သည္။ က်ီးႏႈတ္သီး၌ပါလာေသာလက္စြပ္ကို သင္႐ို႕ဇာမွာက ရသနည္းမီးရာ အိမ္မွာေစေသာကၽြန္ကပီးအပ္၍ ရေၾကာင္းေျပာသည္။ ထိုကၽြန္ကိုအပ္စီ၍မီးစစ္ရာ ႄကြက္တြင္း တူးရာကရေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားသည္။ ထုိႄကြက္တြင္းကိုျပစီ၍သိလတ္ေသာ္ ထုိအရပ္၌ လူမျပတ္ခ်ထားေစာင့္နီစီၿပီး ၾကည့္႐ႈရန္အခိုင္းထားသည္။
ထိုအခါ အထက္ခိုးသားသည္ အေဖာ္မ်ားႏွင့္ရီခ်ိဳးရန္လာျပန္သည္တြင္ သည္အရပ္၌ မိမိလက္စြပ္ခ်ထားရာမွ ေပ်ာက္လားေၾကာင္း အေဖာ္မ်ားသို႔ေျပာဆိုသည္။ ထုိစကားကို မင္းေစၾကားသိေသာ္ ထိုသူအားေခၚယူလားၿပီး၊ အမတ္ႀကီးထံပီးအပ္သည္။ အမတ္ႀကီးက ထိုသူကိုစစ္မီးသည္။ ေပ်ာက္လားေသာလက္စြပ္ကုိ ဇာကရသနည္း။ မွန္ကန္စြာထြက္ဆိုရမည္ေျပာလတ္ေသာ္ ပန္းတိမ္အိမ္တြင္ ခိုးရာမွရေသာ လက္စြပ္ျဖစ္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားသည္။ ထုိပန္းတိမ္ကို ေခၚယူ၍မီးရာ သေဘၤာသားကုလားအပ္ေသာပစၥည္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ကုလားကိုမီးရာ- အသျပာတရာပီး၍၀ယ္ရေၾကာင္းမ်ားကို ေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ အမတ္ႀကီးလည္း အေၾကာင္းစံုသိၿပီးျဖစ္ေသာအခါ ထိုအေၾကာင္းမ်ားကို မင္းႀကီးအားေလွ်ာက္ထားလီၿပီးမွ အမႈကိုစီရင္ထံုးေသာ္ကား- လက္စြပ္ေတာ္ရီသို႔အက်တြင္ ၿမီလက္မခံ၍ ငါးသိမ္းထားသည္။ ထုိငါးကိုတံငါရသည္။ ထိုတံငါလက္စြပ္ကိုျမင္လွ်င္ မထား၀ံ့၍ မင္းထံဆက္သလာသည္မ်ားမွာ ၿမီပိုင္ရီပိုင္တိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း၌ဟိေသာသူ႐ို႕သည္ အစိုးရအသွ်င့္ ကၽြန္တေစသာျဖစ္ၾကသည္။ လက္စြပ္ေတာ္ကို တံငါဆက္၍ရသည့္ေနာက္ပိုင္း ထိုလက္စြပ္ မင္းလက္သို႔မေရာက္ ေပ်ာက္လတ္ေသာ္ တံငါကပီး၍ရေသာေၾကာင့္ လက္စြပ္တန္ဘိုးကို တံငါသို႔ မင္းကပီးသင့္သည္။ တံငါဆက္လာသည့္ေနာက္ ထိုလက္စြပ္သည္ သတၱ၀ါမ်ိဳးစံုထံေရာက္မွ မေပ်ာက္မဆံုး