Tuesday, December 21, 2010

ေနထြက္ခ်ိန္-အရုဏ္တက္ခ်ိန္ အမွတ္အသား

ေရွးျမန္မာတို႔သည္ ေနထြက္ခ်ိန္ အရုဏ္တက္ခ်ိန္တို႔ကို အလြယ္တကူ မွတ္သားႏိုင္ရန္ ကဗ်ာလကၤာ ေရးစပ္၍ စနစ္တက် တြက္ခ်က္တတ္ၾကသည္၊ ထိုတြက္ခ်က္သည့္ အခ်ိန္အတိုင္းပင္ အရုဏ္ဆြမ္းကပ္ျခင္း၊ ေနထြက္ခ်ိန္ သတ္မွတ္ျခင္း စသည္တို႔ျပဳကာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား လုပ္ေလ့ရွိၾကသည္။

ယခု ေရွးျမန္မာတို႔၏ ကဗ်ာလကၤာျဖင့္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ေနထြက္ခ်ိန္၊ အရုဏ္တက္ခ်ိန္ကို တင္ျပပါမည္။

ခူး=ေသာင္း-ေႏွး-တံု၊
ဆုန္=ေပၚ-ဖိ-နင္း၊
ယုန္=ျမင္း-လွ-တန္၊
ဆို=ျပန္-ဆယ္-ထပ္၊
ေခါင္=ျပတ္-လည္-တို၊
ေတာ္=ဗ်ိဳ-ျပန္-ႏွက္၊
ကၽြတ္=ဟိန္း-ထက္-တြင္၊
မုန္း=သက္-ေအာင္-ထိပ္၊
နတ္=သား-ခ်ိတ္-တည္း၊
သို=သိပ္-စို-ႏွံ၊
တြဲ=သန္႔-ေကာင္း-တြင္၊
ေပါင္း=သင္း-အင္-ေထြ။
စေနနံမွ၊ သုညျပလ်က္၊ ေနထြက္ဗဟို အခ်ိန္တည္း။
တနာရီကို၊ ေနာက္ဆုတ္ဆိုလွ်င္၊ ဗဟို အရုဏ္တက္ခ်ိန္တည္း။

မွတ္ခ်က္။
ခူး=တန္ခူးလ။
ဆုန္=ကဆုန္လ။
ယုန္=နယုန္လ။
ဆို=၀ါဆိုလ။
ေခါင္=၀ါေခါင္လ။
ေတာ္=ေတာ္သလင္းလ။
ကၽြတ္=သီတင္းကၽြတ္လ။
မုန္း=တန္ေဆာင္မုန္းလ။
နတ္=နတ္ေတာ္လ။
သို=ျပာသိုလ။
တြဲ=တပို႔တြဲလ။
ေပါင္း=တေပါင္းလ။ တို႔ကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ညႊန္းဆိုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔ေနာက္ ေရွးျမန္မာတို႔၏ ဗ်ည္းအကၡရာကို သခ်ၤာျဖင့္ တြက္ခ်က္ သတ္မွတ္ရာ၌
အ-အာ-ဣ-ဤ- ဥ-ဥဴ-ဧ-ၾသ=တနဂၤေႏြ ( ၁ )
က-ခ-ဂ-ဃ-င=တနလၤာ ( ၂ )
စ-ဆ-ဇ-စ်-ည=အဂၤါ ( ၃ )
ယ-ရ-လ-၀=ဗုဒၶဟူး ( ၄ )
ပ-ဖ-ဗ-ဘ-မ=ၾကာသပေတး ( ၅ )
သ-ဟ=ေသာၾကာ ( ၆ )
တ-ထ-ဒ-ဓ-န=စေန ( ၇ ) ကို ( ၀-သုည ) မွတ္သားတြက္ခ်က္ရပါသည္။

ထို႔ျပင္ လမ်ားႏွင့္တြဲေသာ အကၡရာသံုးလံုးတြင္ ပထမအကၡရာကို=နာရီ ဟု သတ္မွတ္ရပါသည္။
ေနာက္ႏွစ္လံုးကို=မိနစ္ ဟု သတ္မွတ္ရပါသည္။

ဥပမာ=
ခူး=ေသာင္း-ေႏွး-တုံ ။
ခူး=တန္ခူးလတြင္ ၊ ေသာင္း=( ၆ )၊ ေႏွး=( ၀ ) တံု=( ၀ ) ဟုတြက္ခ်က္၍
တန္ခူးလတြင္ ၆-၀၀ နာရီ ေနထြက္သည္ဟု သတ္မွတ္ရပါသည္။
တနာရီေနာက္ဆုတ္လ်က္ ၅-၀၀ နာရီ အရုဏ္တက္သည္-ဟု မွတ္သားရပါသည္။

ဆို=ျပန္-ဆယ္-ထပ္ ။
ဆို=၀ါဆိုလတြင္ ၊ ျပန္=( ၅ )၊ ဆယ္=( ၃ )၊ ထပ္=( ၀ ) တြက္ခ်က္၍
၀ါဆိုလတြင္ ၅-၃၀ နာရီ ေနထြက္သည္။
တနာရီ ေနာက္ဆုတ္လ်က္ ၄-၃၀ နာရီ အရုဏ္တက္သည္။

မုန္း=သက္-ေအာင္-ထိပ္ ။
မုန္း=တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္၊ သက္=( ၆ )၊ ေအာင္=( ၁ )၊ ထိပ္=( ၀ ) တြက္ခ်က္၍
တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ ၆-၁၀ နာရီ ေနထြက္သည္။
တနာရီ ေနာက္ဆုတ္လ်က္ ၅-၁၀ နာရီ အရုဏ္တက္သည္။

ေပါင္း=သင္း-အင္-ေထြ ။
ေပါင္း=တေပါင္းလတြင္၊ သင္း=( ၆ )၊ အင္=( ၁ )၊ ေထြ=( ၀ ) တြက္ခ်က္၍
တေပါင္းလတြင္ ၆-၁၀ နာရီ ေနထြက္သည္။
တနာရီ ေနာက္ဆုတ္လ်က္ ၅-၁၀ နာရီ အရုဏ္တက္သည္-ဟု မွတ္သားရပါသည္။

ဤနည္းအတိုင္းပင္ ျမန္မာဗ်ည္း အကၡရာကို သခ်ၤာျပဳ၍ က်န္သည့္လမ်ား၌လည္း တြက္ခ်က္၍ အရုဏ္ဆြမ္းကပ္ျခင္း၊ အဓိ႒ာန္ပုတီးစိပ္ျခင္း၊ ဘုရားရွိခိုးျခင္း၊ တရားထိုင္ျခင္း စသည့္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳၾကရန္ႏွင့္ ေလာကီေရးရာ အခ်ိန္ႏွင့္ သြားလာလုပ္ကုိင္လိုသူမ်ားအတြက္လည္း မွန္းဆ၍ ရႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္ေပသည္။

( ကလ်ာဏ )

မွတ္ခ်က္
အလြယ္တကူ ၾကည့္ရႈႏိုင္ေစရန္ ေအာက္ပါအတိုင္း တြက္ခ်က္ေပးလိုက္ပါသည္။

ခူး=ေသာင္း-ေႏွး-တံု၊( တန္ခူးလ-၆-၀၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၀၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ဆုန္=ေပၚ-ဖိ-နင္း၊ ( ကဆုန္လ-၅-၅၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၄-၅၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ယုန္=ျမင္း-လွ-တန္၊ ( နယုန္လ-၅-၄၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၄-၄၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ဆို=ျပန္-ဆယ္-ထပ္၊ ( ၀ါဆိုလ-၅-၃၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၄-၃၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ေခါင္=ျပတ္-လည္-တို၊ ( ၀ါေခါင္လ-၅-၄၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၄-၄၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ေတာ္=ဗ်ိဳ-ျပန္-ႏွက္၊ ( ေတာ္သလင္းလ-၅-၅၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၄-၅၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ကၽြတ္=ဟိန္း-ထက္-တြင္၊ ( သီတင္းကၽြတ္လ-၆-၀၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၀၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )

မုန္း=သက္-ေအာင္-ထိပ္၊ ( တန္ေဆာင္မုန္းလ-၆-၁၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၁၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
နတ္=သား-ခ်ိတ္-တည္း၊ ( နတ္ေတာ္လ-၆-၂၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၂၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
သို=သိပ္-စို-ႏွံ၊ ( ျပာသိုလ-၆-၃၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၃၀ အရုဏ္တက္ )
တြဲ=သန္႔-ေကာင္းတြင္၊ ( တပို႔တြဲလ-၆-၂၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၂၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )
ေပါင္း=သင္း-အင္-ေထြ၊ ( တေပါင္းလ-၆-၁၀ နာရီ ေနထြက္၊ ၅-၁၀ နာရီ အရုဏ္တက္ )။

နဝရူပ ဗ်ာလ




န၀ရူပ 'ဗ်ာလ'
ကမာၻဦးကတည္းက လူမ်ိဳးတုိင္း ဘာသာတုိင္း၌ ၄င္းတို႔၏ ဒ႑ာရီ ဆန္ေသာ အထိမ္းအမွတ္ သေကၤတ ရုပ္ထုမ်ား ရွိခဲ့ၾကသည္။ အလာတူပင္ ရခိုင္ လူမ်ိဳး၌လည္း ဒ႑ာရီဆန္ေသာ အထိမ္းအမွတ္ သေကၤတ ရုပ္ထု တစ္ခုရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းရုပ္ထုကို ကမာၻကပင္ မဆိုထားႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ပင္ လူအေတာ္မ်ားမ်ား မသိရွိ ၾကေသးေပ။ ၄င္းတုိ႔ကို ေရွးေဟာင္း ေစတီပုထုိးမ်ား၏ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားတြင္ ပံုသ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေသာ ေရွးေဟာင္းလက္ရာ အေမြအႏွစ္အျဖစ္ ေတြ႕ရွိႏုိင္ပါသည္။ ယင္း သတၱ၀ါကို ရခုိင္ လူမ်ိဳးတို႔က “ဗ်ာလ” ဟုေခၚဆို ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ သတၱ၀ါ မွာရခုိင္ လူမ်ိဳးတို႔၏ ေရွးရုိး စဥ္ဆက္ တစ္ေလွ်ာက္ ရွိခဲ့ေသာ ဒ႑ာရီဆန္ေသာ သတၱ၀ါျဖစ္သည္။
ယင္း ‘ဗ်ာလ’ ကို သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး၏ ေကာင္းျမတ္ေသာ ခြန္အား စြမ္းအင္ ရွိေသာ သတၱ၀ါတို႔၏ အစိတ္ အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္ ထားသည္။ယင္းသုိ႔ သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး၏ အစိတ္ အပိုင္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္ ထားျခင္းေၾကာင့္ ‘န၀ ရူပ ဗ်ာလ’ ဟုလည္းေခၚသည္။ အဆုိပါ ‘န၀ ရူပ ဗ်ာလ’ ရုပ္တြင္ ပါရွိသည့္ သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး၏ အစိတ္အပုိင္း မ်ားမွာ -

၁. ဆင္ႏွာေမာင္း
၂. သမင္မ်က္လံုး
၃. ၾကံ႕ခ်ိဳ
၄. ၾကက္တူေရြးလွ်ာ
၅. ငါးၾကင္းကြက္
၆. ေဒါင္းအျမီး
၇. ျမင္းနားရြက္
၈. က်ားအစြယ္
၉. ျခေသၤ့လက္၀ါး တုိ႔ျဖစ္သည္။
ထိုကဲ့သို႔ ထူးျခားေသာ စြမ္းအင္ရွိသည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို တစ္ေကာင္တည္း ျဖစ္ေအာင္ ေပါင္းစပ္ ထားျခင္းမွာလည္း ဗ်ာလ သတၱ၀ါ ၏ ထူးျခားမႈကို ရည္ညႊန္းထားသည့္ အဓိပၸါယ္ ျဖစ္သည္။ ဗ်ာလတြင္ ပါရွိသည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ား အနက္ ၾကက္တူေရြးလွ်ာသည္ စကား ပရိယာယ္ ၾကြယ္၀ျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ ေဒါင္းအျမီးသည္ လွပ တင့္တယ္ ျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ ျမင္း နားရြက္သည္ အၾကား အာရံု ထက္ျမက္ျခင္း ကိုလည္းေကာင္း ၊ သမင္မ်က္လံုး သည္ အျမင္အာရံု စူးရွျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ငါး၏ ကိုယ္ထည္သည္ လ်င္ျမန္ ဖ်တ္လတ္ျခင္းကို လည္းေကာင္း ၊ ၾကံ႕ခ်ိဳ ၊ က်ားစြယ္ ၊ျခေသၤ့ လက္၀ါး ၊ ဆင္ႏွာေမာင္း သည္ စြမ္းအင္ ၾကီးမားျခင္းတို႔ကို လည္းေကာင္း အသီးသီး ကိုယ္စားျပဳပါသည္။
အဆုိပါ သတၱ၀ါ ကိုးမ်ိဳး တို႔၏ အစိတ္အပိုင္းျဖင့္ တန္ဆာ ဆင္အပ္ေသာ သတၱ၀ါအား ထားရွိ ျခင္းျဖင့္ “အဗ်ာေလာ- ေဘးဥပါဒ္ကို မျဖစ္ေစတတ္ဘဲ ၊ လာေဘာ - လာဘ္လာဘကိုသာ ျဖစ္ေစတတ္၏“ ဟု ရခုိင္လူမ်ိဳးတုိ႕ ယံုၾကည္ထားၾကသည္။
ဗ်ာလကို ရခုိင္ ေ၀သာလီေခတ္ သာသနိက အေဆာက္အအံု မ်ားတြင္ စတင္ေတြ႕ ရွိရသည္။ ယင္းထက္ ေရွးက်ေသာ ရုပ္ထုမ်ားလည္း ရွိေကာင္း ရွိႏုိင္ပါေသးသည္။ မဂၤလာ အခမ္းအနားမ်ား ၌ သံုးစဲြေသာ အသံုး အေဆာင္ ပစၥည္းမ်ားတြင္ အနည္းငယ္ ေတြ႕ရွိရပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳး တို႔၏ ေရွးေဟာင္း အထိမ္းအမွတ္ တခုျဖစ္ေသာ ‘န၀ ရူပ ဗ်ာလ’ ကို ေက်ာင္းကန္ ၊ေစတီ ပုထိုးမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း ၊ ထင္ရွားေသာ အေဆာက္ အဦး မ်ားတြင္ လည္ေကာင္း စြမ္းအင္ ကိုးမ်ိဳး ေပါင္းစု ထားေသာ အေစာင့္ အေရွာက္ သတၱ၀ါ အျဖစ္ ထားေလ့ရွိပါသည္။

သမိုင္းေၾကာင္းကိုေလ့လာစီခ်င္သည္




ရခိုင္ကမ္းေျမာင္ေဒသသည္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္ဟိိျပီး၊ ပင္လယ္လိႈင္းႀကီး လိႈင္းငယ္ရို႕သည္ ကမ္းေသာင္နဖူးသို႔ တဘုန္းဘုန္း ရိုက္ခတ္လ်က္ ဟိသည္။ ရခိုင္ ကုန္းတြင္းေဒသတြင္ ျမစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္ အလြန္ ေပါမ်ားျပီး ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားသည္ ပင္လယ္ထဲသို႔ စီး၀င္သည္။ ေျမာက္ပိုင္းရိွ (နတ္ျမစ္၊ မယူျမစ္၊ ကုလားတန္ျမစ္၊ ေလးျမိဳ႕ျမစ္) မ်ားတြင္ ျမစ္လက္တက္ေပါင္း မ်ားစြာ ဟိသည္။ ေတာင္ဘက္၌ ျမစ္တို၊ ေခ်ာင္းတိုမ်ားသည္ အရွိမွ အေနာက္သို႔ စီးဆင္းသည္။
ထင္ရွားေသာ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားမွာ (ဒလက္ေခ်ာင္း၊ အမ္းေခ်ာင္း၊ မအီေခ်ာင္း၊ လမူးေခ်ာင္း၊ ဆားျပင္ေခ်ာင္း၊ တန္းလြဲေခ်ာင္း၊ ေတာင္ကုတ္ေခ်ာင္း၊ သေဌးေခ်ာင္း၊ ျပည့္ေခ်ာင္း၊ သံတြဲျမစ္၊ က်ိန္တလီေခ်ာင္းႏွင့္ ဂြေခ်ာင္း) ရို႕ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားတြင္ ျဖားရီ အတက္အက် ဟိသည္။ ျဖားအတက္တြင္ ပင္လယ္ငါးမ်ားသည္ ကုန္းတြင္း ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားသို႔ ဒိုးယိုေပါက္၀င္ေရာက္၍ ရခိုင္ျပည္တြင္ သားငါး ပုဇြန္ အလြန္ ေပါမ်ားသည္။