ဆက္သလာေရာက္ျပန္ရသည္။ တရားက်မ္းဂန္၌ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ဥစၥာကို ရီမွာပစ္လည္းမနစ္။ မီးမွာပစ္လည္းမခ်စ္- ဟူ၍ဆိုေသာ ႐ွိေဟာင္းပညာဟိ႐ို႕ဆိုေသာစကားဟိသည္။ အသွ်င္မင္းတရားႀကီး ဘိသိက္ခံေတာ္မူရာ အဂၤါျပည့္စံု တရားေစာင့္ထိန္းေတာ္မူသည္ျဖစ္၍ လူနတ္ၾကည္ၫိုေသာေၾကာင့္ သံုးႀကိမ္တိုင္ေအာင္ လက္စြပ္ေတာ္ကို နတ္႐ို႕ၫႊန္ရာ လူလာ၍ပို႔ဆက္လာရသည္။
ရဟန္းေသာ္ကား တရားႏွင့္ေလွ်ာ္သည္ျဖစ္၍ ပစၥည္းေလးပါးၿမဲစီသင့္ပါသည္။ တံငါႏွင့္ငွက္ခတ္သမားမွာ ကိုယ္ႏွင့္မထိုက္ေသာအရာကို သိတတ္ေသာသေဘာဟိသူျဖစ္၍ မင္းဘ႑ာထိန္းအပ္ေသာ ကၽြန္ေကာင္းလကၡဏာ၀င္သည္။ တရားသူႀကီးမွာ ႄကြက္ႏွင့္တူသည္။ ပန္းတိမ္မွာ စြန္ႏွင့္တူသည္။ ကုလားမွာ ငါးႏွင့္တူသည္။ ခိုးသူမွာ က်ီးႏွင့္တူသည္။ ထိုငါးစေသာသတၱ၀ါေလးေကာင္႐ို႕ ဒဏ္ေရာက္သည့္နည္းတူ ကုလားစေသာ လူေလးဦး႐ို႕ မင္းျပစ္သင့္ရာသည္ဟူ၍ စီရင္လတ္ေသာ္ ႏြီကာလစင္ျဖစ္လွ်က္ မိုးႀကီးသည္းထန္စြာ ႐ြာလီေသာေၾကာင့္ မင္းႀကီးလည္းအားရေတာ္မူ၍ ဆင္ေတာ္မူေသာလက္ေကာက္ကို မဟာပညာေက်ာ္အမတ္သို႔ တရားဆုပီးေတာ္မူ၏။
(မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုး)
အသွ်င္မင္းျမတ္။ လက္စြပ္ေတာ္ရီသုိ႔က်ေသာအခါ၌ ငါးသည္မ်ိဳယူသိမ္းထားသည္။ ထိုငါးသည္ မိမိအသက္ကုိ အသီခံလွ်က္ တံငါထံ၀င္ေရာက္သည္။ ထိုငါးမွ လက္စြပ္ကို တံငါရ၍ ဆက္သလာရသည္။ ဤအရာကိုေထာက္၍ မွန္တိုင္းေလွ်ာက္ရပါေသာ္ ဥာဏ္နည္းသူ႐ို႕ ၿငိဳျငင္ရာေသာအေၾကာင္းဟိပါသည္။
အသွ်င္မင္းႀကီး။ ဘုန္းက်က္သေရႀကီးက်ယ္ေၾကာင္းကုိ ျပည္သူအမ်ားသိထင္စီၿပီးမွ ခုႏွစ္လႏွင့္ၿပီးေအာင္ စီစဥ္ပါမည္- ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ပတၱျမားကိုယူလွ်က္ သားတစ္အတြင္း၌ျမႇဳပ္သည္။ ထိုပတၱျမားသားတစ္ကို အ႐ြယ္သင့္ေတာ္ေအာင္လွီးၿပီး အျခားသားတတံုးမ်ားႏွင့္အတူေရာ၍ ၾကဲထားလတ္သည္။ ထိုသားတမ်ားကို