ရႈတိုင္းသာစြ ရခိုင္ၿမီကဗ်ာဆရာရို႕က ရခိုင္ေဒသကို “ရိုးမေတာင္ဆိုင္း၊ ပင္လယ္၀ိုင္း၍၊ ရႈတိုင္းသာစြ၊ ရခိုင္ၿမီ” ဟူ၍လည္းေကာင္း။ “ၿမီျပင္က်ယ္၀င္း၊ လယ္ယာခင္းႏွင့္၊ အင္းအိုင္ျမစ္ေခ်ာင္း၊ ပင္လယ္ေၾကာင္းႏွင့္” ဟူ၍လည္းေကာင္း။ “က်ယ္ျပန္႔လွစြာ၊ ကၽြန္းဦးၿမီမွာ၊ သၿပီခလို႔၊ ေရာင္ျမ၀ီ၀ီ၊ ေအာင္ျခင္းညံ၍၊ ေအာင္သံက်ဴးလို႔၊ ဇမၺဳဒီမွာ၊ သညီေ၀ါဟာ၊ ေထာပနာႏွင့္၊ ႀသဘာေသာင္းေသာင္း၊ သတင္းေပၚ၍၊ နင္းေက်ာ္ဘိေက၊ သရီေခ်ာင္းတြင္၊ မင္းေကာင္းႀကိမ္ဖန္၊ ဗဟိုရ္ညံ၍၊ စည္သံရိုက္ဟီး၊ ေရႊနန္းေဆာင္ျဖင့္၊ ေျပာင္ေျပာင္ညီးေက၊ ၿမိဳ႕ႀကီးဓညာ” စသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း စာဖြဲ႕ဆိုထားၾကပါသည္။
ငါးမ်ားရခိုင္အေခၚဤရီ ဤၿမီႏွင့္အတူ ရွိပေ၀သဏီကပင္ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ ရခိုင္သားမ်ားႏွင့္ အတူ ဒိုးတူေပါင္ဖက္ နီထိုင္ လာခသူမ်ားဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။ ရခိုင္မ်ားသည္ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ ပင္လယ္၀ိုင္းလွ်က္ မြီးဖြား လာၾကသူမ်ားျဖစ္ရာ တနည္းအားျဖင့္ ရခိုင္ငါးမ်ိဳးစံုႏွင့္ အတူ ၀ိုင္းရံ ၾကီးျပင္းလာသူမ်ားပင္ မဟုတ္ပါလား။ ရခိုင္ငါးမ်ားတြင္ ကိုယ္စီကိုယ္စီ ရခိုင္အေခၚနာမ ဟိၿပီးသားျဖစ္ပါသည္။ ငါးသရြဲမင္းက်ား၊ ဘီသွ်ပ္တရာ၊ ငါးေခြးပနီ၊ ပင္လယ္ငါးခူ၊ ငါးသလဲထိုး၊ သင္ေပါင္းထိုး (ေခၚ) သေဘၤာထိုး၊ ငါးေတာက္တူ၊ ငါးခ်ိဳင့္ၾကား၊ ငါးပတုန္၊ ေဒါင့္ဒနာ၊ ငါးရင္းကုန္း၊ ရုဇနား၊ ငါးကန္႔ဗ်ိဳင္၊ ငါးကုန္းညိဳ၊ မ်က္ဆံက်ယ္၊ ငါးဒါးလြယ္၊ ငါးပသြင္၊ စံလွေမ၊ ငါးဒလာ၊ ငါးသရြဲ၊ ငါးစရိုင္း၊ ငါးႏုသန္း၊ ငါးနံ႔သာ၊ ငါးစလံုး၊ ငါး၀မ္းပူ၊ ငါးရစ္မ၊ ငါးပယံု၊ ငါးကန္သား၊ ငါးသေပြ၊ ၀ါမရွီ၊ ငါးလ၀ါ၊ ငါးပါးသွ်င္း၊ ငါးနီတူ၊ ဗရဲဂါး၊ မွ်ိဳင္ေသွ်၊ စြန္ေသွ်၊ဖက္ေသွ်၊ ခသွ်ာ၊ အာဖာ၊ ဘာသွ်ား၊ ငါးဆူ၊ ငါး၀ ၊ ရိုးရည္၊ ငါးညိဳ႔၊ ရီခူ၊ ရီေမ်ာက္၊ ရီၾကက္၊ ေဒါင္းေျပာက္၊ ပဂ်င္း စသည့္ ငါးအမည္မ်ားမွာ ရခိုင္သံပီသလွပါသည္။အျခားရခိုင္ငါးမ်ားမွာ ငါးသတစ္၊ လက္ခြာ၊ ငါးတန္၊ ငါးျမင္း၊ ငမန္း၊ လိပ္ေက်ာက္၊ ျပင္သာလိပ္၊ ငါးရံ႕၊ ငါးခူ၊ ငါးျပီ၊ ငါးရက္ ၊ ငါးစြယ္၊ ငါးေၾကး၊ ငါးဖယ္၊ ငါးခံုး၊ ဂဏန္း၊ ၾကက္ဖားပုစြန္၊ ရီလားပုစြန္၊ ေရႊပုစြန္၊ ေက်ာက္ပုစြန္၊ ပုစြန္တက္၊ ပုစြန္စိတ္ စသည္ျဖင့္ အသီးသီးဟိသည္။
ရခိုင္ေဒသဥတုရာသီရခိုင္ေဒသသည္ လီျပင္းၿပီး မိုၾကီးေသာ ေဒသျဖစ္သည္။ ႏွစ္စဥ္ မိုးရီခ်ိန္လကၼ (၂၀၀) ေက်ာ္ ရြာသည္။ ေဒသအေခၚ (ရမ္းေပါက္လီ၊ ဆင္ေခါင္းလီ၊ ကတၱရန္လီ) ရို႕မွာ ရခိုင္ ပင္လယ္လီမ်ားျဖစ္သည္။ ႏြီေခါင္ေခါင္ လဆန္းလဆုတ္ ျဖားသီရက္မ်ားမွာေတာင္ ရခိုင္ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားသည္ သိသိသာသာ ရီေလ်ာ့က်လားေလ့မဟိပါ။ မိုးတြင္းခါဆိုလွ်င္ “၀ါဆို၀ါေခါင္၊ ရီေဖာင္ေဖာင္” ဆိုေရပိုင္ ရခိုင္ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားသည္ ရီၿဖိဳးလွ်က္ဟိပါသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ ရခိုင္ရီကိုႀကိိဳက္ၿပီး ရခိုင္ရီတြင္ေပ်ာ္သည္။ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ ရခိုင္ ရီျမီသဘာ၀ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ာ းကိုခြဲခြာ၍ အျခားတပါးသို႔ လားခ်င္လိုစိတ္ ဟိမည္မထင္ပါ။ ၀ိသမ ေလာဘသားမ်ား မေထာက္မညွာ ဖမ္းဆီး ယူလားသည့္ အခါမွသာ ပါေတာ္မူဘ၀သို႔ ေရာက္လားမည္ျဖစ္ပါသည္။ပတ္၀န္းက်င္ကို ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္သိရွိရခိုင္မ်ားသည္ မိမိရို႕ပတ္၀န္းက်င္ဟိ ရခိုင္ငါးမ်ားအေၾကာင္းကို ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ သိထားဟန္ တူပါသည္။ ရခိုင္သားမ်ား၏ဓေလ့စရိုက္ႏွင့္ျဖစ္စဥ္မ်ားကိုလည္း ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ အတြင္း သိျမင္ထားသူမ်ား ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
နိစဥ္ လူမႈကိစၥမ်ား၌ ရခိုင္သားမ်ားႏွင့္ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ အကၽြမ္းတ၀င္ တြိဆံုၿမဲျဖစ္သည္။ ရွိေခတ္ဦးကပင္ ရခိုင္သားဘ၀၌ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ တစင္း ထင္ဟပ္နီေၾကာင္းတြိရပါသည္။ရခိုင္သမိုင္းအရ ၀ါသုေဒ၀မင္းေနာက္ ျဗဟၼဏရာဇာမင္းဆက္၌ ဘီစီ (၃၃၂၅) မတိုင္မီွကာလက ကစၦပနဒီျမစ္၏အရွိဘက္ (၉၉) ျမိဳ႕။ အေနာက္ဘက္ (၉၉) ျမိဳ႕ တည္ဟိခသည္။ အရွိဘက္ျမိဳ႕မ်ားအနက္ (ငါးရန္႔ေခ်ာင္းျမိဳ႕) ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ျမိဳ႕မ်ားအနက္ (ငါးတန္သရဲျမိဳ႕) ဟူ၍ ရခိုင္ငါးနာမည္မ်ားႏွင့္ မွည့္ေခၚထားသည္ကို တြိရပါသည္။ ဒဂၤါးမွာ ခတ္ႏွိပ္ထားရခိုင္ဒဂၤါးသမိုင္းကို ေလ့လာလွ်င္ အမည္ထိုး ပါဟိေသာ အေစာဆံုးဒဂၤါးမွာ ေဒ၀စျႏၵဒဂၤါး ျဖစ္ပါသည္။ ခန္႔မွန္းသကၠရာဇ္ ေအဒီ (၃) ရာစုႏွင့္ (၄) ရာစု စဦးပိုင္းေလာက္က သြန္းလုပ္ခေသာ စာထိုးမပါ ပတုန္း (အျမီး) ပါဟိသည့္ ပင္လယ္ခရုပံု ခပ္ႏွိပ္ထားသည့္ဒဂၤါးအခ်ိဳ႕မွာ ႏိုင္ငံျခား ျပတိုက္မ်ား၌ ဟိပါသည္။ ယင္းဒဂၤါးမ်ားကို စျႏၵားမင္းမ်ား သြန္းလုပ္ခၿပီး၊ ရွိအက်ဆံုး ျဖစ္မည္ဟု ပါေမာကၡ သုေတသီ ဆရာႀကီးဦးစံသာေအာင္က ခန္႔မွန္း ထားခပါသည္။ ဤသို႔ ဆိုလွ်င္ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ ႏွယ္ႏွယ္ရရ မဟုတ္။ ရခိုင္သမိုင္းႏွင့္အတူ ဖြားေတာ္ဖြားဖက ္ျဖစ္သည္ကို တြိရသည္။

ယိုင္းသာျခင္း ရခိုင္ အဘုေခ် သားေခ်ာ့ ယိုင္းသာျခင္းမ်ား၌ “အမ်ည္မ်ည္၊ မိႈဟင္းခူးေဇာင္လားကတ္မည္၊ မိႈဟင္းလဲခူး၊ စူးလဲစူး၊ အစူးလည္းထြင္၊ အိမ္ကိုလည္းေရာက္၊ အထြဋ္တင္၊ ငယ္လင္စားဖို႔၊ ေမ်ာက္လက္ညိႈး၊ ကုလားပုစြန္၊ ညွီနံ႔နံ႔ႏွင့္၊ အကၽြန္မစား၊ ေရႊလင္ပန္းမွာ၊ ၾကင္းလို႔ထား” ဟူ၍တမ်ိဳး။ “နင့္ဘားဘာ လူယဥ္ေက်းက ေလာင္းတစင္းႏွင့္ လားလတ္ေတ၊ သားငါးရွာဖို႔လားလတ္ေတ၊ နင့္ဘားဘာလာေက၊ ပုစြန္တုတ္ကို အီးေယာင္ျပဳတ္လို႔ ေကၽြးပါ့မည္” ဟူ၍တဖံု ေလ့လာတြိသိ ရပါသည္။ ငါးႏွင့္ႏြယ္သည့္ နာမည္မွဲ႔ေခၚ ရခိုင္သမက္တက္ ထိမ္းျမား မဂၤလာပြဲမ်ားတြင္ ခ်က္ျပီးသား ပုစြန္တုတ္္ ႏွစ္ေကာင္၊ ဘဲဥ ႏွစ္လံုးစသည္ရို႕ ပါ၀င္ပါသည္။
ရခိုင္ နာမည္တခ်ိဳ႕တြင္ ငါးႏွင့္ႏြယ္ေသာ၊ (ယက္သဲေအာင္၊ ေခ်ာင္းနားေအာင္၊ ငါးလံုးေခ်၊ ဖားေခ်၊ စံလွေမ) စသည့္ေ၀ါဟာရနာမမ်ားကို တြိရပါသည္။ ကနိ ရခိုင္ျပည္ ကၽြန္းရြာနာမည္မ်ားတြင္လည္ (ငါးရန္႔ေခ်ာင္းရြာ၊ ငမန္းရဲကၽြန္း။ ငါးစရိုင္းေခ်ာင္းကၽြန္း၊ ငါးျပီကၽြန္း၊ ငါးျပီတက္ရြာ၊ တံငါရြာ) စသည္ျဖင့္ တြိရပါသည္။