က်ီးစြန္မ်ားခ်ီယူၾကလီရာ ပတၱျမားဟိေသာသားတစ္လည္းပါလားသည္။ ဆယ္ရက္ခန္႔ၾကာေသာအခါ ထိုစြန္ငွက္ကုိ ငွက္ခတ္သား႐ို႕ရဟိသည္။ စြန္၀မ္းမွပတၱျမားကုိရ၍ ငွက္ခတ္သားသည္ စြန္ေကာင္ႏွင့္အတူတကြ ပတၱျမားကို မင္းထံဆက္သေရာက္လာျပန္သည္။ ယင္းသို႔ေနာက္မွ မထင္႐ွားသူတေယာက္အား ပတၱျမားကုိအပ္၍ ေရာင္းစီသည္။ ကုလားတေယာက္သည္ အသျပာတရာပီးၿပီး ထိုပတၱျမားကုိ၀ယ္ယူသည္။ ထုိကုလားသည္ ပတၱျမားကိုေ႐ႊႏွင့္ကြင္းရန္ ပန္းတိမ္သည္တဦးထံအပ္သည္။ ထုိလက္စြပ္ကြင္း၍ၿပီးလွ်င္ ပန္းထိမ္အိမ္၌ ကုလားသုိ႔မအပ္မွီ သူခုိးခုိး၍ပါလားသည္။ ကုလားသည္ လက္စြပ္ကိုရလိုမႈႏွင့္ မင္းထံေလွ်ာက္ထားလာသည္။ မင္းႀကီးက အမႈကိုအမတ္ႀကီးသို႔အပ္သည္။ အမတ္ႀကီးလည္း အမႈကိုစစ္ဆီးရာ လက္စြပ္အေၾကာင္းကိုသိရသည္။ အမတ္ႀကီးလည္း ၿပီးေအာင္စီရင္မည္ဟုဆုိလွ်က္ ဆိုင္းငံ့၍နီလတ္သည္။
ပန္းထိိမ္အိမ္မွ လက္စြပ္ခိုးယူေသာသူသည္ ျမစ္ဆိပ္၌ရီခ်ိဳးေသာအခါ လက္စြပ္ကိုခၽြတ္၍ တနီရာ၌ထားလတ္သည္။ ထိုလက္စြပ္ထားရာအပါး၌ ႄကြက္တြင္းတခုဟိသည္။ ႄကြက္သည္ တြင္းမွထြက္လာၿပီးအစာ႐ွာရာ လက္စြပ္ကုိတြိၿပီး ယူလားလွ်က္ တြင္းသို႔၀င္လားသည္။ တရားသူႀကီးကၽြန္တေယာက္သည္ ႄကြက္သားစားလို၍ ႄကြက္႐ွာရန္လားသည္။ ထိုသူသည္ အဆိုပါႄကြက္တြင္းကိုတြိ၍ တူးလတ္သည္။ ႄကြက္တြင္းဟိ ပတၱျမားလက္စြပ္ကို ရလတ္သည္။ ထိုသူသည္ ပတၱျမားလက္စြပ္ကိုမထား၀ံ့သျဖင့္ မိမိသခင္ျဖစ္သူ တရားသူႀကီးထံ အပ္ႏွံထားလတ္သည္။ တရားသူႀကီးသည္ လက္စြပ္ကုိျမင္လွ်င္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးလက္စြပ္ျဖစ္သည္ကိုသိၿပီး အၾကံျဖင့္ ၀မ္းသာအားရသည္။ အမတ္မဟာပညာေက်ာ္သည္ ခုႏွစ္လႏွင့္ တံငါမႈ၊ ဌက္ခတ္မႈ၊ ကုလား ပန္းတိမ္မႈမ်ားကို စီရင္မည္ဟု မင္းထံေလွ်ာက္ထားသူျဖစ္သည္။ အထက္အမြီမႈတြင္လည္း ဓမၼသတ္ကိုပယ္၍ ငါ႐ို႕စီရင္ေသာအမႈကိုဖ်က္ခသည္။ တရားသူႀကီးသည္ မဟာပညာေက်ာ္ကုိ အၿငိဳးျဖင့္အ႐ွက္ခြဲရန္ အၾကံျဖစ္လတ္သည္။ သို႔ႏွင့္လက္စြပ္ကို ခုႏွစ္လလြန္ၿပီးမွ မင္းထံဆက္မည္ၾကံလွ်က္ လံုၿခံဳစြာ ထုပ္သိမ္းထားလတ္သည္။ တရားသူႀကီး အျခားအိမ္သို႔ထြက္လားခိုက္ မယားျဖစ္သူသည္ လက္စြပ္ကို ထုတ္ယူၾကည့္သည္။ အိပ္ခ်င္သည္ျဖစ္၍ လက္စြပ္ကိုအနီးတြင္ထား၍ အိပ္ေပ်ာ္လားသည္။ ထုိအခိုက္
က်ီးတေကာင္ေရာက္လာၿပီး လက္စြပ္ကိုခ်ီယူလားကာ အသိုက္၌ထားသည္။ တရားသူႀကီးသည္ အိမ္သို႔ျပန္၀င္လာၿပီးလက္စြပ္ကို ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးရာ မိမိထားရာတြင္မတြိ၍ မယားကိုမီးသည္။ မယားလည္း ကြယ္၍သာဆိုသျဖင့္ လင္မယားရန္႐ွက္တင္ျဖစ္ၾကသည္။ သို႔ေၾကာင့္ လင္မယားကြာယွင္းလိုေၾကာင္း မင္းႀကီးထံေလွ်ာက္ထားသည္။ မင္းႀကီးလည္းအမႈကို အမတ္ႀကီးသို႔အပ္၍စီရင္စီသည္။ အမတ္ႀကီးသည္ တရားသူႀကီးမယားအား အမႈရင္းကို စံုစိေအာင္စစ္ေဆးမီးျမန္းသည္။ လက္စြပ္ေပ်ာက္လီေသာ အေၾကာင္းျဖစ္သည္ကိုသိရသည္။
ထိုအခါအမတ္ႀကီးက အမႈကိုစီရင္ပီးပါမည္။ ဆိုင္းငံ့ပါဦးဆို၍နီလတ္သည္။ ထိုေသာကာလ တနိတြင္ ေက်ာင္းသားသူငယ္တဦးသည္ က်ီးသိုက္ကိုျမင္သျဖင့္တက္ၿပီး၊ က်ီးသုိက္ကိုႏႈိက္ရာ လက္စြပ္ကိုရသည္။ ေက်ာင္းသားငယ္သည္ လက္စြပ္ကို ဆရာဘုန္းႀကီးသို႔ပီးအပ္သည္။ ထိုဘုန္းႀကီးလည္း ရတနာျဖစ္သည္၊ မင္းႏွင့္ထိုက္ေသာဥစၥာရာျဖစ္သည္။ မင္းအားဆက္မည္ဟူ၍ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးထံဆက္သသည္။ မင္းႀကီးလည္း အမတ္ပညာေက်ာ္ကိုေခၚ၍ လက္စြပ္ရေၾကာင္းျပသည္။ အမတ္ႀကီးသည္ လက္စြပ္ကို သားတစ္၌ထည့္၍ ငွက္စာေကၽြးေသာ လက္စြပ္ရက္ကစ၍ တြက္စစ္ေသာ္ရက္ေပါင္း (၁၉၀) ဟိျပီျဖစ္ေၾကာင္း သိလတ္သည္။ စီရင္ရန္ ရက္ (၂၀) သာလိုေတာ့သည္။ အမႈကိုစီရင္ေတာ့မည့္အေၾကာင္း မင္းႀကီးအားေလွ်ာက္ထားသည္။