ရခိုင္သားမ်ားသည္ ငါးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ စကားပံုမ်ားကို ကနိတိုင္ ခံုမင္သံုးစြဲနီသည္ကို တြိရပါသည္။ “ငါးမဟိလို႔ မွ်ိဳင္စြံ”၊ “ပုဇြန္ျဖဴ ငါးမဟုတ္၊ ဆင္းရဲသူ လူမဟုတ္”၊ “ဖြတ္မီးေက်ာင္းျဖစ္၊ ျမစ္ေခ်ာင္းမခ်မ္းသာ” စသည္ျဖင့္ျဖစ္ပါသည္။ ရွိရခိုင္းမ်ားသည္ ပန္း၀ွက္တမ္း ကဇတ္ေလ့ဟိပါသည္။ ပန္း၀ွက္ရာတြင္လည္း ရခို္င္ငါးမ်ားပါ၀င္သည္။ ငါးစရိုင္းေသွ် ၀မ္းပူ၊ အအူမဟိပါ။ (၀ခြက္၊ ရီအိုး)အ၀ီးကလာမဲမဲ၊ အိမ္မွာေရာက္ ရဲရဲ။ (ဂဏန္း)ထိုဖက္ေဒဖက္ ေလွာ္တက္နန္႕၊ အလယ္ေဂါင္မွာ ရြက္တိုင္နန္႕။ (ငါးစရိုင္း)
အ၀ီးေရာက္ ရခို္င္အခ်ိဳ႕သည္ ရခိုင္အစားအစာ၊ ရခိုင္အာဟာရမ်ားကို အာသီသျဖစ္ကာ တမ္းတေလ့ဟိပါသည္။ တမ္းတသည့္ အစားအစာမ်ားမွာ ရခိုင္ငါးပိ၊ သေဘၤာထိုးပါသည့္ ရခိုင္မုန္႔တီ၊ သံတြဲမွ ငါးနီတူေျခာက္၊ ရမ္းျဗဲမွ လက္ခြာေျခာက္၊ စစ္ေတြမွ ေရႊပုဇြန္ေျခာက္ စသည္ရို႕ျဖစ္သည္။
ရခိုင္တခ်ိဳ႕ မိမိရုိ႕၏အေဆြ ရခိုင္ငါး နာမည္မ်ားကိုမိေပ်ာက္ကာ တျခားအရပ္သံုး ငါးနာမည္နာမမ်ားကို လွ်ာတြိအာတြိ ေခၚလွ်က္ဟိကတ္ပါသည္။ရခိုင္ငါးမ်ားျမင္ပါက “ငါးစိမ္းျမင္၊ ငါးကင္ပစ္” ဟု စိတ္ဆိုးဆိုးျဖင့္ အျပစ္တင္ေကာင္း တင္ပါလိမ့္မည္။ ရခိုင္သားမ်ားသည္ ရခိုင္ငါးမ်ားအေၾကာင္း မမိအပ္ပါ။ ရခိုင္ငါးမ်ားႏွင့္ ရခိုင္ငါးနာမည္မ်ားကို သတိရနီျခင္းပင္လွ်င္ အဖရခိုင္ျပည္ကို သတိရနီျခင္း မဟုတ္ပါလား။
ယခုအခါ ရခိုင္ေခ်ာင္း၊ ျမစ္၊ ပင္လယ္မ်ားတြင္ ၀ိသမေလာဘသားတခ်ဳိ႕သည္ နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ဖမ္းဆီး ယူငင္နီသျဖင့္ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ ေၾကာက္ေၾကာက္လန္႔လန္႔ နီထိုင္ကတ္ရပါသည္။ ရခိုင္ရီျပင္သို႔ ႏိုင္ငံျခားငါးမ်ားျဖစ္သည့္ ကုလားပုစြန္နန္႕ ပလာတူးရို႕သည္ စုျပံဳက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္နီသျဖင့္ ရခိုင္ငါးမ်ားသည္ အယင္ကပိုင္ မေခ်ာင္လည္ၾကပါ။ ဖီးအႏၱရယ္ အရိပ္အေျခၾကည့္ဗ်ာ တိမ္းေယွာင္လားလာ နီကတ္ရပါသည္။
တနိသ၌ ကုလားတန္ျမစ္၀ ေလးခ်ဳိင့္ေတာင္အနားမွာ ငါးသရြဲမင္းက်ားတေကာင္ႏွင့္ သင္ေပါင္းထိုး (ေခၚ) သေဘၤာထိုးတေကာင္ တိြဆံုကတ္ပါသည္။
မင္းက်ား ။ ။ ငါလည္း တခ်ိန္က မင္းပိုင္ အဆီတ၀င္း၀င္းနန္႕ အေကာင္ၾကီးႀကီးျဖစ္ဖူးေရ။ အဂုခါ အေၾကာင္းမလွ ပိန္က်လားစြာ။
သေဘၤာထိုး ။ ။ မင္းအရုပ္နန္႕ ငါ့ပိုင္ေယွာင္ ျဖစ္ဖူးေရဆိုစြာ ငါမယံုေ၀း။ မင္းပါးစက အာေခါင္ၿပဲၿပဲနန္႔။
မင္းက်ား ။ ။ မယံုလည္းနီ။ အာေခါင္ၿပဲနီစြာက “မခ်ိလို႔ သြားျဖဲ” စြာ။ အယင္က ငါလည္း ငါးမင္းတကာ မင္းထဲမွာ (မင္းက်ား) ျဖစ္ဖူးေရ။ အခုလည္း ငါ့ကို (မင္းက်ား) လို႔ေခၚေရ။
ယင္းသို႔ စကားေျပာျငင္းခံုနီသည္ကို မနီးမ၀ီးတြင္ဟိသည့္ ရွိမီွေနာက္မီွ ျပင္သာလိပ္မၾကီးတေကာင္ၾကား၍ ၾကားက၀င္ေျပာသည္
ျပင္သာလိပ္မၾကီး ။ ။ မင္းရို႕ႏွစ္ေယာက္ေျပာစြာ အားလံုးၾကားေရ။ သေဘၤာထိုးလည္း မင္းက်ားေျပာစြာ မယံုမဟိက့ဲ။ ျဖစ္ႏိုင္ မျဖစ္ႏိုင္ ယုတၱိယုတၱာနန္႔ေျပာေက ယံုရေရ။ ငါက ရခိုင္ျပည္မွာ နီလာစြာ အံတိုလားယာ။ အေၾကာင္းႀကံဳလို႔ ရွိေဟာင္းေနာက္ေၾကာင္း ျပန္ေျပာျပမည္။ နားေထာင္။ဘုရားမပြင့္ခင္က ၀ါသုေဒ၀ညီေနာင္တက်ိပ္ရို႕တည္ေထာင္ေသာဒြါရာ၀တီ (သံတြဲ) ပ်က္သုဥ္းလားၿပီးေနာက္ ကုလားတန္ျမစ္၀ွမ္းတြင္ ရွိေ၀သာလီျမိဴ႕ေဟာင္းကို တည္ေထာင္သည္။ ေ၀သာလီေခတ္ဦးမင္းဆက္သည္ ဘီစီ (၅၃၁၆) မွစလတ္ရာ ျဗဟၼဏရာဇာမွ ျဗဟၼသိဒၶိမင္ထိမင္း (၂၆) ဆက္ ႏွစ္ေပါင္း (၁၉၉၀) တိုင္ေအာင္ ရွည္ၾကာသည္။ ယင္းေနာက္ မာရယုမင္းသည္ ဓည၀တီျမိဳ႕ကိုတည္၍ ဓည၀တီေခတ္ကို ဘီစီ (၃၃၂၅) မွအစျပဳထူေထာင္သည္။ ဓည၀တီေခတ္သည္ (ပထမ ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ) စသည္ျဖင့္ ေအဒီ (၃၂၇) ထိ တည္တ့ံသည္။ မာရယုမင္းသည္ လွဲအတတ္ ၊ လွံအတတ္၊ သံလွ်က္အတတ္၊ ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ျပီး နွလံုးရည္လက္ရံုးရည္ျဖင့္ (၆၂) ႏွစ္တိုင္တိုင္ ထီးနန္းစုိးစံသည္။ (မင္းနံလွႏွင့္ နီလဂုဏ္) မင္းရို႕လက္ထက္ ဆင္ေကာင္ေရအလြန္မ်ားျပီး ျပည္သူရို႕လည္း ဆင္အတတ္ ျမင္းအတတ္ ထူခၽြန္တတ္ေျမာက္သည္။ ဤေခတ္ ေအဒီ (၁) ရာစုႏွင့္ (၂) ရာစုႏွစ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံျခားႏွင့္ ကူးသန္းေရာက္၀ယ္ေဖာက္ကား အလြန ္ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာသည္။ ဖရံုကာကၽြန္းမွာ ဘရုကၦကမည္ေသာ သေဘၤာဆိပ္ၾကီးတခု ဟိခသည္။ ဖရံုကာကၽြန္းကို မင္းရို႕ ငါရို႕နီရာက လွမ္းၾကည့္ေက လင္းလို႔ေၾကာင္းလို႔ျမင္ရေရ။
သေဘၤာထိုး ။ ။ ဟုတ္ေတ။ အယင္က ငါရို႕အဖိုးေျပာစြာၾကားဖူးေရ။ ဖရံုကာကၽြန္းနားမွာ ႏိုင္ငံျခားသေဘၤာတိ ရက္ျပတ္ရက္ျပတ္ျဖတ္လားကတ္ေတလတ္။
မင္းက်ား ။ ။ ေယေက မျမင္ဖူးေကလဲ့ ေၾကာင္းက်ိဳးေျပာျပစြာနန္႕ မင္းယံုလာဗ်ာမဟုတ္လား။ ဆက္ေျပာပါ လိပ္မႀကီး။
လိပ္မႀကီး ။ ။ ဓည၀တီေခတ္ကလည္း တတိယမင္းဆက္တည္ေထာင္သူ စျႏၵသူရိယမင္းလက္ထက္ ဘီစီ (၅၅၄) မွာ ဗုဒၶသွ်င္ေတာ္သည္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ၾကြေရာက္ေတာ္မူသည္။ ဗုဒၶၾကြေရာက္လာေၾကာင္း ေက်ာက္ေတာ္ျမိဳ႕အနီး၊ ေတာင္ေပါက္ၾကီးေက်ာက္စာမွာ ျဗဟၼအကၡရာ၊ ပါဠိဘာသာျဖင့္ ရီြးထိုးထားခသည္။ ဗုဒၶသွ်င္ေတာ္ကိုယ္စား မဟာျမတ္မုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ကို သြန္းလုပ္ခသည္။ ယင္းေခတ္ကပင္ ရခိုင္ျပည္မွာ ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားလာစြာ ျဖစ္သည္။ ဤေခတ္၏ရုပ္ၾကြင္းသက္သီအျဖစ္ ဓည၀တီျမိဳ႕ေတာ္သည္ ကနိတိုင္ အထင္အရွားဟိနီသိမ့္သည္။ဓည၀တီပ်က္ၿပီးေနာက္ ေအဒီ (၃၂၇) နန္းတက္ေသာ မဟာတိုင္းစျႏၵား (ေဒြင္စျႏၵား) သည္ ေ၀သာလီ ေက်ာက္ေလွကားျမိဳ႕ကိုတည္၍ ေ၀သာလီေခတ္ကို စတင္ ထူေထာင္သည္။ ဘုရင္သည္ အေျမာ္အျမင ္ဉာဏ္ပညာႀကီးၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ကို ခိုင္ခန္႔ေအာင္လုပ္ေဆာင္သည္။ တစ္ရာ့တစ္ပါးေသာမင္းရို႕ကို ေအာင္ျမင္ေတာ္မူသည္။ ေ၀သာလီမင္းမ်ားသည္ ဘုန္းတန္ခိုးၾကီးအလြန္ႀကီးသည္။တိုင္းစျႏၵးမင္းလက္ထက္ ေရႊဒဂၤါး၊ ေငြဒဂၤါးေျမာက္မ်ားစြာ သြန္းလုပ္သည္။ ပန္းအတတ္ (၁၀) မ်ိဳး၊ ႀကီးသြန္း အတတ္၊ ေက်ာက္ဆစ္ အတတ္ရိ္ု႕ကို တတ္ေျမာက္သည္။ ရခိုင္အကၡရာစာပီႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတက္ ထြန္းကားသည္။ ဤေခတ္တြင္ အာနႏၶစျႏၵားမင္းသည္ ရွိဖိုးဖီးစိုင္လာ နန္းစဥ္ကို ေက်ာက္စာရြီးထိုးျပဳခသည္။ ဤေက်ာက္စာမွာ ရခိုင္သမိုင္း၌ အလြန္တန္ဖိုးၾကီးျပီး၊ ကနိတိုင္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားျခီရင္းတြင္ ဟိသည္။ စူဠစျႏၵားမင္းလက္ထက္ ေအဒီ (၇၃၃) ေအဒီ (၇၆၉) တြင္ ရခိုင္ရီတပ္အင္အား အလြန္ေတာင့္တင္းသည္။ ေ၀သာလီျမိဳ႕ေက်ာက္လွီကားတြင္ ႏိုင္ငံျခားသေဘၤာမ်ားစြာဆိုက္ကပ္၍ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္မႈျပဳသည္။ လက္ဟိေ၀သာလီရြာတြင္ နန္းရာကုန္းဟိသည္။ ေအဒီ (၈၀၀) ေက်ာ္တြင္ သွ်မ္း (မဂို) ဖ်က္၍ ေ၀သာလီပ်က္သည္။ယင္းေနာက္ ေလးျမိဳ႕ေခတ္ (ေအဒီ ၈၁၈- ေအဒီ ၁၄၃၀) ကိုတည္သည္။ နန္းတည္အရပ္ကို ကုလားတန္ ျမစ္၀ွမ္းမွ ေလးျမိဳ႕ျမစ္၀ွမ္းသို႔ ရႊိေျပာင္းသည္။ ေလးျမိဳ႕ေခတ္တြင္ မင္းစိုင္ေပါင္း ေပါင္း (၆၀) ဟိသည္။ ျမိဳ႕ေတာ္မ်ားမွာ (ပဥၥာ၊ ပရိန္၊ ျခိတ္၊ စမၸ၀က္၊ ေနရစၥရာ၊ ေတာင္ငူႏွင့္ ေလာင္းၾကက္) ၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္သည္။ ထင္ရွားေသာဘုရင္မ်ားမွာ (မင္းရင္ျဖဴ၊ ေကာလိယ၊ ဒႆရာဇာ၊ အေလာမာျဖဴႏွင့္ မင္းထီး) ရို႕ျဖစ္သည္။ ဤေခတ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ပထမပုဂံေခတ္၊ ဒုတိယပုဂံေခတ္ ၊ အင္း၀ေခတ္မ်ားႏွင့္ ေခတ္ျပိဳင္ျဖစ္သည္။ေနာက္ဆံုး ေျမာက္ဦးေခတ္ (ေအဒီ ၁၄၃၀-၁၇၈၅) ကို တည္ေထာင္သည္။ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ကိုတည္စဥ္ မင္းေစာမြန္ကြယ္လြန္သည္။ ေနာက္မင္းမ်ားဆက္လက္ ျပဳပ်င္တည္ေဆာက္သည္။ မင္းဗာၾကီးလက္ထက္ ဘဂၤါ (၁၂) ျမိဳ႕ကိုေအာင္ျမင္ေတာ္မူ၍ ရန္ေအာင္ေဇယ် (ေခၚ) သွ်စ္ေသာင္းဘုရားႀကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ကို လက္ေအာက္ခံဘုရင္ (၁၂) ပါးႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ မင္းဖေလာင္း၊ မင္းရာဇာရို႕လက္ထက္၊ ရခိုင္အင္ပါယာအထြတ္အထိပ္သို႔ေရာက္လတ္ျပီး ရီတပ္္အင္အား အလြန္ေတာင့္တင္းသည္။ ဤေခတ္တြင္ ႏိုင္ငံျခားသို႕လည္း ပညာေတာ္သင္ေစလႊတ္သည္။ သီဟိုဠ္သို႔လည္း သာသနာျပဳစီသည္။ ရီေၾကာင္းအားျဖင့္ ေပၚတူဂီႏွင့္ ဒတ္(ခ်္) မ်ားက ရခိုင္ျပည္ကို ရန္ေစာင္မႈျပဳသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ရခိုင္စာပီယဥ္ေက်းမႈ လြန္စြာထြန္းေတာက္သည္။ ေအဒီ (၁၇၈၅) ခု၊ မဟာသမတမင္းလက္ထက္ ျမန္မာအမရပူရဘုရင္ ဗဒံုမင္း တိုက္ခိုက္သိမ္းယူ၍ ရခိုင္ျပည္ႀကီးပ်က္သုဥ္းသည္။ရခိုင္ရို႔သည္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးကို မာရယုမင္းမွအစျပဳ၍ မဟာသမတမင္းအဆံုးတိုင္ မင္းဆက္ေပါင္း (၂၅၆) ဆက္ နန္းစံႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀) ေက်ာ္၊ (ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီ၊ ေလးျမိဳ႕၊ ေျမာက္ဦး) စသည္ျဖင့္ ေခတ္ႀကီး (၄) ေခတ္ ရခိုင္ဧကၠရာဇ္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးထူေထာင္လွ်က္ နီထိုင္အုပ္ခ်ဳပ္လာလတ္သူမ်ားျဖစ္သည္။ ေျပာစြာလည္း တေအာင့္ၾကာလားဗ်ာ။ တေအာင့္နားလိုက္အံုးမည္။ ေအေလာက္ဆို ရခိုင္အေၾကာင္း အက်ဥ္းသိဖို႕။ ငါေျပာစြာယံုယင့္လား။
မင္းက်ား။ ။ ကၽြန္ေတာ္ယံုပါေရ။ အယင္ရခိုင္တိ ေကာင္းစားခေကလဲ့ အခု သူေတာင္းစားျဖစ္လားပါဗ်ာ။ “အယင္က က်င္သန္၊ အခု ျပင္ခံ” ျဖစ္လားပါဗ်ာ။
သေဘၤာထိုး။ ။ အခုပိုင္ ေၾကာင္းက်ိဳးယွင္းျပလို႔ ငါလည္းယံုပါေရ။ ငါရို႕ အဖိုးအေဘာင္တိ စိုင္ဆက္ေျပာလာေရစကားကို သတိရေရ။ ေအဒီ (၁၆၁၅) ေလာက္က ေပၚတူဂီတိေသာင္းက်န္းလို႕ ရခိုင္ျပည္ကို ပင္လယ္ေၾကာင္းလာတိုက္ေတ။ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းခေမာင္းက ျပန္တိုက္ဖ်က္ႏိုင္ခေရ။ ယင္းခါက ငါရို႕သင္ေပါင္းထိုးငါးတိလည္း ရီထဲမွာ ရီငုပ္သေဘၤာေယွာင္ကူးလို႔ ရခိုင္ဖက္က ကူတိုက္ေတ။ ယင္းအခ်ိန္ကစလို႕ ငါရို႕ကို ရခိုင္သားတိက (သေဘၤာထိုး) လို႔ ေခၚေရ။
ကိုင္း.. ယံုေကယံု၊ မယံုေကနီ။ေနာက္ဆံုး တိုတိုတုတ္တုတ္ နိဂုံးခ်ဳပ္မည္။ မင္းရို႕ငါရို႕ ကိုယ့္သမိုင္းေၾကာင္း ကိုယ္သိဖို႔လိုေရ။ မမိဖို႔လိုေရ။