အမတ္ႀကီးသည္ ဘုန္းႀကီးအား လက္စြပ္မည္သို႔ရေၾကာင္းမီးေလွ်ာက္လီသည္။ ဘုန္းႀကီးက တပည့္သူငယ္ရေၾကာင္းေျပာျပသည္။ သူငယ္ကိုမီးရာ က်ီးသိုက္မွရေၾကာင္း အမတ္ႀကီးထံေလွ်ာက္ဆိုသည္။ က်ီးသိုက္ကို သူငယ္ျပ၍သိလတ္လွ်င္ ညအခါ က်ီးဖိုက်ီးမစံုကုိရေအာင္ဖမ္း၍ လက္စြပ္ေတာ္ႏွင့္တူေသာ လက္စြပ္တကြင္း လုပ္ေဆာင္စီသည္။ ထုိလက္စြပ္ကို က်ီးႏႈတ္သီး၌ ျမဲစြာခ်ဥ္လွ်က္ နံနက္ေသာအခါလႊတ္သည္။ က်ီးဖိုက်ီးမပ်ံလားရာသို႔ မင္းေစလုလင္မ်ားကိုၾကည့္စီသည္။ က်ီးဖိုက်ီးမ႐ို႕သည္ စားနီက်ျဖစ္ေသာ တရားသူႀကီး အိမ္တြင္နားသည္။ တရားသူႀကီးမယားသည္ ေပ်ာက္လားေသာလက္စြပ္ကို က်ီးႏႈတ္သီးတြင္ပါလာသည္ဟူလွ်က္ အုတ္အုတ္က်က္က်က္လိုက္ၾက၍ က်ီးကိုဖမ္းေၾကာင္း အမတ္ႀကီးထံ မင္းေစ႐ို႕ေလွ်ာက္လာသည္။ အမတ္ႀကီးသည္ တရားသူႀကီးလင္မယားကိုေခၚယူၿပီး မီးျမန္းလတ္သည္။ က်ီးႏႈတ္သီး၌ပါလာေသာလက္စြပ္ကို သင္႐ို႕ဇာမွာက ရသနည္းမီးရာ အိမ္မွာေစေသာကၽြန္ကပီးအပ္၍ ရေၾကာင္းေျပာသည္။ ထိုကၽြန္ကိုအပ္စီ၍မီးစစ္ရာ ႄကြက္တြင္း တူးရာကရေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားသည္။ ထုိႄကြက္တြင္းကိုျပစီ၍သိလတ္ေသာ္ ထုိအရပ္၌ လူမျပတ္ခ်ထားေစာင့္နီစီၿပီး ၾကည့္႐ႈရန္အခိုင္းထားသည္။
ထိုအခါ အထက္ခိုးသားသည္ အေဖာ္မ်ားႏွင့္ရီခ်ိဳးရန္လာျပန္သည္တြင္ သည္အရပ္၌ မိမိလက္စြပ္ခ်ထားရာမွ ေပ်ာက္လားေၾကာင္း အေဖာ္မ်ားသို႔ေျပာဆိုသည္။ ထုိစကားကို မင္းေစၾကားသိေသာ္ ထိုသူအားေခၚယူလားၿပီး၊ အမတ္ႀကီးထံပီးအပ္သည္။ အမတ္ႀကီးက ထိုသူကိုစစ္မီးသည္။ ေပ်ာက္လားေသာလက္စြပ္ကုိ ဇာကရသနည္း။ မွန္ကန္စြာထြက္ဆိုရမည္ေျပာလတ္ေသာ္ ပန္းတိမ္အိမ္တြင္ ခိုးရာမွရေသာ လက္စြပ္ျဖစ္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားသည္။ ထုိပန္းတိမ္ကို ေခၚယူ၍မီးရာ သေဘၤာသားကုလားအပ္ေသာပစၥည္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ကုလားကိုမီးရာ- အသျပာတရာပီး၍၀ယ္ရေၾကာင္းမ်ားကို ေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ အမတ္ႀကီးလည္း အေၾကာင္းစံုသိၿပီးျဖစ္ေသာအခါ ထိုအေၾကာင္းမ်ားကို