Thursday, December 9, 2010

ရဟန္းသာမေဏမ်ား သင္ၾကား ေလ့က်င့္ရမည့္တရားမ်ားမွ ၇၅-မ်ဳိး

ရဟန္းသာမေဏမ်ား သင္ၾကား ေလ့က်င့္ရမည့္တရားမ်ားမွ ၇၅-မ်ဳိး

၁-၂။ သင္းပိုင္(ခါး၀တ္)ကို ခ်က္ေဖၚၿပီးမ၀တ္ရ၊ ခ်က္ဖံုးေစရမည္။ သင္းပိုင္၏ ေအာက္အနားသည္ ဒူးဆစ္ေအာက္ လက္ရွစ္သစ္က်ေစ၍ ေရ့ွေနာက္နိမ့္ျမင့္ ညီညာ၀န္း၀ိုင္းေနေစရမည္။ ဧကသီ(အေပၚ႐ံု)၏ ေအာက္ အနားသည္ ဒူးဆစ္ေအာက္ လက္ေလးသစ္က်ေစ၍ ေရ့ွေနာက္နိမ့္ျမင့္ ညီညာ၀န္း၀ိုင္း ေနေစရမည္။
ျခြင္းခ်က္။ ။ညီညာစြာ ၀တ္႐ံုပါလ်က္ မညီမညာ ျဖစ္သြားလွ်င္ လည္းေကာင္း၊ မညီမညာျဖစ္ေနသည္ကို အမွတ္တမဲ့ သတိမထားမိလွ်င္လည္းေကာင္း၊ ေျခသလံုးတြင္ အနာရွိ၍ တိုတို၀တ္ျခင္း၊ ရွည္ရွည္၀တ္ျခင္း ျပဳလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေဘးအႏၲရာယ္ေၾကာင့္ ေျပးလႊားရလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ စိတ္မႏွံ႔ျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း မညီမညာ တို ရွည္ ၀တ္႐ံုျခင္းေၾကာင့္ အာပတ္မသင့္ေခ်။

၃-၄။ ၿမိဳ႔ရြာအတြင္း၌ သြားလာေနထိုင္သည့္အခါ၊ ဆြမ္းခံ၊ ဆြမ္းစား၊ တရားေဟာသည့္အခါတို႔၌ လည္ပင္း ႏွင့္ လက္ေကာက္၀တ္တို႔ကို လံုျခံဳစြာဖံုး၍ သကၤန္း႐ံုထား ရမည္။
ျခြင္းခ်က္။ ။ၿမိဳ႔ရြာအတြင္း ေခတၱတည္းခို ေနထိုင္သည့္အခါ သကၤန္းမ႐ံုဘဲ ေနခြင့္ရွိသည္။