မင္းႀကီးအားေလွ်ာက္ထားလီၿပီးမွ အမႈကိုစီရင္ထံုးေသာ္ကား- လက္စြပ္ေတာ္ရီသို႔အက်တြင္ ၿမီလက္မခံ၍ ငါးသိမ္းထားသည္။ ထုိငါးကိုတံငါရသည္။ ထိုတံငါလက္စြပ္ကိုျမင္လွ်င္ မထား၀ံ့၍ မင္းထံဆက္သလာသည္မ်ားမွာ ၿမီပိုင္ရီပိုင္တိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း၌ဟိေသာသူ႐ို႕သည္ အစိုးရအသွ်င့္ ကၽြန္တေစသာျဖစ္ၾကသည္။ လက္စြပ္ေတာ္ကို တံငါဆက္၍ရသည့္ေနာက္ပိုင္း ထိုလက္စြပ္ မင္းလက္သို႔မေရာက္ ေပ်ာက္လတ္ေသာ္ တံငါကပီး၍ရေသာေၾကာင့္ လက္စြပ္တန္ဘိုးကို တံငါသို႔ မင္းကပီးသင့္သည္။ တံငါဆက္လာသည့္ေနာက္ ထိုလက္စြပ္သည္ သတၱ၀ါမ်ိဳးစံုထံေရာက္မွ မေပ်ာက္မဆံုး ဆက္သလာေရာက္ျပန္ရသည္။ တရားက်မ္းဂန္၌ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ဥစၥာကို ရီမွာပစ္လည္းမနစ္။ မီးမွာပစ္လည္းမခ်စ္- ဟူ၍ဆိုေသာ ႐ွိေဟာင္းပညာဟိ႐ို႕ဆိုေသာစကားဟိသည္။ အသွ်င္မင္းတရားႀကီး ဘိသိက္ခံေတာ္မူရာ အဂၤါျပည့္စံု တရားေစာင့္ထိန္းေတာ္မူသည္ျဖစ္၍ လူနတ္ၾကည္ၫိုေသာေၾကာင့္ သံုးႀကိမ္တိုင္ေအာင္ လက္စြပ္ေတာ္ကို နတ္႐ို႕ၫႊန္ရာ လူလာ၍ပို႔ဆက္လာရသည္။
ရဟန္းေသာ္ကား တရားႏွင့္ေလွ်ာ္သည္ျဖစ္၍ ပစၥည္းေလးပါးၿမဲစီသင့္ပါသည္။ တံငါႏွင့္ငွက္ခတ္သမားမွာ ကိုယ္ႏွင့္မထိုက္ေသာအရာကို သိတတ္ေသာသေဘာဟိသူျဖစ္၍ မင္းဘ႑ာထိန္းအပ္ေသာ ကၽြန္ေကာင္းလကၡဏာ၀င္သည္။ တရားသူႀကီးမွာ ႄကြက္ႏွင့္တူသည္။ ပန္းတိမ္မွာ စြန္ႏွင့္တူသည္။ ကုလားမွာ ငါးႏွင့္တူသည္။ ခိုးသူမွာ က်ီးႏွင့္တူသည္။ ထိုငါးစေသာသတၱ၀ါေလးေကာင္႐ို႕ ဒဏ္ေရာက္သည့္နည္းတူ ကုလားစေသာ လူေလးဦး႐ို႕ မင္းျပစ္သင့္ရာသည္ဟူ၍ စီရင္လတ္ေသာ္ ႏြီကာလစင္ျဖစ္လွ်က္ မိုးႀကီးသည္းထန္စြာ ႐ြာလီေသာေၾကာင့္ မင္းႀကီးလည္းအားရေတာ္မူ၍ ဆင္ေတာ္မူေသာလက္ေကာက္ကို မဟာပညာေက်ာ္အမတ္သို႔ တရားဆုပီးေတာ္မူ၏။
(မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုး)
Subscribe to:
Posts (Atom)