၅-၆။ ၿမိဳ႕ရြာအတြင္း သြားလာရာ၌ ဣေႁႏၵမရ လက္ကိုလႈပ္ရမ္း၍သြားျခင္း၊ ေနထိုင္ရာ၌ လက္ေျခတို႔ကို လႈပ္ရမ္းျခင္းမျပဳရ။ ဣေႁႏၵရရ သြားလာေနထိုင္ရမည္။

၇-၈။ ၿမိဳ႔ရြာအတြင္း၌ ေရ့ွသို႔ ေလးေတာင္ခန္႔ ၾကည့္လ်က္ မ်က္လႊာခ်၍ သြားလာေနထိုင္မႈျပဳရမည္။ သို႔ေသာ္ ယာဥ္ ရထား ႏြား ျမင္း စေသာ ေဘးရန္ရွိ မရွိကိုကား တေစ့ တေစာင္း ၾကည့္ႏိုင္သည္။

၉-၁၀။ ဧကသီ သို႔မဟုတ္ သင္းပိုင္ကို မလ်က္၊ ေျမႇာက္ပင့္လ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ မေနထိုင္ရ။

၁၁-၁၂။ အသံၾကယ္စြာ ရယ္ေမာလ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္း၌ သြားလာ ေနထိုင္ျခင္းမျပဳရ။

၁၃-၁၄။ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသြားလာစဥ္ စကားကို တိုးတိုး ေျပာရမည္။ တိုးတိုးအသံဆိုသည္မွာ ရဟန္းေတာ္သံုးပါး ေျခာက္ေတာင္စီခြာ၍ တန္းစီထိုင္ေနေသာအခါ တစ္ဖက္ စြန္းမွ ပုဂၢိဳလ္က အလယ္ပုဂၢိဳလ္အား လွမ္း၍စကားေျပာ ရာ၌ အလယ္ပုဂၢိဳလ္သာ စကားလံုးကို ကြဲကြဲျပားျပား ၾကားရ၍ အျခားတစ္ဖက္စြန္းပုဂၢိဳလ္က ကြဲကြဲျပားျပား မၾကားရလွ်င္ တိုးေသာအသံျဖစ္၏။ ဆယ့္ႏွစ္ေတာင္ကြာ တစ္ဖက္စြန္းရွိ ပုဂၢိဳလ္ပါ ကြဲကြဲျပားျပားၾကားရလွ်င္ က်ယ္ေသာအသံျဖစ္သည္။

၁၅-၂၀။ ျမိဳ႕ရြာအတြင္း၌ ကိုယ္ကို လႈပ္ရမ္း၍ လည္းေကာင္း၊ လက္႐ံုးလက္ေမာင္းကို လႈပ္ရမ္း၍ လည္းေကာင္း၊ ဦးေခါင္းကို လႈပ္ရမ္း၍လည္းေကာင္း မသြားလာရ မေနထိုင္ရ။ ကိုယ္အထက္ပိုင္းသည္ ေက်ာက္ဆင္းတုကဲ့သို႔ မလႈပ္မရွက္ ၿငိမ္သက္စြာ ရွိရမည္။

၂၁-၂၂။ ခါးေထာက္လ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ မေနထိုင္ရ။

၂၃-၂၄။ ဦးေခါင္းျခံဳလ်က္ ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ မေနထိုင္ရ။

၂၅။ ဖေနာင့္ကိုေျမႇာက္ ေျခဖ်ားေထာက္လ်က္ လည္း ေကာင္း၊ ေျခဖ်ားကိုေျမႇာက္ ေနာင့္ေထာက္လ်က္ လည္း ေကာင္း ၿမိဳ႕ရြာတြင္းသို႔ မသြားရ။

၂၆။ ျမိဳ႕ရြာတြင္း၌ ထိုင္သည့္အခါ ဒူးႏွစ္လံုးေထာင္လ်က္ ပုဆိုးကြင္းသိုင္း၍လည္းေကာင္း၊ လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ဒူး ႏွစ္လံုးကို သိုင္းဖက္၍လည္းေကာင္း မထိုင္ရ။

(ဤ ၂၆-ပါးမွာ [သမဏသာ႐ုပၸ] ၾကည္ညိဳဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ သြားလာေနထိုင္နည္းကိုျပသည္။)

၂၇။ ဆြမ္းခံရာ၌ သပိတ္ကို လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္ ပိုက္ထားၿပီး ေလးေလးစားစား လိုလိုခ်င္ခ်င္ ခံယူရမည္။ မလိုခ်င္သလို သြန္ပစ္ေတာ့မည့္ အမူအရာျဖင့္ ဆြမ္း မခံရ။

၂၈။ သပိတ္၌စိတ္စိုက္လ်က္ ဆြမ္းခံရမည္။

၂၉။ ဆြမ္းကိုနည္းနည္းခံယူၿပီး ဟင္းကို ဆြမ္းထက္ ႏွစ္ဆသံုးဆ ခံယူျခင္း မျပဳရ။ ဆြမ္းႏွင့္ဟင္း မွ်တ႐ံုသာ ခံယူရမည္။

၃၀။ သပိတ္အတြင္း ႏႈတ္ခမ္းအရစ္ႏွင့္ ညီမွ်႐ံုသာ ဆြမ္းကိုခံယူရမည္။

၃၁။ ဆြမ္းစားသည့္အခါ မစားခ်င့္စားခ်င္ အမူအရာ မရွိရ၊ ေလးေလးစားစား ဆြမ္းကိုစားရမည္။

၃၂။ ဆြမ္းစားေနစဥ္ ေတာင္ေတာင္ေျမာက္ေျမာက္ မၾကည့္ရ၊ မိမိသပိတ္၌သာ စိတ္အာ႐ံုစိုက္ထား၍ စားရမည္။

၃၃။ ဆြမ္းစားရာ၌ ဆြမ္းႏွင့္ဟင္းကို တစ္ပိုင္းျခင္း အစဥ္အတိုင္း ယူ၍စားရမည္။ တစ္ဖက္စြန္းကိုယူၿပီး အျခားတစ္ဖက္စြန္းကို မယူရ၊ အလယ္မွထြင္းေဖါက္ မယူရ။

၃၄။ မျပစ္မက်ဲ လက္ျဖင့္ေကာ္ယူ၍ ရေလာက္ေသာ ပဲဟင္းကို ဆြမ္း၏ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္သာ ထည့္၍ စားရမည္။ ဆြမ္းနည္းနည္း ဟင္းမ်ားမ်ားစားျခင္း မျပဳရ။

၃၅။ ဆြမ္းကို အလယ္ဗဟိုတြင္ မို႔ေမာက္ေအာင္စုပံုၿပီး၊ ဆြမ္းဦးထိပ္မွ ယူမစားရ။ ေဘးမွအစဥ္အတိုင္း ယူ၍စား ရမည္၊ သို႔ရာတြင္ ဆြမ္းစားၿပီးခါနီး သပိတ္ထဲ၌ အနည္းငယ္ က်န္ေနသည္ကို သိမ္းက်ဳံးစုေဆာင္းလိုက္ ေသာအခါ အစုအပံု မိုမိုေမာက္ေမာက္ျဖစ္ေနတတ္ေသး ၏၊ ထိုအစုအပံုကို ႏႈိက္ယူစားရာ၌ကား အာပတ္မသင့္။

၃၆။ ဆြမ္းဟင္းထပ္ၿပီးရလို၍ ဟင္းကို ဆြမ္းျဖင့္ဖံုးအုပ္ ထားျခင္း မျပဳရ။

၃၇။ ဆြမ္းဟင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ဆြမ္းကိုလည္းေကာင္း ဖ်ားနာသူ (ဂိလာန)မဟုတ္လွ်င္ မိမိအတြက္ေတာင္း၍ မစားရ။ ေဆြမ်ဳိးေတာ္သူ ဖိတ္မန္ထားသူတို႔အထံ၌ ေတာင္းေကာင္း၏။

၃၈။ ကဲ့ရဲ႕လိုေသာစိတ္ျဖင့္ သူတစ္ပါး သပိတ္ကိုမၾကည့္ရ။ ဆြမ္းနည္းလွ်င္ေပးမည္။ ဆြမ္းမ်ားလွ်င္ေတာင္းမည္ ဟူေသာ စိတ္ျဖင့္ ၾကည့္ေကာင္း၏။

၃၉။ ဆြမ္းလုတ္ကို ေဒါင္းဥပမာဏေလာက္ မႀကီးေစရ။

၄၀။ ဆြမ္းလုတ္ကို ရွည္လွ်ားမေနေစဘဲ ထက္၀န္းက်င္ ၀န္း၀ိုင္းေအာင္ျပဳ၍ စားရမည္။

၄၁။ ခံတြင္းေပါက္သို႔ ဆြမ္းလုတ္မေရာက္ေသးမီ ခံတြင္း ေပါက္ကို ႀကိဳတင္၍ ဖြင့္မထားရ။

၄၂။ ဆြမ္းစားစဥ္ လက္ေခ်ာင္းမ်ားကို ခံတြင္းထဲသို႔ မသြင္းရ။

၄၃။ စကားမပီသေလာက္ေအာင္ ခံတြင္းထဲ၌ ဆြမ္းလုတ္ ရွိေနစဥ္ စကားမေျပာရ။

၄၄။ ဆြမ္းလုတ္ဆြမ္းခဲကို ပါးစပ္ထဲသို႔ ပစ္ေပါက္မသြင္းရ။
၄၅။ ဆြမ္းလုတ္ကို တစ္၀က္ကိုက္ျဖတ္မစားရ။ ဆြမ္း လုတ္ႀကီးေနလွ်င္ လက္ျဖင့္ခြဲ၍ စားရမည္။ မုန္႔ပဲ စေသာခဲဖြယ္ကို ကိုက္ျဖတ္စားႏိုင္သည္။

၄၆။ ဆြမ္းလုတ္ကို ပါးေစာင္မွာထား၍ ပါးကိုေဖာင္းေစ ၿပီး မစားရ။

၄၇။ လက္ကို ခါ၍ ခါ၍ ဆြမ္းမစားရ။ လက္၌ ဆြမ္း ဟင္းမ်ားကပ္ေနလွ်င္ လက္ေခ်ာင္းျဖင့္သာ ျခစ္၍ ဖယ္၍ ခ်ရမည္။

၄၈။ ဆြမ္းလုတ္ကို ခံတြင္းထဲသို႔ သြင္းၿပီးေနာက္ လက္ထဲ၌ ဆြမ္းလံုးမ်ားက်န္ေနသည္ကို အသာအယာ လက္ျဖင့္ ျပန္သယ္ေဆာင္လာၿပီး ပန္းကန္ထဲ သပိတ္ထဲ ခ်ရမည္။

၄၉။ ဆြမ္းစားလွ်င္ လွ်ာကိုခံတြင္းအျပင္သို႔ ထုတ္ၿပီး မစားရ။

၅၀။ ဆြမ္းစားသည့္အခါ ပါးစပ္မွ အသံမည္ေအာင္ မစားရ။

၅၁။ ဟင္းရည္ပူပူ အရည္ေသာက္သည့္အခါ ႐ႈး႐ႈးရွဲရွဲ အသံမမည္ေအာင္ ေသာက္ရမည္။

၅၂။ ဆြမ္းစားသည့္အခါ လက္ေခ်ာင္းမ်ားကို လ်က္ျခင္း စုပ္ျခင္း လက္၀ါးကို လ်က္ျခင္းမျပဳရ။ ယာဂုျပစ္ျပစ္၊ တင္လဲ၊ ပ်ားရည္စသည္တို႔ကို လက္ေခ်ာင္းျဖင့္ေကာ္ယူ ၿပီး စားရာ၌ လက္ေခ်ာင္းကို သြင္းၿပီးစုပ္ယူႏိုင္သည္။

၅၃။ သပိတ္ ပန္းကန္စသည္ကို ျခစ္ျခဳတ္၍မစားရ။ အသံမမည္ေအာင္ လက္ျဖင့္သိမ္းယူ၍ စားရမည္။

၅၄။ ဆြမ္းစားစဥ္ ႏႈတ္ခမ္းကို လွ်ာျဖင့္မလ်က္ရ၊ တစ္စံုတစ္ခုကပ္ေနပါက ႏႈတ္ခမ္းအခ်င္းခ်င္းဖိၿပီး ပါးစပ္အတြင္းသြင္းရမည္။

၅၅။ ဆြမ္းဟင္းေပက်ံေသာလက္ျဖင့္ မိမိပိုင္ ေသာက္ေရ ခြက္ကိုပင္ျဖစ္ေစ မကိုင္ရ၊ ကိုင္ၿပီးလွ်င္ ေဆးေၾကာမည္ ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ကိုင္လွ်င္ ကိုင္ေကာင္း၏။

၅၆။ ဆြမ္းလံုးပါေသာ သပိတ္ေဆးေရကို ၿမိဳ႕ရြာတြင္း၌ မသြန္ရ။ ၿမိဳ႕ရြာအျပင္အပ၌ သြန္ေကာင္း၏။ ဆြမ္းလံုး ကို တစ္ေနရာတြင္စု၍ ေရခ်ည္းသက္သက္ျဖစ္ေစ၊ ဆြမ္းလံုးပ်က္ေအာင္ေခ်၍ျဖစ္ေစ သြန္ေကာင္း၏။

၅၇။ လက္၌ထီးရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၅၈။ တုတ္ လွံ လက္၌ရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၅၉။ ဓား သံလ်က္ လက္၌ရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၆၀။ ေလး ျမႇား လက္၌ရွိေသာ မနာမဖ်ားသူအား တရားမေဟာရ။

၆၁။ က်န္းမာပါလ်က္ ေျခနင္းစီးထားသူအား တရား မေဟာရ။

၆၂။ က်န္းမာပါလ်က္ ဖိနပ္စီးထားသူအား တရား မေဟာရ။

၆၃။ က်န္းမာပါလ်က္ ယာဥ္ေပၚ၌ေနသူအား တရား မေဟာရ။

၆၄။ က်န္းမာပါလ်က္ အိပ္ယာထဲေနသူအား တရား မေဟာရ။

၆၅။ ဒူးႏွစ္ဖက္ကိုေထာင္လ်က္ အ၀တ္ျဖင့္သိုင္းထားသူ၊ လက္ျဖင့္သိုင္းဖက္ထိုင္ေနသူအား တရားမေဟာရ။

၆၆။ က်န္းမာပါလ်က္ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းထားသူအား တရားမေဟာရ။

၆၇။ က်န္းမာပါလ်က္ ဦးေခါင္းျခံဳထားသူအား တရား မေဟာရ။

၆၈။ တရားေဟာသူသည္ အခင္းမပါ ဗလာေျမေပၚမွာ ထိုင္ၿပီး၊ မနာမဖ်ားဘဲ အ၀တ္ခင္းေပၚ ထိုင္သူအား တရားမေဟာရ။

၆၉။ မနာမဖ်ားဘဲ ျမင့္ရာ၌ေနသူအား မိမိကနိမ့္ရာ၌ ေန၍ တရားမေဟာရ။

၇၀။ မနာမဖ်ားဘဲ ထိုင္ေနသူအား မတ္တတ္ရပ္ေနသူက တရားမေဟာရ။

၇၁။ မနာမဖ်ားဘဲ ေရ့ွကသြားေနသူအား ေနာက္ကေန၍ တရားမေဟာရ။

၇၂။ မနာမဖ်ားဘဲ လမ္းေပၚ၌သြားေနသူအား လမ္းေဘး မွ လိုက္၍ တရားမေဟာရ။
၇၃။ မနာမဖ်ားဘဲ မတ္တတ္ရပ္လ်က္ က်င္ႀကီး က်င္ငယ္ မစြန္႔ရ။

၇၄။ မနာမဖ်ားဘဲ စိမ္းစိုရာျမက္သစ္ပင္၌ က်င္ႀကီး က်င္ငယ္ တံေထြး မစြန္႔ရ။

၇၅။ မနာမဖ်ားဘဲ (ေသာက္ေရ သံုးေရ-ျမစ္ ကန္ ေခ်ာင္း) ေရ၌ က်င္ႀကီးက်င္ငယ္ မစြန္႔ရ။

ဤသိကၡာပုဒ္ ၇၅-ပါးကို မ႐ိုေသ မေလးစား ဂ႐ုမစိုက္သည့္သေဘာျဖင့္ လိုက္နာက်င့္သံုးမႈမျပဳပါက ရဟန္းမ်ားမွာ ဒုကၠဋ္အာပတ္သင့္သည္။
ရွင္သာမေဏမ်ားမွာ သဲဒဏ္ ေရဒဏ္ထိုက္သည္။ (မက်န္းမာလွ်င္၊ မသိနားမလည္ေသးလွ်င္၊ အျပစ္မရွိ။) နားလည္ေအာင္ သိေအာင္ သင္ၾကားေလ့က်င့္ရမည္။
ဤသိကၡာပုဒ္ေတာ္အားလံုး ဆဗၺဂၢီရဟန္းမ်ားအား အေၾကာင္းျပဳ၍ ပညတ္ေတာ္မူသည္။